1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Việc chạy bộ: chỉ đơn giản là rẽ phải, trái, phải, trái -- có phải vậy không?

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
Nghĩa là, chúng ta đã làm như vậy trong hai triệu năm,

3
00:00:05,000 --> 00:00:08,000
thật kiêu ngạo khi thừa nhận điều đó

4
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
tôi có một vài thứ để nói

5
00:00:10,000 --> 00:00:13,000
những điều chưa được nói ra và thực hiện tốt hơn trước đó.

6
00:00:13,000 --> 00:00:15,000
Điều thú vị về chạy bộ, như tôi đã khám phá ra,

7
00:00:15,000 --> 00:00:17,000
đó là có một điều kì lạ xảy ra

8
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
trong hoạt động này mọi lúc.

9
00:00:19,000 --> 00:00:22,000
Cụ thể là: Một vài tháng trước, nếu bạn đã nhìn thấy tôi ở cuộc thi chạy ma-ra-tông tại thành phố New York,

10
00:00:22,000 --> 00:00:24,000
tôi chắc rằng bạn nhìn thấy một điều

11
00:00:24,000 --> 00:00:27,000
mà không ai nhận ra trước đó.

12
00:00:27,000 --> 00:00:29,000
Một phụ nữ người Ethiopia tên là Derartu Tulu

13
00:00:29,000 --> 00:00:31,000
đã bắt đầu tại vạch xuất phát.

14
00:00:31,000 --> 00:00:33,000
Cô ấy 37 tuổi,

15
00:00:33,000 --> 00:00:35,000
chưa từng nhận được một giải thưởng chạy ma-ra-tông nào trong vòng 8 năm,

16
00:00:35,000 --> 00:00:37,000
và một vài tháng trước

17
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
cô ấy gần như chết đi trong khi sinh con.

18
00:00:39,000 --> 00:00:42,000
Dararty Tulu đã sẵn sàng bỏ cuộc và nghỉ lưu trong lĩnh vực thể thao,

19
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
nhưng cô quyết định quyết tâm hết mình

20
00:00:44,000 --> 00:00:46,000
và cố gắng lần cuối cho ngày cuối cùng

21
00:00:46,000 --> 00:00:48,000
trong vòng loại sự kiện,

22
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
cuộc thi chạy ma-ra-tông tại thành phố New York.

23
00:00:50,000 --> 00:00:53,000
Ngoại trừ một điều -- tin xấu với Daratu Tulu -- một vài người khác cũng có ý nghĩ tương tự,

24
00:00:53,000 --> 00:00:55,000
bao gồm người đã đạt huy chương vàng Olympic

25
00:00:55,000 --> 00:00:58,000
và Paula Radcliffe, một "con quỷ",

26
00:00:58,000 --> 00:01:02,000
nữ vận động viên chạy ma-ra-tông nhanh nhất trong lịch sử.

27
00:01:02,000 --> 00:01:04,000
Với chỉ 10 phút vượt qua cả kỉ lục của giới vận động viên nam,

28
00:01:04,000 --> 00:01:07,000
Paula Radcliffe thực sự là vô địch.

29
00:01:07,000 --> 00:01:09,000
Đó là cuộc thi của cô.

30
00:01:09,000 --> 00:01:12,000
Khi tiếng súng cất lên, thậm chí không hề tỏ ra thua kém;

31
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
cô vượt qua sự thua kém đó.

32
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
Những điều đó thật quá khó khăn.

33
00:01:16,000 --> 00:01:19,000
Và 22 dặm trong vòng chạy 26 dặm,

34
00:01:19,000 --> 00:01:21,000
đó là thành tích của Derartu Tulu

35
00:01:21,000 --> 00:01:23,000
vượt qua cả đối thủ dẫn đầu.

36
00:01:23,000 --> 00:01:26,000
Ở đây có một điều thực sự kì lạ xảy ra

37
00:01:26,000 --> 00:01:29,000
Paula Radcliffe, người chắc chắn ẵm khoản tiền thưởng lớn

38
00:01:29,000 --> 00:01:32,000
đã bị thua bởi cánh tay bất lực của Derartu Tulu,

39
00:01:32,000 --> 00:01:35,000
đột nhiên nắm lấy chân của mình và bị ngã.

40
00:01:35,000 --> 00:01:37,000
Chúng ta hẳn đều biết phải làm gì trong trường hợp này chứ?

41
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
Bạn cho cô ta một cú huých bất chợt vào răng với khuỷu tay của mình

42
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
và cán đích.

43
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
Derartu Tulu làm hỏng kế hoạch.

44
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
Thay vì đi tắt,

45
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
cô ngã xuống, tóm lấy khuỷu tay Paula Radcliffe,

46
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
và nói,"Thôi nào. Hãy tiếp tục với chúng tôi. Cô có thể làm được mà."

47
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
Paula Radcliffe, thật không may, đã đứng dậy được.

48
00:01:52,000 --> 00:01:54,000
Cô vượt lên vị trí dẫn đầu.

49
00:01:54,000 --> 00:01:56,000
và chạy nhanh về vạch đích.

50
00:01:56,000 --> 00:01:58,000
Nhưng cô lại bị ngã lần nữa.

51
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
Và lần thứ hai Derartu Tulu nắm lấy cô và cố gắng kéo cô dậy.

