"Przepraszam, padł mi telefon".

"To nic takiego, wszystko w porządku".

"Te zarzuty są kompletnie bezpodstawne".

"Firma nie wiedziała 
o żadnych wykroczeniach".

"Kocham cię".

Słyszymy od 10 do 200 kłamstw dziennie.

Poświęciliśmy mnóstwo czasu 
na wymyślanie metod ich wykrywania.

Od średniowiecznych narzędzi tortur,

przez poligrafy, urządzenia
monitorujące oddech i ciśnienie krwi,

analizatory głosu, śledzenie wzroku,
podczerwone skanery mózgu,

aż po 200-kilogramowy elektroencefalograf.

Choć te urządzenia działają
w pewnych warunkach,

większość z nich można oszukać 
po odpowiednim przygotowaniu.

Żadne nie jest na tyle niezawodne,
żeby dopuścić je w sądzie.

A jeśli problem nie tkwi w metodzie badań,

lecz w założeniu, że kłamstwo
wywołuje reakcje fizjologiczne?

A może podejść bardziej bezpośrednio,

używając wiedzy na temat komunikacji,
żeby analizować same kłamstwa?

Z psychologicznego punktu widzenia,

kłamiemy częściowo po to,
żeby przedstawić siebie w lepszym świetle.

Fantazjujemy o tym, kim chcielibyśmy być,

zamiast być sobą.

Gdy mózg fantazjuje,

pozwala prześlizgnąć się wielu sygnałom.

Świadomy umysł kontroluje tylko

około 5% zdolności poznawczych,

w tym komunikację,

podczas gdy pozostałe 95%,
działa na poziomie podświadomym.

Zgodnie z literaturą dotyczącą
postrzegania rzeczywistości,

historie oparte 
na wymyślonych doświadczeniach

różnią się jakością od prawdziwych.

Wynika z tego,

że kreowanie fałszywych historii
na tematy osobiste wymaga wysiłku

i skutkuje użyciem 
innych wzorów językowych.

Technika znana jako 
lingwistyczna analiza tekstu,

pomogła zidentyfikować

cztery najpopularniejsze wzory tego typu

w podświadomym języku oszustwa.

Po pierwsze, kłamiąc, 
kłamcy rzadziej wspominają o sobie.

Piszą lub mówią więcej o innych,
często w trzeciej osobie,

żeby zdystansować się
i oddzielić od własnego kłamstwa.

Co brzmi bardziej fałszywie?

"Absolutnie żadne przyjęcie
nie odbyło się w tym domu",

czy "Nie wyprawiłem tutaj 
żadnego przyjęcia"?

Po drugie, kłamcy mają tendencję
do negatywnego nastawienia,

bo podświadomie wstyd im, że kłamią.

Na przykład, kłamca może powiedzieć:

"Przepraszam, mój głupi telefon padł,
nie znoszę go".

Po trzecie, kłamcy upraszczają
sposób mówienia o zdarzeniach,

bo mózg męczy się, 
budując złożone kłamstwa.

Ocena i wartościowanie

to złożone zagadnienia dla mózgu.

Jak powiedział kiedyś prezydent USA:

"Nie miałem kontaktów
seksualnych z tą kobietą".

Wreszcie, choć kłamcy upraszczają opisy,

mają tendencję do używania dłuższych
i bardziej zawiłych zadań.

Umieszczają w nich zbędne słowa 
oraz nieistotne,

ale prawdziwie brzmiące szczegóły,

mające uwiarygodnić kłamstwo.

Inny prezydent 
w obliczu skandalu oznajmił:

"Mogę kategorycznie stwierdzić,
że to śledztwo wykazało,

że nikt z pracowników Białego Domu

ani nikt obecnie zatrudniony przez rząd

nie był zamieszany
w ten dziwaczny incydent".

Zastosujmy analizę lingwistyczną
do kilku znanych przykładów.

Weźmy 7-krotnego zwycięzcę
Tour de France, Lance'a Armstronga.

Jeśli porównać wywiad z 2005 roku,

w którym zaprzeczył stosowaniu
środków dopingujących,

do wywiadu z 2013, w którym
się do tego przyznaje,

ilość użytych zaimków osobowych 
wzrosła niemal o 3/4.

Zauważ kontrast 
między tymi dwoma cytatami.

Pierwszy: "Facet w paryskim laboratorium

otwiera twoją próbkę, wiesz, 
Jean-Francis jak-mu-tam bada ją.

I wtedy dzwonią do ciebie z gazety:

'6-krotnie wykazałeś doping EPO'".

Drugi: "Zatraciłem się w tym wszystkim.

Jestem pewien, że byli inni,
którzy sobie z tym nie radzili,

ja na pewno nie dawałem rady.

Przywykłem do kontrolowania 
wszystkiego w życiu.

Kontrolowałem wszystkie aspekty życia".

Zaprzeczając, Armstrong opisał 
hipotetyczną sytuację

skupioną wokół kogoś innego,

całkowicie usuwając siebie z kontekstu.

Gdy się przyznaje,
jest częścią oświadczenia,

ujawnia swoje emocje i motywy.

Użycie zaimków osobowych
jest tylko jedną z oznak oszustwa.

Przyjrzyjmy się innemu przykładowi, 
wypowiedzi byłego senatora

i kandydata na prezydenta, Johna Edwardsa:

"Wiem tylko, że domniemany ojciec
oświadczył publicznie,

że jest ojcem tego dziecka.

Nie byłem zaangażowany 
w absolutnie żadne czynności,

które wymagałyby, 
wyrażały zgodę lub popierały

jakiekolwiek świadczenia dla tej kobiety 
lub domniemanego ojca dziecka".

Jest to bardzo długa i zawiła forma 
stwierdzenia: "To dziecko nie jest moje".

Do tego Edwards nigdy nie używa 
imion wspominanych osób,

mówi "tamto dziecko", 
"ta kobieta", "ojciec dziecka".

Zobaczmy, co miał do powiedzenia później,
przyznając się do ojcostwa:

"Jestem ojcem Quinn.

Zrobię co w mojej mocy,
aby zapewnić jej miłość

i wsparcie, na które zasługuje".

To oświadczenie jest
krótkie i bezpośrednie.

Nazywa dziecko po imieniu i odnosi się
do swojej roli w jej życiu.

Jak zastosować te techniki
wykrywania kłamstw?

Po pierwsze pamiętaj, że wiele kłamstw,
z którymi spotykamy się na co dzień,

jest znacznie mniej poważna
niż te przykłady

i mogą być całkiem nieszkodliwe.

Niemniej, zawsze warto zdawać 
sobie sprawę z oznak zmyślania,

jak minimum odniesień do siebie, 
negatywny język,

uproszczone opisy, czy zawiłe zdania.

Być może uchronią cię one
od przereklamowanych towarów,

niewydajnych produktów,
albo nawet okropnego związku.