0:00:00.527,0:00:06.981
(Bzyczenie komara)

0:00:10.009,0:00:13.034
(Pac!)

0:00:13.034,0:00:16.017
Mam cię!

0:00:16.017,0:00:19.741
Komary. Nienawidzę ich.

0:00:19.741,0:00:21.509
A wy?

0:00:21.509,0:00:24.600
To obrzydliwe bzyczenie koło ucha w nocy,

0:00:24.600,0:00:26.971
które doprowadza do szału?

0:00:26.971,0:00:29.185
Świadomość, że coś chce wkłuć igłę w twoją skórę

0:00:29.185,0:00:33.271
i wyssać ci krew? Czy to nie obrzydliwe?

0:00:33.271,0:00:36.652
Przychodzi mi na myśl tylko jedna dobra rzecz

0:00:36.652,0:00:39.032
związana z komarami.

0:00:39.032,0:00:41.743
Kiedy wlatują w nocy do naszej sypialni,

0:00:41.743,0:00:44.848
wolą kąsać moją żonę.

0:00:44.848,0:00:46.057
Ale czy to nie fascynujące?

0:00:46.057,0:00:50.663
Dlaczego ona jest kąsana częściej niż ja?

0:00:50.663,0:00:54.855
Odpowiedź tkwi w zapachu, zapachu jej ciała.

0:00:54.855,0:00:57.505
Każdy z nas pachnie inaczej

0:00:57.505,0:01:01.982
nasza skóra produkuje związki chemiczne,[br]które przyciągają lub odpychają komary,

0:01:01.982,0:01:05.414
więc niektórzy są po prostu atrakcyjniejsi niż inni.

0:01:05.414,0:01:08.644
Albo moja żona pachnie lepiej niż ja,

0:01:08.644,0:01:11.430
albo po prostu ja bardziej śmierdzę.

0:01:11.430,0:01:15.011
Tak czy siak, komary znajdują nas w ciemności

0:01:15.011,0:01:17.746
po zapachu.

0:01:17.746,0:01:20.456
Kiedy pisałem doktorat, chciałem dowiedzieć się,

0:01:20.456,0:01:23.212
jakimi konkretnie związkami kierują się

0:01:23.212,0:01:26.993
komary malaryczne z Afryki,[br]żeby wytropić nas w nocy.

0:01:26.993,0:01:30.561
A kierują się całą masą czynników

0:01:30.561,0:01:33.588
i to nie było łatwe zadanie.

0:01:33.588,0:01:36.693
Zorganizowaliśmy więc serię eksperymentów.

0:01:36.693,0:01:39.561
Dlaczego?

0:01:39.561,0:01:42.914
Bo połowa światowej populacji żyje w zagrożeniu

0:01:42.914,0:01:46.120
zarażenia się śmiertelną chorobą, jak malaria,

0:01:46.120,0:01:48.822
przez proste ukąszenie komara.

0:01:48.822,0:01:51.189
Co pół minuty gdzieś na tej planecie

0:01:51.189,0:01:54.860
dziecko ginie na malarię. Dziś rano Paul Levy

0:01:54.860,0:01:58.707
użył metafory boeinga 727 rozbijającego się w USA.

0:01:58.707,0:02:04.288
Cóż, w Afryce każdego dnia rozbijałoby się siedem

0:02:04.288,0:02:07.089
Jumbo Jetów 747.

0:02:07.089,0:02:10.330
Ale może jeśli uda nam się[br]wciągnąć te komary w pułapkę,

0:02:10.330,0:02:14.031
wabiąc je naszym zapachem,[br]może powstrzymamy

0:02:14.031,0:02:15.861
rozprzestrzenianie się choroby.

0:02:15.861,0:02:18.109
To nie było łatwe zadanie,

0:02:18.109,0:02:21.346
bo nasza skóra produkuje[br]setki różnych związków chemicznych,

0:02:21.346,0:02:23.763
ale przeprowadziliśmy kilka[br]przełomowych eksperymentów,

0:02:23.763,0:02:27.555
które pomogły nam rozwiązać[br]tę zagadkę bardzo szybko.

