1
00:00:09,915 --> 00:00:10,795
[NHẠC DẠO]

2
00:00:19,990 --> 00:00:22,602
Vẽ tranh với tôi là một dạng thiền định.

3
00:00:23,289 --> 00:00:25,968
Tôi nghĩ mọi thứ đều bắt đầu
và kết thúc từ những nét vẽ.

4
00:00:28,000 --> 00:00:30,760
Khi làm một dự án, tôi đều vẽ nó ra.

5
00:00:31,926 --> 00:00:34,160
Vì vậy, nó giống như
một dạng ngôn ngữ căn bản,

6
00:00:34,160 --> 00:00:36,371
và rồi tôi làm một vài thứ đan xen vào đó.

7
00:00:39,085 --> 00:00:41,321
Những gì đây là về
nghệ thuật tranh dán giấy.

8
00:00:44,971 --> 00:00:48,150
Có nhiều việc tôi làm với tư cách 
là một người sáng tạo nghệ thuật

9
00:00:48,150 --> 00:00:51,135
là tạo ra một tiếng nói cho chính mình

10
00:00:51,990 --> 00:00:55,214
bởi tôi đã không có điều ấy 
trong suốt khoảng thời gian dài.

11
00:00:59,594 --> 00:01:02,527
Năm 1965, tôi có tin vui.

12
00:01:04,095 --> 00:01:06,841
Vào tháng thứ năm của thai kỳ,

13
00:01:06,841 --> 00:01:08,930
tôi gặp vấn đề về hô hấp

14
00:01:08,930 --> 00:01:12,140
và rồi mắc tình trạng tim mạch
mà chẩn đoán là bệnh cơ tim.

15
00:01:12,788 --> 00:01:14,741
Tim mạch tôi rơi vào trạng thái suy yếu.

16
00:01:15,530 --> 00:01:19,100
Tôi đã phải nhờ đến sự hỗ trợ của 
máy thở ôxi trong thời gian thai nghén đó

17
00:01:19,100 --> 00:01:20,228
ở bệnh viện.

18
00:01:21,300 --> 00:01:23,380
Tôi từng không thể đi lại

19
00:01:23,380 --> 00:01:26,087
hay làm bất cứ việc gì 
hàng tháng trời ròng rã.

20
00:01:28,563 --> 00:01:32,979
Khi bạn đang nếm trải
tiếng gọi của tử thần,

21
00:01:32,979 --> 00:01:35,507
bạn dần thấm thía hơn về thời gian.

22
00:01:36,220 --> 00:01:38,549
Điếu đó thực sự là một món quà

23
00:01:38,549 --> 00:01:41,411
trong cuộc đời tôi, 
khi tôi đổ bệnh sớm như vậy.

24
00:01:42,000 --> 00:01:44,460
Nó đã khiến bạn trân trọng
quỹ thời gian hiện hữu

25
00:01:44,460 --> 00:01:47,415
và thực tế là bạn thật sự
không thể lãng phí phút giây nào.

26
00:01:54,611 --> 00:01:58,990
Bởi vì căn bệnh này của tôi 
lệ thuộc rất nhiều vào hô hấp.

27
00:01:58,990 --> 00:02:02,240
Nên tôi đã thêm âm thanh vào để
nó trở nên sống động hơn

28
00:02:02,240 --> 00:02:04,477
cho một số bức tượng sáp của tôi.

29
00:02:04,477 --> 00:02:06,720
[GHI ÂM TIẾNG THỞ]

30
00:02:06,720 --> 00:02:09,100
[TIẾNG TỪ ĐÀI CÁT-SÉT]
˜Ồ, bạn đây rồi.

31
00:02:09,435 --> 00:02:11,702
Tôi đã đợi bạn cả ngày đấy.

32
00:02:12,830 --> 00:02:15,729
Tôi rất vui vì bạn đã đến đây với tôi.

33
00:02:16,492 --> 00:02:18,292
Bạn tên gì vậy?

