1
00:00:01,008 --> 00:00:06,032
Tłumaczyliście prelekcję Erin McKean?
Jeśli nie, oto mały wycinek.

2
00:00:06,032 --> 00:00:10,016
Akcenty w "lexicographical" rozkładają się tak,
jak w słowie "higgeldy piggeldy".

3
00:00:10,016 --> 00:00:12,035
To fajne słowo, często je stosuję.

4
00:00:12,035 --> 00:00:17,007
Od siebie dodam, że "higgeldy-piggeldy"
fajnie się tłumaczy.

5
00:00:17,007 --> 00:00:21,032
W holenderskim użyłam "olleke bolleke", czyli...

6
00:00:21,032 --> 00:00:24,000
Olleke bolleke rubisolleke.

7
00:00:24,000 --> 00:00:27,023
Olleke bolleke rubisolleke, olleke bolleke knol!

8
00:00:27,023 --> 00:00:30,087
Na szczęście ta rymowanka jest znana

9
00:00:30,087 --> 00:00:33,064
w obu głównych regionach,
w których mówi się po holendersku.

10
00:00:33,064 --> 00:00:37,006
Niderlandzki to język ojczysty 23 milionów osób,

11
00:00:37,006 --> 00:00:40,028
z których 16 milionów mieszka w Holandii,

12
00:00:40,028 --> 00:00:44,071
6 na północy Belgii, we Flandrii,

13
00:00:44,071 --> 00:00:48,047
a 400 tysięcy w Surinamie,
państwie południowoamerykańskim.

14
00:00:48,047 --> 00:00:51,084
Istnieje oficjalna "Unia Języka Niderlandzkiego".

15
00:00:51,084 --> 00:00:53,092
Więc w czym problem?

16
00:00:53,092 --> 00:00:58,088
Niderlandzki z Holandii i Flandrii
brzmi bardzo odmiennie.

17
00:00:58,088 --> 00:01:01,067
Jeśli spotkamy rano Johana Crujiffa

18
00:01:01,067 --> 00:01:06,007
i będzie w dobrym humorze,
powie "Goeiemorgen".

19
00:01:06,007 --> 00:01:09,015
Kim Clijsters powiedziałaby "Goeiemorgen".

20
00:01:09,015 --> 00:01:12,028
W napisach wymowa jest oczywiście nieistotna.

21
00:01:12,028 --> 00:01:15,056
Więc znowu, w czym problem?

22
00:01:15,056 --> 00:01:18,012
Istnieją też różnice w słownictwie.

23
00:01:18,012 --> 00:01:20,087
Holenderka mówi na to "klokkromme".

24
00:01:20,087 --> 00:01:23,076
We Flandrii nazywa się to “Gauss-curve”.

25
00:01:23,076 --> 00:01:28,056
Każda grupa ma też
"obszary częstej niepewności",

26
00:01:28,056 --> 00:01:30,092
odejścia od standardowego niderlandzkiego,

27
00:01:30,092 --> 00:01:33,079
częstsze w danym regionie.

28
00:01:33,079 --> 00:01:37,071
Holendrzy z biegiem lat stracili wyczucie

29
00:01:37,071 --> 00:01:39,051
rodzaju gramatycznego rzeczowników.

30
00:01:39,051 --> 00:01:42,084
Tylko Holenderka będzie się zastanawiać,

31
00:01:42,084 --> 00:01:45,004
czy krowa to samiec, czy samica...

32
00:01:45,004 --> 00:01:47,079
A przynajmniej tak żartujemy we Flandrii.

33
00:01:47,079 --> 00:01:51,071
W przypadku Belgii,
nieważne czy nam się to podoba,

34
00:01:51,071 --> 00:01:55,092
holenderski pozostaje pod wpływem francuskiego,

35
00:01:55,092 --> 00:01:59,092
co wprowadza niezręczne konstrukcje
zapożyczone z tego języka.

36
00:01:59,092 --> 00:02:02,076
Oto właśnie problem.

