0:00:01.008,0:00:04.010
Bạn đã bao giờ dịch bài của Erin McKean?

0:00:04.010,0:00:07.012
Đây là đoạn trích cho những người chưa làm

0:00:07.012,0:00:10.016
"Từ điển học" là thứ gì đó hỗn loạn.

0:00:10.016,0:00:12.475
Đó là một từ hay ho để nói [br]và tôi dùng từ đó hoài.

0:00:12.475,0:00:14.414
Thêm nữa:

0:00:14.414,0:00:18.033
"Hỗn loạn" cũng là một từ hay ho để dịch.

0:00:18.033,0:00:21.032
Ở Hà Lan, tôi dùng "olleke bolleke", như

0:00:21.032,0:00:24.000
"Olleke bolleke, rubisolleke"

0:00:24.000,0:00:27.023
"olleke bolleke, rubisolleke, [br]olleke bolleke, knol!"

0:00:27.023,0:00:30.087
Thật may, dạng thơ ca gieo vần [br]cho trẻ nhỏ này phổ biến

0:00:30.087,0:00:33.064
ở hầu hết các vùng nói tiếng Hà Lan.

0:00:33.064,0:00:37.006
Tiếng Hà Lan là tiếng mẹ đẻ[br]của khoảng 23 triệu người

0:00:37.006,0:00:40.028
trong đó khoảng 16 triệu người [br]hiện đang sinh sống tại Hà Lan

0:00:40.028,0:00:44.071
6 triệu người sống tại phía Bắc nước Bỉ, [br]còn được biết đến là vùng Flanders

0:00:44.071,0:00:48.047
và có 400 nghìn người ở [br]Cộng Hoà Suriname tại Nam Mỹ.

0:00:48.047,0:00:51.084
Chúng tôi còn có cả [br]"Hiệp Hội Ngôn Ngữ Hà Lan".

0:00:51.084,0:00:53.092
Vậy thì, vấn đề là gì?

0:00:53.092,0:00:56.527
Tiếng Hà Lan từ Hà Lan [br]và tiếng Hà Lan tại vùng Flanders

0:00:56.527,0:00:58.088
thì lại khá là khác nhau.

0:00:58.088,0:01:01.067
Nếu buổi sáng bạn gặp Johan Cruyff,

0:01:01.067,0:01:06.007
và nếu bạn gặp may [br]thì anh ấy sẽ nói với bạn "Goeiemorgen".

0:01:06.007,0:01:09.015
Kim Clijsters cũng nói "Goeiemorgen".

0:01:09.015,0:01:12.028
Trong việc làm phụ đề,[br]cái này tất nhiên là không liên quan.

0:01:12.028,0:01:15.056
Vậy một lần nữa, vấn đề nằm ở đâu?

0:01:15.056,0:01:18.012
Chúng tôi cũng dùng những từ khác nhau.

0:01:18.012,0:01:20.087
Người Hà Lan gọi cái này là "klokkromme."

0:01:20.087,0:01:23.076
Còn người vùng Flanders [br]chúng tôi gọi là "Gauss-curve."

0:01:23.076,0:01:28.056
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng,[br]mỗi nhóm đều có "đặc tính không chắc chắn"

0:01:28.056,0:01:30.092
hoặc sai lệch so với tiếng Hà Lan chuẩn

0:01:30.092,0:01:33.079
điều này xảy ra ở hầu hết các vùng

0:01:33.079,0:01:37.071
Theo năm tháng, người Hà Lan[br]không còn phân biệt được

0:01:37.071,0:01:39.051
giới tính của các danh từ.

0:01:39.051,0:01:42.084
Do vậy, người Hà Lan có thể thắc mắc

0:01:42.084,0:01:45.004
là con bò này là giống đực hay cái

0:01:45.004,0:01:47.079
hoặc cách ta nói đùa tại vùng Flanders.

0:01:47.079,0:01:51.071
Mặt khác, ở Bỉ, cho dù thích hay không,

0:01:51.071,0:01:53.744
ngôn ngữ của chúng ta bị ảnh hưởng bởi

0:01:53.744,0:01:56.417
những đồng bào nói tiếng Pháp,

0:01:56.417,0:01:59.342
dẫn đến thỉnh thoảng có cấu trúc lạ [br]được mượn từ tiếng Pháp.

0:01:59.342,0:02:02.076
Đây chính là vấn đề.

