WEBVTT

00:00:06.957 --> 00:00:13.088
တိဗက်ကုန်းပြင်မြင့်ဟာ ပင်လယ် ရေမျက်နှာပြင်
အထက် မီတာ ၄၅၀၀ ခန့်မှာ တည်ရှိပြီး

00:00:13.088 --> 00:00:17.058
အောက်ခြေမှာ တွေ့ရတဲ့ အောက်စီဂျင်
ပမာဏရဲ့ ၆၀% သာ ရှိပါတယ်။

00:00:17.058 --> 00:00:21.390
လည်ပတ်သူတွေနဲ့ အခြေချနေထိုင်သူအသစ်တေွဟာ
ပင်လယ်ပြင်အမြင့် ရောဂါနဲ့ ရုန်းကန်ရပေမဲ့

00:00:21.390 --> 00:00:24.749
ဒေသရင်း တိဗက်လူမျိုးတွေကတော့
တောင်တွေကို အမြန်ပြေးတက်ကြတယ်။

00:00:24.749 --> 00:00:27.860
ဒီအရည်အချင်းက လေ့ကျင့်မှုကနေ မဟုတ်ဘဲ

00:00:27.860 --> 00:00:31.590
သူတို့ခန္ဓာကိုယ်တွေကို အကန့်အသတ်ရှိတဲ့
အောက်စီဂျင်ကို အများဆုံး သုံးနိုင်ဖို့

00:00:31.590 --> 00:00:34.720
ဗီဇအနည်းငယ်ကို ပြောင်းလဲမှုတွေကနေပါ။

00:00:34.720 --> 00:00:37.660
ဒီခြားနားမှုတွေဟာ မွေးတည်းက ထင်ရှားတာပါ။

00:00:37.660 --> 00:00:41.510
တိဗက် ကလေးငယ်တွေဟာ မွေးစဉ် ပျမ်းမျှ
အားဖြင့် ကိုယ်အလေးချိန် ပိုမြင့်ခြင်း၊

00:00:41.510 --> 00:00:43.690
အောက်စီဂျင် ပြည့်ဝနှုန်း မြင့်ခြင်းရှိပြီး

00:00:43.690 --> 00:00:49.400
ဒီပတ်ဝန်းကျင်ထဲမှာ မွေးတဲ့ အခြားကလေးတွေထက်
ရှင်ကျန်ဖို့ဖြစ်နိုင်ခြေ အများကြီးပိုတယ်။

00:00:49.400 --> 00:00:52.840
ဗီဇဆိုင်ရာ ဒီပြောင်းလဲမှုတွေက လွန်ခဲ့တဲ့ 
နှစ် ၃၀၀၀ (သို့) အဲဒီလောက်ကနေ

00:00:52.840 --> 00:00:57.167
ဆင့်ကဲပြောင်းလဲခဲ့တယ်လို့
ခန်မှန်းရပြီး ဆက်ဖြစ်နေတာပါ။

00:00:57.167 --> 00:00:59.364
ဒါက ရှည်လျားတဲ့ ကာလတစ်ခုလို့ 
ထင်ရလောက်ပေမဲ့

00:00:59.364 --> 00:01:05.737
လူသား လူဦးရေတစ်ခုအတွင်းမှာ အမြဲ ပြောင်းလဲ
ခဲ့တဲ့ အမြန်ဆုံး ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုဖြစ်မယ်။

00:01:05.737 --> 00:01:08.857
လူသား ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် 
မပြီးဆုံးသေးတာ ရှင်းပါတယ်။

00:01:08.857 --> 00:01:10.937
ဒီတော့ အခြားပြောင်းလဲမှု အသစ်တွေက ဘာတွေလဲ။

00:01:10.937 --> 00:01:16.562
နည်းပညာနဲ့ သိပ္ပံဆိုင်ရာ ဆန်းသစ်မှုတွေက
ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ကို သက်ရောက်မှာလား။

00:01:16.562 --> 00:01:18.462
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ထောင်အနည်းငယ်အတွင်းမှာ

00:01:18.462 --> 00:01:23.345
လူဦးရေများစွာထဲမှာ ဒေသတွင်း ဝန်းကျင်တွေနဲ့
ဗီဇဆိုင်ရာ လိုက်ဖက်ညီမှုတွေ ဖြစ်ခဲ့တယ်။

