1
00:00:00,908 --> 00:00:03,172
Heeft iemand van jullie
Erin McKean vertaald?

2
00:00:03,442 --> 00:00:06,172
Voor wie het niet heeft gedaan,
volgt hier een fragmentje.

3
00:00:06,172 --> 00:00:08,006
(Video) Erin McKean: 'Lexicographical'

4
00:00:08,006 --> 00:00:10,146
heeft hetzelfde patroon
als 'olleke bolleke'.

5
00:00:10,146 --> 00:00:12,675
Een leuk woord om te zeggen
en ik mag het vaak zeggen.

6
00:00:12,675 --> 00:00:14,637
Els De Keyser: Daar zou ik aan toevoegen

7
00:00:14,637 --> 00:00:17,457
dat higgeldy-piggeldy ook
een leuk woord is om te vertalen.

8
00:00:17,457 --> 00:00:21,032
In het Nederlands heb ik
"olleke bolleke" gebruikt, zoals in ...

9
00:00:21,032 --> 00:00:24,000
olleke bolleke rubisolleke

10
00:00:24,000 --> 00:00:27,023
olleke bolleke rubisolleke
olleke bolleke knol!

11
00:00:28,103 --> 00:00:30,087
Gelukkig is dit rijmpje bekend

12
00:00:30,087 --> 00:00:33,064
in de twee grootste regio's
waar Nederlands wordt gesproken.

13
00:00:33,924 --> 00:00:37,596
Het Nederlands is de moedertaal
van 23 miljoen mensen,

14
00:00:37,596 --> 00:00:40,268
van wie er 16 miljoen in Nederland wonen,

15
00:00:40,268 --> 00:00:44,701
6 miljoen in het Noorden van België,
ook bekend als Vlaanderen,

16
00:00:44,701 --> 00:00:48,047
en 400.000 in Suriname, in Zuid-Amerika.

17
00:00:49,177 --> 00:00:51,404
We hebben een officiële
Nederlandse Taalunie.

18
00:00:52,524 --> 00:00:54,202
Wat is dan het probleem?

19
00:00:54,202 --> 00:00:57,002
Nederlands uit Nederland
en Nederlands uit Vlaanderen

20
00:00:57,002 --> 00:00:58,688
klinken erg verschillend.

21
00:00:59,218 --> 00:01:02,287
Als je Johan Cruijff 's ochtends ontmoet,

22
00:01:02,287 --> 00:01:06,007
en als je geluk hebt, zal hij
"Goeiemorgen!" tegen je zeggen.

23
00:01:06,677 --> 00:01:09,015
Kim Clijsters zal "Goeiemorgen" zeggen.

24
00:01:09,015 --> 00:01:12,338
Bij het ondertitelen
maakt dat natuurlijk niets uit.

25
00:01:12,338 --> 00:01:15,056
Dus nogmaals: wat is het probleem?

26
00:01:16,326 --> 00:01:18,012
We gebruiken ook andere woorden.

27
00:01:18,012 --> 00:01:20,947
Een Nederlander zal dit
een klokkromme noemen.

28
00:01:20,947 --> 00:01:24,316
In Vlaanderen noemen we het
een Gauss-curve.

29
00:01:24,316 --> 00:01:28,376
Tenslotte heeft elke groep
zijn eigen stel typische twijfelgevallen,

30
00:01:28,376 --> 00:01:30,932
of afwijkingen van het Algemeen Nederlands

31
00:01:30,932 --> 00:01:33,619
die meer voorkomen
in de ene of de andere regio.

32
00:01:34,539 --> 00:01:37,391
Door de jaren heen
zijn de Nederlanders hun gevoel

33
00:01:37,391 --> 00:01:39,821
voor het geslacht
van de naamwoorden kwijtgeraakt.

34
00:01:39,821 --> 00:01:42,624
En dus kan alleen
een Nederlander zich afvragen

35
00:01:42,624 --> 00:01:45,404
of een koe mannelijk of vrouwelijk is --

36
00:01:45,404 --> 00:01:47,749
tenminste, dat zeggen wij
plagend in Vlaanderen.

37
00:01:48,579 --> 00:01:52,001
Van de andere kant,
of we het nu leuk vinden of niet,

38
00:01:52,001 --> 00:01:56,142
is onze taal in België beïnvloed door
onze Franstalige landgenoten,

39
00:01:56,142 --> 00:02:00,192
wat leidt tot soms vreemde constructies
die aan het Frans zijn ontleend.