0:02:27.555,0:02:30.918
Po pierwsze, zauważyliśmy,[br]że nie każdy gatunek komarów

0:02:30.918,0:02:34.766
kąsa w te same części ciała. Dziwne.

0:02:34.766,0:02:36.385
Zaplanowaliśmy więc eksperyment,

0:02:36.385,0:02:39.997
w którym położyliśmy nagiego[br]ochotnika w dużej klatce,

0:02:39.997,0:02:43.136
do której wpuściliśmy komary,

0:02:43.136,0:02:46.455
żeby zobaczyć, w które części ciała będą kąsały.

0:02:46.455,0:02:49.054
Odkryliśmy niezwykłe różnice.

0:02:49.054,0:02:51.417
Po lewej stronie widzicie rozkład ukąszeń

0:02:51.417,0:02:54.342
holenderskich komarów malarycznych.

0:02:54.342,0:02:57.370
Wykazywały zdecydowaną preferencję[br]do ukąszeń w okolicach twarzy.

0:02:57.370,0:02:59.832
Z kolei afrykańskie komary malaryczne

0:02:59.832,0:03:05.637
wolały kąsać w kostki i stopy,

0:03:05.637,0:03:08.102
co pewnie było do przewidzenia,[br]bo po angielsku komary

0:03:08.102,0:03:12.574
nazywają się "mosqui-toes" [ang. toes - palce u nóg][br](Śmiech)

0:03:12.574,0:03:15.681
Tak tak. (Brawa)

0:03:15.681,0:03:21.334
Zaczęliśmy więc koncentrować się

0:03:21.334,0:03:22.906
na zapachu ludzkich stóp,

0:03:22.906,0:03:26.608
aż w literaturze natknęliśmy się[br]na niezwykłe stwierdzenie,

0:03:26.608,0:03:30.266
że to ser ma zapach stóp,

0:03:30.266,0:03:34.348
a nie na odwrót. Pomyślcie o tym.

0:03:34.348,0:03:36.607
Zainspirowało nas to do przeprowadzenia nietypowego eksperymentu.

0:03:36.607,0:03:40.986
Wyłożyliśmy malutki kawałek sera limburskiego,

0:03:40.986,0:03:43.658
który śmierdzi jak stopy,

0:03:43.658,0:03:46.155
żeby przyciągnąć afrykańskie komary malaryczne.

0:03:46.155,0:03:48.887
I wiecie, co? Udało się.

0:03:48.887,0:03:54.222
Udało się tak dobrze, że mamy już syntetyczny

0:03:54.222,0:03:58.736
aromat sera limburskiego,[br]którego używamy w Tanzanii

0:03:58.736,0:04:00.848
i okazał się dwa do trzech razy bardziej

0:04:00.848,0:04:04.730
atrakcyjny dla komarów niż ludzie.

0:04:04.730,0:04:08.251
Limburgio, bądź dumna ze swojego sera,

0:04:08.251,0:04:11.448
gdyż jest on narzędziem do walki z malarią.

0:04:11.448,0:04:18.244
(Brawa)

0:04:18.244,0:04:21.178
To właśnie ser limburski.

0:04:21.178,0:04:24.357
Moja druga historia jest równie niesamowita.

0:04:24.357,0:04:27.972
To historia o najlepszym[br]przyjacielu człowieka. O psach.

0:04:27.972,0:04:28.965
Pokażę wam,

0:04:28.965,0:04:32.102
jak możemy wykorzystywać psy w walce z malarią.

0:04:32.102,0:04:35.770
Żeby zabić komary, najlepiej

0:04:35.770,0:04:38.725
nie czekać, aż dorosną, zaczną latać,

0:04:38.725,0:04:41.812
kąsać i przenosić chorobę.

0:04:41.812,0:04:45.715
Lepiej zabić je, kiedy jeszcze są larwami w wodzie.

0:04:45.715,0:04:50.440
Dlaczego?

0:04:50.440,0:04:54.592
Bo larwy w takiej sadzawce są skupione,

0:04:54.592,0:04:57.274
wszystkie w jednym miejscu. Są unieruchomione.

0:04:57.274,0:05:00.442
Nie mogą uciec z wody. Nie mogą latać.

0:05:00.442,0:05:03.899
I łatwo się do nich dostać. Można po prostu podejść

0:05:03.899,0:05:08.158
do sadzawki i zabić je na miejscu.