52
00:02:00,000 --> 00:02:02,000
lúc đó Paula Radcliffe đã nói,

53
00:02:02,000 --> 00:02:04,000
"Tôi thua rồi. Hãy chạy tiếp đi."

54
00:02:04,000 --> 00:02:07,000
Đó là một câu chuyện thú vị, và tất cả chúng ta đều biết nó kết thúc ra sao.

55
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
Cô ấy mất giải thưởng,

56
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
nhưng trở về nhà với một thứ còn lớn lao và quan trọng hơn nhiều.

57
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
Ngoại trừ việc Derarty Tulu lại làm hỏng kế hoạch lần nữa.

58
00:02:14,000 --> 00:02:17,000
Thay vì thua cuộc, cô ấy vượt qua vị trí dẫn đầu và chiến thắng,

59
00:02:17,000 --> 00:02:19,000
trong cuộc thi chạy ma-ra-tông thành phố New York,

60
00:02:19,000 --> 00:02:21,000
trở về nhà với một tờ séc giá trị lớn.

61
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
Đó là một câu chuyện cảm động,

62
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
nhưng nếu bạn tìm hiểu sâu hơn một chút,

63
00:02:25,000 --> 00:02:28,000
bạn sẽ phân vân chính xác điều gì đã diễn ra tại đó.

64
00:02:28,000 --> 00:02:30,000
Khi bạn có hai ngoại lệ trong một sinh vật,

65
00:02:30,000 --> 00:02:32,000
đó không phải là trùng hợp ngẫu nhiên.

66
00:02:32,000 --> 00:02:35,000
Khi bạn có một người cạnh tranh và khoan dung hơn

67
00:02:35,000 --> 00:02:38,000
bất kì người nào khác trong cuộc thi, đó càng không phải là một sự trùng hợp.

68
00:02:38,000 --> 00:02:41,000
Bạn chỉ cho tôi xem một sinh vật với đôi chân như màng bơi và có mang,

69
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
nước đóng một vai trò nào đó.

70
00:02:43,000 --> 00:02:46,000
Một người có trái tim nhân hậu như vậy, khi đó đã có một sự nối kết.

71
00:02:46,000 --> 00:02:48,000
Và câu trả lời cho vấn đề này, theo tôi,

72
00:02:48,000 --> 00:02:51,000
có thể được làm sáng tỏ tại Dãy Hẻm Copper tại Mexico,

73
00:02:51,000 --> 00:02:53,000
nơi có một bộ lạc, một bộ tộc ẩn dật,

74
00:02:53,000 --> 00:02:55,000
được gọi là Indians Tarahumara.

75
00:02:55,000 --> 00:02:58,000
Người Tarahumara nổi tiếng vì ba điều.

76
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
Thứ nhất,

77
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
cách sống của họ hầu như không thay đổi

78
00:03:02,000 --> 00:03:04,000
trong suốt 400 năm qua.

79
00:03:04,000 --> 00:03:07,000
Khi những người đi chinh phụ đặt chân đến Bắc Mĩ, bạn có hai lựa chọn:

80
00:03:07,000 --> 00:03:10,000
hoặc là chống lại và tham gia hoặc là đầu hàng.

81
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
Người Maya và người Aztec đã tham gia,

82
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
đó là lí do tại sao

83
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
Người Tarahumara có một chiến thuật khác.

84
00:03:17,000 --> 00:03:19,000
Họ đã bỏ cuộc và trốn tránh

85
00:03:19,000 --> 00:03:21,000
trong mạng lưới phức tạp này

86
00:03:21,000 --> 00:03:23,000
hệ thống mạng nhện các hẻm núi

87
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
được gọi là Dãy Hẻm Copper,

88
00:03:25,000 --> 00:03:28,000
và họ tồn tại cho đến những năm 1600s --

89
00:03:28,000 --> 00:03:32,000
về cơ bản giống như cách họ đã thường làm.

90
00:03:32,000 --> 00:03:35,000
Điều thứ hai đáng nói về người Tarahumara

91
00:03:35,000 --> 00:03:38,000
đó là, ở độ tuổi già -- 70 tới 80 --

92
00:03:38,000 --> 00:03:40,000
những người này không phải là vận động viên chạy ma-ra-tông,

93
00:03:40,000 --> 00:03:42,000
họ chạy còn hơn cả ma-ra-tông.

94
00:03:42,000 --> 00:03:44,000
Họ không chạy 26 dặm,

95
00:03:44,000 --> 00:03:47,000
mà là 100, 150 dặm một lần,

96
00:03:47,000 --> 00:03:50,000
và hầu như không có thương tích, không có vấn đề gì cả.

97
00:03:50,000 --> 00:03:52,000
Điều cuối cùng đáng nói về người Tarahumara

98
00:03:52,000 --> 00:03:54,000
đó là tất cả những gì chúng ta sẽ nói về ngày hôm nay,

99
00:03:54,000 --> 00:03:56,000
tất cả những gì chúng ta đang cố để đạt được

100
00:03:56,000 --> 00:03:59,000
sử dụng công nghệ và sức mạnh trí não để giải quyết--

101
00:03:59,000 --> 00:04:01,000
những thứ như bệnh tim mạch, cholesterol và ung thư,

102
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
tội phạm, chiến tranh, bạo lực và bệnh trầm cảm lâm sàng--

103
00:04:04,000 --> 00:04:07,000
người Tarahumara không biết về những điều đó.

