0:00:00.000,0:00:03.000
Việc chạy bộ: chỉ đơn giản là rẽ phải, trái, phải, trái -- có phải vậy không?

0:00:03.000,0:00:05.000
Nghĩa là, chúng ta đã làm như vậy trong hai triệu năm,

0:00:05.000,0:00:08.000
thật kiêu ngạo khi thừa nhận điều đó

0:00:08.000,0:00:10.000
tôi có một vài thứ để nói

0:00:10.000,0:00:13.000
những điều chưa được nói ra và thực hiện tốt hơn trước đó.

0:00:13.000,0:00:15.000
Điều thú vị về chạy bộ, như tôi đã khám phá ra,

0:00:15.000,0:00:17.000
đó là có một điều kì lạ xảy ra

0:00:17.000,0:00:19.000
trong hoạt động này mọi lúc.

0:00:19.000,0:00:22.000
Cụ thể là: Một vài tháng trước, nếu bạn đã nhìn thấy tôi ở cuộc thi chạy ma-ra-tông tại thành phố New York,

0:00:22.000,0:00:24.000
tôi chắc rằng bạn nhìn thấy một điều

0:00:24.000,0:00:27.000
mà không ai nhận ra trước đó.

0:00:27.000,0:00:29.000
Một phụ nữ người Ethiopia tên là Derartu Tulu

0:00:29.000,0:00:31.000
đã bắt đầu tại vạch xuất phát.

0:00:31.000,0:00:33.000
Cô ấy 37 tuổi,

0:00:33.000,0:00:35.000
chưa từng nhận được một giải thưởng chạy ma-ra-tông nào trong vòng 8 năm,

0:00:35.000,0:00:37.000
và một vài tháng trước

0:00:37.000,0:00:39.000
cô ấy gần như chết đi trong khi sinh con.

0:00:39.000,0:00:42.000
Dararty Tulu đã sẵn sàng bỏ cuộc và nghỉ lưu trong lĩnh vực thể thao,

0:00:42.000,0:00:44.000
nhưng cô quyết định quyết tâm hết mình

0:00:44.000,0:00:46.000
và cố gắng lần cuối cho ngày cuối cùng

0:00:46.000,0:00:48.000
trong vòng loại sự kiện,

0:00:48.000,0:00:50.000
cuộc thi chạy ma-ra-tông tại thành phố New York.

0:00:50.000,0:00:53.000
Ngoại trừ một điều -- tin xấu với Daratu Tulu -- một vài người khác cũng có ý nghĩ tương tự,

0:00:53.000,0:00:55.000
bao gồm người đã đạt huy chương vàng Olympic

0:00:55.000,0:00:58.000
và Paula Radcliffe, một "con quỷ",

0:00:58.000,0:01:02.000
nữ vận động viên chạy ma-ra-tông nhanh nhất trong lịch sử.

0:01:02.000,0:01:04.000
Với chỉ 10 phút vượt qua cả kỉ lục của giới vận động viên nam,

0:01:04.000,0:01:07.000
Paula Radcliffe thực sự là vô địch.

0:01:07.000,0:01:09.000
Đó là cuộc thi của cô.

0:01:09.000,0:01:12.000
Khi tiếng súng cất lên, thậm chí không hề tỏ ra thua kém;

0:01:12.000,0:01:14.000
cô vượt qua sự thua kém đó.

0:01:14.000,0:01:16.000
Những điều đó thật quá khó khăn.

0:01:16.000,0:01:19.000
Và 22 dặm trong vòng chạy 26 dặm,

0:01:19.000,0:01:21.000
đó là thành tích của Derartu Tulu

0:01:21.000,0:01:23.000
vượt qua cả đối thủ dẫn đầu.

0:01:23.000,0:01:26.000
Ở đây có một điều thực sự kì lạ xảy ra

0:01:26.000,0:01:29.000
Paula Radcliffe, người chắc chắn ẵm khoản tiền thưởng lớn

0:01:29.000,0:01:32.000
đã bị thua bởi cánh tay bất lực của Derartu Tulu,

0:01:32.000,0:01:35.000
đột nhiên nắm lấy chân của mình và bị ngã.

0:01:35.000,0:01:37.000
Chúng ta hẳn đều biết phải làm gì trong trường hợp này chứ?

0:01:37.000,0:01:39.000
Bạn cho cô ta một cú huých bất chợt vào răng với khuỷu tay của mình

0:01:39.000,0:01:41.000
và cán đích.

0:01:42.000,0:01:44.000
Derartu Tulu làm hỏng kế hoạch.

0:01:44.000,0:01:46.000
Thay vì đi tắt,

0:01:46.000,0:01:48.000
cô ngã xuống, tóm lấy khuỷu tay Paula Radcliffe,

0:01:48.000,0:01:50.000
và nói,"Thôi nào. Hãy tiếp tục với chúng tôi. Cô có thể làm được mà."

0:01:50.000,0:01:52.000
Paula Radcliffe, thật không may, đã đứng dậy được.

0:01:52.000,0:01:54.000
Cô vượt lên vị trí dẫn đầu.

0:01:54.000,0:01:56.000
và chạy nhanh về vạch đích.

