1
00:00:06,957 --> 00:00:13,088
Tibet yüksek platosu,
denizin 4500 metre üstünde

2
00:00:13,088 --> 00:00:17,058
altında bulunan %60 oksijen ile bulunur.

3
00:00:17,058 --> 00:00:21,390
Ziyaretçiler ve yeni yerleşimciler 
irtifa hastalığı ile uğraşırken

4
00:00:21,390 --> 00:00:24,749
yerli Tibetliler dağlarda koşuştururlardı.

5
00:00:24,749 --> 00:00:27,860
Bu yetenek yalnızca
çalışma ve pratikten değil,

6
00:00:27,860 --> 00:00:31,450
birkaç genin oksijenden
en iyi şekilde yararlanması için de

7
00:00:31,450 --> 00:00:34,720
değişime uğramasından kaynaklanır.

8
00:00:34,720 --> 00:00:37,660
Bu farklılıklar
doğumdan itibaren bellidir,

9
00:00:37,660 --> 00:00:41,510
Tibetli bebekler
ortalama olarak daha kilolu,

10
00:00:41,510 --> 00:00:43,690
daha fazla oksijen doyumlu

11
00:00:43,690 --> 00:00:49,400
ve bu çevrede doğan tüm bebeklere nazaran 
hayatta kalmaya daha eğilimli doğarlar.

12
00:00:49,400 --> 00:00:52,840
Bu genetik değişikliklerin 
son 3.000 yıl önceden evrildiği

13
00:00:52,840 --> 00:00:57,167
ve hâlâ devam ettiği tahmin ediliyor.

14
00:00:57,167 --> 00:00:59,384
Çok uzun süre önceymiş gibi gelse de

15
00:00:59,384 --> 00:01:05,737
bu bir insan topluluğunda gelişmiş
en hızlı adaptasyon olabilir.

16
00:01:05,737 --> 00:01:08,857
İnsan evriminin tamamlanmadığı aşikâr

17
00:01:08,857 --> 00:01:10,937
fakat diğer güncel değişiklikler nedir?

18
00:01:10,937 --> 00:01:16,562
Teknolojik ve bilimsel yeniliklerimiz
evrimimizi etkileyecek mi?

19
00:01:16,562 --> 00:01:18,682
Geçmiş birkaç bin yılda,

20
00:01:18,682 --> 00:01:23,345
birçok genetik adaptasyon 
kendi yerel çevresine göre evrim geçirdi.

21
00:01:23,345 --> 00:01:29,943
Siberya'daki ve kutuplardaki insanlar
eşsizce aşırı soğuklara adapte oldular.

22
00:01:29,943 --> 00:01:32,013
Donmaya karşı daha dirençlidirler

23
00:01:32,013 --> 00:01:34,517
ve ellerini sıfırın altındaki havalarda

24
00:01:34,517 --> 00:01:38,517
birçok insandan daha uzun süre
kullanmaya devam edebilirler.

25
00:01:38,517 --> 00:01:41,817
Sıcaklık koruyuculuğunu arttıran
daha yüksek bir metabolik hız için

26
00:01:41,817 --> 00:01:44,737
bir seçilim geçirdiler.

27
00:01:44,737 --> 00:01:49,298
Daha güneyde, Güneydoğu Asya'daki
Bajaulu insanlar

28
00:01:49,298 --> 00:01:54,418
70 metre dalabiliyor
ve dipte yaklaşık 15 dakika kalabiliyor.

29
00:01:54,418 --> 00:01:58,301
Binlerce yıldır göçebe olarak
denizde yaşayan avcılar;

30
00:01:58,301 --> 00:02:00,791
oksijen deposu görevi gören,

31
00:02:00,791 --> 00:02:05,492
denizin altında uzun süre
kalmalarını sağlayan

32
00:02:05,492 --> 00:02:08,522
ve genetik olarak alışılmadık derecede
büyük dalaklarında,

33
00:02:08,522 --> 00:02:13,012
foklarınkine benzeyen
bir adaptasyon geçirdiler.

34
00:02:13,512 --> 00:02:16,232
Karşılaştırıldığında banal görülse de

35
00:02:16,232 --> 00:02:20,009
süt içebilme yetisi de
başka bir adaptasyon örneğidir.

36
00:02:20,009 --> 00:02:23,326
Tüm memeliler annelerinin sütünü
bebekken içebilir.

37
00:02:23,326 --> 00:02:28,307
Sütten kesildiklerinde
sütü hazmeden genleri işlev dışı kalır.

38
00:02:28,307 --> 00:02:33,468
Fakat Aşağı Sahra Afrika, Orta Doğu
ve Kuzeybatı Avrupa'daki

39
00:02:33,468 --> 00:02:38,564
inekleri sütü için kullanan
insan toplulukları son 7000 - 8000 yılda

40
00:02:38,564 --> 00:02:44,324
bu süt geninin devre dışı kalmayan
DNA varyasyonlarının arttığına şahit oldu.

