WEBVTT

00:00:01.123 --> 00:00:05.872
Dünya 4,6 milyar yaşında

00:00:05.896 --> 00:00:10.597
ama insan yaşamı genellikle
100 yıldan daha az sürer.

00:00:11.191 --> 00:00:14.508
Peki uzak geçmiş, günlük yaşam ile
karşılaştırıldığında

00:00:14.532 --> 00:00:20.389
böylesine alakasız görünürken,
gezegenimizin tarihini neden önemseyelim?

00:00:20.849 --> 00:00:22.967
Bildiğimiz kadarıyla söyleyebiliriz ki

00:00:22.991 --> 00:00:26.226
güneş sistemimizde
yaşamın kıvılcımını taşıyan

00:00:26.250 --> 00:00:28.759
tek gezegen Dünya'dır

00:00:28.783 --> 00:00:34.182
ve insanlar için hayati destek
sağlayabilen tek sistemdir.

00:00:34.763 --> 00:00:36.016
Peki, neden Dünya?

00:00:36.731 --> 00:00:40.109
Dünya'nın, sahip olduğu levha tektoniği,
yüzeyindeki sıvı halindeki su

00:00:40.123 --> 00:00:42.136
ve oksijen zengini atmosferiyle

00:00:42.140 --> 00:00:44.417
eşsiz olduğunu biliyoruz.

00:00:44.457 --> 00:00:46.775
Ama durum, her zaman böyle değildi

00:00:46.799 --> 00:00:51.640
ve bunu biliyoruz çünkü antik kayalar
dünyanın gezegensel evrimindeki

00:00:51.664 --> 00:00:54.474
en önemli anlarını kayıt altına aldı.

00:00:55.653 --> 00:00:58.636
Ve bu antik kayaları gözlemlemek için
en iyi yerlerden biri

00:00:58.660 --> 00:01:02.133
Batı Avustralya'daki Pilbara'dadır.

00:01:03.494 --> 00:01:07.994
Buradaki kayalar 3,5 milyar yaşında

00:01:08.018 --> 00:01:12.624
ve gezegendeki yaşamın en eski
kanıtlarından bazılarını barındırıyor.

00:01:13.298 --> 00:01:15.713
Yaşamın ilk aşamalarını düşündüğümüzde

00:01:15.737 --> 00:01:18.955
genelde bir stegosaurus

00:01:18.979 --> 00:01:22.408
ya da sürünerek karaya çıkan
bir balık hayal ederiz.

00:01:23.012 --> 00:01:25.240
Ama yaşamın ilk aşamaları ile kastettiğim,

00:01:25.264 --> 00:01:29.189
bakteri gibi basit, mikroskopik yaşam.

00:01:29.745 --> 00:01:33.730
Ve bunların fosilleri genellikle,
stromatolitler denilen

00:01:33.754 --> 00:01:35.888
katmanlaşmış kayaç yapılar
halinde korunur.

00:01:36.515 --> 00:01:41.482
Bu basit yaşam formu, dünyadaki yaşamın

00:01:41.506 --> 00:01:45.637
ilk üç milyar yıllık fosil kayıtlarında
gördüğümüz neredeyse tek şeydir.

00:01:46.256 --> 00:01:49.711
Bizim türümüzün izleri fosil kayıtlarında
sadece birkaç yüz bin yıl

00:01:49.735 --> 00:01:52.243
öncesine kadar sürülebiliyor.

00:01:52.267 --> 00:01:54.232
Fosil kayıtlarından biliyoruz ki

00:01:54.256 --> 00:01:58.306
bakteri yaşamı,
yaklaşık 3,5 ile dört milyar yıl önce

00:01:58.330 --> 00:02:01.706
kendisine sağlam bir yer edinmişti.

00:02:02.316 --> 00:02:05.955
Bundan daha eski kayalar ya yok edilmiş

00:02:05.979 --> 00:02:09.110
ya da levha tektoniği nedeniyle
oldukça hasar görmüştür.

00:02:09.550 --> 00:02:11.987
Yani bilmecenin gizemini koruyan parçası

00:02:12.011 --> 00:02:16.975
Dünya'daki yaşamın
ne zaman ve nasıl başladığıdır.