0:01:56.000,0:01:58.000
Nhưng cô lại bị ngã lần nữa.

0:01:58.000,0:02:00.000
Và lần thứ hai Derartu Tulu nắm lấy cô và cố gắng kéo cô dậy.

0:02:00.000,0:02:02.000
lúc đó Paula Radcliffe đã nói,

0:02:02.000,0:02:04.000
"Tôi thua rồi. Hãy chạy tiếp đi."

0:02:04.000,0:02:07.000
Đó là một câu chuyện thú vị, và tất cả chúng ta đều biết nó kết thúc ra sao.

0:02:07.000,0:02:09.000
Cô ấy mất giải thưởng,

0:02:09.000,0:02:11.000
nhưng trở về nhà với một thứ còn lớn lao và quan trọng hơn nhiều.

0:02:11.000,0:02:14.000
Ngoại trừ việc Derarty Tulu lại làm hỏng kế hoạch lần nữa.

0:02:14.000,0:02:17.000
Thay vì thua cuộc, cô ấy vượt qua vị trí dẫn đầu và chiến thắng,

0:02:17.000,0:02:19.000
trong cuộc thi chạy ma-ra-tông thành phố New York,

0:02:19.000,0:02:21.000
trở về nhà với một tờ séc giá trị lớn.

0:02:21.000,0:02:23.000
Đó là một câu chuyện cảm động,

0:02:23.000,0:02:25.000
nhưng nếu bạn tìm hiểu sâu hơn một chút,

0:02:25.000,0:02:28.000
bạn sẽ phân vân chính xác điều gì đã diễn ra tại đó.

0:02:28.000,0:02:30.000
Khi bạn có hai ngoại lệ trong một sinh vật,

0:02:30.000,0:02:32.000
đó không phải là trùng hợp ngẫu nhiên.

0:02:32.000,0:02:35.000
Khi bạn có một người cạnh tranh và khoan dung hơn

0:02:35.000,0:02:38.000
bất kì người nào khác trong cuộc thi, đó càng không phải là một sự trùng hợp.

0:02:38.000,0:02:41.000
Bạn chỉ cho tôi xem một sinh vật với đôi chân như màng bơi và có mang,

0:02:41.000,0:02:43.000
nước đóng một vai trò nào đó.

0:02:43.000,0:02:46.000
Một người có trái tim nhân hậu như vậy, khi đó đã có một sự nối kết.

0:02:46.000,0:02:48.000
Và câu trả lời cho vấn đề này, theo tôi,

0:02:48.000,0:02:51.000
có thể được làm sáng tỏ tại Dãy Hẻm Copper tại Mexico,

0:02:51.000,0:02:53.000
nơi có một bộ lạc, một bộ tộc ẩn dật,

0:02:53.000,0:02:55.000
được gọi là Indians Tarahumara.

0:02:55.000,0:02:58.000
Người Tarahumara nổi tiếng vì ba điều.

0:02:58.000,0:03:00.000
Thứ nhất,

0:03:00.000,0:03:02.000
cách sống của họ hầu như không thay đổi

0:03:02.000,0:03:04.000
trong suốt 400 năm qua.

0:03:04.000,0:03:07.000
Khi những người đi chinh phụ đặt chân đến Bắc Mĩ, bạn có hai lựa chọn:

0:03:07.000,0:03:10.000
hoặc là chống lại và tham gia hoặc là đầu hàng.

0:03:10.000,0:03:12.000
Người Maya và người Aztec đã tham gia,

0:03:12.000,0:03:15.000
đó là lí do tại sao

0:03:15.000,0:03:17.000
Người Tarahumara có một chiến thuật khác.

0:03:17.000,0:03:19.000
Họ đã bỏ cuộc và trốn tránh

0:03:19.000,0:03:21.000
trong mạng lưới phức tạp này

0:03:21.000,0:03:23.000
hệ thống mạng nhện các hẻm núi

0:03:23.000,0:03:25.000
được gọi là Dãy Hẻm Copper,

0:03:25.000,0:03:28.000
và họ tồn tại cho đến những năm 1600s --

0:03:28.000,0:03:32.000
về cơ bản giống như cách họ đã thường làm.

0:03:32.000,0:03:35.000
Điều thứ hai đáng nói về người Tarahumara

0:03:35.000,0:03:38.000
đó là, ở độ tuổi già -- 70 tới 80 --

0:03:38.000,0:03:40.000
những người này không phải là vận động viên chạy ma-ra-tông,

0:03:40.000,0:03:42.000
họ chạy còn hơn cả ma-ra-tông.

0:03:42.000,0:03:44.000
Họ không chạy 26 dặm,

0:03:44.000,0:03:47.000
mà là 100, 150 dặm một lần,

0:03:47.000,0:03:50.000
và hầu như không có thương tích, không có vấn đề gì cả.

0:03:50.000,0:03:52.000
Điều cuối cùng đáng nói về người Tarahumara

0:03:52.000,0:03:54.000
đó là tất cả những gì chúng ta sẽ nói về ngày hôm nay,

0:03:54.000,0:03:56.000
tất cả những gì chúng ta đang cố để đạt được

0:03:56.000,0:03:59.000
sử dụng công nghệ và sức mạnh trí não để giải quyết--

0:03:59.000,0:04:01.000
những thứ như bệnh tim mạch, cholesterol và ung thư,

0:04:01.000,0:04:04.000
tội phạm, chiến tranh, bạo lực và bệnh trầm cảm lâm sàng--

0:04:04.000,0:04:07.000
người Tarahumara không biết về những điều đó.