37
00:02:02,076 --> 00:02:04,076
Kiedy redaktorka z Holandii

38
00:02:04,076 --> 00:02:07,031
zajmuje się tekstem koleżanki z Belgii

39
00:02:07,031 --> 00:02:12,000
może zauważyć słowo,
którego nigdy by nie użyła,

40
00:02:12,000 --> 00:02:13,071
i odwrotnie.

41
00:02:13,071 --> 00:02:15,071
Jeśli zdecyduje się to coś poprawić,

42
00:02:15,071 --> 00:02:19,063
szybko powstanie niekończąca się wymiana zdań.

43
00:02:19,063 --> 00:02:22,008
Zdarzyło mi się to, kiedy zaczynałam w TED.

44
00:02:22,008 --> 00:02:26,056
Przyznam, że skończywszy pierwsze tłumaczenie,

45
00:02:26,056 --> 00:02:30,027
poprosiłam o korektę tłumaczkę z własnego kraju,

46
00:02:30,027 --> 00:02:34,063
bo czułabym się niepewnie
z redaktorką "z drugiej strony".

47
00:02:34,063 --> 00:02:37,012
Szybko jednak zrozumiałam,

48
00:02:37,012 --> 00:02:39,031
że przy zachowaniu kilku ważnych zasad,

49
00:02:39,031 --> 00:02:42,009
taka współpraca nie jest wcale trudna.

50
00:02:42,009 --> 00:02:45,052
Tym właśnie chciałam się dzisiaj podzielić.

51
00:02:45,052 --> 00:02:49,024
Można uniknąć dyskusji o tym, kto ma rację,

52
00:02:49,024 --> 00:02:51,071
umawiając się, na jakich standardach
będziemy się opierać.

53
00:02:51,071 --> 00:02:53,091
W przypadku języka holenderskiego to proste.

54
00:02:53,091 --> 00:02:58,000
Oficjalny słownik, zbiór synonimów
i standardowa gramatyka

55
00:02:58,000 --> 00:03:00,052
to źródła dostępne w Internecie.

56
00:03:00,052 --> 00:03:03,004
Wszystkie trzy są w powszechnym użyciu,

57
00:03:03,004 --> 00:03:05,008
i uznaje się je w Holandii i Belgii.

58
00:03:05,008 --> 00:03:07,004
Jeśli wstępnie zaznaczymy,

59
00:03:07,004 --> 00:03:09,063
że będziemy opierać się na nich,

60
00:03:09,063 --> 00:03:12,004
unikniemy wielu spięć i dyskusji.

61
00:03:12,004 --> 00:03:14,047
Ale nawet jeśli dane słowo "istnieje",

62
00:03:14,047 --> 00:03:16,091
w jednym z regionów może być rzadko używane.

63
00:03:16,091 --> 00:03:19,047
Weźmy na przykład “klokkromme”.

64
00:03:19,047 --> 00:03:22,003
W Belgii go raczej nie usłyszymy,

65
00:03:22,003 --> 00:03:24,075
ale z drugiej strony łatwo je zrozumieć,

66
00:03:24,075 --> 00:03:27,015
szczególnie w kontekście,

67
00:03:27,015 --> 00:03:29,047
na przykład w prelekcji TED.

68
00:03:29,047 --> 00:03:31,084
Nie ma powodu, żeby zastąpić je słowem,

69
00:03:31,084 --> 00:03:34,028
którego z kolei nie używa się w Holandii.

70
00:03:34,028 --> 00:03:38,004
Wolę potraktować je jako słowo,
które "warto propagować".

71
00:03:38,004 --> 00:03:43,053
Oczywiście to inna sprawa,
jeśli rzadkie słowo trudno zrozumieć.

72
00:03:43,053 --> 00:03:44,071
Ale nawet w takim przypadku,

73
00:03:44,071 --> 00:03:47,061
zamiast wstawiać słowo flamandzkie

74
00:03:47,061 --> 00:03:51,036
zapraszam tłumaczkę do szukania alternatywy,

75
00:03:51,036 --> 00:03:53,084
która byłaby dla nas obojga do przyjęcia.