00:01:23.345 --> 00:01:29.943
ဆိုက်ဘေးရီးယားနဲ့ အာတိတ် အထက်ပိုင်း လူတွေ 
လွန်ကဲတဲ့ အအေးမှာ ရှင်ကျန်ဖို့ ပြုပြင်တယ်။

00:01:29.943 --> 00:01:32.013
သူတို့ဟာ နှင်းကိုက်နာ ဖြစ်ခဲပြီး

00:01:32.013 --> 00:01:36.097
သုညအောက် အေးချိန်တွေမှာ အခြား
လူတွေထက် လက်တွေကို ပိုကြာကြာ

00:01:36.097 --> 00:01:38.517
ဆက်လက် အသုံးပြုနိုင်တယ်။

00:01:38.517 --> 00:01:42.067
သူတို့ရဲ့ ဆင့်ကဲရွေးချယ်မှု တစ်ခုက
ပိုမြင့်တဲ့ ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုနှုန်း ရှိလို့

00:01:42.067 --> 00:01:44.737
အပူ ထုတ်လုပ်မှုကို တိုးစေပါတယ်။

00:01:44.737 --> 00:01:50.418
တောင်ဘက်ရှိ ပိုဝေးတဲ့ အရှေ့တောင် အာရှက
Bajau လူမျိုးတွေဟာ မီတာ ၇၀ ရေငုပ်နိုင်ပြီး

00:01:50.418 --> 00:01:54.418
ရေအောက်မှာ ၁၅ မိနစ်နီးပါး နေနိုင်ကြတယ်။

00:01:54.418 --> 00:01:58.301
လှည့်လည်နေထိုင်ကြတဲ့ မုဆိုးတွေအဖြစ်
ပင်လယ်မှာ နှစ်ထောင်ချီကာ နေထိုင်ခဲ့ကြတဲ့

00:01:58.301 --> 00:02:05.282
သူတို့တွေမှာ ရေအောက်မှာ ပိုကြာကြာနေဖို့
ထောက်ကူတဲ့ အောက်စီဂျင် သိုလှောင်မှုတွေလို

00:02:05.282 --> 00:02:08.522
လုပ်ဆောင်တဲ့ ဗီဇပိုင်းအရ 
ထူးခြားစွာကြီးတဲ့ သရက်ရွက်တွေရှိတယ်၊

00:02:08.522 --> 00:02:13.482
ရေနက် ငုပ်တဲ့ ပင်လယ်ဖျံတွေရဲ့
ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနဲ့ ဆင်တူတာမျိုးပါ။

00:02:13.482 --> 00:02:16.232
ယှဉ်ကြည်လိုက်ရင် အသက်မပါပုံ
ထင်ရလောက်ပေမဲ့

00:02:16.232 --> 00:02:20.009
နို့သောက်နိုင်စွမ်းက ဒီလိုမျိုး 
နောက်ထပ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုပါ။

00:02:20.009 --> 00:02:23.159
နို့တိုက်သတ္တဝါအားလုံဟာ ကလေးတွေ
အဖြစ် မိခင်နို့ကို သောက်နိုင်တယ်။

00:02:23.159 --> 00:02:28.128
နို့ဖြတ်ပြီးနောက် နို့ကြေချက်ခွင့်ပေးတဲ့
ဗီဇကို ရပ်စဲပစ်လိုက်တယ်။

00:02:28.128 --> 00:02:33.374
ဒါပေမဲ့ နို့အတွက် နွားမတွေကို အသုံးပြုတဲ့
ဆာဟာရ အာဖရိကတိုက်ခွဲ၊အရှေ့နဲ့ အနောက်မြောက်

00:02:33.374 --> 00:02:38.324
ဥရောပ အတွင်းက လူစုတွေဟာ DNA မူကွဲတွေမှာ
ရုတ်တရက် တိုးပွားမှုတစ်ခုကို မြင်ရတယ်။

00:02:38.324 --> 00:02:44.206
ဒါက လွန်ခဲ့တဲ့ ၇၀၀၀ ကနေ နှစ် ၈၀၀၀ ကျော်
ဗီဇ ပိတ်ခံရမှုကို တားဆီးပေးတယ်။

00:02:44.206 --> 00:02:48.876
အနည်းဆုံး ဥရောပမှာ နို့သောက်ခြင်းက
ပုံမှန် ဗိုက်တာဗင် ဒီ လျော့ကျတဲ့

