WEBVTT

00:00:00.908 --> 00:00:03.172
Heeft iemand van jullie
Erin McKean vertaald?

00:00:03.442 --> 00:00:06.172
Voor wie het niet heeft gedaan,
volgt hier een fragmentje.

00:00:06.172 --> 00:00:08.006
(Video) Erin McKean: 'Lexicographical'

00:00:08.006 --> 00:00:10.146
heeft hetzelfde patroon
als 'olleke bolleke'.

00:00:10.146 --> 00:00:12.675
Een leuk woord om te zeggen
en ik mag het vaak zeggen.

00:00:12.675 --> 00:00:14.637
Els De Keyser: Daar zou ik aan toevoegen

00:00:14.637 --> 00:00:17.457
dat higgeldy-piggeldy ook
een leuk woord is om te vertalen.

00:00:17.457 --> 00:00:21.032
In het Nederlands heb ik
"olleke bolleke" gebruikt, zoals in ...

00:00:21.032 --> 00:00:24.000
olleke bolleke rubisolleke

00:00:24.000 --> 00:00:27.023
olleke bolleke rubisolleke
olleke bolleke knol!

00:00:28.103 --> 00:00:30.087
Gelukkig is dit rijmpje bekend

00:00:30.087 --> 00:00:33.064
in de twee grootste regio's
waar Nederlands wordt gesproken.

00:00:33.924 --> 00:00:37.596
Het Nederlands is de moedertaal
van 23 miljoen mensen,

00:00:37.596 --> 00:00:40.268
van wie er 16 miljoen in Nederland wonen,

00:00:40.268 --> 00:00:44.701
6 miljoen in het Noorden van België,
ook bekend als Vlaanderen,

00:00:44.701 --> 00:00:48.047
en 400.000 in Suriname, in Zuid-Amerika.

00:00:49.177 --> 00:00:51.404
We hebben een officiële
Nederlandse Taalunie.

00:00:52.524 --> 00:00:54.202
Wat is dan het probleem?

00:00:54.202 --> 00:00:57.002
Nederlands uit Nederland
en Nederlands uit Vlaanderen

00:00:57.002 --> 00:00:58.688
klinken erg verschillend.

00:00:59.218 --> 00:01:02.287
Als je Johan Cruijff 's ochtends ontmoet,

00:01:02.287 --> 00:01:06.007
en als je geluk hebt, zal hij
"Goeiemorgen!" tegen je zeggen.

00:01:06.677 --> 00:01:09.015
Kim Clijsters zal "Goeiemorgen" zeggen.

00:01:09.015 --> 00:01:12.338
Bij het ondertitelen
maakt dat natuurlijk niets uit.

00:01:12.338 --> 00:01:15.056
Dus nogmaals: wat is het probleem?

00:01:16.326 --> 00:01:18.012
We gebruiken ook andere woorden.

00:01:18.012 --> 00:01:20.947
Een Nederlander zal dit
een klokkromme noemen.

00:01:20.947 --> 00:01:24.316
In Vlaanderen noemen we het
een Gauss-curve.

00:01:24.316 --> 00:01:28.376
Tenslotte heeft elke groep
zijn eigen stel typische twijfelgevallen,

00:01:28.376 --> 00:01:30.932
of afwijkingen van het Algemeen Nederlands

00:01:30.932 --> 00:01:33.619
die meer voorkomen
in de ene of de andere regio.

00:01:34.539 --> 00:01:37.391
Door de jaren heen
zijn de Nederlanders hun gevoel

00:01:37.391 --> 00:01:39.821
voor het geslacht
van de naamwoorden kwijtgeraakt.

00:01:39.821 --> 00:01:42.624
En dus kan alleen
een Nederlander zich afvragen

00:01:42.624 --> 00:01:45.404
of een koe mannelijk of vrouwelijk is --

00:01:45.404 --> 00:01:47.749
tenminste, dat zeggen wij
plagend in Vlaanderen.

00:01:48.579 --> 00:01:52.001
Van de andere kant,
of we het nu leuk vinden of niet,

00:01:52.001 --> 00:01:56.142
is onze taal in België beïnvloed door
onze Franstalige landgenoten,

00:01:56.142 --> 00:02:00.192
wat leidt tot soms vreemde constructies
die aan het Frans zijn ontleend.