104
00:04:07,000 --> 00:04:09,000
Họ được tách khỏi

105
00:04:09,000 --> 00:04:11,000
tất cả các chứng bệnh hiện đại.

106
00:04:11,000 --> 00:04:13,000
Vậy đâu là sự kết nối?

107
00:04:13,000 --> 00:04:15,000
Chúng ta một lần nữa nói về những kẻ ngoài cuộc.

108
00:04:15,000 --> 00:04:17,000
Có một vài lí do và ảnh hưởng ở đây.

109
00:04:17,000 --> 00:04:19,000
Những nhóm các nhà khoa học

110
00:04:19,000 --> 00:04:21,000
tại Harvard và Đại học Utah

111
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
đang vắt óc để cố gắng tìm ra

112
00:04:23,000 --> 00:04:26,000
những gì người Tarahumara đã biết.

113
00:04:26,000 --> 00:04:29,000
Họ đang cố gắng lí giải một vài những bí mật.

114
00:04:29,000 --> 00:04:32,000
Và một lần nữa, một bí mật lại được gói gọn trong một bí mật khác--

115
00:04:32,000 --> 00:04:35,000
có lẽ chìa khoá liên kết giữa Derartu Tulu và người Tarahumara

116
00:04:35,000 --> 00:04:38,000
được ẩn trong ba bí mật khác, giống như đây:

117
00:04:38,000 --> 00:04:40,000
Ba điều -- nếu bạn có câu trả lời, hãy nói qua mic,

118
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
bởi vì không ai khác biết câu trả lời.

119
00:04:42,000 --> 00:04:45,000
Và nếu bạn biết, bạn sẽ thông minh hơn bất kì ai trên Trái Đất này.

120
00:04:45,000 --> 00:04:47,000
Điều bí ẩn số một:

121
00:04:47,000 --> 00:04:50,000
Hai triệu năm về trước não người to lên về kích thước.

122
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
Người Australopithecus có bộ não nhỏ bằng hạt đậu.

123
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
Đột nhiên loài người xuất hiện -- Homo erectus --

124
00:04:54,000 --> 00:04:56,000
cái đầu to bằng quả dưa.

125
00:04:56,000 --> 00:04:58,000
Để có một bộ não với kích thước đó,

126
00:04:58,000 --> 00:05:01,000
bạn cần một nguồn năng lượng calo cô đặc.

127
00:05:01,000 --> 00:05:03,000
Nói cách khác, loài người xa xưa ăn động vật chết --

128
00:05:03,000 --> 00:05:05,000
không cần phải bàn cãi, đó là thực tế.

129
00:05:05,000 --> 00:05:07,000
Duy có một vấn đề đó là,

130
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
loại vũ khí có viền chỉ mới xuất hiện vào khoảng 200,000 năm trước.

131
00:05:10,000 --> 00:05:13,000
Vậy là theo một cách nào đó trong vòng gần hai triệu năm,

132
00:05:13,000 --> 00:05:16,000
chúng ta giết động vật mà không cần tới bất kì loại vũ khí nào.

133
00:05:16,000 --> 00:05:18,000
Ngày nay chúng ta không sử dụng sức mạnh của mình

134
00:05:18,000 --> 00:05:20,000
bởi vì chúng ta là những sinh vật lớn nhất trong sinh giới.

135
00:05:20,000 --> 00:05:22,000
tất cả các động vật khác đều mạnh hơn chúng ta.

136
00:05:22,000 --> 00:05:25,000
Chúng có răng nanh,móng vuốt, sự nhanh nhẹn, tốc độ.

137
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
Chúng ta nghĩ rằng Usain Bolt chạy nhanh. Usain Bolt có thể bị đánh bại bởi một con sóc.

138
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
Chúng ta không nhanh.

139
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
Đó là một sự kiện Olympic: đánh bại một con sóc.

140
00:05:32,000 --> 00:05:35,000
Bất kì ai đuổi kịp con sóc sẽ nhận được huy chương vàng.

141
00:05:35,000 --> 00:05:38,000
Vì thế không vũ khí, không tốc độ, không sức mạnh, không răng nanh, không móng vuốt, không

142
00:05:38,000 --> 00:05:41,000
Chúng ta đang giết các động vật đó như thế nào? Đó là điều bí ẩn thứ nhất.

143
00:05:41,000 --> 00:05:43,000
Điều bí ẩn thứ hai:

144
00:05:43,000 --> 00:05:46,000
Cho đến nay phụ nữ đã được ghi nhận tại Olympic từ khá lâu rồi,

145
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
nhưng có một điều đáng nói về tất cả các vận động viên chạy nước rút nữ --

146
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
họ đều tệ hại kinh khủng.

147
00:05:50,000 --> 00:05:52,000
Không có một người phụ nữ nhanh nhất hành tinh

148
00:05:52,000 --> 00:05:54,000
và đã không bao giờ có.

149
00:05:54,000 --> 00:05:57,000
Người phụ nữ nhanh nhất chạy được một dặm trong vòng 4 phút 15 giây.

150
00:05:57,000 --> 00:05:59,000
Tôi có thể ném đá và cốc vào đầu một nam sinh trung học

151
00:05:59,000 --> 00:06:01,000
có thể chạy nhanh hơn 4 phút 15 giây.