00:02:48.876 --> 00:02:53.016
မြောက်ဖက်ကို ရွေ့ခဲ့လို့ ဗီတာမင် D ထုတ်
လုပ်ဖို့ ရင်းမြစ်ဖြစ်တဲ့ နေရောင်ခြည်

00:02:53.016 --> 00:02:56.769
လျော့နည်းလာခဲ့လို့ ကယ်လ်ဆီယံ ရင်းမြစ်
တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့လောက်တယ်။

00:02:56.769 --> 00:02:59.207
နည်းလမ်းတွေ အမြဲ ရှင်းလင်းခဲ့တာ မဟုတ်ပေမဲ့

00:02:59.207 --> 00:03:04.223
ပြောင်းလဲမှုအားလုံးက မျိုးပွားနိုင်တဲ့
အရွယ်အထိ လူတွေ ရှင်ကျန်ခွင့် မြှင့်ခဲ့တယ်။

00:03:04.223 --> 00:03:06.463
သဘာဝ ရွေးချယ်မှုရဲ့
မောင်းနှင်အား ဖြစ်ပြီး၊

00:03:06.463 --> 00:03:10.007
ဒီဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုတွေ 
အာလုံးနောက်ကွယ်က တွန်းအားပါ။

00:03:10.007 --> 00:03:13.887
တစ်ခါတစ်ရံ ကူးစက်ရောဂါတွေကို တိုက်ဖျက်ရင်း
ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ဗီဇတွေက ကျွန်ုပ်တို့ကို

00:03:13.887 --> 00:03:16.837
သတ်ပစ်နိုင်ချိန်မျိုးမှာ ခေတ်ပေါ် ဆေးဝါး
တွေက ဆင့်ကဲရွေးချယ်ရေး

00:03:16.837 --> 00:03:19.097
ဖိအားပေးမှုတွေကို ဖယ်ရှားပစ်လိုက်ပြီး

00:03:19.097 --> 00:03:20.667
အသက်ရှင်အောင် ကယ်တင်ပေးကြပါတယ်။

00:03:20.667 --> 00:03:25.057
ပဋိဇီဝဆေးတွေ၊ ကာကွယ်ဆေးတွေ၊ 
သန့်ရှင်းတဲ့ ရေ၊ ကောင်းမွန်တဲ့ မိလ္လာစနစ်

00:03:25.057 --> 00:03:28.893
အားလုံးက ဗိဇတွေကြားက ခြားနားမှုတွေကို
အရေးပါမှုကို လျော့နည်းလာစေတယ်။

00:03:28.893 --> 00:03:32.424
အလားတူပဲ ကလေးဘဝ ကင်ဆာတွေကို
ကုသပေးနိုင်ခြင်း၊

00:03:32.424 --> 00:03:36.690
မိခင်ဆီမှာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မှုနဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့
ရောဂါမျိုး ရှိနေလျှင်၊

00:03:36.690 --> 00:03:41.223
ကလေးရဲ့ ရောင်ရမ်းနေတဲ့ အူအတက်တွေကို
ခွဲစိတ်ထုတ်ယူပြီး မွေးပေးနိုင်ခြင်း စတာတွေ

00:03:41.223 --> 00:03:46.014
အားလုံးက ဆင့်ကဲရွေးချယ်မှုကို ရပ်စဲပစ်
လိုက်ခြင်းဖြင့် မျိုးဆက်ပွားနိုင်တဲ့

00:03:46.014 --> 00:03:49.004
အရွယ်အထိ ရှင်ကျန်ရစ်ခဲ့ကြတဲ့
လူတွေရဲ့ ဦးရေဟာ တိုးတိုးလာနေပါတယ်။

00:03:49.004 --> 00:03:52.272
ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာမြေပေါ်က လူတိုင်းမှာ
ခေတ်မီ ဆေးဝါး သုံးခွင့်ရှိတာတောင်

00:03:52.272 --> 00:03:55.246
ဒါက လူသား ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ရဲ့
နိဂုံးကို ညွှန်ပြနေတာ မဟုတ်ဘူး။

00:03:55.246 --> 00:04:00.192
အကြောင်းက သဘာဝ ရွေးချယ်ခြင်းအပြင် ဆင့်ကဲ့
ဖြစ်စဉ်ရဲ့ အခြားလက္ခဏာတွေ ရှိလို့ပါ။