00:02:19.086 --> 00:02:22.662
İşte tekrar, Pilbara'da yer alan
antik volkanik tabiat manzarası.

00:02:23.075 --> 00:02:27.902
Buradaki araştırmamızın,
hayatın başlangıcına dair bilmecede

00:02:27.926 --> 00:02:30.291
bize bir başka ipucu vereceğini
hiç beklemiyordum.

00:02:30.871 --> 00:02:32.981
Buradaki ilk arazi gezimde,

00:02:33.005 --> 00:02:37.150
uzun bir hafta süren 
haritalama projesinin sonuna doğru,

00:02:37.174 --> 00:02:40.161
çok özel bir şeyle karşılaştım.

00:02:41.026 --> 00:02:44.633
Kırış buruş eski kayalar
gibi görünen şeyler

00:02:44.657 --> 00:02:46.670
aslında stratomalitlerdi.

00:02:46.694 --> 00:02:50.821
Ve bu höyüğün merkezinde,
az çok bir çocuk eli büyüklüğünde,

00:02:50.845 --> 00:02:53.523
küçük, olağandışı bir kaya vardı.

00:02:54.144 --> 00:02:59.042
Bu kayayı mikroskop altında 
incelememiz altı ayımızı aldı;

00:02:59.066 --> 00:03:01.682
o zamanki danışmanlarımdan Malcolm Walter

00:03:01.706 --> 00:03:05.566
kayanın bir gayzerite 
benzediğini ileri sürdü.

00:03:06.034 --> 00:03:09.542
Gayzerit, yalnızca sıcak su kaynaklarının

00:03:09.566 --> 00:03:13.694
içinde veya çevresinde
oluşabilen bir kaya tipidir.

00:03:14.165 --> 00:03:17.647
Gayzeritin önemini anlayabilmeniz için

00:03:17.671 --> 00:03:21.822
sizi birkaç yüzyıl geriye götürmem gerek.

00:03:23.464 --> 00:03:27.516
1871'de, arkadaşı 
Joseph Hooker'a bir mektubunda,

00:03:27.540 --> 00:03:29.346
Charles Darwin şunu ileri sürdü:

00:03:30.183 --> 00:03:33.904
"Ya yaşam, küçük, sıcak göletin birinde,

00:03:33.928 --> 00:03:36.047
daha kompleks değişimlere uğramaya hazır,

00:03:36.071 --> 00:03:40.343
türlü türlü kimyasallar ile başladıysa?"

00:03:40.883 --> 00:03:43.966
Küçük, sıcak göletlerini biliyoruz,
yani "sıcak su kaynakları."

00:03:43.990 --> 00:03:46.320
Bu ortamlarda, alttaki kayalardan

00:03:46.344 --> 00:03:49.359
gelen mineralleri çözündüren
sıcak su bulunur.

00:03:50.295 --> 00:03:55.354
Bu çözelti organik bileşenlerle karışır

00:03:55.378 --> 00:03:58.009
ve bir tür kimyasal fabrikayla sonuçlanır;

00:03:58.033 --> 00:04:04.023
araştırmacılar göstermiştir ki
bu fabrika hayata yönelik ilk adımlar olan

00:04:04.047 --> 00:04:07.339
basit hücreli yapıları üretebilir.

00:04:07.363 --> 00:04:09.621
Fakat Darwin'in mektubundan 100 yıl sonra,

00:04:09.645 --> 00:04:13.820
okyanusta, derin deniz hidrotermal 
bacaları veya sıcak bacalar keşfedildi.

00:04:13.844 --> 00:04:16.153
Ve bunlar da kimyasal fabrikalardır.

00:04:16.177 --> 00:04:19.727
Bu baca, Pasifik Okyanusu'nda,

00:04:19.751 --> 00:04:24.252
deniz seviyesinin 1.100 metre altında,
Tonga volkanik yayında bulunur.

00:04:25.560 --> 00:04:29.258
Bu baca benzeri yapılardan tüttüğünü
gördüğünüz kara duman

00:04:29.282 --> 00:04:31.099
ayrıca mineral açısından zengin olan

00:04:31.123 --> 00:04:34.015
ve bakterilerin beslendiği bir akışkandır.