0:05:08.158,0:05:12.030
Problem w tym, że

0:05:12.030,0:05:15.191
sadzawki z larwami komarów

0:05:15.191,0:05:17.914
są rozsiane w rozmaitych miejscach

0:05:17.914,0:05:20.822
i kontrolerom takim jak na zdjęciu trudno jest

0:05:20.822,0:05:24.800
znaleźć wszystkie wylęgarnie[br]i potraktować je środkiem owadobójczym.

0:05:24.800,0:05:27.331
W zeszłym roku zastanawialiśmy się bardzo mocno,

0:05:27.331,0:05:30.706
jak rozwiązać ten problem.[br]I wtedy zdaliśmy sobie sprawę,

0:05:30.706,0:05:33.969
że, tak jak i my,

0:05:33.969,0:05:38.480
larwy też mają swój wyjątkowy zapach.

0:05:38.480,0:05:40.573
Przeprowadziliśmy więc kolejny szalony eksperyment.

0:05:40.573,0:05:42.645
Zebraliśmy zapach larw komarów,

0:05:42.645,0:05:47.011
nałożyliśmy go na kawałki materiału[br]i zrobiliśmy coś niezwykłego.

0:05:47.011,0:05:49.404
Ustawiliśmy deskę z czterema otworami,

0:05:49.404,0:05:52.207
zapach larw włożyliśmy do otworu z lewej.

0:05:52.207,0:05:53.282
To było szybkie.

0:05:53.282,0:05:55.726
Widzicie psa. Wabi się Tweed, to border collie.

0:05:55.726,0:05:58.641
Sprawdza te otwory i... już znalazł.

0:05:58.641,0:06:01.138
Wraca jeszcze sprawdzić pozostałe otwory,

0:06:01.138,0:06:02.621
ale już wraca do pierwszego,

0:06:02.621,0:06:05.278
upewnił się, że to właściwy.

0:06:05.278,0:06:07.508
To oznacza, że psy mogą pomagać

0:06:07.508,0:06:09.836
inspektorom znajdować znacznie więcej

0:06:09.836,0:06:12.220
wylęgarni komarów w terenie,

0:06:12.220,0:06:15.089
a więc dużo skuteczniej walczyć z malarią.

0:06:15.089,0:06:18.803
Ta pani nazywa się Ellen van der Zweep.[br]Jest jedną z najlepszych treserek psów na świecie

0:06:18.803,0:06:21.678
i uważa, że możemy osiągnąć o wiele więcej.

0:06:21.678,0:06:25.396
Wiemy, że nosiciele pasożyta malarii

0:06:25.396,0:06:28.372
pachną inaczej niż ludzie niezarażeni

0:06:28.372,0:06:30.678
i Ellen jest przekonana, że możemy wytresować psy,

0:06:30.678,0:06:34.368
żeby znajdywały nosicieli pasożyta.

0:06:34.368,0:06:36.551
To oznacza, ze jeśli w jakimś społeczeństwie malaria

0:06:36.551,0:06:40.444
została pokonana, ale zostali[br]pojedynczy ludzie z pasożytami,

0:06:40.444,0:06:42.023
psy mogą ich odnaleźć,

0:06:42.023,0:06:46.262
a my podać im leki przeciwmalaryczne[br]i zadać ostateczny cios malarii.

0:06:46.262,0:06:49.770
Najlepszy przyjaciel człowieka walczy z malarią.

0:06:49.770,0:06:52.808
Moja trzecia historia jest[br]być może jeszcze bardziej niezwykła

0:06:52.808,0:06:57.657
i do dziś nigdy nie prezentowana publicznie.

0:06:57.657,0:06:59.727
Tak, tak.

0:06:59.727,0:07:02.933
Jest trochę szalona, ale myślę, że to najlepsza

0:07:02.933,0:07:06.252
i ostateczna zemsta na komarach.

0:07:06.252,0:07:09.426
Co więcej, ludzie już mi mówili,[br]że teraz będą się cieszyli

0:07:09.426,0:07:12.488
z ukąszeń komarów.