0:04:07.000,0:04:09.000
Họ được tách khỏi

0:04:09.000,0:04:11.000
tất cả các chứng bệnh hiện đại.

0:04:11.000,0:04:13.000
Vậy đâu là sự kết nối?

0:04:13.000,0:04:15.000
Chúng ta một lần nữa nói về những kẻ ngoài cuộc.

0:04:15.000,0:04:17.000
Có một vài lí do và ảnh hưởng ở đây.

0:04:17.000,0:04:19.000
Những nhóm các nhà khoa học

0:04:19.000,0:04:21.000
tại Harvard và Đại học Utah

0:04:21.000,0:04:23.000
đang vắt óc để cố gắng tìm ra

0:04:23.000,0:04:26.000
những gì người Tarahumara đã biết.

0:04:26.000,0:04:29.000
Họ đang cố gắng lí giải một vài những bí mật.

0:04:29.000,0:04:32.000
Và một lần nữa, một bí mật lại được gói gọn trong một bí mật khác--

0:04:32.000,0:04:35.000
có lẽ chìa khoá liên kết giữa Derartu Tulu và người Tarahumara

0:04:35.000,0:04:38.000
được ẩn trong ba bí mật khác, giống như đây:

0:04:38.000,0:04:40.000
Ba điều -- nếu bạn có câu trả lời, hãy nói qua mic,

0:04:40.000,0:04:42.000
bởi vì không ai khác biết câu trả lời.

0:04:42.000,0:04:45.000
Và nếu bạn biết, bạn sẽ thông minh hơn bất kì ai trên Trái Đất này.

0:04:45.000,0:04:47.000
Điều bí ẩn số một:

0:04:47.000,0:04:50.000
Hai triệu năm về trước não người to lên về kích thước.

0:04:50.000,0:04:52.000
Người Australopithecus có bộ não nhỏ bằng hạt đậu.

0:04:52.000,0:04:54.000
Đột nhiên loài người xuất hiện -- Homo erectus --

0:04:54.000,0:04:56.000
cái đầu to bằng quả dưa.

0:04:56.000,0:04:58.000
Để có một bộ não với kích thước đó,

0:04:58.000,0:05:01.000
bạn cần một nguồn năng lượng calo cô đặc.

0:05:01.000,0:05:03.000
Nói cách khác, loài người xa xưa ăn động vật chết --

0:05:03.000,0:05:05.000
không cần phải bàn cãi, đó là thực tế.

0:05:05.000,0:05:07.000
Duy có một vấn đề đó là,

0:05:07.000,0:05:10.000
loại vũ khí có viền chỉ mới xuất hiện vào khoảng 200,000 năm trước.

0:05:10.000,0:05:13.000
Vậy là theo một cách nào đó trong vòng gần hai triệu năm,

0:05:13.000,0:05:16.000
chúng ta giết động vật mà không cần tới bất kì loại vũ khí nào.

0:05:16.000,0:05:18.000
Ngày nay chúng ta không sử dụng sức mạnh của mình

0:05:18.000,0:05:20.000
bởi vì chúng ta là những sinh vật lớn nhất trong sinh giới.

0:05:20.000,0:05:22.000
tất cả các động vật khác đều mạnh hơn chúng ta.

0:05:22.000,0:05:25.000
Chúng có răng nanh,móng vuốt, sự nhanh nhẹn, tốc độ.

0:05:25.000,0:05:28.000
Chúng ta nghĩ rằng Usain Bolt chạy nhanh. Usain Bolt có thể bị đánh bại bởi một con sóc.

0:05:28.000,0:05:30.000
Chúng ta không nhanh.

0:05:30.000,0:05:32.000
Đó là một sự kiện Olympic: đánh bại một con sóc.

0:05:32.000,0:05:35.000
Bất kì ai đuổi kịp con sóc sẽ nhận được huy chương vàng.

0:05:35.000,0:05:38.000
Vì thế không vũ khí, không tốc độ, không sức mạnh, không răng nanh, không móng vuốt, không

0:05:38.000,0:05:41.000
Chúng ta đang giết các động vật đó như thế nào? Đó là điều bí ẩn thứ nhất.

0:05:41.000,0:05:43.000
Điều bí ẩn thứ hai:

0:05:43.000,0:05:46.000
Cho đến nay phụ nữ đã được ghi nhận tại Olympic từ khá lâu rồi,

0:05:46.000,0:05:48.000
nhưng có một điều đáng nói về tất cả các vận động viên chạy nước rút nữ --

0:05:48.000,0:05:50.000
họ đều tệ hại kinh khủng.

0:05:50.000,0:05:52.000
Không có một người phụ nữ nhanh nhất hành tinh

0:05:52.000,0:05:54.000
và đã không bao giờ có.

0:05:54.000,0:05:57.000
Người phụ nữ nhanh nhất chạy được một dặm trong vòng 4 phút 15 giây.

