WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:03.000 Bieganie: po prostu prawa, lewa, prawa, lewa - tak? 00:00:03.000 --> 00:00:05.000 Robiliśmy to przez 2 miliony lat 00:00:05.000 --> 00:00:08.000 więc nieco bezczelne jest założenie, 00:00:08.000 --> 00:00:10.000 że mogę dodać coś 00:00:10.000 --> 00:00:13.000 co nie zostało powiedziane lepiej dawno temu. 00:00:13.000 --> 00:00:15.000 Odkryłem, że w bieganiu 00:00:15.000 --> 00:00:17.000 coś magicznego 00:00:17.000 --> 00:00:19.000 dzieje się przez cały czas. 00:00:19.000 --> 00:00:22.000 Dwa miesiące temu na Nowojorskim Maratonie 00:00:22.000 --> 00:00:24.000 można było zobaczyć coś niespotykanego. 00:00:24.000 --> 00:00:27.000 można było zobaczyć coś niespotykanego. 00:00:27.000 --> 00:00:29.000 Etiopka Derartu Tulu 00:00:29.000 --> 00:00:31.000 pojawiła się na linii startu. 00:00:31.000 --> 00:00:33.000 Miała 37 lat, 00:00:33.000 --> 00:00:35.000 nie wygrała żadnego maratonu przez 8 lat 00:00:35.000 --> 00:00:37.000 a kilka miesięcy wcześniej 00:00:37.000 --> 00:00:39.000 prawie umarła przy porodzie. 00:00:39.000 --> 00:00:42.000 Była gotowa poddać się i wycofać, 00:00:42.000 --> 00:00:44.000 ale zdecydowała się spróbować po raz ostatni 00:00:44.000 --> 00:00:46.000 ale zdecydowała się spróbować po raz ostatni 00:00:46.000 --> 00:00:48.000 i wziąć udział w tym szczególnym wydarzeniu, 00:00:48.000 --> 00:00:50.000 Maratonie Nowojorskim. 00:00:50.000 --> 00:00:53.000 Inni ludzie mieli ten sam pomysł, 00:00:53.000 --> 00:00:55.000 w tym złota medalistka z Olimpiady 00:00:55.000 --> 00:00:58.000 i niesamowita Paula Radcliffe, 00:00:58.000 --> 00:01:02.000 najszybsza kobieta historii maratonu. 00:01:02.000 --> 00:01:04.000 Tylko 10 minut poniżej rekordu mężczyzn. 00:01:04.000 --> 00:01:07.000 Paula Radcliffe jest niepokonana. 00:01:07.000 --> 00:01:09.000 Z nimi miała się zmierzyć. NOTE Paragraph 00:01:09.000 --> 00:01:12.000 Startują a nie jest nawet typowana, 00:01:12.000 --> 00:01:14.000 jest właściwie przegrana. 00:01:14.000 --> 00:01:16.000 Ale ta przegrana walczy. 00:01:16.000 --> 00:01:19.000 W 35 kilometrze z 42, 00:01:19.000 --> 00:01:21.000 Derartu Tulu 00:01:21.000 --> 00:01:23.000 jest na czele z wiodącą grupą. 00:01:23.000 --> 00:01:26.000 Wtedy dzieje się coś naprawdę dziwnego. 00:01:26.000 --> 00:01:29.000 Paula Radcliffe, osoba, która wyrwie wielki czek 00:01:29.000 --> 00:01:32.000 z rąk Derartu Tulu 00:01:32.000 --> 00:01:35.000 nagle chwyta się za nogę i upada. 00:01:35.000 --> 00:01:37.000 Wiemy co zrobić w takiej sytuacji. 00:01:37.000 --> 00:01:39.000 Z prawego łokcia w zęby 00:01:39.000 --> 00:01:41.000 i biegniesz na metę. 00:01:42.000 --> 00:01:44.000 Dearartu Tulu wszystko zepsuła. 00:01:44.000 --> 00:01:46.000 Zamiast przejąć prowadzenie 00:01:46.000 --> 00:01:48.000 zatrzymuje się i chwyta Paulę Radcliffe 00:01:48.000 --> 00:01:50.000 mówi "Chodź z nami. Dasz radę." 00:01:50.000 --> 00:01:52.000 Paula Radcliffe niestety tak też robi. 00:01:52.000 --> 00:01:54.000 Dogania grupę na prowadzeniu 00:01:54.000 --> 00:01:56.000 i goni do linii mety. 00:01:56.000 --> 00:01:58.000 Ale wtedy znowu upada. 