1
00:00:01,841 --> 00:00:05,665
၂၀၁၉ မှာ လူ့လောကဟာ 
သတိပေးချက်တစ်ခု ရရှိခဲ့တယ်၊

2
00:00:05,689 --> 00:00:08,401
ကမ္ဘာ့ အထင်ကရ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက
ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့

3
00:00:08,425 --> 00:00:11,907
ကမ္ဘာ့ စိုက်ပျိုးရေးမှာ ထူးကဲတဲ့ 
သုံးနှစ်တာ လေ့လာမှုရဲ့တွေ့ရှိချက်တွေပါ၊

4
00:00:11,931 --> 00:00:15,572
အသား ထုတ်လုပ်ခြင်းဟာ ကမ္ဘာမြေကို
ဖျက်ဆီးနေပြီး ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေးကို

5
00:00:15,596 --> 00:00:17,279
ထိခိုက်နေတယ်လို့ ကြေညာခဲ့တယ်။

6
00:00:17,804 --> 00:00:19,558
လေ့လာမှုထဲက စာရေးဆရာတစ်ဦး
ရှင်းပြတာက

7
00:00:19,582 --> 00:00:23,126
"လူ့သားတို့ဆီမှာ ကမ္ဘာမြေ တည်ငြိမ်မှုကို
ခြိမ်းခြောက်နေတာ တစ်ခု ရှိနေတယ်၊

8
00:00:23,150 --> 00:00:28,070
ဒါက လိုအပ်တာကတော့ ကမ္ဘာ့ စိုက်ပျိုးရေး
တော်လှန်ရေးထက် တစ်ပြားသားမှ မလျော့ဘူး။"

9
00:00:28,935 --> 00:00:31,076
စက်မှုလုပ်ငန်း အသား ထုတ်လုပ်မှုကနေ

10
00:00:31,100 --> 00:00:34,188
ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုကို ထောက်ခံရာမှာ
ဆယ်စုနှစ်ခု ကုန်ဆုံးခဲ့သူအနေနဲ

11
00:00:34,212 --> 00:00:38,140
ဒီနှိုးဆော်သံဟာ ခြားနားမှုတစ်ခု
ဖြစ်စေတော့မယ်လို့ ယုံကြည်ချင်တယ်။

12
00:00:38,164 --> 00:00:43,264
အရေးကြီးတာက ဒီလိုဟာမျိုးတွေကို
ဆယ်စုနှစ်တွေချီပြီး အထပ်ထပ် မြင်ဖူးတာပါ။

13
00:00:43,750 --> 00:00:47,252
ဒီမှာ ၂၀၁၈ က "Nature" စာစောင်က၊

14
00:00:47,276 --> 00:00:50,351
၂၀၁၇ "Bioscience Journal" က၊

15
00:00:50,375 --> 00:00:53,753
၂၀၁၆ "National
Academy of Sciences" ကပါ။

16
00:00:54,367 --> 00:00:58,122
ဒီလေ့လာမှုတွေရဲ့ အဓိကအချက်က 
ရာသီဉတု ပြောင်းလဲမှုဖြစ်လေ့ရှိတယ်။

17
00:00:58,146 --> 00:01:02,165
ဒါပေမဲ့ ပဋိဇီဝဆေး ခံနိုင်စွမ်းက
ခြိမ်းခြောက်မှုကြီးလို ကိုယ်စားပြုနေတယ်။

18
00:01:02,640 --> 00:01:05,969
လယ်ယာ တိရစ္ဆာန်တွေကို ပဋိဇီဝဆေးရဲ့
ဧရာမ ပမာဏတွေ ကျွေးနေတယ်။

19
00:01:06,382 --> 00:01:10,383
ဒီပဋိဇီဝဆေးတွေဟာ နောက်တော့ ဆေးမတိုးတဲ့
အကောင်တွေအဖြစ် သန္ဓေပြောင်းသွားတယ်၊

20
00:01:10,407 --> 00:01:13,426
ဒါက ကျွန်တော်တို့ ဘဝတာအတွင်းမှာ
ဒီပဋိဇီဝဆေးတွေ အသုံးမဝင်

21
00:01:13,450 --> 00:01:15,501
ဖြစ်စေဖို့ ခြိမ်းခြောက်တယ်။

22
00:01:15,985 --> 00:01:17,161
အလန့်တကြားဖြစ်ချင်လား။

23
00:01:17,185 --> 00:01:19,698
Google: "အလုပ်ဖြစ်တဲ့
ပဋိဇီဝဆေးတွေရဲ့ နိဂုံး"