152
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
Vì một vài lí do chúng ta thực ra rất chậm.

153
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
(Tiếng cười)

154
00:06:05,000 --> 00:06:08,000
Những khi tham gia chạy ma-ra-tông chúng ta chỉ nói về --

155
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
việc bạn đã được phép chạy ma-ra-tông trong 20 năm.

156
00:06:10,000 --> 00:06:12,000
Bởi vì, trước những năm 1980,

157
00:06:12,000 --> 00:06:15,000
ngành khoa học y tế đã chỉ ra rằng nếu một phụ nữ cố chạy 26 dặm --

158
00:06:15,000 --> 00:06:17,000
có ai biết rằng điều gì sẽ xảy ra nếu bạn chạy được 26 dặm,

159
00:06:17,000 --> 00:06:21,000
và tại sao bạn bị cấm chạy ma-ra-tông trước những năm 1980?

160
00:06:21,000 --> 00:06:24,000
(Tiếng của khán giả: Tử cung của cô ấy sẽ bị rách.) Tử cung của cô ấy sẽ bị rách.

161
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
Vâng. Bạn sẽ bị rách các cơ quan nội tạng.

162
00:06:26,000 --> 00:06:29,000
Tử cung sẽ bị bong ra, nghĩa đen là rơi ra khỏi cơ thể.

163
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
Tôi đã tham gia rất nhiều cuộc chạy ma-ra-tông

164
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
và chưa thấy điều gì như vậy cả.

165
00:06:33,000 --> 00:06:36,000
(Tiếng cười)

166
00:06:36,000 --> 00:06:39,000
Vậy là phụ nữ đã được phép tham gia chạy ma-ra-tông được 20 năm.

167
00:06:39,000 --> 00:06:41,000
Trong khúc cua ngắn như vậy,

168
00:06:41,000 --> 00:06:44,000
các bạn đã tránh khỏi việc bị rách nội tạng

169
00:06:44,000 --> 00:06:46,000
dẫn đến thực tế là bạn chỉ kém có 10 phút

170
00:06:46,000 --> 00:06:48,000
trong kỉ lục nam thế giới.

171
00:06:48,000 --> 00:06:50,000
Bạn vượt qua giới hạn 26 dặm,

172
00:06:50,000 --> 00:06:53,000
đạt tới một khoảng cách mà khoa học y tế đã chứng minh rằng nó nguy hiểm tới con người --

173
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
hãy nhớ rằng Pheidippdies đã chết khi anh chạy được 26 dặm --

174
00:06:55,000 --> 00:06:57,000
bạn đạt tới 50 và 100 dặm,

175
00:06:57,000 --> 00:06:59,000
và đột nhiên đó lại là một trò chơi khác.

176
00:06:59,000 --> 00:07:02,000
Bạn có thể hình dung Ann Trason, hay Nikki Kimball, hay Jenn Shelton,

177
00:07:02,000 --> 00:07:05,000
bạn đặt họ vào một cuộc thi chạy 50 hay 100 dặm chống lại bất kì ai trên thế giới

178
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
và đó là một cái tung đồng xu xem ai sẽ thắng.

179
00:07:07,000 --> 00:07:09,000
Tôi sẽ đưa ra một ví dụ.

180
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
Một vài năm trước, Emily Baer đăng kí tham gia một cuộc thi chạy

181
00:07:11,000 --> 00:07:13,000
được gọi là Hardrock 100,

182
00:07:13,000 --> 00:07:16,000
nói cho bạn tất cả những gì bạn cần biết về cuộc thi.

183
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
Họ cho bạn 48 giờ đồng hồ để hoàn thành phần thi.

184
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
Emily Baer -- 500 vận động viên chạy --

185
00:07:20,000 --> 00:07:22,000
đã ở vị trí thứ 8 trong top 10,

186
00:07:22,000 --> 00:07:24,000
ngay cả khi cô dừng lại ở tất cả các trạm y tế.

187
00:07:24,000 --> 00:07:27,000
để cho con bú trong quá trình thi --

188
00:07:27,000 --> 00:07:29,000
và tuy vậy, cô đã vượt qua 492 người.

189
00:07:29,000 --> 00:07:31,000
Điều bí ẩn cuối cùng: Vì thế tại sao phụ nữ lại mạnh mẽ hơn

190
00:07:31,000 --> 00:07:33,000
khi mà con đường chạy dài hơn?

191
00:07:33,000 --> 00:07:35,000
Điều bí ẩn thứ ba là:

192
00:07:35,000 --> 00:07:38,000
Ở trường Đại học Utah, họ bắt đầu bấm giờ

193
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
cho những người tham gia chạy ma-ra-tông.

194
00:07:40,000 --> 00:07:42,000
Và những gì họ nhận ra

195
00:07:42,000 --> 00:07:44,000
đó là, nếu bạn bắt đầu chạy ma-ra-tông khi 19 tuổi,

196
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
hàng năm bạn sẽ càng ngày càng chạy nhanh hơn

197
00:07:46,000 --> 00:07:48,000
cho đến khi bạn đạt tới tuổi 27.

198
00:07:48,000 --> 00:07:50,000
Và sau đó, bạn ngã quỵ

199
00:07:50,000 --> 00:07:52,000
trước sự khắc nghiệt của thời gian.