00:01:58.000 --> 00:02:00.000 Drugi raz Tulu ją łapie i podciąga. 00:02:00.000 --> 00:02:02.000 Ale Paula Radcliffe mówi: 00:02:02.000 --> 00:02:04.000 "Nie mogę. Idź." 00:02:04.000 --> 00:02:07.000 To fantastyczna historia i wszyscy wiemy jak się kończy. 00:02:07.000 --> 00:02:09.000 Przegrywa, traci czek, 00:02:09.000 --> 00:02:11.000 ale wraca do domu z czymś ważniejszym. 00:02:11.000 --> 00:02:14.000 Tylko, że Derartu Tulu znowu wszystko zepsuła. 00:02:14.000 --> 00:02:17.000 Przemyka obok ludzi na prowadzeniu 00:02:17.000 --> 00:02:19.000 i wygrywa maraton. 00:02:19.000 --> 00:02:21.000 Wraca do domu z wielkim czekiem. NOTE Paragraph 00:02:21.000 --> 00:02:23.000 To podnosząca na duchu historia, 00:02:23.000 --> 00:02:25.000 ale jeśli sięgniecie nieco głębiej 00:02:25.000 --> 00:02:28.000 zaczniecie się zastanawiać. 00:02:28.000 --> 00:02:30.000 Są dwie kluczowe odstające cechy 00:02:30.000 --> 00:02:32.000 w jednym ciele, to nie przypadek. 00:02:32.000 --> 00:02:35.000 Jeśli ktoś jest i bardziej skory do rywalizacji i współczujący 00:02:35.000 --> 00:02:38.000 niż ktokolwiek inny w biegu, to nie jest przypadek. 00:02:38.000 --> 00:02:41.000 Pokażcie mi stworzenie z płetwiastymi kończynami i skrzelami. 00:02:41.000 --> 00:02:43.000 Wiemy, że ma do czynienia z wodą. NOTE Paragraph 00:02:43.000 --> 00:02:46.000 Tacy ludzie istnieją, jest więc też jakieś połączenie. 00:02:46.000 --> 00:02:48.000 Odpowiedź na to, jak sądzę, 00:02:48.000 --> 00:02:51.000 leży w Miedzianym Kanionie w Meksyku, 00:02:51.000 --> 00:02:53.000 gdzie żyje pustelnicze plemię 00:02:53.000 --> 00:02:55.000 Indian Tarahumara. 00:02:55.000 --> 00:02:58.000 To plemię jest niezwykłe z trzech powodów. 00:02:58.000 --> 00:03:00.000 Po pierwsze, 00:03:00.000 --> 00:03:02.000 ich tryb życia nie zmienił się 00:03:02.000 --> 00:03:04.000 przez ostatnie 400 lat. 00:03:04.000 --> 00:03:07.000 Kiedy konkwistadorzy przybyli do Ameryki 00:03:07.000 --> 00:03:10.000 można było albo walczyć albo odejść. 00:03:10.000 --> 00:03:12.000 Majowie i Aztekowie walczyli, 00:03:12.000 --> 00:03:15.000 dlatego jest ich teraz niewielu. 00:03:15.000 --> 00:03:17.000 Tarahumara obrali inną strategię. 00:03:17.000 --> 00:03:19.000 Odeszli i ukryli się 00:03:19.000 --> 00:03:21.000 w labiryncie powiązań 00:03:21.000 --> 00:03:23.000 pajęczego systemu kanionów 00:03:23.000 --> 00:03:25.000 zwanym Miedzianym Kanionem 00:03:25.000 --> 00:03:28.000 i tam pozostali od 1600 roku... 00:03:28.000 --> 00:03:32.000 W gruncie rzeczy niezmienni. 00:03:32.000 --> 00:03:35.000 Kolejna niezwykła rzecz: 00:03:35.000 --> 00:03:38.000 w podeszłym wieku... 70 do 80 lat... 00:03:38.000 --> 00:03:40.000 Nie biegają maratonów, 00:03:40.000 --> 00:03:42.000 biegają w mega-maratonach. 00:03:42.000 --> 00:03:44.000 Nie robią 42 km, 00:03:44.000 --> 00:03:47.000 ale 200 - 250 km na raz, 00:03:47.000 --> 00:03:50.000 najwyraźniej bez kontuzji, bez problemów. NOTE Paragraph 00:03:50.000 --> 00:03:52.000 I jeszcze coś o Tarahumara. 