24
00:01:20,589 --> 00:01:22,619
ဒီနည်းနဲ့ တစ်ခု ထုတ်ယူလိုက်မယ်။

25
00:01:22,643 --> 00:01:24,937
ဘာစားပါလို့ ပြောဖို့
ကျွန်တော်လာတာ မဟုတ်ဘူး။

26
00:01:25,539 --> 00:01:27,435
တစ်ဦးချင်း လုပ်ရပ်က ကောင်းပေမဲ့

27
00:01:27,459 --> 00:01:30,160
ပဋိဇီဝဆေး ခံနိုင်ရည်နဲ့ 
ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုက

28
00:01:30,184 --> 00:01:31,650
ဒါတွေက ဒီထက် ပိုလိုအပ်ပါတယ်။


29
00:01:32,212 --> 00:01:36,445
ဒါ့အပြင် အသားလျှော့စားဖို့ ကမ္ဘာကို
နားချတာလည်း အလုပ်မဖြစ်ခဲ့ဘူးလေ။

30
00:01:36,918 --> 00:01:41,586
နှစ် ၅၀ ကြာ ပတ်ဝန်းကျင် ပညာရှင်တွေ၊၊
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး ကျွမ်းကျင်သူတွေနဲ့

31
00:01:41,610 --> 00:01:44,671
တိရိစ္ဆာန်ရေး တက်ကြွသူတွေ
အသားလျှော့စားဖို့ လူထုကို ပန်ကြားနေတယ်။

32
00:01:45,194 --> 00:01:47,250
တစ်ဦးချင်း အသားစားသုံးမှုက

33
00:01:47,274 --> 00:01:50,678
သမိုင်းမှာ မှတ်တမ်းတင်ထားသလို
မြင့်မားပါတယ်။

34
00:01:51,378 --> 00:01:55,187
သာမန် မြောက် အမေရိကန်တစ်ဦးဟာ မနှစ်က
အသား ပေါင် ၂၀၀ ကျော်ထက် ပိုစားခဲ့တယ်။

35
00:01:55,724 --> 00:01:57,237
ကျွန်တော် မစားခဲ့ဘူးနော်။


36
00:01:57,261 --> 00:01:58,491
(ရယ်သံများ)

37
00:01:58,515 --> 00:02:01,575
ဆိုလိုတာက အဲဒီက တစ်ဦးဦးဟာ
အသား ပေါင် ၄၀၀ စားခဲ့တာပါ။

38
00:02:01,599 --> 00:02:03,686
(ရယ်သံများ)

39
00:02:03,710 --> 00:02:05,415
ကျွန်တော်တို့ရဲ့လက်ရှိ အလားအလာအရ

40
00:02:05,439 --> 00:02:10,127
၂၀၅၀ မတိုင်မီ အသား ၇၀ ကနေ ၁၀၀ 
ရာခိုင်နှုန်းထိ ပိုထုတ်ဖို့လိုလိမ့်မယ်။

41
00:02:10,151 --> 00:02:12,618
ဒါက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အဖြေတစ်ခုလိုအပ်တယ်။

42
00:02:13,317 --> 00:02:17,270
လုပ်ဖို့လိုတာက လူတွေကြိုက်တဲ့ အသား
ထုတ်လုပ်ဖို့လိုပေမဲ့

43
00:02:17,294 --> 00:02:19,793
နည်းလမ်းအသစ်နဲ့ ထုတ်လုပ်ဖို့လိုတာပါ။

44
00:02:20,465 --> 00:02:22,323
ကျွန်တော့မှာ စိတ်ကူးတစ်ခုနှစ်ခုရှိတယ်။

45
00:02:22,347 --> 00:02:25,789
နံပါတ်တစ် စိတ်ကူးက
အပင်တွေကနေ အသားစိုက်ပျိုးကြပါစို့။

46
00:02:25,813 --> 00:02:28,262
တိရိစ္ဆာန်တွေကို ကျွေးဖို့
အပင်တွေစိုက်တာအစားပါ၊

47
00:02:28,286 --> 00:02:29,720
ဒါအားလုံးက မထိရောက်ပါဘူး။

48
00:02:29,744 --> 00:02:32,649
ဒီအပင်တွေ စိုက်ကြပါစို့။
ဒါတွေနဲ့ အသားတု လုပ်ကြပါစို့။

49
00:02:32,673 --> 00:02:34,326
အပင်အခြေခံတဲ့ အသား ဖန်တီးကြပါစို့။

50
00:02:34,968 --> 00:02:37,806
နံပါတ်နှစ် စိတ်ကူးက
တကယ့် တိရိစ္ဆာန် အသားပါ။

51
00:02:37,830 --> 00:02:39,978
ဆဲလ်တွေကနေ တိုက်ရိုက် စိုက်ပျိုးကြပါစို့။

52
00:02:40,002 --> 00:02:43,277
သက်ရှိတိရိစ္ဆာန်တွေအစား
ဆဲလ်တွေကို တိုက်ရိုက် စိုက်ပျိုးကြပါစို့။