40
00:02:01,242 --> 00:02:02,866
Dat is dus het probleem:

41
00:02:02,866 --> 00:02:07,506
als een reviewer uit Nederland het werk
van een Belgische collega nakijkt,

42
00:02:07,506 --> 00:02:10,000
ziet ze misschien een tekst die zijzelf

43
00:02:10,000 --> 00:02:12,008
nooit zo zou hebben geschreven,

44
00:02:12,008 --> 00:02:13,761
en vice versa.

45
00:02:13,761 --> 00:02:15,561
Als ze die begint te verbeteren,

46
00:02:15,561 --> 00:02:17,904
zal ze al snel verstrikt raken

47
00:02:17,904 --> 00:02:20,253
in een eindeloos welles-nietes-spelletje.

48
00:02:20,253 --> 00:02:23,478
Het overkwam me
in mijn beginperiode bij TED.

49
00:02:23,478 --> 00:02:26,896
Ik moet zelfs bekennen
dat ik er bij mijn eerste vertaling

50
00:02:26,896 --> 00:02:29,734
voor zorgde dat ik een vertaler
uit mijn eigen land vroeg

51
00:02:29,734 --> 00:02:32,603
om ze na te kijken,
omdat ik me onbehaaglijk voelde

52
00:02:32,603 --> 00:02:35,023
bij een review van de "overkant".

53
00:02:35,023 --> 00:02:39,502
Maar ik leerde al snel dat als je
een beperkt aantal basisregels hanteert,

54
00:02:39,502 --> 00:02:42,019
je deze moeilijkheid
gemakkelijk kan overwinnen.

55
00:02:42,799 --> 00:02:46,202
Dat wil ik vandaag met jullie delen.

56
00:02:46,202 --> 00:02:49,754
De beste manier om een einde te maken
aan discussies over wie gelijk heeft,

57
00:02:49,754 --> 00:02:51,811
is afspreken welke normen je hanteert.

58
00:02:51,811 --> 00:02:54,181
Voor het Nederlands is dat niet moeilijk.

59
00:02:54,181 --> 00:02:56,905
De officiële woordenlijst,
het belangrijkste woordenboek

60
00:02:56,905 --> 00:03:00,932
en de standaardspraakkunst
zijn allemaal online toegankelijk.

61
00:03:00,932 --> 00:03:03,004
Ze zijn alle drie
wijd verspreid en aanvaard

62
00:03:03,004 --> 00:03:05,608
in Nederland en in België.

63
00:03:05,608 --> 00:03:07,714
Als je van bij het begin aangeeft

64
00:03:07,714 --> 00:03:09,793
dat je ze als norm zal hanteren,

65
00:03:09,793 --> 00:03:12,424
dan kan je een hoop spanning
en discussie vermijden.

66
00:03:12,424 --> 00:03:14,127
Maar zelfs als een woord 'bestaat',

67
00:03:14,127 --> 00:03:17,551
kan het erg ongewoon zijn
in één van de twee regio's.

68
00:03:17,551 --> 00:03:19,287
Neem de klokkromme.

69
00:03:19,287 --> 00:03:22,003
Je vindt nauwelijks een Belg
die dat woord gebruikt,

70
00:03:22,003 --> 00:03:24,945
maar van de andere kant
is het niet moeilijk te begrijpen,

71
00:03:24,945 --> 00:03:27,015
zeker niet binnen z'n context,

72
00:03:27,015 --> 00:03:29,047
zoals het geval is in TED Talks.

73
00:03:29,047 --> 00:03:31,464
Het heeft echt geen zin het te vervangen

74
00:03:31,464 --> 00:03:34,468
door een woord dat geen
enkele Nederlander gebruikt.

75
00:03:34,468 --> 00:03:35,778
Ik behandel het liever

76
00:03:35,778 --> 00:03:38,244
als een "woord dat het verdient
om te worden verspreid".

77
00:03:38,244 --> 00:03:40,364
Natuurlijk, als het ongewone woord

78
00:03:40,364 --> 00:03:43,512
moeilijk te begrijpen is,
dan is het een ander verhaal.

79
00:03:43,512 --> 00:03:44,791
Maar ook dan zal ik,

80
00:03:44,791 --> 00:03:47,889
eerder dan het woord
door een Vlaams woord te vervangen,

81
00:03:47,889 --> 00:03:50,012
mijn vertaalpartner uitnodigen

82
00:03:50,012 --> 00:03:51,396
om een alternatief te zoeken

83
00:03:51,396 --> 00:03:53,484
dat voor beiden aanvaardbaar is.