0:05:57.000,0:05:59.000
Tôi có thể ném đá và cốc vào đầu một nam sinh trung học

0:05:59.000,0:06:01.000
có thể chạy nhanh hơn 4 phút 15 giây.

0:06:01.000,0:06:03.000
Vì một vài lí do chúng ta thực ra rất chậm.

0:06:03.000,0:06:05.000
(Tiếng cười)

0:06:05.000,0:06:08.000
Những khi tham gia chạy ma-ra-tông chúng ta chỉ nói về --

0:06:08.000,0:06:10.000
việc bạn đã được phép chạy ma-ra-tông trong 20 năm.

0:06:10.000,0:06:12.000
Bởi vì, trước những năm 1980,

0:06:12.000,0:06:15.000
ngành khoa học y tế đã chỉ ra rằng nếu một phụ nữ cố chạy 26 dặm --

0:06:15.000,0:06:17.000
có ai biết rằng điều gì sẽ xảy ra nếu bạn chạy được 26 dặm,

0:06:17.000,0:06:21.000
và tại sao bạn bị cấm chạy ma-ra-tông trước những năm 1980?

0:06:21.000,0:06:24.000
(Tiếng của khán giả: Tử cung của cô ấy sẽ bị rách.) Tử cung của cô ấy sẽ bị rách.

0:06:24.000,0:06:26.000
Vâng. Bạn sẽ bị rách các cơ quan nội tạng.

0:06:26.000,0:06:29.000
Tử cung sẽ bị bong ra, nghĩa đen là rơi ra khỏi cơ thể.

0:06:29.000,0:06:31.000
Tôi đã tham gia rất nhiều cuộc chạy ma-ra-tông

0:06:31.000,0:06:33.000
và chưa thấy điều gì như vậy cả.

0:06:33.000,0:06:36.000
(Tiếng cười)

0:06:36.000,0:06:39.000
Vậy là phụ nữ đã được phép tham gia chạy ma-ra-tông được 20 năm.

0:06:39.000,0:06:41.000
Trong khúc cua ngắn như vậy,

0:06:41.000,0:06:44.000
các bạn đã tránh khỏi việc bị rách nội tạng

0:06:44.000,0:06:46.000
dẫn đến thực tế là bạn chỉ kém có 10 phút

0:06:46.000,0:06:48.000
trong kỉ lục nam thế giới.

0:06:48.000,0:06:50.000
Bạn vượt qua giới hạn 26 dặm,

0:06:50.000,0:06:53.000
đạt tới một khoảng cách mà khoa học y tế đã chứng minh rằng nó nguy hiểm tới con người --

0:06:53.000,0:06:55.000
hãy nhớ rằng Pheidippdies đã chết khi anh chạy được 26 dặm --

0:06:55.000,0:06:57.000
bạn đạt tới 50 và 100 dặm,

0:06:57.000,0:06:59.000
và đột nhiên đó lại là một trò chơi khác.

0:06:59.000,0:07:02.000
Bạn có thể hình dung Ann Trason, hay Nikki Kimball, hay Jenn Shelton,

0:07:02.000,0:07:05.000
bạn đặt họ vào một cuộc thi chạy 50 hay 100 dặm chống lại bất kì ai trên thế giới

0:07:05.000,0:07:07.000
và đó là một cái tung đồng xu xem ai sẽ thắng.

0:07:07.000,0:07:09.000
Tôi sẽ đưa ra một ví dụ.

0:07:09.000,0:07:11.000
Một vài năm trước, Emily Baer đăng kí tham gia một cuộc thi chạy

0:07:11.000,0:07:13.000
được gọi là Hardrock 100,

0:07:13.000,0:07:16.000
nói cho bạn tất cả những gì bạn cần biết về cuộc thi.

0:07:16.000,0:07:18.000
Họ cho bạn 48 giờ đồng hồ để hoàn thành phần thi.

0:07:18.000,0:07:20.000
Emily Baer -- 500 vận động viên chạy --

0:07:20.000,0:07:22.000
đã ở vị trí thứ 8 trong top 10,

0:07:22.000,0:07:24.000
ngay cả khi cô dừng lại ở tất cả các trạm y tế.

0:07:24.000,0:07:27.000
để cho con bú trong quá trình thi --

0:07:27.000,0:07:29.000
và tuy vậy, cô đã vượt qua 492 người.

0:07:29.000,0:07:31.000
Điều bí ẩn cuối cùng: Vì thế tại sao phụ nữ lại mạnh mẽ hơn

0:07:31.000,0:07:33.000
khi mà con đường chạy dài hơn?

0:07:33.000,0:07:35.000
Điều bí ẩn thứ ba là:

0:07:35.000,0:07:38.000
Ở trường Đại học Utah, họ bắt đầu bấm giờ

0:07:38.000,0:07:40.000
cho những người tham gia chạy ma-ra-tông.

0:07:40.000,0:07:42.000
Và những gì họ nhận ra

0:07:42.000,0:07:44.000
đó là, nếu bạn bắt đầu chạy ma-ra-tông khi 19 tuổi,

0:07:44.000,0:07:46.000
hàng năm bạn sẽ càng ngày càng chạy nhanh hơn

0:07:46.000,0:07:48.000
cho đến khi bạn đạt tới tuổi 27.