0:02:02.076,0:02:04.076
Nếu bình phẩm viên đến từ Hà Lan

0:02:04.076,0:02:07.031
kiểm tra bài viết của[br]đồng nghiệp đến từ Bỉ,

0:02:07.031,0:02:10.000
cô ấy sẽ thấy những từ

0:02:10.000,0:02:12.008
mà cô ấy chưa từng dùng theo cách như vậy

0:02:12.008,0:02:13.191
và ngược lại.

0:02:13.191,0:02:15.071
Nếu cô ấy bắt đầu chỉnh lại chúng,

0:02:15.071,0:02:17.084
trước khi cô kịp nhận ra,[br]cô ấy đã dính vào

0:02:17.084,0:02:19.063
một cuộc tranh cải đúng sai[br]không hồi kết.

0:02:19.063,0:02:22.008
Chuyện này đã xảy ra trong[br]những ngày đầu làm việc tại TED.

0:02:22.008,0:02:26.056
Tôi thậm chí phải thừa nhận [br]lần đầu tiên tôi dịch

0:02:26.056,0:02:29.084
Tôi đã phải hỏi biên dịch viên[br]của nước tôi

0:02:29.084,0:02:32.063
để kiểm tra bài viết,[br]bởi vì tôi cảm thấy không thoải mái

0:02:32.063,0:02:34.063
với bài bình phẩm từ "phía bên kia".

0:02:34.063,0:02:37.012
Nhưng tôi đã nhanh chóng học được là[br]nếu bạn chỉ cần gắn bó

0:02:37.012,0:02:39.031
với một số luật cơ bản,

0:02:39.031,0:02:42.019
bạn sẽ giải quyết được khó khăn này thôi.

0:02:42.019,0:02:45.052
Đó là cái thứ mà hôm nay [br]tôi muốn chia sẻ với bạn đây.

0:02:45.052,0:02:49.024
Cách tốt nhất để kết thúc việc[br]"Ai mới là người đúng"

0:02:49.024,0:02:51.071
là cần đồng ý[br]trên những chuẩn mực bạn dùng

0:02:51.071,0:02:53.091
Với tiếng Hà Lan, điều này khá dễ.

0:02:53.091,0:02:56.075
Từ đồng nghĩa, từ điển chính thức

0:02:56.075,0:03:00.052
và cả ngữ pháp chuẩn[br]tất cả đều có thể truy cập trực tuyến.

0:03:00.052,0:03:03.004
Cả ba cái đó được[br]chấp nhận và dùng phổ biến

0:03:03.004,0:03:05.008
tại nước Hà Lan và Bỉ.

0:03:05.008,0:03:07.004
Nếu ngay từ đầy bạn ngụ ý rằng

0:03:07.004,0:03:09.063
bạn sẽ dùng chúng như là tiêu chuẩn

0:03:09.063,0:03:12.004
bạn sẽ tránh được [br]nhiều căng thẳng và tranh cãi.

0:03:12.004,0:03:14.047
Nhưng thậm chí là với từ có tồn tại,

0:03:14.047,0:03:16.481
nó cũng có thể [br]ko quen thuộc với một trong hai vùng

0:03:17.761,0:03:19.047
Lấy ví dụ từ "lokkromme"

0:03:19.047,0:03:22.003
Người Bỉ rất ít khi dùng nó,

0:03:22.003,0:03:24.745
nhưng mặt khác,[br]nó không quá khó hiểu

0:03:24.745,0:03:27.015
đặc biệt là khi được đặt trong ngữ cảnh,

0:03:27.015,0:03:29.047
như trường hợp này là trong Ted Talks.

0:03:29.047,0:03:31.084
Không có lý do gì để thay thế nó

0:03:31.084,0:03:34.028
bằng một từ mà không người Hà Lan nào dùng

0:03:34.028,0:03:36.028
Tôi thích coi nó

0:03:36.028,0:03:38.004
như là một từ đáng được phổ biến.

0:03:38.004,0:03:41.724
Dĩ nhiên, nếu từ ít dùng khó hiểu.

0:03:41.734,0:03:43.052
thì câu chuyện lại khác.

0:03:43.052,0:03:44.071
Nhưng một lần nữa

0:03:44.071,0:03:47.059
thay vì thay thế [br]bằng từ của người vùng Flanders,

0:03:47.059,0:03:50.012
tôi mời đồng nghiệp biên dịch của mình

0:03:50.012,0:03:53.086
tìm một cách thay thế[br]mà cả hai chúng tôi đều chấp nhận.