84
00:03:53,484 --> 00:03:55,747
Ik wil eindigen met een paar woorden

85
00:03:55,747 --> 00:03:57,637
over wat ik voor ogen probeer te houden

86
00:03:57,637 --> 00:04:00,251
als ik review of vertaal
naar het Nederlands.

87
00:04:00,811 --> 00:04:03,215
Eerst en vooral hou ik
mijn publiek voor ogen.

88
00:04:03,215 --> 00:04:05,707
Ik schrijf voor mensen
uit verschillende regio's.

89
00:04:05,707 --> 00:04:08,346
Ik kan maar beter proberen
in hun schoenen te gaan staan

90
00:04:08,346 --> 00:04:10,478
en woorden of uitdrukkingen vermijden

91
00:04:10,478 --> 00:04:12,344
waarvan ik weet dat ze verwarrend zijn.

92
00:04:12,344 --> 00:04:15,028
Ten tweede hou ik
mijn vertaalpartner voor ogen,

93
00:04:15,028 --> 00:04:17,016
vooral als ik een review doe.

94
00:04:17,016 --> 00:04:18,617
In één van mijn eerste reviews

95
00:04:18,617 --> 00:04:21,892
maakte ik de fout dat ik
de vertaling als af aanmerkte

96
00:04:21,892 --> 00:04:24,563
zonder dat ik mijn partner
had gecontacteerd.

97
00:04:24,563 --> 00:04:26,627
Ik had immers, zo dacht ik zelf,

98
00:04:26,627 --> 00:04:29,498
alleen een paar
evidente fouten verbeterd ...

99
00:04:29,498 --> 00:04:32,072
Sindsdien contacteer ik
de vertaler steeds,

100
00:04:32,072 --> 00:04:34,004
en nodig ik ze uit om me te laten weten

101
00:04:34,004 --> 00:04:36,178
of ze akkoord gaan met mijn voorstellen.

102
00:04:36,178 --> 00:04:38,851
Ten derde hou ik voor ogen
dat ik vertaal voor TED

103
00:04:38,851 --> 00:04:40,782
om mee te helpen aan de verspreiding

104
00:04:40,782 --> 00:04:43,000
van de interessante
ideeën van de sprekers.

105
00:04:43,000 --> 00:04:45,167
Het gaat er niet om
dat je de discussie wint

106
00:04:45,167 --> 00:04:46,536
met een andere vertaler,

107
00:04:46,536 --> 00:04:48,635
het gaat erom dat je samenwerkt

108
00:04:48,635 --> 00:04:50,176
om toegang tot TED te geven

109
00:04:50,176 --> 00:04:53,285
aan een zo breed mogelijk publiek.

110
00:04:53,285 --> 00:04:57,121
Vorig jaar vroeg
een TED-vertaler uit Nederland mij

111
00:04:57,121 --> 00:05:00,056
of ik vond dat we aparte vertalingen
zouden moeten hebben

112
00:05:00,056 --> 00:05:02,982
voor Nederlands
uit Nederland en uit België.

113
00:05:02,982 --> 00:05:05,929
Ik zei hem dat dat volgens mij
geen enkele zin had,

114
00:05:05,929 --> 00:05:08,526
omdat dat alleen twee keer
zoveel moeite zou betekenen

115
00:05:08,526 --> 00:05:10,401
om de ideeën te verspreiden.

116
00:05:10,401 --> 00:05:12,478
Het zette me wel aan om beter te worden

117
00:05:12,478 --> 00:05:15,019
in het vinden van
overeenstemming tussen de regio's.

118
00:05:15,019 --> 00:05:17,036
Om af te sluiten kan ik je zeggen

119
00:05:17,036 --> 00:05:19,019
dat vertalen voor TED

120
00:05:19,019 --> 00:05:21,596
een ongelooflijk verrijkende
ervaring is geweest voor mij.

121
00:05:21,596 --> 00:05:23,075
Daarom besluit ik met een gedachte

122
00:05:23,075 --> 00:05:25,407
voor mijn mede-TED-vertalers.

123
00:05:25,407 --> 00:05:29,603
Ik had graag een soort
'Hans Rosling'-grafiekje gemaakt,

124
00:05:29,603 --> 00:05:31,763
maar je zal het moeten stellen
met een wordle

125
00:05:31,763 --> 00:05:33,753
waarin de grootte van de naam

126
00:05:33,753 --> 00:05:37,888
het aantal keren voorstelt
dat ik met de persoon heb samengewerkt.

127
00:05:37,888 --> 00:05:40,801
Ik wens jullie allen
een geweldige workshop

128
00:05:40,801 --> 00:05:44,051
en een spannend TED Global 2011.