00:04:34.967 --> 00:04:37.235
Ve bu derin deniz bacalarının
keşfinden bu yana,

00:04:37.259 --> 00:04:41.516
yaşamın kökeni için favori senaryo
okyanus ortamı olmuştur.

00:04:42.091 --> 00:04:43.674
Bunun da sebebi var;

00:04:45.118 --> 00:04:48.427
derin deniz bacaları
antik kayaç kayıtlarında ünlüdür

00:04:48.451 --> 00:04:51.516
ve Dünya'nın ilk dönemlerinde, 
küresel bir okyanusla birlikte

00:04:51.540 --> 00:04:54.292
çok küçük arazi yüzeyine 
sahip olduğu düşünülür.

00:04:54.316 --> 00:04:59.021
Yani Dünya'nın ilk dönemlerinde
derin deniz bacalarının bolluğu olasılığı

00:04:59.045 --> 00:05:01.524
yaşamın kökeninin okyanusta olmasıyla

00:05:01.548 --> 00:05:02.828
iyi örtüşür.

00:05:04.233 --> 00:05:05.383
Ama yine de

00:05:06.503 --> 00:05:09.447
Pilbara'daki araştırmamız,

00:05:09.447 --> 00:05:12.943
alternatif bir bakış açısı
sunmakta ve desteklemekte.

00:05:13.590 --> 00:05:19.489
Üç yıl sonra, nihayet, küçük kayamızın

00:05:19.513 --> 00:05:22.891
aslında gayzerit olduğunu
göstermeyi başardık.

00:05:22.915 --> 00:05:26.984
Yani bu sonuç, hem Pilbara'da bulunan
3,5 milyar yaşındaki volkanımızda

00:05:27.008 --> 00:05:31.064
sıcak su kaynaklarının 
bulunduğunu göstermiş,

00:05:31.088 --> 00:05:37.446
hem de Dünya'nın jeolojik kaydında
sıcak su kaynaklarına dayalı

00:05:37.470 --> 00:05:39.709
karada yaşam kanıtlarını

00:05:39.733 --> 00:05:43.641
üç milyar yıl geriye çekmiştir.

00:05:44.818 --> 00:05:48.242
Yani jeolojik açıdan,

00:05:48.266 --> 00:05:55.116
Darwin'in küçük, sıcak göleti
hayatın kökeni için makul bir adaydır.

00:05:57.174 --> 00:06:00.741
Tabii ki Dünya'da yaşamın 
nasıl başladığı hâlâ tartışılabilir

00:06:00.765 --> 00:06:03.223
ve muhtemelen 
her zaman tartışılacaktır da.

00:06:03.247 --> 00:06:07.211
Ama geliştiği, çeşitlendiği

00:06:07.211 --> 00:06:09.737
ve daha da karmaşık hale geldiği kesindir.

00:06:09.761 --> 00:06:13.083
En sonunda da insanlık çağına ulaşmıştır.

00:06:13.107 --> 00:06:16.733
İnsanlık, kendi varoluşunu
ve başka yerlerde yaşamın varoluşunu

00:06:16.757 --> 00:06:19.619
sorgulamaya başlamış bir tür.

00:06:20.595 --> 00:06:23.732
Bizimle temasa geçmeyi bekleyen
kozmik bir topluluk var mı,

00:06:23.756 --> 00:06:26.159
yoksa kendi başımıza mıyız?

00:06:26.876 --> 00:06:31.364
Bu bilmecenin ipucu 
yine antik kayaç kayıtlarından geliyor.

00:06:32.316 --> 00:06:34.576
Yaklaşık 2,5 milyar yıl önce,

00:06:34.600 --> 00:06:39.447
bugün bitkilerin yaptığı gibi,
bakterilerin oksijen üretmeye

00:06:39.471 --> 00:06:41.740
başladığına dair kanıtlar vardır.

00:06:41.764 --> 00:06:44.235
Jeologlar bunu takip eden döneme

00:06:44.259 --> 00:06:46.921
Büyük Oksidasyon Olayı adını veriyorlar.