200
00:07:52,000 --> 00:07:54,000
Bạn trở nên càng ngày càng chậm đi,

201
00:07:54,000 --> 00:07:57,000
cho đến khi bạn quay lại chạy với tốc độ khi còn 19 tuổi.

202
00:07:57,000 --> 00:07:59,000
Khoảng 7 năm, tám năm để đạt được đỉnh cao,

203
00:07:59,000 --> 00:08:01,000
và rồi bạn trượt khỏi đỉnh cao đó,

204
00:08:01,000 --> 00:08:04,000
cho tới khi quay về vị trí ban đầu.

205
00:08:04,000 --> 00:08:07,000
Bạn nghĩ rằng sẽ mất tám năm đề quay lại tốc độ ban đầu,

206
00:08:07,000 --> 00:08:10,000
có lẽ là 10 năm -- không, là 45 năm.

207
00:08:10,000 --> 00:08:12,000
những người đàn ông và phụ nữ 60 tuổi

208
00:08:12,000 --> 00:08:15,000
chạy như khi họ 19 tuổi.

209
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
Bây giờ tôi sẽ thách thức bạn với bất kì hoạt động thể lực khác --

210
00:08:18,000 --> 00:08:22,000
và làm ơn đừng nói là golf -- thứ nào đó mà thực sự nặng nhọc --

211
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
nơi các lão khoa đang tiến hành

212
00:08:24,000 --> 00:08:27,000
cũng như họ làm như những thiếu niên.

213
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
Giờ bạn có ba bí mật.

214
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
Liệu có một mảnh trong bức tranh xếp hình đó

215
00:08:31,000 --> 00:08:33,000
có thể gói gọn tất cả những thứ này lại không?

216
00:08:33,000 --> 00:08:35,000
Bạn phải luôn cẩn thận

217
00:08:35,000 --> 00:08:38,000
phòng việc ai đó lật lại lịch sử và cố gắng đưa cho bạn câu trả lời toàn cầu,

218
00:08:38,000 --> 00:08:40,000
bởi vì, ở tiền lịch sử,

219
00:08:40,000 --> 00:08:42,000
bạn có thể nói bất cứ cái quái gì bạn muốn và đi xa khỏi nó.

220
00:08:42,000 --> 00:08:44,000
Nhưng tôi sẽ nói cho bạn điều này:

221
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
Nếu bạn đặt một mảnh ghép vào giữa trò chơi ghép hình này,

222
00:08:46,000 --> 00:08:49,000
lập tức tất cả sẽ tạo thành một bức tranh hoàn chỉnh.

223
00:08:49,000 --> 00:08:51,000
Nếu bạn băn khoăn, thế tại sao người Tarahumara không đánh nhau

224
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
và không chết vì bệnh tim mạch,

225
00:08:53,000 --> 00:08:56,000
tại sao một người phụ nữ Ê-ti-ô-pi-a nghèo tên là Derartu Tulu

226
00:08:56,000 --> 00:08:59,000
có thể khoan dung và có tính cạnh tranh cao,

227
00:08:59,000 --> 00:09:01,000
và tại sao theo một cách nào đó chúng ta có thể

228
00:09:01,000 --> 00:09:03,000
tìm thức ăn không cần đến vũ khí,

229
00:09:03,000 --> 00:09:05,000
có lẽ đó chỉ bởi loài người,

230
00:09:05,000 --> 00:09:08,000
cũng như chúng ta nghĩ bản thân mình như là bá chủ của vũ trụ này,

231
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
thực sự chẳng có phát triển gì nhiều hơn

232
00:09:10,000 --> 00:09:12,000
một đàn chó săn.

233
00:09:12,000 --> 00:09:14,000
Có thể chúng ta tiến hoá

234
00:09:14,000 --> 00:09:16,000
như một bầy động vật đi săn.

235
00:09:16,000 --> 00:09:18,000
Bởi vì một ưu điểm chúng ta có trong tự nhiên --

236
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
một lần nữa, đó không phải là răng nanh, móng vuốt hay tốc độ --

237
00:09:20,000 --> 00:09:23,000
thứ duy nhất chúng ta thực sự, thực sự giỏi đó là mồ hôi.

238
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
Chúng ta thực sự giỏi trong việc có mồ hôi và mùi vị.

239
00:09:26,000 --> 00:09:29,000
Tốt hơn bất cứ loài động vật có vú nào trên Trái Đất, chúng ta có thể tiết mồ hôi rất tốt.

240
00:09:29,000 --> 00:09:31,000
Nhưng ưu điểm đó

241
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
chỉ đem lại một chút khó chịu về cộng đồng

242
00:09:33,000 --> 00:09:35,000
đó là trên thực tế, khi tiến hành chạy

243
00:09:35,000 --> 00:09:38,000
dưới điều kiện nắng nóng trong một quãng đường dài,

244
00:09:38,000 --> 00:09:41,000
chúng ta là vô địch, chúng ta giỏi nhất trên hành tinh.

245
00:09:41,000 --> 00:09:43,000
Bạn cưỡi ngựa trong một ngày nắng nóng,

246
00:09:43,000 --> 00:09:45,000
và sau năm hay sáu dặm, con ngựa đó có lựa chọn.

247
00:09:45,000 --> 00:09:48,000
Hoặc là tiếp tục thở, hoặc là đi vào chỗ mát để nghỉ ngơi,

248
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
nhưng nó không thể làm cả hai việc -- còn chúng ta có thể.

