WEBVTT

00:00:07.189 --> 00:00:09.769
W 1995 roku brytyjskie
czasopismo medyczne

00:00:09.769 --> 00:00:14.279
opublikowało zadziwiający raport
o 29-letnim budowniczym.

00:00:14.279 --> 00:00:18.394
Mężczyzna przez przypadek
nadepnął na 15-centymetrowy gwóźdź,

00:00:18.394 --> 00:00:22.074
który przebił na wylot
wzmocniony stalą but.

00:00:22.074 --> 00:00:24.198
Ból był tak ostry,

00:00:24.198 --> 00:00:27.634
że nawet najmniejszy ruch
był nie do zniesienia.

00:00:27.634 --> 00:00:32.104
Kiedy lekarze zdjęli
mu obuwie, okazało się,

00:00:32.104 --> 00:00:35.858
że gwóźdź nawet nie dotknął stopy.

NOTE Paragraph

00:00:35.858 --> 00:00:37.160
Przez setki lat

00:00:37.160 --> 00:00:41.510
naukowcy wierzyli, że ból jest
bezpośrednią reakcją na uszczerbek,

00:00:41.510 --> 00:00:46.658
a więc, im poważniejsze obrażenia,
tym odczuwa się większy ból.

00:00:46.658 --> 00:00:49.907
W miarę poszerzania wiedzy o bólu,

00:00:49.907 --> 00:00:55.110
odkryliśmy, że ból i uszkodzenia tkanek
nie zawsze idą w parze,

00:00:55.110 --> 00:00:59.729
nawet jeśli mechanizmy obronne
organizmu w pełni działają.

00:00:59.729 --> 00:01:05.198
Możemy odczuwać intensywny ból
niewspółmiernie do faktycznego obrażenia

00:01:05.198 --> 00:01:07.767
oraz ból bez żadnej przyczyny,

00:01:07.767 --> 00:01:12.223
tak jak nasz budowniczy,
czy jak w przypadkach partnerów kobiet,

00:01:12.223 --> 00:01:18.190
odczuwających ból
w czasie ciąży lub porodu.

NOTE Paragraph

00:01:18.190 --> 00:01:19.776
O co tu chodzi?

00:01:19.776 --> 00:01:22.618
W grę wchodzą dwa fenomeny:

00:01:22.618 --> 00:01:27.793
odczuwanie bólu i biologiczny
proces zwany nocycepcją.

00:01:27.793 --> 00:01:31.628
Nocycepcja to reakcja ochronna
systemu nerwowego

00:01:31.628 --> 00:01:34.937
na szkodliwy lub potencjalnie
szkodliwy bodziec.

00:01:34.937 --> 00:01:37.368
Receptory znajdujące się
w zakończeniach nerwowych

00:01:37.368 --> 00:01:40.989
wykrywają mechaniczne,
termiczne i chemiczne bodźce.

00:01:40.989 --> 00:01:43.342
Jeśli aktywuje się wystarczająco 
dużo receptorów,

00:01:43.342 --> 00:01:47.965
nerwy strzelają sygnałami elektrycznymi
do kręgosłupa i mózgu.

00:01:47.965 --> 00:01:50.672
Mózg ocenia wagę tych sygnałów

00:01:50.672 --> 00:01:55.122
i promieniuje bólem, jeśli uzna,
że ciało potrzebuje ochrony.

00:01:55.122 --> 00:01:59.636
Zazwyczaj ból pomaga ciału
w uniknięciu dalszych obrażeń,

00:01:59.636 --> 00:02:03.320
ale istnieje cały zbiór czynników
poza nocycepcją,

00:02:03.320 --> 00:02:08.840
które mają wpływ na odczuwanie bólu
i czynią go mniej przydatnym.

NOTE Paragraph

00:02:08.840 --> 00:02:14.295
Po pierwsze istnieją biologiczne czynniki,
które wzmacniają sygnały nocyceptywne.

00:02:14.295 --> 00:02:17.176
Jeśli włókna nerwowe
aktywują się raz za razem,

00:02:17.176 --> 00:02:20.006
mózg może je uznać za nie dość wrażliwe,

00:02:20.006 --> 00:02:23.033
żeby mogły w pełni chronić
ciało przed zagrożeniami.

00:02:23.033 --> 00:02:26.323
Do włókien nerwowych można dodać
więcej receptorów czuciowych,

00:02:26.323 --> 00:02:30.493
które tak zwiększą ich wrażliwość,
że nawet światło padające na skórę

00:02:30.493 --> 00:02:33.348
będzie dawać silne sygnały elektryczne.