00:03:52.000 --> 00:03:54.000 Wszystko o czym będziemy dziś mówić 00:03:54.000 --> 00:03:56.000 wszystkie rzeczy, które próbujemy wymyślić 00:03:56.000 --> 00:03:59.000 dzięki technologii i inteligencji, 00:03:59.000 --> 00:04:01.000 problemy jak choroby serca, rak i cholesterol, 00:04:01.000 --> 00:04:04.000 przestępstwa, wojny, przemoc i depresja kliniczna... 00:04:04.000 --> 00:04:07.000 Tarahumara ich nie znają. 00:04:07.000 --> 00:04:09.000 Są wolni od wszystkich współczesnych chorób. 00:04:09.000 --> 00:04:11.000 Są wolni od wszystkich współczesnych chorób. 00:04:11.000 --> 00:04:13.000 Jakie jest powiązanie? 00:04:13.000 --> 00:04:15.000 To obserwacja odstająca. NOTE Paragraph 00:04:15.000 --> 00:04:17.000 Musi być tutaj jakiś rodzaj przyczyny i skutku. 00:04:17.000 --> 00:04:19.000 Zespoły naukowców 00:04:19.000 --> 00:04:21.000 z Harvardu i Uniwersytetu Utah 00:04:21.000 --> 00:04:23.000 wysilają swoje mózgi by wymyślić coś, 00:04:23.000 --> 00:04:26.000 co Tarahumara wiedzieli od zawsze. 00:04:26.000 --> 00:04:29.000 Próbują rozwiązać te same rodzaje tajemnic. 00:04:29.000 --> 00:04:32.000 Mamy tajemnicę ukrytą w tajemnicy, 00:04:32.000 --> 00:04:35.000 być może klucz do Derartu Tulu i Tarahumara 00:04:35.000 --> 00:04:38.000 jest owinięty innymi tajemnicami: 00:04:38.000 --> 00:04:40.000 Jeśli znacie odpowiedź, podejdźcie do mikrofonu, 00:04:40.000 --> 00:04:42.000 bo nikt inny jej nie zna. 00:04:42.000 --> 00:04:45.000 Jeśli wiecie jesteście najmądrzejsi na Ziemi. 00:04:45.000 --> 00:04:47.000 Pierwsza zagadka: 00:04:47.000 --> 00:04:50.000 2 miliony lat temu wielkość mózgu gwałtownie wzrosła. 00:04:50.000 --> 00:04:52.000 Australopitek miał mózg wielkości ziarnka grochu. 00:04:52.000 --> 00:04:54.000 Nagle pokazują się ludzie - Homo erectus. 00:04:54.000 --> 00:04:56.000 Wielka melonowa głowa. 00:04:56.000 --> 00:04:58.000 By mieć mózg tych rozmiarów, 00:04:58.000 --> 00:05:01.000 potrzebujesz źródła skondensowanej energii. 00:05:01.000 --> 00:05:03.000 Niewątpliwie wcześni ludzie jedli martwe zwierzęta. 00:05:03.000 --> 00:05:05.000 Niewątpliwie wcześni ludzie jedli martwe zwierzęta. 00:05:05.000 --> 00:05:07.000 Problem w tym, że pierwsza broń z ostrzem 00:05:07.000 --> 00:05:10.000 pojawiła się 200 tys lat temu. NOTE Paragraph 00:05:10.000 --> 00:05:13.000 Więc jakoś przez blisko 2 miliony lat 00:05:13.000 --> 00:05:16.000 zabijaliśmy zwierzęta bez broni. 00:05:16.000 --> 00:05:18.000 Nie używamy siły 00:05:18.000 --> 00:05:20.000 bo jesteśmy mamisynkami w dżungli. 00:05:20.000 --> 00:05:22.000 Inne zwierzęta są silniejsze od nas. 00:05:22.000 --> 00:05:25.000 Mają kły i pazury, są zwinne i szybkie. 00:05:25.000 --> 00:05:28.000 Usain Bolt jest szybki, ale wiewiórka skopie mu tyłek. 00:05:28.000 --> 00:05:30.000 Nie jesteśmy szybcy. 00:05:30.000 --> 00:05:32.000 Wydarzenie olimpijskie: pokonaj wiewiórkę. 00:05:32.000 --> 00:05:35.000 Ktokolwiek złapie wiewiórkę dostaje złoty medal. 00:05:35.000 --> 00:05:38.000 Zatem bez broni, szybkości, siły, kłów ani szponów. 00:05:38.000 --> 00:05:41.000 Jak zabijaliśmy te zwierzęta? NOTE Paragraph 00:05:41.000 --> 00:05:43.000 Druga zagadka: 00:05:43.000 --> 00:05:46.000 Od dawna kobiety startują w Olimpiadach 00:05:46.000 --> 00:05:48.000 ale coś łączy wszystkie sprinterki, 00:05:48.000 --> 00:05:50.000 wszystkie są beznadziejne. 