76
00:03:53,084 --> 00:03:57,047
Na koniec kilka słów o tym,
o czym staram się pamiętać,

77
00:03:57,047 --> 00:03:59,091
tłumacząc na holenderski lub robiąc korektę.

78
00:03:59,091 --> 00:04:03,015
Po pierwsze pamiętam o widzach.

79
00:04:03,015 --> 00:04:05,087
Piszę dla osób z różnych regionów.

80
00:04:05,087 --> 00:04:10,028
Lepiej przyjąć ich perspektywę
i unikać słów czy wyrażeń,

81
00:04:10,028 --> 00:04:12,004
o których wiem, że będą niejasne.

82
00:04:12,004 --> 00:04:15,028
Po drugie pamiętam o tłumaczce,

83
00:04:15,028 --> 00:04:17,016
szczególnie podczas pracy nad korektą.

84
00:04:17,016 --> 00:04:18,087
Na samym początku popełniłam błąd

85
00:04:18,087 --> 00:04:21,072
i zaznaczyłam, że tłumaczenie jest zakończone,

86
00:04:21,072 --> 00:04:24,038
nie kontaktując się wcześniej z tłumaczką.

87
00:04:24,038 --> 00:04:29,046
Myślałam, że przecież poprawiłam
tylko kilka oczywistych błędów.

88
00:04:29,046 --> 00:04:32,012
Odtąd już zawsze kontaktuję się z tłumaczką,

89
00:04:32,012 --> 00:04:35,008
prosząc, żeby dała znać, czy przyjmuje moje sugestie.

90
00:04:35,008 --> 00:04:39,028
Po trzecie pamiętam, że tłumaczę dla TED po to,

91
00:04:39,028 --> 00:04:43,000
żeby pomóc w propagowaniu
interesujących idei w wykładach.

92
00:04:43,000 --> 00:04:46,024
Nie po to, żeby "wygrywać"
w dyskusjach z innymi tłumaczami,

93
00:04:46,024 --> 00:04:48,075
ale po to, żeby współpracować

94
00:04:48,075 --> 00:04:53,042
w celu udostępnienia TED
jak największej publiczności.

95
00:04:53,042 --> 00:04:56,051
Rok temu tłumacz z Holandii

96
00:04:56,051 --> 00:05:00,043
spytał, czy uważam, że powinniśmy
tłumaczyć wykłady TED osobno

97
00:05:00,043 --> 00:05:02,092
na niderlandzki z Holandii i z Belgii.

98
00:05:02,092 --> 00:05:06,038
Odpowiedziałam, że nie widzę w tym sensu,

99
00:05:06,038 --> 00:05:08,006
bo podwoiłoby to tylko pracę

100
00:05:08,006 --> 00:05:10,031
konieczną do propagowania idei.

101
00:05:10,031 --> 00:05:12,048
Ale było to dla mnie inspiracją

102
00:05:12,048 --> 00:05:15,019
do szukania elementów wspólnych
dla wszystkich regionów.

103
00:05:15,019 --> 00:05:17,036
Na koniec chciałabym powiedzieć,

104
00:05:17,036 --> 00:05:21,006
że tłumaczenie dla TED bardzo mnie wzbogaciło.

105
00:05:21,006 --> 00:05:25,027
Dlatego chciałabym przekazać coś innym tłumaczom TED.

106
00:05:25,027 --> 00:05:29,043
Chciałam stworzyć wykres w stylu Hansa Roslinga,

107
00:05:29,043 --> 00:05:32,012
ale musi wam wystarczyć wordle,

108
00:05:32,012 --> 00:05:34,025
w którym rozmiar imienia odpowiada

109
00:05:34,025 --> 00:05:36,008
liczbie tłumaczeń, przy których współpracowaliśmy.

110
00:05:36,008 --> 00:05:40,051
Życzę wamwspaniałych warsztatów

111
00:05:40,051 --> 99:59:59,999
i ekscytującego TEDGlobal 2011.