0:07:48.000,0:07:50.000
Và sau đó, bạn ngã quỵ

0:07:50.000,0:07:52.000
trước sự khắc nghiệt của thời gian.

0:07:52.000,0:07:54.000
Bạn trở nên càng ngày càng chậm đi,

0:07:54.000,0:07:57.000
cho đến khi bạn quay lại chạy với tốc độ khi còn 19 tuổi.

0:07:57.000,0:07:59.000
Khoảng 7 năm, tám năm để đạt được đỉnh cao,

0:07:59.000,0:08:01.000
và rồi bạn trượt khỏi đỉnh cao đó,

0:08:01.000,0:08:04.000
cho tới khi quay về vị trí ban đầu.

0:08:04.000,0:08:07.000
Bạn nghĩ rằng sẽ mất tám năm đề quay lại tốc độ ban đầu,

0:08:07.000,0:08:10.000
có lẽ là 10 năm -- không, là 45 năm.

0:08:10.000,0:08:12.000
những người đàn ông và phụ nữ 60 tuổi

0:08:12.000,0:08:15.000
chạy như khi họ 19 tuổi.

0:08:15.000,0:08:18.000
Bây giờ tôi sẽ thách thức bạn với bất kì hoạt động thể lực khác --

0:08:18.000,0:08:22.000
và làm ơn đừng nói là golf -- thứ nào đó mà thực sự nặng nhọc --

0:08:22.000,0:08:24.000
nơi các lão khoa đang tiến hành

0:08:24.000,0:08:27.000
cũng như họ làm như những thiếu niên.

0:08:27.000,0:08:29.000
Giờ bạn có ba bí mật.

0:08:29.000,0:08:31.000
Liệu có một mảnh trong bức tranh xếp hình đó

0:08:31.000,0:08:33.000
có thể gói gọn tất cả những thứ này lại không?

0:08:33.000,0:08:35.000
Bạn phải luôn cẩn thận

0:08:35.000,0:08:38.000
phòng việc ai đó lật lại lịch sử và cố gắng đưa cho bạn câu trả lời toàn cầu,

0:08:38.000,0:08:40.000
bởi vì, ở tiền lịch sử,

0:08:40.000,0:08:42.000
bạn có thể nói bất cứ cái quái gì bạn muốn và đi xa khỏi nó.

0:08:42.000,0:08:44.000
Nhưng tôi sẽ nói cho bạn điều này:

0:08:44.000,0:08:46.000
Nếu bạn đặt một mảnh ghép vào giữa trò chơi ghép hình này,

0:08:46.000,0:08:49.000
lập tức tất cả sẽ tạo thành một bức tranh hoàn chỉnh.

0:08:49.000,0:08:51.000
Nếu bạn băn khoăn, thế tại sao người Tarahumara không đánh nhau

0:08:51.000,0:08:53.000
và không chết vì bệnh tim mạch,

0:08:53.000,0:08:56.000
tại sao một người phụ nữ Ê-ti-ô-pi-a nghèo tên là Derartu Tulu

0:08:56.000,0:08:59.000
có thể khoan dung và có tính cạnh tranh cao,

0:08:59.000,0:09:01.000
và tại sao theo một cách nào đó chúng ta có thể

0:09:01.000,0:09:03.000
tìm thức ăn không cần đến vũ khí,

0:09:03.000,0:09:05.000
có lẽ đó chỉ bởi loài người,

0:09:05.000,0:09:08.000
cũng như chúng ta nghĩ bản thân mình như là bá chủ của vũ trụ này,

0:09:08.000,0:09:10.000
thực sự chẳng có phát triển gì nhiều hơn

0:09:10.000,0:09:12.000
một đàn chó săn.

0:09:12.000,0:09:14.000
Có thể chúng ta tiến hoá

0:09:14.000,0:09:16.000
như một bầy động vật đi săn.

0:09:16.000,0:09:18.000
Bởi vì một ưu điểm chúng ta có trong tự nhiên --

0:09:18.000,0:09:20.000
một lần nữa, đó không phải là răng nanh, móng vuốt hay tốc độ --

0:09:20.000,0:09:23.000
thứ duy nhất chúng ta thực sự, thực sự giỏi đó là mồ hôi.

0:09:23.000,0:09:26.000
Chúng ta thực sự giỏi trong việc có mồ hôi và mùi vị.

0:09:26.000,0:09:29.000
Tốt hơn bất cứ loài động vật có vú nào trên Trái Đất, chúng ta có thể tiết mồ hôi rất tốt.

0:09:29.000,0:09:31.000
Nhưng ưu điểm đó

0:09:31.000,0:09:33.000
chỉ đem lại một chút khó chịu về cộng đồng

0:09:33.000,0:09:35.000
đó là trên thực tế, khi tiến hành chạy

0:09:35.000,0:09:38.000
dưới điều kiện nắng nóng trong một quãng đường dài,

0:09:38.000,0:09:41.000
chúng ta là vô địch, chúng ta giỏi nhất trên hành tinh.

0:09:41.000,0:09:43.000
Bạn cưỡi ngựa trong một ngày nắng nóng,

0:09:43.000,0:09:45.000
và sau năm hay sáu dặm, con ngựa đó có lựa chọn.