00:06:47.436 --> 00:06:52.094
Bu, bantlı demir formasyonları 
denilen kayalardan anlaşılıyor,

00:06:52.118 --> 00:06:57.258
ki bu kayaların çoğu Batı Avustralya'daki

00:06:57.282 --> 00:07:00.367
Karijini Ulusal Park'ında 
uzanan boğazlarda açıkta bulunan

00:07:00.367 --> 00:07:02.837
metrelerce kalınlıktaki kaya paketleri

00:07:02.861 --> 00:07:04.620
olarak gözlemlenebilir.

00:07:05.160 --> 00:07:09.527
Serbest oksijenin gelmesiyle
gezegenimizde iki büyük değişiklik oldu.

00:07:09.551 --> 00:07:13.041
Birincisi, karmaşık hayatın
evrimleşmesine imkan sağladı.

00:07:13.065 --> 00:07:17.015
Büyümek ve karmaşık hale gelmek için
yaşam oksijene ihtiyaç duyar.

00:07:17.730 --> 00:07:20.744
Ve modern yaşamı,
güneşin UVB radyasyonunun

00:07:20.768 --> 00:07:24.337
zararlı etkilerinden koruyan
ozon tabakasını oluşturdu.

00:07:24.837 --> 00:07:29.798
Yani kaderin cilvesiyle, 
mikrobik yaşam karmaşık yaşama yol açtı

00:07:29.822 --> 00:07:32.115
ve temelde, gezegen üzerindeki

00:07:32.115 --> 00:07:34.653
üç milyar yıllık saltanatından vazgeçti.

00:07:35.161 --> 00:07:38.755
Bugün, biz insanlar, fosilleşmiş 
karmaşık yaşamı eşip çıkarıyor

00:07:38.779 --> 00:07:40.241
ve yakıt amaçlı kullanıyoruz.

00:07:41.154 --> 00:07:45.543
Bu uygulama atmosfere 
büyük miktarda karbondioksit pompalıyor

00:07:45.567 --> 00:07:48.018
ve tıpkı mikrobik öncüllerimiz gibi,

00:07:48.042 --> 00:07:51.484
gezegenimize önemli değişiklikler
getirmeye başlıyoruz.

00:07:52.889 --> 00:07:56.558
Küresel ısınma da 
bunların etkilerine dahil.

00:07:58.793 --> 00:08:03.967
Maalesef, buradaki kaderin cilvesi
insanlığın sonunu getirebilir.

00:08:04.420 --> 00:08:08.379
Ve belki de başka yerlerdeki 
yaşam formlarıyla,

00:08:08.403 --> 00:08:10.216
akıllı yaşam formlarıyla

00:08:10.216 --> 00:08:11.713
temasa geçmememizin nedeni,

00:08:11.713 --> 00:08:15.314
akıllı yaşamın evrimleştiğinde
kendisini hemen ortadan kaldırmasıdır.

00:08:16.153 --> 00:08:18.054
Eğer kayalar konuşabilseydi

00:08:18.078 --> 00:08:21.100
sanırım bize şunu derlerdi:

00:08:22.345 --> 00:08:25.189
Dünya'daki yaşam kıymetlidir.

00:08:26.697 --> 00:08:31.084
Bu, yaklaşık dört milyar yıllık,

00:08:31.108 --> 00:08:35.812
yaşam ve dünya arasındaki

00:08:35.836 --> 00:08:38.349
hassas, karmaşık ve karşılıklı
bir evrimin ürünüdür

00:08:38.373 --> 00:08:43.657
ve burada insanlar zamanın
yalnızca son zerresini oluşturur.

00:08:45.473 --> 00:08:49.741
Bu bilgiyi bir rehber
veya bir öngörü amacıyla

00:08:49.765 --> 00:08:52.094
ya da galaksinin bu kısmının

00:08:52.094 --> 00:08:56.296
neden bu kadar yalnız göründüğünün
bir açıklaması olarak kullanabilirsiniz.

00:08:56.629 --> 00:09:00.318
Ama evimiz dediğimiz gezegen üzerinde

00:09:01.166 --> 00:09:05.918
geride bırakmak istediğiniz miras hakkında

00:09:05.942 --> 00:09:10.591
bir bakış açısı edinmek için de kullanın.

00:09:12.083 --> 00:09:13.332
Teşekkür ederim.

00:09:13.356 --> 00:09:16.896
(Alkışlar)