00:02:01.242 --> 00:02:02.866
Dat is dus het probleem:

00:02:02.866 --> 00:02:07.506
als een reviewer uit Nederland het werk
van een Belgische collega nakijkt,

00:02:07.506 --> 00:02:10.000
ziet ze misschien een tekst die zijzelf

00:02:10.000 --> 00:02:12.008
nooit zo zou hebben geschreven,

00:02:12.008 --> 00:02:13.761
en vice versa.

00:02:13.761 --> 00:02:15.561
Als ze die begint te verbeteren,

00:02:15.561 --> 00:02:17.904
zal ze al snel verstrikt raken

00:02:17.904 --> 00:02:20.253
in een eindeloos welles-nietes-spelletje.

00:02:20.253 --> 00:02:23.478
Het overkwam me
in mijn beginperiode bij TED.

00:02:23.478 --> 00:02:26.896
Ik moet zelfs bekennen
dat ik er bij mijn eerste vertaling

00:02:26.896 --> 00:02:29.734
voor zorgde dat ik een vertaler
uit mijn eigen land vroeg

00:02:29.734 --> 00:02:32.603
om ze na te kijken,
omdat ik me onbehaaglijk voelde

00:02:32.603 --> 00:02:35.023
bij een review van de "overkant".

00:02:35.023 --> 00:02:39.502
Maar ik leerde al snel dat als je
een beperkt aantal basisregels hanteert,

00:02:39.502 --> 00:02:42.019
je deze moeilijkheid
gemakkelijk kan overwinnen.

00:02:42.799 --> 00:02:46.202
Dat wil ik vandaag met jullie delen.

00:02:46.202 --> 00:02:49.754
De beste manier om een einde te maken
aan discussies over wie gelijk heeft,

00:02:49.754 --> 00:02:51.811
is afspreken welke normen je hanteert.

00:02:51.811 --> 00:02:54.181
Voor het Nederlands is dat niet moeilijk.

00:02:54.181 --> 00:02:56.905
De officiële woordenlijst,
het belangrijkste woordenboek

00:02:56.905 --> 00:03:00.932
en de standaardspraakkunst
zijn allemaal online toegankelijk.

00:03:00.932 --> 00:03:03.004
Ze zijn alle drie
wijd verspreid en aanvaard

00:03:03.004 --> 00:03:05.608
in Nederland en in België.

00:03:05.608 --> 00:03:07.714
Als je van bij het begin aangeeft

00:03:07.714 --> 00:03:09.793
dat je ze als norm zal hanteren,

00:03:09.793 --> 00:03:12.424
dan kan je een hoop spanning
en discussie vermijden.

00:03:12.424 --> 00:03:14.127
Maar zelfs als een woord 'bestaat',

00:03:14.127 --> 00:03:17.551
kan het erg ongewoon zijn
in één van de twee regio's.

00:03:17.551 --> 00:03:19.287
Neem de klokkromme.

00:03:19.287 --> 00:03:22.003
Je vindt nauwelijks een Belg
die dat woord gebruikt,

00:03:22.003 --> 00:03:24.945
maar van de andere kant
is het niet moeilijk te begrijpen,

00:03:24.945 --> 00:03:27.015
zeker niet binnen z'n context,

00:03:27.015 --> 00:03:29.047
zoals het geval is in TED Talks.

00:03:29.047 --> 00:03:31.464
Het heeft echt geen zin het te vervangen

00:03:31.464 --> 00:03:34.468
door een woord dat geen
enkele Nederlander gebruikt.

00:03:34.468 --> 00:03:35.778
Ik behandel het liever

00:03:35.778 --> 00:03:38.244
als een "woord dat het verdient
om te worden verspreid".

00:03:38.244 --> 00:03:40.364
Natuurlijk, als het ongewone woord

00:03:40.364 --> 00:03:43.512
moeilijk te begrijpen is,
dan is het een ander verhaal.

00:03:43.512 --> 00:03:44.791
Maar ook dan zal ik,

00:03:44.791 --> 00:03:47.889
eerder dan het woord
door een Vlaams woord te vervangen,

00:03:47.889 --> 00:03:50.012
mijn vertaalpartner uitnodigen

00:03:50.012 --> 00:03:51.396
om een alternatief te zoeken

00:03:51.396 --> 00:03:53.484
dat voor beiden aanvaardbaar is.