00:05:50.000 --> 00:05:52.000 Nie ma szybkiej kobiety na tej planecie 00:05:52.000 --> 00:05:54.000 i nigdy nie było. 00:05:54.000 --> 00:05:57.000 Najszybsza kobieta przebiegła 1.6 km w 4.15. 00:05:57.000 --> 00:05:59.000 Losowy chłopiec ze szkoły średniej 00:05:59.000 --> 00:06:01.000 potrafiłby biec szybciej. 00:06:01.000 --> 00:06:03.000 Naprawdę jesteście powolne. 00:06:03.000 --> 00:06:05.000 (Śmiech) 00:06:05.000 --> 00:06:08.000 Ale w maratonach jest inaczej, 00:06:08.000 --> 00:06:10.000 w maratonach biegacie dopiero od 20 lat. 00:06:10.000 --> 00:06:12.000 Ponieważ do lat 80. 00:06:12.000 --> 00:06:15.000 medycyna głosiła, że jeśli kobieta spróbuje przebiec 42 km... 00:06:15.000 --> 00:06:17.000 Czy ktoś wie co by się stało? 00:06:17.000 --> 00:06:21.000 Dlaczego do lat 80. nie mogłyście brać w nich udziału? 00:06:21.000 --> 00:06:24.000 (Publiczność: Jej macica się rozerwie) Jej macica się rozerwie. 00:06:24.000 --> 00:06:26.000 Tak. Twoje organy płciowe zostałyby rozerwane. 00:06:26.000 --> 00:06:29.000 Macica wypadłaby, dosłownie wypadłaby z ciała. 00:06:29.000 --> 00:06:31.000 Brałem udział w wielu maratonach, 00:06:31.000 --> 00:06:33.000 ale nigdy jeszcze tego nie widziałem. 00:06:33.000 --> 00:06:36.000 (Śmiech) 00:06:36.000 --> 00:06:39.000 Zaledwie od 20 lat kobiety mogą biegać w maratonach. 00:06:39.000 --> 00:06:41.000 W tym krótkim okresie, 00:06:41.000 --> 00:06:44.000 przeszłyście od uszkodzonych organów 00:06:44.000 --> 00:06:46.000 do faktu, że jesteście zaledwie 10 minut 00:06:46.000 --> 00:06:48.000 poniżej męskiego rekordu świata. NOTE Paragraph 00:06:48.000 --> 00:06:50.000 Potem przekraczacie 42 km, 00:06:50.000 --> 00:06:53.000 osiągając dystanse, okrzyknięte jako śmiertelne przez medycynę. 00:06:53.000 --> 00:06:55.000 Pheidippides zmarł kiedy przebiegł 42 km... 00:06:55.000 --> 00:06:57.000 Ale kiedy chodzi o 100 lub 200 km 00:06:57.000 --> 00:06:59.000 wszystko się zmienia. 00:06:59.000 --> 00:07:02.000 Biegaczki jak Ann Trason, Nikki Kimball lub Jenn Shelton, 00:07:02.000 --> 00:07:05.000 w wyścigu na 100 lub 200 km przeciwko komukolwiek na świecie 00:07:05.000 --> 00:07:07.000 mają równe szanse. 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 Dam wam przykład. 00:07:09.000 --> 00:07:11.000 2 lata temu Emily Bear zapisała się na bieg 00:07:11.000 --> 00:07:13.000 o nazwie Hardrock 100, 00:07:13.000 --> 00:07:16.000 która mówi sama za siebie. 00:07:16.000 --> 00:07:18.000 Dają ci 48 godzin na ukończenie biegu. 00:07:18.000 --> 00:07:20.000 Emily Baer... 500 biegaczy... 00:07:20.000 --> 00:07:22.000 kończy na 8 miejscu, w pierwszej 10, 00:07:22.000 --> 00:07:24.000 mimo, że zatrzymała się na wszystkich stacjach 00:07:24.000 --> 00:07:27.000 by karmić piersią jej dziecko podczas biegu... 00:07:27.000 --> 00:07:29.000 Mimo to pokonała 492 ludzi. 00:07:29.000 --> 00:07:31.000 Dlaczego kobietom lepiej idzie 00:07:31.000 --> 00:07:33.000 kiedy wydłużamy dystanse? NOTE Paragraph 00:07:33.000 --> 00:07:35.000 To trzecia zagadka: 00:07:35.000 --> 00:07:38.000 Na Uniwersytecie w Utah śledzi się czasy 00:07:38.000 --> 00:07:40.000 ludzi biegających w maratonach. 