0:09:45.000,0:09:48.000
Hoặc là tiếp tục thở, hoặc là đi vào chỗ mát để nghỉ ngơi,

0:09:48.000,0:09:50.000
nhưng nó không thể làm cả hai việc -- còn chúng ta có thể.

0:09:50.000,0:09:53.000
Vậy điều gì xảy ra nếu chúng ta tiến hoá như những loài động vật đi săn?

0:09:53.000,0:09:57.000
Điều gì sẽ đến nếu chúng ta chỉ có mỗi một ưu điểm tự nhiên trên thế giới

0:09:57.000,0:09:59.000
đó là thực tế chúng ta không thể tụ tập thành một nhóm,

0:09:59.000,0:10:02.000
đi ra ngoài kia Savannah Châu Phi, bắt một con linh dương

0:10:02.000,0:10:05.000
và đi chơi theo bầy đàn, chạy cho đến chết?

0:10:05.000,0:10:07.000
Đó là tất cả những gì chúng ta có thể làm;

0:10:07.000,0:10:09.000
chúng ta có thể chạy khá xa trong một ngày nắng nóng.

0:10:09.000,0:10:12.000
Vậy nếu đó là sự thật, một vài thứ khác cũng đã có thể đúng.

0:10:12.000,0:10:15.000
Chìa khoá cho việc trở thành một phần của đàn đi săn đó là từ "bầy đàn."

0:10:15.000,0:10:17.000
Nếu bạn đi một mình, và cố gắng rượt theo một con linh dương,

0:10:17.000,0:10:20.000
Tôi cá rằng sẽ có hai xác chết ở Savannah

0:10:20.000,0:10:22.000
Bạn cần một bầy đàn để hỗ trợ lẫn nhau.

0:10:22.000,0:10:24.000
Bạn cần những người 64, 65 tuổi.

0:10:24.000,0:10:26.000
những người đã từng làm việc này trong một thời gian dài

0:10:26.000,0:10:28.000
để biết bạn thực sự tóm được con linh dương nào.

0:10:28.000,0:10:31.000
Bầy đàn bùng nổ và tập hợp nhau lại một lần nữa.

0:10:31.000,0:10:33.000
Các nhà theo dõi xuất sắc là một phần của đàn.

0:10:33.000,0:10:35.000
Họ không thể đứng sau cáchd dó 10 dặm.

0:10:35.000,0:10:37.000
Bạn cần có phụ nữ và thanh thiếu niên

0:10:37.000,0:10:40.000
vì bạn được lợi hai lần trong đời từ prôtêin động vật

0:10:40.000,0:10:43.000
đó là khi bạn là một bà mẹ cho con bú và một thiếu niên đang lớn.

0:10:43.000,0:10:45.000
Chẳng có nghĩa gì khi để con linh dương kia chết

0:10:45.000,0:10:47.000
và tộc người muốn ăn nó cách đó 50 dặm.

0:10:47.000,0:10:49.000
Họ cần phải thuộc một bầy đàn.

0:10:49.000,0:10:51.000
Bạn cần có những học sinh 27 tuổi này ở đỉnh cao sức mạnh của họ

0:10:51.000,0:10:53.000
sẵn sàng giết mồi,

0:10:53.000,0:10:55.000
và bạn cần có thanh niên

0:10:55.000,0:10:57.000
những người học tất cả những thứ có liên quan.

0:10:57.000,0:10:59.000
Đàn sẽ ở bên cạnh nhau.

0:10:59.000,0:11:02.000
Một điều nữa khá đúng: bầy đàn này không thể quá thực tế.

0:11:02.000,0:11:05.000
Bạn không thế theo tất cả các khúc cua xung quanh, cố gắng săn con linh dương.

0:11:05.000,0:11:08.000
Bạn không thể là một bầy đầy giận dữ. Bạn không thể mang thù hận.

0:11:08.000,0:11:10.000
Giống như là, "Tôi đang không săn con linh dương của anh kia.

0:11:10.000,0:11:12.000
Anh ấy giận tôi. Hãy để anh ấy săn con linh dương của mình."

0:11:12.000,0:11:15.000
Bầy đàn phải có khả năng tự xoa dịu,

0:11:15.000,0:11:17.000
hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau.

0:11:17.000,0:11:20.000
Những gì bạn phải hứng chịu, nói cách khác,

0:11:20.000,0:11:22.000
là khá giống nhau

0:11:22.000,0:11:24.000
như người Tarahumara --

0:11:24.000,0:11:26.000
một bộ lạc không hề thay đổi

0:11:26.000,0:11:28.000
từ thời Đồ Đá.

0:11:28.000,0:11:30.000
Đó thực sự là một cuộc tranh luận quyết liệt

0:11:30.000,0:11:32.000
rằng có thể người Tarahumara đang làm

0:11:32.000,0:11:35.000
đúng như những gì tất cả chúng ta đã làm trong hai triệu năm.

0:11:35.000,0:11:38.000
Đó là chúng ta trong thời hiện đại với những người đi chệch hướng.