249
00:09:50,000 --> 00:09:53,000
Vậy điều gì xảy ra nếu chúng ta tiến hoá như những loài động vật đi săn?

250
00:09:53,000 --> 00:09:57,000
Điều gì sẽ đến nếu chúng ta chỉ có mỗi một ưu điểm tự nhiên trên thế giới

251
00:09:57,000 --> 00:09:59,000
đó là thực tế chúng ta không thể tụ tập thành một nhóm,

252
00:09:59,000 --> 00:10:02,000
đi ra ngoài kia Savannah Châu Phi, bắt một con linh dương

253
00:10:02,000 --> 00:10:05,000
và đi chơi theo bầy đàn, chạy cho đến chết?

254
00:10:05,000 --> 00:10:07,000
Đó là tất cả những gì chúng ta có thể làm;

255
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
chúng ta có thể chạy khá xa trong một ngày nắng nóng.

256
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
Vậy nếu đó là sự thật, một vài thứ khác cũng đã có thể đúng.

257
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
Chìa khoá cho việc trở thành một phần của đàn đi săn đó là từ "bầy đàn."

258
00:10:15,000 --> 00:10:17,000
Nếu bạn đi một mình, và cố gắng rượt theo một con linh dương,

259
00:10:17,000 --> 00:10:20,000
Tôi cá rằng sẽ có hai xác chết ở Savannah

260
00:10:20,000 --> 00:10:22,000
Bạn cần một bầy đàn để hỗ trợ lẫn nhau.

261
00:10:22,000 --> 00:10:24,000
Bạn cần những người 64, 65 tuổi.

262
00:10:24,000 --> 00:10:26,000
những người đã từng làm việc này trong một thời gian dài

263
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
để biết bạn thực sự tóm được con linh dương nào.

264
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
Bầy đàn bùng nổ và tập hợp nhau lại một lần nữa.

265
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
Các nhà theo dõi xuất sắc là một phần của đàn.

266
00:10:33,000 --> 00:10:35,000
Họ không thể đứng sau cáchd dó 10 dặm.

267
00:10:35,000 --> 00:10:37,000
Bạn cần có phụ nữ và thanh thiếu niên

268
00:10:37,000 --> 00:10:40,000
vì bạn được lợi hai lần trong đời từ prôtêin động vật

269
00:10:40,000 --> 00:10:43,000
đó là khi bạn là một bà mẹ cho con bú và một thiếu niên đang lớn.

270
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
Chẳng có nghĩa gì khi để con linh dương kia chết

271
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
và tộc người muốn ăn nó cách đó 50 dặm.

272
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
Họ cần phải thuộc một bầy đàn.

273
00:10:49,000 --> 00:10:51,000
Bạn cần có những học sinh 27 tuổi này ở đỉnh cao sức mạnh của họ

274
00:10:51,000 --> 00:10:53,000
sẵn sàng giết mồi,

275
00:10:53,000 --> 00:10:55,000
và bạn cần có thanh niên

276
00:10:55,000 --> 00:10:57,000
những người học tất cả những thứ có liên quan.

277
00:10:57,000 --> 00:10:59,000
Đàn sẽ ở bên cạnh nhau.

278
00:10:59,000 --> 00:11:02,000
Một điều nữa khá đúng: bầy đàn này không thể quá thực tế.

279
00:11:02,000 --> 00:11:05,000
Bạn không thế theo tất cả các khúc cua xung quanh, cố gắng săn con linh dương.

280
00:11:05,000 --> 00:11:08,000
Bạn không thể là một bầy đầy giận dữ. Bạn không thể mang thù hận.

281
00:11:08,000 --> 00:11:10,000
Giống như là, "Tôi đang không săn con linh dương của anh kia.

282
00:11:10,000 --> 00:11:12,000
Anh ấy giận tôi. Hãy để anh ấy săn con linh dương của mình."

283
00:11:12,000 --> 00:11:15,000
Bầy đàn phải có khả năng tự xoa dịu,

284
00:11:15,000 --> 00:11:17,000
hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau.

285
00:11:17,000 --> 00:11:20,000
Những gì bạn phải hứng chịu, nói cách khác,

286
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
là khá giống nhau

287
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
như người Tarahumara --

288
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
một bộ lạc không hề thay đổi

289
00:11:26,000 --> 00:11:28,000
từ thời Đồ Đá.

290
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
Đó thực sự là một cuộc tranh luận quyết liệt

291
00:11:30,000 --> 00:11:32,000
rằng có thể người Tarahumara đang làm

292
00:11:32,000 --> 00:11:35,000
đúng như những gì tất cả chúng ta đã làm trong hai triệu năm.

293
00:11:35,000 --> 00:11:38,000
Đó là chúng ta trong thời hiện đại với những người đi chệch hướng.

294
00:11:38,000 --> 00:11:41,000
Chúng ta xem việc chạy nhnw là một thứ ngoại lai,

295
00:11:41,000 --> 00:11:44,000
sự trừng phạt bạn đang phải gánh chịu là bạn ăn pizza vào tối hôm trước.

296
00:11:44,000 --> 00:11:46,000
Nhưng có thể đó là thứ hoàn toàn khác.