34
00:02:19,990 --> 00:02:22,090
Tôi đã tham gia một
lớp học buổi tối ở UCLA

35
00:02:22,090 --> 00:02:24,621
về cách đúc sáp.

36
00:02:25,567 --> 00:02:29,860
Vì không có ai ở gần mình lúc đó,
nên tôi đã tự đúc khuôn mặt mình.

37
00:02:30,962 --> 00:02:33,876
và tạo nên bức tượng sáp
từ chính bản thân.

38
00:02:34,823 --> 00:02:37,774
Khi chỉ có một mình, 
bạn lắng nghe nhiều hơn.

39
00:02:37,774 --> 00:02:40,874
[Ghi âm tiếng thở]

40
00:02:41,390 --> 00:02:45,733
Sau khi thu âm tiếng thở, tôi thêm cả
sự tương tác cùng đoạn đối thoại.

41
00:02:46,420 --> 00:02:48,570
Với tôi, đấy cũng là một hình thức vẽ.

42
00:02:48,570 --> 00:02:51,500
Đó là âm thanh mở rộng
vào trong khoảng không.

43
00:02:51,500 --> 00:02:54,028
Và đấy cũng đã trở thành
một phần của công việc.

44
00:02:59,499 --> 00:03:00,590
Vào những năm 70

45
00:03:00,590 --> 00:03:05,480
những hoạ sĩ nữ cũng dần 
nhận thức được họ bị làm ngơ ra sao.

46
00:03:05,860 --> 00:03:10,834
Những thách thức bước đầu là có một ai đó 
để tôi trưng bày những thành quả của mình,

47
00:03:10,834 --> 00:03:12,914
nhưng lại chẳng có ai cả.

48
00:03:13,394 --> 00:03:15,150
Rồi cuối cùng,

49
00:03:15,150 --> 00:03:19,190
Đại học California ở Berkeley
mời ba người phụ nữ để mở cuộc triển lãm

50
00:03:19,190 --> 00:03:20,510
và tôi là một trong số họ.

51
00:03:20,510 --> 00:03:23,270
Nhưng họ lại chỉ muốn trưng bày 
những bức vẽ của tôi thôi.

52
00:03:23,997 --> 00:03:26,290
Tôi nghĩ họ cho rằng 
trưng bày tranh an toàn hơn

53
00:03:26,290 --> 00:03:28,960
cùng những bức vẽ nghệ thuật 
và tất cả số đó.

54
00:03:28,960 --> 00:03:30,310
Nhưng song song
với điều ấy,

55
00:03:30,310 --> 00:03:33,864
tôi đặt thêm một vài 
bức tượng sáp biết nói.

56
00:03:34,810 --> 00:03:36,201
Chỉ trong vòng 2 ngày,

57
00:03:36,201 --> 00:03:38,017
bảo tàng đã đóng cửa triển lãm.

58
00:03:39,185 --> 00:03:41,200
Họ nói là,
"Phương tiện đâu là nghệ thuật."

59
00:03:41,200 --> 00:03:42,680
"Âm thanh đâu là nghệ thuật."

60
00:03:42,680 --> 00:03:46,084
Và họ hoàn toán đóng hết
buổi triển lãm ấy.

61
00:03:46,991 --> 00:03:51,240
Bị từ chối và trở nên vô hình 
trong mắt hệ thống bảo tàng

62
00:03:51,240 --> 00:03:54,000
thực sự là điều tuyệt vời nhất
đến với tôi.

63
00:03:55,160 --> 00:03:58,704
Trải nghiệm văn hoá của việc 
giọng nói được chuyển thể

64
00:03:58,704 --> 00:04:01,168
thành những bài diễn thuyết
hay câu chuyện,

65
00:04:01,168 --> 00:04:03,000
và có tiếng nói

66
00:04:03,000 --> 00:04:05,063
thực sự quan trọng
trong những điều tôi làm.

67
00:04:05,919 --> 00:04:08,269
[Phụ đề Tiếng Việt: Lê Bảo Thương]