0:11:38.000,0:11:41.000
Chúng ta xem việc chạy nhnw là một thứ ngoại lai,

0:11:41.000,0:11:44.000
sự trừng phạt bạn đang phải gánh chịu là bạn ăn pizza vào tối hôm trước.

0:11:44.000,0:11:46.000
Nhưng có thể đó là thứ hoàn toàn khác.

0:11:46.000,0:11:49.000
Chúng ta có thể là những người lấy đi ưu điểm này của mình

0:11:49.000,0:11:51.000
và phá hỏng nó.

0:11:51.000,0:11:54.000
Phá hỏng như thế nào? Chúng ta đã phá hỏng một thứ gì đó ra sao?

0:11:54.000,0:11:56.000
Chúng ta cố gắng quy nó ra tiền mặt.

0:11:56.000,0:11:58.000
Cố gắng cân nó, đóng gói và làm cho no trở nên tốt đẹp hơn

0:11:58.000,0:12:00.000
và bán nó cho mọi người.

0:12:00.000,0:12:02.000
Và điều xảy ra là chúng ta đang bắt đầu tạo ra

0:12:02.000,0:12:04.000
những thứ êm ái lạ mắt này,

0:12:04.000,0:12:07.000
chúng giúp việc chạy tốt hơn, được gọi là giầy chạy.

0:12:07.000,0:12:10.000
Lý do cá nhân tôi ghét giày chạy

0:12:10.000,0:12:13.000
là bởi vì tôi đã mua một triệu đôi giày và tôi liên tục bị đau.

0:12:13.000,0:12:15.000
Tôi nghĩ rằng, nếu ai đó ở đây chạy --

0:12:15.000,0:12:17.000
tôi có một cuộc trò chuyện với Carol;

0:12:17.000,0:12:20.000
chúng tôi nói trong hậu trường khoảng 2 phút, và cô ấy nói về chấn thương chân.

0:12:20.000,0:12:23.000
Bạn hãy nói với một vận động viên chạy, tôi đảm bảo, trong vòng 30 giây,

0:12:23.000,0:12:25.000
cuộc nói chuyện biến thành chấn thương.

0:12:25.000,0:12:28.000
Vậy nếu con người tiến hoá thành vận động viên chạy, nếu đó là một lợi thế của chúng ta,

0:12:28.000,0:12:31.000
vậy thì tại sao chúng ta lại kém như vậy? Tại sao chúng ta liên tục bị chấn thương?

0:12:31.000,0:12:33.000
Điều gây tò mò về việc chạy và chấn thương trong khi chạy

0:12:33.000,0:12:36.000
đó là chấn thương trong khi chạy là mới mẻ trong thời đại của chúng ta.

0:12:36.000,0:12:38.000
Nếu bạn đọc văn học dân gian và thần thoại,

0:12:38.000,0:12:40.000
bất kì bí ấn nào, bất kì loại truyện nào,

0:12:40.000,0:12:42.000
việc chạy thường có liên quan

0:12:42.000,0:12:45.000
đến sự tự do, sự sống, sức trẻ và sức sống vĩnh cửu.

0:12:45.000,0:12:47.000
Chỉ trong thời đại của chúng ta

0:12:47.000,0:12:49.000
việc chạy mới trở nên gắn với sự sợ hãi và đau đớn.

0:12:49.000,0:12:51.000
Geronimo đã từng nói

0:12:51.000,0:12:54.000
"Những người bạn duy nhất của tôi là đôi chân. Tôi chỉ tin đôi chân của mình."

0:12:54.000,0:12:56.000
Đó là bởi vì một vận động viên ba môn thể thao phối hợp người Apache

0:12:56.000,0:12:58.000
đã nói bạn chạy 50 dặm vượt qua sa mạc,

0:12:58.000,0:13:00.000
tham gia chiến đấu tay không, bắt trộm một đàn ngựa

0:13:00.000,0:13:02.000
để lấy da mang về nhà.

0:13:02.000,0:13:04.000
Geronimo không bao giờ nói, "À, bạn biết đấy,

0:13:04.000,0:13:07.000
gót chân Asin của tôi -- tôi nói nhỏ nhẹ. Tôi cần phải vượt qua tuần này,"

0:13:07.000,0:13:09.000
hoặc "Tôi cần qua đào tạo.

0:13:09.000,0:13:12.000
Tôi không tập yoga. Tôi chưa sẵn sàng."

0:13:12.000,0:13:14.000
Con người luôn chạy và chạy.

0:13:14.000,0:13:16.000
Chúng ta ở đây ngày hôm nay. Chúng ta có công nghệ số.

0:13:16.000,0:13:18.000
Tất cả các ngành khoa học được rút ra từ thực tế

0:13:18.000,0:13:20.000
rằng tổ tiên chúng ta có thể

0:13:20.000,0:13:22.000
làm những điều phi thường hàng ngày,

0:13:22.000,0:13:24.000
chỉ dựa trên đôi chân trần

0:13:24.000,0:13:26.000
chạy những quãng xa.

0:13:26.000,0:13:28.000
Vậy làm thế nào chúng ta có thể quay lại thời kì đó lần nữa?

0:13:28.000,0:13:30.000
Tôi sẽ đưa cho bạn điều đầu tiên, đó là

0:13:30.000,0:13:33.000
hãy tránh khỏi một thứ đóng gói, bán hàng, tiếp thị.