00:07:40.000 --> 00:07:42.000 Odkryli, że jeśli zacznie się 00:07:42.000 --> 00:07:44.000 biegać maratony w wieku 19 lat, 00:07:44.000 --> 00:07:46.000 rok za rokiem jest się coraz szybszym, 00:07:46.000 --> 00:07:48.000 w wieku 27 lat osiąga się szczyt możliwości. 00:07:48.000 --> 00:07:50.000 Od tego czasu poddajesz się 00:07:50.000 --> 00:07:52.000 surowości czasu. 00:07:52.000 --> 00:07:54.000 Jesteś coraz wolniejszy, 00:07:54.000 --> 00:07:57.000 aż do momentu gdy biega się tak szybko jak w wieku 19 lat. 00:07:57.000 --> 00:07:59.000 Więc 7, 9 lat dążysz do maksimum możliwości, 00:07:59.000 --> 00:08:01.000 a potem stopniowo obniżasz loty 00:08:01.000 --> 00:08:04.000 aż powracasz do punktu wyjścia. 00:08:04.000 --> 00:08:07.000 Wydaje się, że powrót do prędkości początkowej zajmie 00:08:07.000 --> 00:08:10.000 może 10 lat - nie, zajmie to 45 lat. 00:08:10.000 --> 00:08:12.000 60-letni mężczyźni i kobiety 00:08:12.000 --> 00:08:15.000 biegają tak szybko jak w wieku 19 lat. 00:08:15.000 --> 00:08:18.000 Teraz rzucam wyzwanie - znajdźcie coś innego... 00:08:18.000 --> 00:08:22.000 nie mówcie "golf", coś naprawdę trudnego... 00:08:22.000 --> 00:08:24.000 Gdzie staruszkowie wypadają tak dobrze 00:08:24.000 --> 00:08:27.000 jak kiedy byli nastolatkami. NOTE Paragraph 00:08:27.000 --> 00:08:29.000 Mamy te trzy zagadki. 00:08:29.000 --> 00:08:31.000 Czy jest jeden element układanki, 00:08:31.000 --> 00:08:33.000 który może to wszystko powiązać? 00:08:33.000 --> 00:08:35.000 Musicie bardzo uważać, 00:08:35.000 --> 00:08:38.000 kiedy ktoś sięga do prehistorii i próbuje udzielić globalnej odpowiedzi, 00:08:38.000 --> 00:08:40.000 To jest bardzo dawno, 00:08:40.000 --> 00:08:42.000 cokolwiek nie powiem, ujdzie mi to na sucho. 00:08:42.000 --> 00:08:44.000 Ale powiem wam jedno. 00:08:44.000 --> 00:08:46.000 Jeśli dodać jeden element do układanki 00:08:46.000 --> 00:08:49.000 nagle wyłania się spójny obraz. 00:08:49.000 --> 00:08:51.000 Dlaczego Tarahumara nie walczą 00:08:51.000 --> 00:08:53.000 i nie umierają na choroby serca? 00:08:53.000 --> 00:08:56.000 Czemu biedna Etiopska kobieta Derartu Tulu 00:08:56.000 --> 00:08:59.000 może być i współczująca i skłonna do rywalizacji? 00:08:59.000 --> 00:09:01.000 Czemu udawało nam się 00:09:01.000 --> 00:09:03.000 znaleźć jedzenie bez broni? 00:09:03.000 --> 00:09:05.000 Może chodzi o to, że ludzie, 00:09:05.000 --> 00:09:08.000 mimo tego, że myślimy, że jesteśmy władcami wszechświata, 00:09:08.000 --> 00:09:10.000 wyewoluowali jako 00:09:10.000 --> 00:09:12.000 grupa psów myśliwskich. NOTE Paragraph 00:09:12.000 --> 00:09:14.000 Może ewoluowaliśmy 00:09:14.000 --> 00:09:16.000 jak watacha drapieżników? 00:09:16.000 --> 00:09:18.000 Jedyna przewaga jaką mamy w dziczy 00:09:18.000 --> 00:09:20.000 to nie nasze kły czy pazury, czy szybkość, 00:09:20.000 --> 00:09:23.000 ale to, że potrafimy się nieźle pocić. 00:09:23.000 --> 00:09:26.000 Dobrze pocimy się i cuchniemy. 00:09:26.000 --> 00:09:29.000 Lepiej niż jakikolwiek inny ssak na Ziemi. 