297
00:11:46,000 --> 00:11:49,000
Chúng ta có thể là những người lấy đi ưu điểm này của mình

298
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
và phá hỏng nó.

299
00:11:51,000 --> 00:11:54,000
Phá hỏng như thế nào? Chúng ta đã phá hỏng một thứ gì đó ra sao?

300
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
Chúng ta cố gắng quy nó ra tiền mặt.

301
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
Cố gắng cân nó, đóng gói và làm cho no trở nên tốt đẹp hơn

302
00:11:58,000 --> 00:12:00,000
và bán nó cho mọi người.

303
00:12:00,000 --> 00:12:02,000
Và điều xảy ra là chúng ta đang bắt đầu tạo ra

304
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
những thứ êm ái lạ mắt này,

305
00:12:04,000 --> 00:12:07,000
chúng giúp việc chạy tốt hơn, được gọi là giầy chạy.

306
00:12:07,000 --> 00:12:10,000
Lý do cá nhân tôi ghét giày chạy

307
00:12:10,000 --> 00:12:13,000
là bởi vì tôi đã mua một triệu đôi giày và tôi liên tục bị đau.

308
00:12:13,000 --> 00:12:15,000
Tôi nghĩ rằng, nếu ai đó ở đây chạy --

309
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
tôi có một cuộc trò chuyện với Carol;

310
00:12:17,000 --> 00:12:20,000
chúng tôi nói trong hậu trường khoảng 2 phút, và cô ấy nói về chấn thương chân.

311
00:12:20,000 --> 00:12:23,000
Bạn hãy nói với một vận động viên chạy, tôi đảm bảo, trong vòng 30 giây,

312
00:12:23,000 --> 00:12:25,000
cuộc nói chuyện biến thành chấn thương.

313
00:12:25,000 --> 00:12:28,000
Vậy nếu con người tiến hoá thành vận động viên chạy, nếu đó là một lợi thế của chúng ta,

314
00:12:28,000 --> 00:12:31,000
vậy thì tại sao chúng ta lại kém như vậy? Tại sao chúng ta liên tục bị chấn thương?

315
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
Điều gây tò mò về việc chạy và chấn thương trong khi chạy

316
00:12:33,000 --> 00:12:36,000
đó là chấn thương trong khi chạy là mới mẻ trong thời đại của chúng ta.

317
00:12:36,000 --> 00:12:38,000
Nếu bạn đọc văn học dân gian và thần thoại,

318
00:12:38,000 --> 00:12:40,000
bất kì bí ấn nào, bất kì loại truyện nào,

319
00:12:40,000 --> 00:12:42,000
việc chạy thường có liên quan

320
00:12:42,000 --> 00:12:45,000
đến sự tự do, sự sống, sức trẻ và sức sống vĩnh cửu.

321
00:12:45,000 --> 00:12:47,000
Chỉ trong thời đại của chúng ta

322
00:12:47,000 --> 00:12:49,000
việc chạy mới trở nên gắn với sự sợ hãi và đau đớn.

323
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
Geronimo đã từng nói

324
00:12:51,000 --> 00:12:54,000
"Những người bạn duy nhất của tôi là đôi chân. Tôi chỉ tin đôi chân của mình."

325
00:12:54,000 --> 00:12:56,000
Đó là bởi vì một vận động viên ba môn thể thao phối hợp người Apache

326
00:12:56,000 --> 00:12:58,000
đã nói bạn chạy 50 dặm vượt qua sa mạc,

327
00:12:58,000 --> 00:13:00,000
tham gia chiến đấu tay không, bắt trộm một đàn ngựa

328
00:13:00,000 --> 00:13:02,000
để lấy da mang về nhà.

329
00:13:02,000 --> 00:13:04,000
Geronimo không bao giờ nói, "À, bạn biết đấy,

330
00:13:04,000 --> 00:13:07,000
gót chân Asin của tôi -- tôi nói nhỏ nhẹ. Tôi cần phải vượt qua tuần này,"

331
00:13:07,000 --> 00:13:09,000
hoặc "Tôi cần qua đào tạo.

332
00:13:09,000 --> 00:13:12,000
Tôi không tập yoga. Tôi chưa sẵn sàng."

333
00:13:12,000 --> 00:13:14,000
Con người luôn chạy và chạy.

334
00:13:14,000 --> 00:13:16,000
Chúng ta ở đây ngày hôm nay. Chúng ta có công nghệ số.

335
00:13:16,000 --> 00:13:18,000
Tất cả các ngành khoa học được rút ra từ thực tế

336
00:13:18,000 --> 00:13:20,000
rằng tổ tiên chúng ta có thể

337
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
làm những điều phi thường hàng ngày,

338
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
chỉ dựa trên đôi chân trần

339
00:13:24,000 --> 00:13:26,000
chạy những quãng xa.

340
00:13:26,000 --> 00:13:28,000
Vậy làm thế nào chúng ta có thể quay lại thời kì đó lần nữa?

341
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
Tôi sẽ đưa cho bạn điều đầu tiên, đó là

342
00:13:30,000 --> 00:13:33,000
hãy tránh khỏi một thứ đóng gói, bán hàng, tiếp thị.

343
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
Tránh khỏi tất cả những đôi giày chạy bốc mùi.

