0:00:07.189,0:00:09.769
W 1995 roku brytyjskie[br]czasopismo medyczne

0:00:09.769,0:00:14.279
opublikowało zadziwiający raport[br]o 29-letnim budowniczym.

0:00:14.279,0:00:18.394
Mężczyzna przez przypadek[br]nadepnął na 15-centymetrowy gwóźdź,

0:00:18.394,0:00:22.074
który przebił na wylot[br]wzmocniony stalą but.

0:00:22.074,0:00:24.198
Ból był tak ostry,

0:00:24.198,0:00:27.634
że nawet najmniejszy ruch[br]był nie do zniesienia.

0:00:27.634,0:00:32.104
Kiedy lekarze zdjęli[br]mu obuwie, okazało się,

0:00:32.104,0:00:35.858
że gwóźdź nawet nie dotknął stopy.

0:00:35.858,0:00:37.160
Przez setki lat

0:00:37.160,0:00:41.510
naukowcy wierzyli, że ból jest[br]bezpośrednią reakcją na uszczerbek,

0:00:41.510,0:00:46.658
a więc, im poważniejsze obrażenia,[br]tym odczuwa się większy ból.

0:00:46.658,0:00:49.907
W miarę poszerzania wiedzy o bólu,

0:00:49.907,0:00:55.110
odkryliśmy, że ból i uszkodzenia tkanek[br]nie zawsze idą w parze,

0:00:55.110,0:00:59.729
nawet jeśli mechanizmy obronne[br]organizmu w pełni działają.

0:00:59.729,0:01:05.198
Możemy odczuwać intensywny ból[br]niewspółmiernie do faktycznego obrażenia

0:01:05.198,0:01:07.767
oraz ból bez żadnej przyczyny,

0:01:07.767,0:01:12.223
tak jak nasz budowniczy,[br]czy jak w przypadkach partnerów kobiet,

0:01:12.223,0:01:18.190
odczuwających ból[br]w czasie ciąży lub porodu.

0:01:18.190,0:01:19.776
O co tu chodzi?

0:01:19.776,0:01:22.618
W grę wchodzą dwa fenomeny:

0:01:22.618,0:01:27.793
odczuwanie bólu i biologiczny[br]proces zwany nocycepcją.

0:01:27.793,0:01:31.628
Nocycepcja to reakcja ochronna[br]systemu nerwowego

0:01:31.628,0:01:34.937
na szkodliwy lub potencjalnie[br]szkodliwy bodziec.

0:01:34.937,0:01:37.368
Receptory znajdujące się[br]w zakończeniach nerwowych

0:01:37.368,0:01:40.989
wykrywają mechaniczne,[br]termiczne i chemiczne bodźce.

0:01:40.989,0:01:43.342
Jeśli aktywuje się wystarczająco [br]dużo receptorów,

0:01:43.342,0:01:47.965
nerwy strzelają sygnałami elektrycznymi[br]do kręgosłupa i mózgu.

0:01:47.965,0:01:50.672
Mózg ocenia wagę tych sygnałów

0:01:50.672,0:01:55.122
i promieniuje bólem, jeśli uzna,[br]że ciało potrzebuje ochrony.

0:01:55.122,0:01:59.636
Zazwyczaj ból pomaga ciału[br]w uniknięciu dalszych obrażeń,

0:01:59.636,0:02:03.320
ale istnieje cały zbiór czynników[br]poza nocycepcją,

0:02:03.320,0:02:08.840
które mają wpływ na odczuwanie bólu[br]i czynią go mniej przydatnym.

0:02:08.840,0:02:14.295
Po pierwsze istnieją biologiczne czynniki,[br]które wzmacniają sygnały nocyceptywne.

0:02:14.295,0:02:17.176
Jeśli włókna nerwowe[br]aktywują się raz za razem,

0:02:17.176,0:02:20.006
mózg może je uznać za nie dość wrażliwe,

0:02:20.006,0:02:23.033
żeby mogły w pełni chronić[br]ciało przed zagrożeniami.

0:02:23.033,0:02:26.323
Do włókien nerwowych można dodać[br]więcej receptorów czuciowych,

0:02:26.323,0:02:30.493
które tak zwiększą ich wrażliwość,[br]że nawet światło padające na skórę

0:02:30.493,0:02:33.348
będzie dawać silne sygnały elektryczne.