00:09:29.000 --> 00:09:31.000 Zaletą, tego towarzysko 00:09:31.000 --> 00:09:33.000 niewygodnego stanu rzeczy, 00:09:33.000 --> 00:09:35.000 jest to, że kiedy chodzi o bieganie 00:09:35.000 --> 00:09:38.000 w skwarze na długie dystanse, 00:09:38.000 --> 00:09:41.000 jesteśmy świetni, najlepsi na Ziemi. 00:09:41.000 --> 00:09:43.000 Wyprowadźcie konia w skwarny dzień, 00:09:43.000 --> 00:09:45.000 po kilkunastu kilometrach, koń ma wybór. 00:09:45.000 --> 00:09:48.000 Albo będzie oddychał, albo się chłodził, 00:09:48.000 --> 00:09:50.000 nie może robić tego na raz - a my tak. 00:09:50.000 --> 00:09:53.000 Co jeśli wyewoluowaliśmy jako drapieżniki stadne? 00:09:53.000 --> 00:09:57.000 Jeśli naszą jedyną przewagą 00:09:57.000 --> 00:09:59.000 było to, że w grupie mogliśmy 00:09:59.000 --> 00:10:02.000 wybrać antylopę i przegonić ją po Sawannie 00:10:02.000 --> 00:10:05.000 aż do jej śmierci? 00:10:05.000 --> 00:10:07.000 Tylko to potrafiliśmy, 00:10:07.000 --> 00:10:09.000 biegać daleko w skwarze. NOTE Paragraph 00:10:09.000 --> 00:10:12.000 Jeśli to prawda, coś innego też musi się zgadzać. 00:10:12.000 --> 00:10:15.000 Chodzi o pojęcie stada. 00:10:15.000 --> 00:10:17.000 Sami byśmy sobie nie poradzili, 00:10:17.000 --> 00:10:20.000 bo na Sawannie mogą czaić się dwa drapieżniki. 00:10:20.000 --> 00:10:22.000 Potrzeba stada by się udało. 00:10:22.000 --> 00:10:24.000 Potrzebni są 60-latkowie, 00:10:24.000 --> 00:10:26.000 którzy robili to od dawna, 00:10:26.000 --> 00:10:28.000 by wiedzieć, która antylopę wybrać. 00:10:28.000 --> 00:10:31.000 Bo stado antylop się rozprasza. 00:10:31.000 --> 00:10:33.000 Ci tropiciele musieli tam być. 00:10:33.000 --> 00:10:35.000 Nie mogli być 20 kilometrów dalej. 00:10:35.000 --> 00:10:37.000 Musiały tam być kobiety i dzieci, 00:10:37.000 --> 00:10:40.000 bo największy pożytek z białek zwierzęcych 00:10:40.000 --> 00:10:43.000 mają kobiety, które karmią i dzieci w okresie dorastania. 00:10:43.000 --> 00:10:45.000 Nie ma sensu mieć zdechłą antylopę 00:10:45.000 --> 00:10:47.000 100 kilometrów od osób, które mają ja zjeść. 00:10:47.000 --> 00:10:49.000 Musieli być częścią stada. 00:10:49.000 --> 00:10:51.000 Potrzebni są też 27-letni ludzie w sile wieku, 00:10:51.000 --> 00:10:53.000 którzy zabiją tę antylopę, 00:10:53.000 --> 00:10:55.000 oraz nastolatkowie, 00:10:55.000 --> 00:10:57.000 którzy wszystkiego się uczą. 00:10:57.000 --> 00:10:59.000 Stado musi być razem. NOTE Paragraph 00:10:59.000 --> 00:11:02.000 Jeszcze jedno - watacha nie mogła być materialistyczna. 00:11:02.000 --> 00:11:05.000 Nie mogli brać wszystkiego ze sobą w pogoń. 00:11:05.000 --> 00:11:08.000 Nie można się wściekać czy chować uraz. 00:11:08.000 --> 00:11:10.000 "Nie chcę gonić antylopy tego gościa. 00:11:10.000 --> 00:11:12.000 Wkurzył mnie, niech sam sobie ją goni." 00:11:12.000 --> 00:11:15.000 Watacha musiała uporać się z ego, 00:11:15.000 --> 00:11:17.000 wpsółpracować i działać razem. 00:11:17.000 --> 00:11:20.000 Innymi słowy, 00:11:20.000 --> 00:11:22.000 mamy kulturę 00:11:22.000 --> 00:11:24.000 bardzo podobną do Tarahumara... 00:11:24.000 --> 00:11:26.000 Plemienia niezmiennego 00:11:26.000 --> 00:11:28.000 od ery kamienia łupanego. 00:11:28.000 --> 00:11:30.000 To frapująca możliwość. 