00:04:00.192 --> 00:04:02.452
ခေတ်မီ ဆေးဝါးက သဘာဝ ရွေးချယ်မှုအရ

00:04:02.452 --> 00:04:05.692
ဖြစ်လာရမယ့် ဗီဇ ပြောင်းလဲမှုရဲ့ အစား

00:04:05.692 --> 00:04:09.756
ဗီဇဆိုင်ရာ ရွေ့လျားမှု ဆိုတာကို
လုပ်ဆောင်ပေးတာပါ။

00:04:09.756 --> 00:04:14.902
ဗီဇ ရွေ့လျားမှုနဲ့အတူ လူဦးရေ တစ်ခုအတွင်းက
ဗီဇခြားနားချက်တွေ ကျပန်း ကွဲပြားနိုင်တယ်။

00:04:14.902 --> 00:04:19.970
ဗီဇဆိုင်ရာအဆင့်မှာ ခေတ်မီ ဆေးဝါးက မျိုးကွဲ
မှုကို အမှန်တကယ် တိုးပွားစေလောက်တယ်။

00:04:19.970 --> 00:04:24.270
အကြောင်းက ဘေးဖြစ်နိုင်တဲ့ သန္ဓေပြောင်းမှုက
လူတွေကို သတ်မပစ်လို့ ဖယ်ထုတ်မခံခဲ့ရလို့ပါ။

00:04:24.270 --> 00:04:29.315
ဒါပေမဲ့ ဒီမူကွဲက လူတွေကြားက ကွဲပြားမှု
တွေကို သိသာတဲ့ (သို့) phenotypic

00:04:29.315 --> 00:04:32.605
ပုံစံမျိုးသို့ ပြောင်းလဲသွားမယ်လို့
ပြောရနိုင်ပါ။

00:04:32.605 --> 00:04:36.338
သီးခြား ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုအတွက် 
ဗီဇဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေက

00:04:36.338 --> 00:04:40.098
အလွန် လျင်မြန်စွာ ပေါ်ပေါက်နိုင်လားဆိုတာ 
ကို ဗီဇနဲ့မသက်ဆိုင်တဲ့ ပြပြင်မှုတွေကနေ

00:04:40.098 --> 00:04:44.408
သုတေသီတွေလည်း စူးစမ်းနေတယ်။
ဗီဇနဲ့မဆိုင်တဲ့ ပြောင်းလဲခြင်းတွေဆိုပေမဲ့

00:04:44.408 --> 00:04:48.685
ဗီဇတချို့ကို ဖော်ပြလား၊ ဘယ်တော့ဆိုတာအထိပါ။

00:04:48.685 --> 00:04:51.409
ဒီပြောင်းလဲမှုတွေဟာ ဘဝ
တစ်သက်တာအတွင်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပြီး

00:04:51.409 --> 00:04:54.030
သားသမီးဆီတောင် လက်ဆင့်ကမ်းလောက်ပေမဲ့

00:04:54.030 --> 00:04:58.780
အခုထိတော့ ဗီဇနဲ့မသက်ဆိုင်တဲ့ ပြုပြင်ခြင်း
တွေ မျိုးဆက်များစွာအထိ တကယ် ဆက်ရှိကာ

00:04:58.780 --> 00:05:02.296
လူဦးရေအကြားမှာ ရေရှည် အပြောင်းအလဲတွေကို
ဖြစ်စေနိုင်လား ဆိုတာကိုတော့

00:05:02.296 --> 00:05:06.550
သုတေသီတွေ ဝိရောဓိဖြစ်နေကြတယ်။

00:05:06.550 --> 00:05:10.302
လူသား ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ထဲကို အခြား ထောက်ပံ့
ပေးတဲ့ အချက်တွေလည်း ရှိနိုင်လောက်ပါတယ်။

00:05:10.302 --> 00:05:13.970
သဘာဝ ရွေးချယ်မှုရဲ့ အမြန်ဆုံးနဲ့ နောက်ဆုံး
အပြောင်းအလဲတွေနဲ့ ယှဉ်ကြည့်ရင်တောင်

00:05:13.970 --> 00:05:17.420
ခေတ်မီ ဆေးဝါးနဲ့ နည်းပညာဟာ
ဆန်းသစ်လွန်းတာမို့လို့

00:05:17.420 --> 00:05:22.307
ကျွန်ုပ်တို့ ပစ္စုပ္ပန်က အနာဂတ်ကို ဘယ်လို
ပုံဖော်မှာကို အချိန်ကသာ ပြောနိုင်မှာပါ။