53
00:02:43,967 --> 00:02:46,726
ကြက်တစ်ကောင်ကို သားထိုးတဲ့ 
အလေးချိန်ရဖို့ ခြောက်ပတ်ကြာတယ်။

54
00:02:46,750 --> 00:02:49,274
ဆဲလ်တွေကို တိုက်ရိုက်စိုက်ပျိုးပါ၊
ခြောက်ရက်အတွင်း

55
00:02:49,298 --> 00:02:50,756
တူတဲ့ ကြီးထွားနှုန်းရနိုင်တယ်။


56
00:02:51,693 --> 00:02:53,970
ဒါက ချိန်ခွင်မှာ ဖြစ်တဲ့ပုံပါ။

57
00:02:55,237 --> 00:02:57,917
ဒါဟာ သင့်ရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့
သဟဇာတဖြစ်တဲ့ အသားချက်ရုံပါ။

58
00:02:57,941 --> 00:03:00,836
(ရယ်သံများ)

59
00:03:00,860 --> 00:03:02,659
ဒီအကြောင်း အချက်နှစ်ခု ထောက်ပြချင်တယ်

60
00:03:02,683 --> 00:03:04,805
ပထမတစ်ခုက ကိုယ်လုပ်နိုင်တယ်လို့
ယုံကြည်တာပါ။

61
00:03:04,829 --> 00:03:08,807
မကြာခင်နှစ်တွေက ကုမ္ပဏီတစ်ချို့ဟာ
အပင်တွေကနေ အသားထုတ်လုပ်နေခဲ့တယ်၊

62
00:03:08,831 --> 00:03:12,878
ဝယ်သူတွေဟာ တကယ့်အသားနဲ့
မခွဲခြားနိုင်ပါဘူး။

63
00:03:12,902 --> 00:03:16,653
အခုအခါမှာ တိုက်ရိုက် ဆဲလ်တွေကနေ 
တကယ့်အသား စိုက်ပျိုးတဲ့

64
00:03:16,677 --> 00:03:18,558
ကုမ္ပဏီများစွာရှိပါတယ်။

65
00:03:18,582 --> 00:03:20,770
အပင် အခြေခံပြီး ဆဲလ် အခြေခံတဲ့ အသားက

66
00:03:20,794 --> 00:03:23,407
အသားနဲ့ပတ်သက်ပြီးစားသုံးသူတွေ
ကြိုက်သမျှ အရသာ၊

67
00:03:23,431 --> 00:03:25,440
အသားအနေအထား စတာတွေ ပေးပေမဲ့

68
00:03:25,464 --> 00:03:27,537
ပဋိဇီဝဆေး လိုအပ်မှုမပါဘဲ၊

69
00:03:27,561 --> 00:03:30,781
ရာသီဥတုအပေါ် ထိခိုက်တဲ့
သက်ရောက်မှု အနည်းငယ်နဲ့ပါ။

70
00:03:31,352 --> 00:03:34,505
ဒီနည်းပညာနှစ်ခုဟာ ထုတ်လုပ်မှု 
ပမာဏမှာ

71
00:03:34,529 --> 00:03:35,972
အများကြီးပို ထိရောက်တာကြောင့်

72
00:03:35,996 --> 00:03:38,011
ဒီထုတ်ကုန်တွေဟာ စျေးသက်သာပါလိမ့်မယ်၊

73
00:03:38,940 --> 00:03:40,704
ဒါပေမဲ့ ဒါနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အချက်တစ်ခုက

74
00:03:40,728 --> 00:03:42,579
လွယ်မှာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

75
00:03:42,603 --> 00:03:46,506
ဒီအပင် အခြေခံတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေဟာ သူတို့ရဲ့
ဘာဂါတွေမှာ ငွေအတော်အ-များများ သုံးထားပြီး

76
00:03:46,530 --> 00:03:50,145
ဆဲလ် အခြေခံ အသားဟာ လုံးဝကို 
စီးပွားမဖြစ်သေးပါဘူး။

77
00:03:50,685 --> 00:03:52,816
ဒီတော့ ဒီကမ္ဘာ့ အသားလုပ်ငန်းကို ဖန်တီးဖို့

78
00:03:52,840 --> 00:03:55,282
အားလုံးစုပေါင်းလုပ်ဖို့ လိုပါတယ်။

79
00:03:55,979 --> 00:03:58,688
စတင်သူတွေအတွက် လက်ရှိ 
အသားလုပ်ငန်းလိုအပ်တယ်။

80
00:03:59,156 --> 00:04:01,362
အသားလုပ်ငန်းကို အလျဉ်မပြတ်စေချင်ဘူး။

81
00:04:01,386 --> 00:04:03,388
ဒါကို ပြောင်းလဲချင်တာပါ။

82
00:04:03,412 --> 00:04:05,115
သူတို့ အတိုင်းအတာရဲ့ စီးပွားရေးတွေ၊

83
00:04:05,139 --> 00:04:08,323
သူတို့ရဲ့ ကမ္ဘာ့ထောက်ပံ့ရေး အစဉ်၊
သူတို့ရဲ့ စျေးကွက် ကျွမ်းကျင်မှု၊