00:11:30.000 --> 00:11:32.000 Może Tarahumara robią 00:11:32.000 --> 00:11:35.000 to co ludzie robili przez dwa miliony lat. NOTE Paragraph 00:11:35.000 --> 00:11:38.000 Może dziś zboczyliśmy z tej ścieżki. 00:11:38.000 --> 00:11:41.000 Bieganie to dla nas coś obcego, 00:11:41.000 --> 00:11:44.000 kara za jedzenie po nocach pizzy. 00:11:44.000 --> 00:11:46.000 Ale może to coś innego. 00:11:46.000 --> 00:11:49.000 Może wzięliśmy tę naturalną przewagę 00:11:49.000 --> 00:11:51.000 i ją popsuliśmy. 00:11:51.000 --> 00:11:54.000 W jaki sposób? A jak psuje się cokolwiek? 00:11:54.000 --> 00:11:56.000 Staramy się na tym zarabiać. 00:11:56.000 --> 00:11:58.000 Puszkujemy to, żeby było lepsze 00:11:58.000 --> 00:12:00.000 i sprzedajemy ludziom. 00:12:00.000 --> 00:12:02.000 Zaczęliśmy tworzyć dziwaczne 00:12:02.000 --> 00:12:04.000 rzeczy z poduszkami, 00:12:04.000 --> 00:12:07.000 które pomagają nam biegać. NOTE Paragraph 00:12:07.000 --> 00:12:10.000 Buty do biegania wkurzają mnie. 00:12:10.000 --> 00:12:13.000 Kupiłem chyba z milion i cały czas miałem kontuzje. 00:12:13.000 --> 00:12:15.000 Jeśli ktoś z was biega, 00:12:15.000 --> 00:12:17.000 przed chwilą rozmawiałem z Carol, 00:12:17.000 --> 00:12:20.000 rozmawialiśmy o chorobie plantar fascitis. 00:12:20.000 --> 00:12:23.000 Po 30 sekundach rozmowy z biegaczem, 00:12:23.000 --> 00:12:25.000 zaczyna się mówić o kontuzjach. 00:12:25.000 --> 00:12:28.000 Jeśli ewoluowaliśmy jako biegacze i to nasza przewaga, 00:12:28.000 --> 00:12:31.000 to czemu idzie nam tak źle, czemu się ranimy? NOTE Paragraph 00:12:31.000 --> 00:12:33.000 Ciekawe jest to, że kontuzje od biegania 00:12:33.000 --> 00:12:36.000 są całkiem nowym zjawiskiem. 00:12:36.000 --> 00:12:38.000 W folklorze i mitologii, 00:12:38.000 --> 00:12:40.000 mitach czy opowieściach 00:12:40.000 --> 00:12:42.000 bieganie jest połączone 00:12:42.000 --> 00:12:45.000 z wolnością, żywotnością i energią. 00:12:45.000 --> 00:12:47.000 To za naszego życia bieganie 00:12:47.000 --> 00:12:49.000 zaczęto kojarzyć ze strachem i bólem. 00:12:49.000 --> 00:12:51.000 Geronimo mawiał: 00:12:51.000 --> 00:12:54.000 "Nogi to moi jedyni przyjaciele. Im tylko ufam." 00:12:54.000 --> 00:12:56.000 To tradycja trójboju Apaczów, 00:12:56.000 --> 00:12:58.000 biegnie się 80 km przez pustynię, 00:12:58.000 --> 00:13:00.000 walczy z ludźmi, kradnie konie 00:13:00.000 --> 00:13:02.000 i jedzie do domu. 00:13:02.000 --> 00:13:04.000 Geronimo nigdy nie mówił: 00:13:04.000 --> 00:13:07.000 "Boli mnie ścięgno achillesa, zrobię sobie wolne..." 00:13:07.000 --> 00:13:09.000 albo "Potrzebny mi 00:13:09.000 --> 00:13:12.000 trening przekrojowy. Albo joga." 00:13:12.000 --> 00:13:14.000 Ludzie biegali cały czas. 00:13:14.000 --> 00:13:16.000 Dziś to jesteśmy. Mamy technologię cyfrową. 00:13:16.000 --> 00:13:18.000 Nauka opiera się na fakcie, 00:13:18.000 --> 00:13:20.000 że nasi przodkowie byli w stanie 00:13:20.000 --> 00:13:22.000 codziennie robić coś niesamowitego, 00:13:22.000 --> 00:13:24.000 tylko dzięki ich gołym stopom i nogom, 00:13:24.000 --> 00:13:26.000 biegać na długie dystanse. NOTE Paragraph 00:13:26.000 --> 00:13:28.000 Więc jak do tego wrócić? 