0:13:33.000,0:13:35.000
Tránh khỏi tất cả những đôi giày chạy bốc mùi.

0:13:35.000,0:13:37.000
Ngừng việc tập trung vào các cuộc thi chạy ma-ra-tông,

0:13:37.000,0:13:40.000
mà nếu bạn chạy trong bốn giờ, mẹ kiếp.

0:13:40.000,0:13:42.000
Nếu là trong vòng 13.59.59 phút, bạn thật tuyệt vời

0:13:42.000,0:13:44.000
vì bạn đủ tiêu chuẩn cho một cuộc chạy khác.

0:13:44.000,0:13:47.000
Chúng ta cần lấy lại cảm giác khôi hài và vui sướng

0:13:47.000,0:13:50.000
tôi nói rằng, sự trần trụi

0:13:50.000,0:13:52.000
đã làm cho người Tarahumara

0:13:52.000,0:13:55.000
trở thành nền văn hoá khoẻ mạnh và thanh bình nhất trong thời đại chúng ta.

0:13:55.000,0:13:57.000
Vậy đâu là lợi ích? Vậy thì đã sao?

0:13:57.000,0:14:00.000
Có phải bạn đã đốt cháy Haagen-Dazs vào đêm hôm trước?

0:14:00.000,0:14:03.000
Nhưng có lẽ cũng có một lợi ích khác.

0:14:03.000,0:14:06.000
Không cần phải bàn quá sâu về vấn đề này,

0:14:06.000,0:14:08.000
hãy tưởng tượng một thế giới

0:14:08.000,0:14:10.000
nơi tất cả mọi người có thể

0:14:10.000,0:14:12.000
và phá triển bằng bài tập này

0:14:12.000,0:14:15.000
làm cho họ cảm thấy thoải mái hơn, thanh bình hơn,

0:14:15.000,0:14:17.000
khoẻ mạnh hơn,

0:14:17.000,0:14:19.000
tránh khỏi stress --

0:14:19.000,0:14:21.000
nơi bạn không cần phải quay lại văn phòng như một thằng điên nữa,

0:14:21.000,0:14:23.000
nơi bạn không phải trở về nhà với bao lo toan đặt lên đầu nữa.

0:14:23.000,0:14:26.000
Có lẽ có một thứ gì đó trong chúng ta ngày nay

0:14:26.000,0:14:29.000
và đó là những gì người Tarahumara luôn có.

0:14:29.000,0:14:31.000
Tôi không nói rằng chúng ta quay lại Hẻm Copper

0:14:31.000,0:14:34.000
để sống bằng ngô, chế độ ăn uống của người Tarahumara,

0:14:34.000,0:14:36.000
nhưng có một điều ở trong đó.

0:14:36.000,0:14:38.000
Và nếu chúng ta tìm ra nó,

0:14:38.000,0:14:41.000
sẽ có một giải Nobel cỡ bự trao cho bạn.

0:14:41.000,0:14:44.000
Vì nếu một ai đó có thể tìm ra cách

0:14:44.000,0:14:46.000
phục hồi bản năng tự nhiên

0:14:46.000,0:14:48.000
điều mà chúng ta đã hưởng thụ trong suốt quãng thời gian tồn tại của mình,

0:14:48.000,0:14:50.000
chúng ta hưởng thụ nó cho đến những năm 1970 hoặc tương tự như vậy,

0:14:50.000,0:14:52.000
những lợi ích đó, xã hội và thể chất

0:14:52.000,0:14:55.000
chính trị và đầu óc,

0:14:55.000,0:14:57.000
sẽ là đáng kinh ngạc.

0:14:57.000,0:15:00.000
Vậy những gì tôi đã nhìn thấy ngày hôm nay là những gì của một tiểu văn hoá đang phát triển

0:15:00.000,0:15:03.000
gồm những vận động viên chạy chân trần, mọi người tháo bỏ giày.

0:15:03.000,0:15:05.000
Và những gì họ cùng nhận ra là

0:15:05.000,0:15:08.000
bạn bỏ giày, bạn thoát khỏi stress,

0:15:08.000,0:15:10.000
bạn thoát khỏi những chấn thương và bệnh tật.

0:15:10.000,0:15:12.000
Và điều bạn tìm ra là có một thứ

0:15:12.000,0:15:14.000
mà người Tarahumara đã biết trong suốt một thời gian dài,

0:15:14.000,0:15:16.000
điều khá thú vị.

0:15:16.000,0:15:18.000
Tôi đã tự mình trải nghiệm điều đó.

0:15:18.000,0:15:21.000
Tôi làm tổn thương cả đời bình, và khi gần đạt ngưỡng tuổi 40 tôi tháo bỏ những đôi giày

0:15:21.000,0:15:23.000
và bệnh tật của tôi cũng không còn nữa.

0:15:23.000,0:15:25.000
Hi vọng đó là những gì chúng ta có thể được lợi.

0:15:25.000,0:15:28.000
Tôi rất cảm khích các bạn vì đã nghe hết câu chuyện này. càm ơn các bạn râaat nhiều.

0:15:28.000,0:15:30.000
(Tiếng vỗ tay)