41
00:02:44,324 --> 00:02:46,585
En azından Avrupa'da süt içmek

42
00:02:46,585 --> 00:02:51,266
kuzeyde doğal D vitamini kaynağı
güneş ışığı azalırken

43
00:02:51,266 --> 00:02:55,916
insanlara kalsiyum kaynağı
vermiş olabilir.

44
00:02:56,782 --> 00:02:59,305
Her zaman açıkça olmasa da
bütün bu değişiklikler

45
00:02:59,305 --> 00:03:04,154
insanın üreme çağına kadar
hayatta kalma şansını artıran şeydir.

46
00:03:04,154 --> 00:03:06,263
Bu doğal seçilimi belirleyen şey,

47
00:03:06,263 --> 00:03:09,757
bütün bu evrimsel değişimler,
doğal seleksiyonun arkasındaki güçtür.

48
00:03:10,057 --> 00:03:15,973
Modern tıp, genlerimiz bizi öldürebilecek
bulaşıcı hastalıklarla birleştiğinde

49
00:03:15,973 --> 00:03:20,703
bizi canlı tutarak
bu seçici baskıları ortadan kaldırır.

50
00:03:20,707 --> 00:03:25,337
Antibiyotikler, aşılar, temiz su
ve iyi bir sağlık koruması

51
00:03:25,337 --> 00:03:28,508
genlerin arasındaki 
farklılıkları önemsiz kılar.

52
00:03:29,178 --> 00:03:32,540
Benzer bir şekilde, çocukluk kanserini 
tedavi edebilme yetimiz

53
00:03:32,540 --> 00:03:35,178
iltihaplı apandisi ameliyetla almak

54
00:03:35,758 --> 00:03:39,764
ve annesi hayati tehlikesi olan bir
hamilelik süreci geçiren

55
00:03:39,764 --> 00:03:41,020
çocukların doğumu,

56
00:03:41,210 --> 00:03:44,360
bunların hepsi daha fazla insanın
üreme çağına kadar

57
00:03:44,360 --> 00:03:47,614
hayatta kalabilmesini sağlayarak
seçilimi durdurur.

58
00:03:48,134 --> 00:03:52,545
Fakat dünyadaki her bir insan
modern tıbba erişim sağlasa da

59
00:03:52,545 --> 00:03:55,462
bu durum insan evriminin
sonu olduğu anlamına gelmez.

60
00:03:55,462 --> 00:04:00,128
Bunun sebebi, doğal seçilimin yanı sıra
evrimin diğer yönlerinin de olmasıdır.

61
00:04:00,352 --> 00:04:05,692
Modern tıp, doğal seçilime konu olabilecek
genetik varyasyonu

62
00:04:05,692 --> 00:04:09,756
genetik sürüklenmeye bağlar.

63
00:04:09,756 --> 00:04:14,902
Genetik sürüklenme ile genetik farklar
popülasyonda rastgele değişebilir.

64
00:04:14,902 --> 00:04:19,970
Bir genetik seviyede modern tıp,
çeşitliliği artırabilir

65
00:04:19,970 --> 00:04:24,550
çünkü zararlı mutasyonlar
insanları öldürmediği için elenmez.

66
00:04:24,550 --> 00:04:27,835
Fakat bu çeşitlilik, insanlar arasında

67
00:04:27,835 --> 00:04:32,345
gözlenebilir ya da fenotipik farklılıklara
dönüşmeyebilir.

68
00:04:32,735 --> 00:04:36,575
Araştırmacılar aynı zamanda
epigenetik modifikasyonlar ile

69
00:04:36,575 --> 00:04:38,458
genetik adaptasyonların

70
00:04:38,458 --> 00:04:42,188
belirli bir çevrede çabucak
ortaya çıkıp çıkamayacağını araştırıyor.

71
00:04:42,398 --> 00:04:48,278
Genlerin kendileri değil, belli genlerin
ortaya çıkma zamanı değiştiriliyor.

72
00:04:48,418 --> 00:04:51,501
Bu değişiklikler hayat boyu olabilir

73
00:04:51,501 --> 00:04:53,969
hatta yeni doğacak yavruya geçebilir

74
00:04:53,969 --> 00:04:57,290
fakat şu ana kadar araştırmacılar 
epigenetik modifikasyonların

75
00:04:57,290 --> 00:05:02,340
jenerasyonlar boyunca sürüp
popülasyonlar arasında süren

76
00:05:02,340 --> 00:05:05,916
değişikliklere sebep olduğu
konusunda çelişkideler.

77
00:05:06,686 --> 00:05:10,462
İnsan evrimine karşı 
diğer katkıcılar da olabilir.

78
00:05:10,462 --> 00:05:14,172
Modern tıp ve teknoloji en hızlı
ve en yeni doğal seçilim değişiklikleriyle

79
00:05:14,172 --> 00:05:17,250
karşılaştırılınca bile oldukça yenidir.

80
00:05:17,420 --> 00:05:19,299
Bu yüzden yalnızca zaman

81
00:05:19,299 --> 00:05:22,588
şimdiki hâlimizin geleceğimizi
nasıl etkileyebileceğini söyleyebilir.