00:13:28.000 --> 00:13:30.000 Powiem wam jak zacząć. 00:13:30.000 --> 00:13:33.000 Pozbądźmy się puszek, sprzedaży, marketingu. 00:13:33.000 --> 00:13:35.000 Pozbądźmy się butów do biegania. 00:13:35.000 --> 00:13:37.000 Nie skupiajmy się na miejskich maratonach, 00:13:37.000 --> 00:13:40.000 które trzeba ukończyć w cztery godziny, 00:13:40.000 --> 00:13:42.000 bo będzie się przegranym, ale 3.59.59 00:13:42.000 --> 00:13:44.000 pozwala przejść dalej. 00:13:44.000 --> 00:13:47.000 Musimy odnaleźć zabawę i radość, 00:13:47.000 --> 00:13:50.000 oraz, coś jak nagość, 00:13:50.000 --> 00:13:52.000 która sprawiła, że Tarahumara 00:13:52.000 --> 00:13:55.000 są dziś jedną z najzdrowszych kultur. 00:13:55.000 --> 00:13:57.000 Jaki jest z tego pożytek? 00:13:57.000 --> 00:14:00.000 Żeby spalić kalorie za nocną porcję lodów? NOTE Paragraph 00:14:00.000 --> 00:14:03.000 Ale może jest coś jeszcze. 00:14:03.000 --> 00:14:06.000 Bez wdawania się w szczegóły, 00:14:06.000 --> 00:14:08.000 wyobraźcie sobie świat 00:14:08.000 --> 00:14:10.000 gdzie wszyscy mogliby wyjść 00:14:10.000 --> 00:14:12.000 i zrobić coś, co sprawi 00:14:12.000 --> 00:14:15.000 że będą bardzoej zrelaksowani, spokojni 00:14:15.000 --> 00:14:17.000 zdrowsi i pozbędą się stresu. 00:14:17.000 --> 00:14:19.000 Wracając do biura, 00:14:19.000 --> 00:14:21.000 nie będą już wściekli, 00:14:21.000 --> 00:14:23.000 a w domu nie będą zestresowani. 00:14:23.000 --> 00:14:26.000 Może jest stan między tym co robimy dziś 00:14:26.000 --> 00:14:29.000 i tym co zawsze robili Tarahumara. 00:14:29.000 --> 00:14:31.000 Nie mówię byśmy wrócili do Miedzianego Kanionu 00:14:31.000 --> 00:14:34.000 i żyli na pszenicy i kukurydzy, jak to robią Tarahumara. 00:14:34.000 --> 00:14:36.000 Ale może jest coś pomiędzy. 00:14:36.000 --> 00:14:38.000 Na odkrywcę 00:14:38.000 --> 00:14:41.000 czeka Nagroda Nobla. 00:14:41.000 --> 00:14:44.000 Jeśli ktoś mógłby znaleźć sposób 00:14:44.000 --> 00:14:46.000 by odnowić tę naturalną zdolność 00:14:46.000 --> 00:14:48.000 którą cieszyliśmy się 00:14:48.000 --> 00:14:50.000 aż do 1970... 00:14:50.000 --> 00:14:52.000 Korzyści, społeczne i fizyczne, 00:14:52.000 --> 00:14:55.000 polityczne i psychiczne 00:14:55.000 --> 00:14:57.000 mogłyby być zadziwiające. NOTE Paragraph 00:14:57.000 --> 00:15:00.000 Powstaje dziś rosnąca subkultura 00:15:00.000 --> 00:15:03.000 bosych biegaczy, ludzi bez butów. 00:15:03.000 --> 00:15:05.000 Zauważyli, że gdy pozbyć się butów 00:15:05.000 --> 00:15:08.000 stres też znika, można pozbyć 00:15:08.000 --> 00:15:10.000 się obrażeń i dolegliwości. 00:15:10.000 --> 00:15:12.000 Odkrywa się coś, co wiedzieli 00:15:12.000 --> 00:15:14.000 Tarahumara od bardzo dawna, 00:15:14.000 --> 00:15:16.000 bieganie jest fajne. 00:15:16.000 --> 00:15:18.000 Sam tego doświadczyłem. 00:15:18.000 --> 00:15:21.000 Cały czas miałem kontuzje, ale jako 40 latek pozbyłem się butów 00:15:21.000 --> 00:15:23.000 i wszystkie dolegliwości zniknęły. NOTE Paragraph 00:15:23.000 --> 00:15:25.000 Wszyscy na tym zyskamy. 00:15:25.000 --> 00:15:28.000 Dziękuję za uwagę. NOTE Paragraph 00:15:28.000 --> 00:15:30.000 (Brawa)