00:03:53.484 --> 00:03:55.747
Ik wil eindigen met een paar woorden

00:03:55.747 --> 00:03:57.637
over wat ik voor ogen probeer te houden

00:03:57.637 --> 00:04:00.251
als ik review of vertaal
naar het Nederlands.

00:04:00.811 --> 00:04:03.215
Eerst en vooral hou ik
mijn publiek voor ogen.

00:04:03.215 --> 00:04:05.707
Ik schrijf voor mensen
uit verschillende regio's.

00:04:05.707 --> 00:04:08.346
Ik kan maar beter proberen
in hun schoenen te gaan staan

00:04:08.346 --> 00:04:10.478
en woorden of uitdrukkingen vermijden

00:04:10.478 --> 00:04:12.344
waarvan ik weet dat ze verwarrend zijn.

00:04:12.344 --> 00:04:15.028
Ten tweede hou ik
mijn vertaalpartner voor ogen,

00:04:15.028 --> 00:04:17.016
vooral als ik een review doe.

00:04:17.016 --> 00:04:18.617
In één van mijn eerste reviews

00:04:18.617 --> 00:04:21.892
maakte ik de fout dat ik
de vertaling als af aanmerkte

00:04:21.892 --> 00:04:24.563
zonder dat ik mijn partner
had gecontacteerd.

00:04:24.563 --> 00:04:26.627
Ik had immers, zo dacht ik zelf,

00:04:26.627 --> 00:04:29.498
alleen een paar
evidente fouten verbeterd ...

00:04:29.498 --> 00:04:32.072
Sindsdien contacteer ik
de vertaler steeds,

00:04:32.072 --> 00:04:34.004
en nodig ik ze uit om me te laten weten

00:04:34.004 --> 00:04:36.178
of ze akkoord gaan met mijn voorstellen.

00:04:36.178 --> 00:04:38.851
Ten derde hou ik voor ogen
dat ik vertaal voor TED

00:04:38.851 --> 00:04:40.782
om mee te helpen aan de verspreiding

00:04:40.782 --> 00:04:43.000
van de interessante
ideeën van de sprekers.

00:04:43.000 --> 00:04:45.167
Het gaat er niet om
dat je de discussie wint

00:04:45.167 --> 00:04:46.536
met een andere vertaler,

00:04:46.536 --> 00:04:48.635
het gaat erom dat je samenwerkt

00:04:48.635 --> 00:04:50.176
om toegang tot TED te geven

00:04:50.176 --> 00:04:53.285
aan een zo breed mogelijk publiek.

00:04:53.285 --> 00:04:57.121
Vorig jaar vroeg
een TED-vertaler uit Nederland mij

00:04:57.121 --> 00:05:00.056
of ik vond dat we aparte vertalingen
zouden moeten hebben

00:05:00.056 --> 00:05:02.982
voor Nederlands
uit Nederland en uit België.

00:05:02.982 --> 00:05:05.929
Ik zei hem dat dat volgens mij
geen enkele zin had,

00:05:05.929 --> 00:05:08.526
omdat dat alleen twee keer
zoveel moeite zou betekenen

00:05:08.526 --> 00:05:10.401
om de ideeën te verspreiden.

00:05:10.401 --> 00:05:12.478
Het zette me wel aan om beter te worden

00:05:12.478 --> 00:05:15.019
in het vinden van
overeenstemming tussen de regio's.

00:05:15.019 --> 00:05:17.036
Om af te sluiten kan ik je zeggen

00:05:17.036 --> 00:05:19.019
dat vertalen voor TED

00:05:19.019 --> 00:05:21.596
een ongelooflijk verrijkende
ervaring is geweest voor mij.

00:05:21.596 --> 00:05:23.075
Daarom besluit ik met een gedachte

00:05:23.075 --> 00:05:25.407
voor mijn mede-TED-vertalers.

00:05:25.407 --> 00:05:29.603
Ik had graag een soort
'Hans Rosling'-grafiekje gemaakt,

00:05:29.603 --> 00:05:31.763
maar je zal het moeten stellen
met een wordle

00:05:31.763 --> 00:05:33.753
waarin de grootte van de naam

00:05:33.753 --> 00:05:37.888
het aantal keren voorstelt
dat ik met de persoon heb samengewerkt.

00:05:37.888 --> 00:05:40.801
Ik wens jullie allen
een geweldige workshop

00:05:40.801 --> 00:05:44.051
en een spannend TED Global 2011.