84
00:04:08,347 --> 00:04:10,209
အစုလိုက် စာသုံးသူ အရင်းခံလိုတယ်။


85
00:04:10,962 --> 00:04:12,782
အစိုးရတွေလည်း လိုအပ်ပါတယ်။

86
00:04:12,806 --> 00:04:16,350
အစိုးရတွေဟာ ဘီလီယံ ဆယ်ချီတဲ့ 
ဒေါ်လာတွေကို ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးနဲ့

87
00:04:16,374 --> 00:04:18,010
ပတ်ဝန်းကျင်ကို အရေးထားတဲ့

88
00:04:18,034 --> 00:04:20,539
သုတေသနနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှုမှာ
နှစ်စဉ်သုံးကြတယ်။

89
00:04:21,007 --> 00:04:24,919
သူတို့ဟာ ပိုက်ဆံတစ်ချို့ကို အပင် အခြေခံတဲ့
ဆဲလ် အခြေခံတဲ့ အသားထုတ်လုပ်မှုကို

90
00:04:24,943 --> 00:04:28,625
အကောင်းဆုံးဖြစ်အောင်လုပ်ရာမှာ
သုံးနေသင့်တာပါ။

91
00:04:29,673 --> 00:04:34,966
ကြည့်ပါ၊ မြောက် အမေရိကမှာ မနှစ်ကတင်
သောင်းချီတဲ့လူတွေဟာ ပဋိဇီဝဆေး မတိုးတော့တဲ့

92
00:04:34,990 --> 00:04:37,475
ပိုးကောင်တွေကြောင့် သေဆုံးခဲ့တယ်။

93
00:04:38,004 --> 00:04:43,309
၂၀၅၀ မတိုင်ခင်မှာ နံပါတ်က ကမ္ဘာအနှံ့
တစ်နှစ် ၁၀ သန်းရှိလိမ့်မယ်။

94
00:04:44,091 --> 00:04:48,019
ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုက 
ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်ပေါ်က

95
00:04:48,043 --> 00:04:51,199
အဆင်းရဲဆုံး လူတစ်ချို့အပါအဝင် 
ကမ္ဘာ့မိသားစုရဲ့ဧရာမ အပိုင်းတွေအတွက်

96
00:04:51,223 --> 00:04:54,652
လူ့ဘဝနဲ့ဆိုင်တဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ခုကို
ကိုယ်စားပြုပါတယ်။

97
00:04:55,396 --> 00:04:59,678
ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု၊ ပဋိဇီဝဆေး ခံနိုင်မှု
ဒါတွေဟာ ကမ္ဘာ့အရေးပေါ် အခြေအနေတွေပါ။

98
00:05:00,263 --> 00:05:04,780
အသားစားသုံးမှုက ပိုဆိုးဝါးလာနေပါတယ်၊
ဒီအရေးပေါ်တွေက တစ်ကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာပါ။

99
00:05:05,430 --> 00:05:08,039
ဒါပေမဲ့ ကုန်ကျစရိတ်တူတဲ့
(သို့) ပိုသက်သာတဲ့၊ အရသာတူတဲ့

100
00:05:08,063 --> 00:05:10,581
(သို့) ပိုကောင်းတဲ့ 
အခြားရွေးချယ်စရာတွေ မပေးဘူးဆိုရင်

101
00:05:10,605 --> 00:05:14,954
ကျွန်တော်တို့ဟာ အသားစားတာကို 
လျှော့ကြမှာမဟုတ်ပါဘူး။

102
00:05:15,637 --> 00:05:16,968
ကျွန်တော်တို့မှာ အဖြေရှိတယ်။

103
00:05:17,412 --> 00:05:21,393
အပင်တွေကနေ အသားပြုလုပ်ကြပါစို့။
ဆဲလ်တွေကနေ တိုက်ရိုက် စိုက်ကြပါစို့။

104
00:05:21,417 --> 00:05:25,390
နောင်လာမယ့် ကမ္ဘာ့စိုက်ပျိုးရေး
တော်လှန်ရေးကို ဖန်တီးဖို့လိုအပ်တဲ့

105
00:05:25,414 --> 00:05:29,773
အရင်းအမြစ်တွေကို ကျွန်တော်တို့
ဆော်သြတဲ့ အချိန်ကျပါပြီ။

106
00:05:30,252 --> 00:05:31,412
ကျေးဇူးပါ။

107
00:05:31,436 --> 00:05:35,260
(လက်ခုပ်သံများ)