00:02:33.348 --> 00:02:35.748
W innych przypadkach
nerwy przystosowują się

00:02:35.748 --> 00:02:39.637
do efektywniejszego wysyłania
sygnałów, wzmacniając komunikat.

00:02:39.637 --> 00:02:41.372
Takie formy wzmocnienia

00:02:41.372 --> 00:02:44.865
zazwyczaj występują u pacjentów
cierpiących na chroniczny ból,

00:02:44.865 --> 00:02:48.866
czyli taki, który trwa ponad 3 miesiące.

00:02:48.866 --> 00:02:53.186
Kiedy system nerwowy jest ciągle
w stanie podwyższonej czujności,

00:02:53.186 --> 00:02:56.083
ból może występować
po ustąpieniu obrażeń fizycznych.

00:02:56.083 --> 00:03:00.120
Tak powstaje błędne koło,
w którym im dłużej utrzymuje się ból,

00:03:00.120 --> 00:03:03.162
tym trudniej jest się go pozbyć.

NOTE Paragraph

00:03:03.162 --> 00:03:06.790
Czynniki psychologiczne
też odgrywają rolę w odczuwaniu bólu,

00:03:06.790 --> 00:03:12.564
potencjalnie wpływając na nocycepcję
i bezpośrednio na mózg.

00:03:12.564 --> 00:03:15.040
Stan emocjonalny, wspomnienia,

00:03:15.040 --> 00:03:18.426
wyobrażenie o bólu
czy oczekiwania co do leczenia

00:03:18.426 --> 00:03:21.766
mogą wpływać na stopień odczuwanego bólu.

00:03:21.766 --> 00:03:22.968
W pewnym badaniu dzieci,

00:03:22.968 --> 00:03:27.059
które wierzyły,
że nie mają kontroli nad bólem,

00:03:27.059 --> 00:03:29.925
w istocie cierpiały bardziej

00:03:29.925 --> 00:03:32.801
niż dzieci, które wierzyły,
że ból da się kontrolować.

00:03:32.801 --> 00:03:35.113
Czynniki środowiskowe
też nie są bez znaczenia.

00:03:35.113 --> 00:03:36.424
W pewnym eksperymencie

00:03:36.424 --> 00:03:40.592
badani, którym przyłożono
zimny pręt do wierzchu dłoni,

00:03:40.592 --> 00:03:45.340
doświadczyli większego bólu pod wpływem
światła czerwonego niż niebieskiego,

00:03:45.340 --> 00:03:49.405
mimo że pręt w obu przypadkach
miał tą samą temperaturę.

00:03:49.405 --> 00:03:53.593
Aspekty społeczne takie
jak wsparcie rodzinny

00:03:53.593 --> 00:03:55.834
też wpływają na doświadczanie bólu.

00:03:55.834 --> 00:03:59.154
Ze wszystkich środków wieloaspektowe
podejście do leczenia bólu,

00:03:59.154 --> 00:04:02.371
dostęp do specjalistów, fizjoterapeutów,

00:04:02.371 --> 00:04:05.004
psychologów klinicznych,
personelu medycznego

00:04:05.004 --> 00:04:09.406
i pozostałe składowe opieki zdrowotnej
przynoszą najlepsze rezultaty.

NOTE Paragraph

00:04:09.406 --> 00:04:13.985
Dopiero zaczynamy odkrywać mechanizmy
powodujące odczuwanie bólu,

00:04:13.985 --> 00:04:16.639
ale badania zapowiadają się obiecująco.

00:04:16.639 --> 00:04:17.749
Do niedawna myśleliśmy,

00:04:17.749 --> 00:04:22.833
że komórki glejowe otaczające
neurony są wsparciem strukturalnym.

00:04:22.833 --> 00:04:27.219
Teraz wiemy, że odgrywają ogromną rolę,
wpływając na nocycepcję.

00:04:27.219 --> 00:04:31.627
Badania wykazały, że uszkodzenie pewnych
połączeń mózgowych w ciele migdałowatym

00:04:31.627 --> 00:04:34.209
eliminuje odczuwanie bólu u szczurów.

00:04:34.209 --> 00:04:37.133
Badania genetyczne u osób
cierpiących na rzadkie schorzenie

00:04:37.133 --> 00:04:39.247
uniemożliwiające im odczuwanie bólu,

00:04:39.247 --> 00:04:42.860
wskazują na kilka
rozwiązań farmakologicznych,

00:04:42.860 --> 00:04:46.270
a może nawet terapię genową.