0:07:12.488,0:07:15.196
Pytanie oczywiście brzmi: co skłoniłoby kogokolwiek,

0:07:15.196,0:07:17.806
żeby się cieszył z ukąszenia komara?

0:07:17.806,0:07:19.066
Odpowiedź

0:07:19.066,0:07:23.183
mam w kieszeni,

0:07:23.183,0:07:25.893
o ile ją znajdę.

0:07:25.893,0:07:29.239
To zwykła pastylka.

0:07:29.239,0:07:32.121
Kiedy ją połknę, popijając wodą,

0:07:32.121,0:07:36.396
może zdziałać cuda.

0:07:36.396,0:07:38.069
Dziękuję.

0:07:40.287,0:07:44.029
(Pije)

0:07:44.029,0:07:48.045
Pokażę wam, jak to działa.

0:07:48.045,0:07:51.062
Mam w tym pudełku klatkę

0:07:51.062,0:07:55.856
z kilkoma setkami wygłodzonych

0:07:55.856,0:08:00.323
samic komarów,

0:08:00.323,0:08:04.211
które zaraz wypuszczę. (Śmiech)

0:08:04.211,0:08:07.331
Żartuję, żartuję.

0:08:07.331,0:08:10.223
Tak naprawdę wsadzę tam rękę

0:08:10.223,0:08:12.938
i pokażę wam, jak szybko zaczną kąsać.

0:08:12.938,0:08:14.935
Patrzcie.

0:08:14.935,0:08:18.357
Nie martwcie się, w laboratorium robię to cały czas.

0:08:18.357,0:08:22.159
No dobra.

0:08:22.159,0:08:27.202
A teraz pokażę wam nagranie

0:08:27.202,0:08:28.570
dokładnie tego samego,

0:08:28.570,0:08:31.329
tylko że to, co zobaczycie na nagraniu,

0:08:31.329,0:08:34.895
stało się godzinę po tym, jak wziąłem pastylkę.

0:08:34.895,0:08:39.619
Patrzcie. To nie działa. Przepraszam.

0:08:39.619,0:08:42.018
Wkładam rękę, urządzam im krwawą ucztę,

0:08:42.018,0:08:44.286
strząsam je i patrzymy, jak w miarę upływu czasu

0:08:44.286,0:08:47.303
komary robią się bardzo, bardzo chore,

0:08:47.303,0:08:49.462
tutaj w przyspieszeniu,

0:08:49.462,0:08:52.826
a trzy godziny później, to, co widzicie na dole

0:08:52.826,0:08:55.910
klatki, to martwe komary.

0:08:55.910,0:09:00.241
Bardzo martwe komary. Powiem nawet, panie i panowie,

0:09:00.241,0:09:02.106
że zamieniliśmy się z komarami rolami.

0:09:02.106,0:09:06.826
To nie one nas zabijają. To my je zabijamy.

0:09:06.826,0:09:14.983
(Brawa)

0:09:14.983,0:09:21.067
(Śmiech)

0:09:21.067,0:09:22.905
Maastricht, bądź gotowe!

0:09:22.905,0:09:25.031
Pomyślcie, co możemy zrobić z taką pastylką.

0:09:25.031,0:09:27.229
Możemy jej użyć, żeby opanować wybuchy

0:09:27.229,0:09:30.615
epidemii chorób przenoszonych przez komary.

0:09:30.615,0:09:32.632
Jeszcze lepiej, wyobraźcie sobie, co by się stało,

0:09:32.632,0:09:35.691
gdyby na wielkim obszarze, każdy brał tę pastylkę

0:09:35.691,0:09:37.952
przez ledwie trzy tygodnie.

0:09:37.952,0:09:40.360
Dałoby nam to szansę faktycznie

0:09:40.360,0:09:41.970
wyplenić malarię.

0:09:41.970,0:09:46.064
Ser, psy i pastylka, żeby zabijać komary.

0:09:46.064,0:09:49.702
Właśnie taką nieszablonową nauką[br]kocham się zajmować,

0:09:49.702,0:09:52.207
dla dobra ludzkości,

0:09:52.207,0:09:55.008
ale zwłaszcza dla niej, żeby mogła dorastać

0:09:55.008,0:09:59.808
w świecie bez malarii. Dziękuję. (Brawa)