344
00:13:35,000 --> 00:13:37,000
Ngừng việc tập trung vào các cuộc thi chạy ma-ra-tông,

345
00:13:37,000 --> 00:13:40,000
mà nếu bạn chạy trong bốn giờ, mẹ kiếp.

346
00:13:40,000 --> 00:13:42,000
Nếu là trong vòng 13.59.59 phút, bạn thật tuyệt vời

347
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
vì bạn đủ tiêu chuẩn cho một cuộc chạy khác.

348
00:13:44,000 --> 00:13:47,000
Chúng ta cần lấy lại cảm giác khôi hài và vui sướng

349
00:13:47,000 --> 00:13:50,000
tôi nói rằng, sự trần trụi

350
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
đã làm cho người Tarahumara

351
00:13:52,000 --> 00:13:55,000
trở thành nền văn hoá khoẻ mạnh và thanh bình nhất trong thời đại chúng ta.

352
00:13:55,000 --> 00:13:57,000
Vậy đâu là lợi ích? Vậy thì đã sao?

353
00:13:57,000 --> 00:14:00,000
Có phải bạn đã đốt cháy Haagen-Dazs vào đêm hôm trước?

354
00:14:00,000 --> 00:14:03,000
Nhưng có lẽ cũng có một lợi ích khác.

355
00:14:03,000 --> 00:14:06,000
Không cần phải bàn quá sâu về vấn đề này,

356
00:14:06,000 --> 00:14:08,000
hãy tưởng tượng một thế giới

357
00:14:08,000 --> 00:14:10,000
nơi tất cả mọi người có thể

358
00:14:10,000 --> 00:14:12,000
và phá triển bằng bài tập này

359
00:14:12,000 --> 00:14:15,000
làm cho họ cảm thấy thoải mái hơn, thanh bình hơn,

360
00:14:15,000 --> 00:14:17,000
khoẻ mạnh hơn,

361
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
tránh khỏi stress --

362
00:14:19,000 --> 00:14:21,000
nơi bạn không cần phải quay lại văn phòng như một thằng điên nữa,

363
00:14:21,000 --> 00:14:23,000
nơi bạn không phải trở về nhà với bao lo toan đặt lên đầu nữa.

364
00:14:23,000 --> 00:14:26,000
Có lẽ có một thứ gì đó trong chúng ta ngày nay

365
00:14:26,000 --> 00:14:29,000
và đó là những gì người Tarahumara luôn có.

366
00:14:29,000 --> 00:14:31,000
Tôi không nói rằng chúng ta quay lại Hẻm Copper

367
00:14:31,000 --> 00:14:34,000
để sống bằng ngô, chế độ ăn uống của người Tarahumara,

368
00:14:34,000 --> 00:14:36,000
nhưng có một điều ở trong đó.

369
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
Và nếu chúng ta tìm ra nó,

370
00:14:38,000 --> 00:14:41,000
sẽ có một giải Nobel cỡ bự trao cho bạn.

371
00:14:41,000 --> 00:14:44,000
Vì nếu một ai đó có thể tìm ra cách

372
00:14:44,000 --> 00:14:46,000
phục hồi bản năng tự nhiên

373
00:14:46,000 --> 00:14:48,000
điều mà chúng ta đã hưởng thụ trong suốt quãng thời gian tồn tại của mình,

374
00:14:48,000 --> 00:14:50,000
chúng ta hưởng thụ nó cho đến những năm 1970 hoặc tương tự như vậy,

375
00:14:50,000 --> 00:14:52,000
những lợi ích đó, xã hội và thể chất

376
00:14:52,000 --> 00:14:55,000
chính trị và đầu óc,

377
00:14:55,000 --> 00:14:57,000
sẽ là đáng kinh ngạc.

378
00:14:57,000 --> 00:15:00,000
Vậy những gì tôi đã nhìn thấy ngày hôm nay là những gì của một tiểu văn hoá đang phát triển

379
00:15:00,000 --> 00:15:03,000
gồm những vận động viên chạy chân trần, mọi người tháo bỏ giày.

380
00:15:03,000 --> 00:15:05,000
Và những gì họ cùng nhận ra là

381
00:15:05,000 --> 00:15:08,000
bạn bỏ giày, bạn thoát khỏi stress,

382
00:15:08,000 --> 00:15:10,000
bạn thoát khỏi những chấn thương và bệnh tật.

383
00:15:10,000 --> 00:15:12,000
Và điều bạn tìm ra là có một thứ

384
00:15:12,000 --> 00:15:14,000
mà người Tarahumara đã biết trong suốt một thời gian dài,

385
00:15:14,000 --> 00:15:16,000
điều khá thú vị.

386
00:15:16,000 --> 00:15:18,000
Tôi đã tự mình trải nghiệm điều đó.

387
00:15:18,000 --> 00:15:21,000
Tôi làm tổn thương cả đời bình, và khi gần đạt ngưỡng tuổi 40 tôi tháo bỏ những đôi giày

388
00:15:21,000 --> 00:15:23,000
và bệnh tật của tôi cũng không còn nữa.

389
00:15:23,000 --> 00:15:25,000
Hi vọng đó là những gì chúng ta có thể được lợi.

390
00:15:25,000 --> 00:15:28,000
Tôi rất cảm khích các bạn vì đã nghe hết câu chuyện này. càm ơn các bạn râaat nhiều.

391
00:15:28,000 --> 00:15:30,000
(Tiếng vỗ tay)