0:02:33.348,0:02:35.748
W innych przypadkach[br]nerwy przystosowują się

0:02:35.748,0:02:39.637
do efektywniejszego wysyłania[br]sygnałów, wzmacniając komunikat.

0:02:39.637,0:02:41.372
Takie formy wzmocnienia

0:02:41.372,0:02:44.865
zazwyczaj występują u pacjentów[br]cierpiących na chroniczny ból,

0:02:44.865,0:02:48.866
czyli taki, który trwa ponad 3 miesiące.

0:02:48.866,0:02:53.186
Kiedy system nerwowy jest ciągle[br]w stanie podwyższonej czujności,

0:02:53.186,0:02:56.083
ból może występować[br]po ustąpieniu obrażeń fizycznych.

0:02:56.083,0:03:00.120
Tak powstaje błędne koło,[br]w którym im dłużej utrzymuje się ból,

0:03:00.120,0:03:03.162
tym trudniej jest się go pozbyć.

0:03:03.162,0:03:06.790
Czynniki psychologiczne[br]też odgrywają rolę w odczuwaniu bólu,

0:03:06.790,0:03:12.564
potencjalnie wpływając na nocycepcję[br]i bezpośrednio na mózg.

0:03:12.564,0:03:15.040
Stan emocjonalny, wspomnienia,

0:03:15.040,0:03:18.426
wyobrażenie o bólu[br]czy oczekiwania co do leczenia

0:03:18.426,0:03:21.766
mogą wpływać na stopień odczuwanego bólu.

0:03:21.766,0:03:22.968
W pewnym badaniu dzieci,

0:03:22.968,0:03:27.059
które wierzyły,[br]że nie mają kontroli nad bólem,

0:03:27.059,0:03:29.925
w istocie cierpiały bardziej

0:03:29.925,0:03:32.801
niż dzieci, które wierzyły,[br]że ból da się kontrolować.

0:03:32.801,0:03:35.113
Czynniki środowiskowe[br]też nie są bez znaczenia.

0:03:35.113,0:03:36.424
W pewnym eksperymencie

0:03:36.424,0:03:40.592
badani, którym przyłożono[br]zimny pręt do wierzchu dłoni,

0:03:40.592,0:03:45.340
doświadczyli większego bólu pod wpływem[br]światła czerwonego niż niebieskiego,

0:03:45.340,0:03:49.405
mimo że pręt w obu przypadkach[br]miał tą samą temperaturę.

0:03:49.405,0:03:53.593
Aspekty społeczne takie[br]jak wsparcie rodzinny

0:03:53.593,0:03:55.834
też wpływają na doświadczanie bólu.

0:03:55.834,0:03:59.154
Ze wszystkich środków wieloaspektowe[br]podejście do leczenia bólu,

0:03:59.154,0:04:02.371
dostęp do specjalistów, fizjoterapeutów,

0:04:02.371,0:04:05.004
psychologów klinicznych,[br]personelu medycznego

0:04:05.004,0:04:09.406
i pozostałe składowe opieki zdrowotnej[br]przynoszą najlepsze rezultaty.

0:04:09.406,0:04:13.985
Dopiero zaczynamy odkrywać mechanizmy[br]powodujące odczuwanie bólu,

0:04:13.985,0:04:16.639
ale badania zapowiadają się obiecująco.

0:04:16.639,0:04:17.749
Do niedawna myśleliśmy,

0:04:17.749,0:04:22.833
że komórki glejowe otaczające[br]neurony są wsparciem strukturalnym.

0:04:22.833,0:04:27.219
Teraz wiemy, że odgrywają ogromną rolę,[br]wpływając na nocycepcję.

0:04:27.219,0:04:31.627
Badania wykazały, że uszkodzenie pewnych[br]połączeń mózgowych w ciele migdałowatym

0:04:31.627,0:04:34.209
eliminuje odczuwanie bólu u szczurów.

0:04:34.209,0:04:37.133
Badania genetyczne u osób[br]cierpiących na rzadkie schorzenie

0:04:37.133,0:04:39.247
uniemożliwiające im odczuwanie bólu,

0:04:39.247,0:04:42.860
wskazują na kilka[br]rozwiązań farmakologicznych,

0:04:42.860,0:04:46.270
a może nawet terapię genową.