0:03:53.086,0:03:55.087
Tôi muốn kết thúc bằng vài lời

0:03:55.087,0:03:57.047
về việc tôi luôn giữ trong đầu

0:03:57.047,0:03:59.091
khi tôi kiểm tra hay[br]dịch qua tiếng Hà Lan

0:04:00.481,0:04:03.015
Đầu tiên,[br]tôi nghĩ về người đọc của mình.

0:04:03.015,0:04:05.237
Tôi viết cho người ở nhiều vùng khác nhau.

0:04:05.237,0:04:08.036
Tôi muốn thử là họ

0:04:08.036,0:04:10.028
và cố tránh những từ hoặc biểu cảm

0:04:10.028,0:04:12.004
mà tôi biết là rất dễ gây bối rối

0:04:12.004,0:04:15.028
Thứ hai, tôi nghĩ về người bạn biên dịch

0:04:15.028,0:04:17.016
đặc biệt là lúc kiểm tra

0:04:17.016,0:04:18.357
Trong lần kiểm tra của tôi

0:04:18.357,0:04:21.072
tôi đã phạm lỗi khi đánh giá biên dịch

0:04:21.072,0:04:24.043
khi mà tôi đã không liên lạc với cộng sự.

0:04:24.043,0:04:27.007
Sau cùng, tôi nghĩ tôi chỉ

0:04:27.007,0:04:29.068
sửa lại được vài cái lỗi quá hiên nhiên.

0:04:29.068,0:04:32.072
Kể từ đó,[br]Tôi luôn liên lạc với biên dịch viên

0:04:32.072,0:04:34.004
và mời họ cho ý kiến

0:04:34.004,0:04:35.748
có đồng ý với yêu cầu của tôi không.

0:04:35.748,0:04:39.031
Thứ ba, tôi nghĩ về việc biên dịch cho TED

0:04:39.031,0:04:42.992
là để giúp phổ biến [br]những ý tưởng thú vị của diễn giả.

0:04:43.000,0:04:46.017
Chứ không phải là để "thắng"[br]tranh cải với biên dịch viên khác,

0:04:46.036,0:04:48.075
phải làm việc cùng nhau

0:04:48.075,0:04:50.006
để cung cấp cho TED

0:04:50.006,0:04:52.095
cho càng nhiều khán giả càng tốt.

0:04:52.095,0:04:56.051
Năm ngoái, [br]một biên dịch viên của TED từ Hà Lan

0:04:56.051,0:04:58.056
đã hỏi tôi rằng chúng tôi có nên

0:04:58.056,0:05:00.043
chia bản dịch ra cho

0:05:00.043,0:05:02.532
người nói tiếng Hà Lan ở Hà Lan và Bỉ

0:05:02.532,0:05:04.092
Tôi nói với anh ta rằng với tôi

0:05:04.092,0:05:06.039
cái đó chả có ý nghĩa gì cả

0:05:06.039,0:05:08.006
khi mà nó phải mất gấp đôi nổ lực

0:05:08.006,0:05:10.031
để tuyên truyền những ý tưởng.

0:05:10.031,0:05:12.048
Nó thúc đẩy tôi tốt hơn

0:05:12.048,0:05:15.019
tìm kiếm một nền tảng chung khắp các vùng

0:05:15.019,0:05:17.036
Cuối cùng,[br]tôi có thể nói là

0:05:17.036,0:05:19.019
biên dịch cho Ted thiệt là

0:05:19.019,0:05:21.006
một trải nghiệm vô cùng phong phú với tôi

0:05:21.006,0:05:23.075
Suy nghĩ cuối cùng của tôi là cho

0:05:23.075,0:05:25.027
những người bạn biên dịch viên của TED.

0:05:25.027,0:05:27.043
Tôi muốn tạo ra

0:05:27.043,0:05:29.043
thứ kiểu như "Biểu đồ Hans Rosling",

0:05:29.043,0:05:31.983
nhưng bạn sẽ phải làm với một wordle,

0:05:32.012,0:05:33.583
nơi mà cái kích thước của cái tên

0:05:33.583,0:05:36.008
thể hiện số lần tôi làm việc với họ.

0:05:36.008,0:05:40.051
Tôi mong là tất cả các bạn[br]sẽ có một hội thảo tuyệt vời

0:05:40.051,0:05:46.268
và TED Global 2011 thật thú vị.