WEBVTT

00:00:06.841 --> 00:00:09.871
W 1958 roku Rachel Carson otrzymała list,

00:00:09.871 --> 00:00:13.280
którego autor opisywał
spadające z gałęzi ptaki.

00:00:13.280 --> 00:00:16.920
Obwiniał za ich śmierć pestycyd DDT,

00:00:16.920 --> 00:00:19.920
którym spryskiwano pobliskie bagna.

NOTE Paragraph

00:00:19.920 --> 00:00:23.660
List był dla Carson bodźcem
do prześledzenia sprawy DDT.

00:00:23.660 --> 00:00:27.700
Znała już zdanie naukowców
i ekologów, którzy obawiali się,

00:00:27.700 --> 00:00:32.232
że powszechne użycie pestycydów
stanowi zagrożenie dla ryb, ptaków

00:00:32.232 --> 00:00:33.862
i prawdopodobnie dla ludzi.

00:00:33.862 --> 00:00:36.920
Rozpoczęła od pytań do pracowników rządu,

00:00:36.920 --> 00:00:40.356
których znała dzięki pracy
w Agencji Rybołówstwa USA.

00:00:40.356 --> 00:00:45.501
Pytała: "Co uciszyło odgłosy wiosny?".

NOTE Paragraph

00:00:45.501 --> 00:00:50.784
W 1962 roku Carson opublikowała
swoje odkrycia w "Milczącej wiośnie".

00:00:50.784 --> 00:00:53.514
Książka dokumentowała
niewłaściwe stosowanie chemikaliów

00:00:53.514 --> 00:00:56.734
oraz ich wyniszczające działanie
na środowisko i zdrowie człowieka.

00:00:56.734 --> 00:01:01.337
"Milcząca wiosna" od razu przyciągnęła
zwolenników jak i zajadłych przeciwników,

00:01:01.337 --> 00:01:04.247
atakujących bezpośrednio samą autorkę.

00:01:04.247 --> 00:01:10.123
Jak spokojna biolożka i pisarka
wzbudziła tyle kontrowersji?

NOTE Paragraph

00:01:10.123 --> 00:01:13.773
Carson rozpoczęła karierę zawodową
już w czasie studiów podyplomowych,

00:01:13.773 --> 00:01:17.584
kiedy to godziła studia biologii
na Uniwersytecie Johna Hopkinsa

00:01:17.584 --> 00:01:18.934
z pracą dorywczą.

00:01:18.934 --> 00:01:22.204
Musiała jednak porzucić szkołę
przed ukończeniem doktoratu,

00:01:22.204 --> 00:01:25.274
żeby pomóc choremu ojcu i siostrze.

00:01:25.274 --> 00:01:28.314
Znalazła pracę dorywczą
w Agencji Rybołówstwa,

00:01:28.314 --> 00:01:31.964
gdzie tworzyła audycje radiowe
o biologii morza.

00:01:31.964 --> 00:01:36.054
Jej umiejętności pisarskie przyciągające
uwagę szerokiej publiczności

00:01:36.054 --> 00:01:37.794
zachwyciły jej przełożonych

00:01:37.794 --> 00:01:43.354
i w 1936 roku została drugą kobietą
zatrudnioną w Agencji na pełny etat.

00:01:43.354 --> 00:01:47.769
W 1941 wydała pierwszą z trzech książek
poświęconych tematyce oceanu,

00:01:47.769 --> 00:01:52.165
w których łączyła naukę z lirycznymi
rozważaniami o podwodnym świecie.

00:01:52.165 --> 00:01:56.514
Prace te zyskały duże grono czytelników.

NOTE Paragraph

00:01:56.514 --> 00:01:59.482
W "Milczącej wiośnie"
Carson zainteresowała się

00:01:59.482 --> 00:02:03.824
działaniami człowieka zagrażającymi
równowadze środowiska.

00:02:03.824 --> 00:02:08.980
DDT stosowano początkowo w czasie II wojny
światowej do ochrony plonów przed owadami

00:02:08.980 --> 00:02:12.490
i ochrony żołnierzy przed chorobami
przenoszonymi przez owady.

00:02:12.490 --> 00:02:17.337
Po wojnie rutynowo opryskiwano nim
pola w celu zwalczania szkodników,

00:02:17.337 --> 00:02:19.647
często z nieprzewidzianymi skutkami.

00:02:19.647 --> 00:02:23.216
Próba wytępienia mrówek ognistych
w południowych Stanach Zjednoczonych

00:02:23.216 --> 00:02:29.060
zniszczyła całą dziką przyrodę,
ale mrówek nie udało się pozbyć.

NOTE Paragraph

00:02:29.060 --> 00:02:33.170
Mimo tych i innych niepowodzeń
Departament Rolnictwa USA

00:02:33.170 --> 00:02:37.096
i spółki chemiczne wychwalały zalety DDT.

00:02:37.096 --> 00:02:41.170
Wiedza o jego szkodliwości była mała, 
niewiele było też regulacji prawnych.

00:02:41.170 --> 00:02:44.394
Tymczasem Carson pokazała,
jak nadużywanie chemikaliów

00:02:44.394 --> 00:02:47.416
prowadzi do ewolucji odpornych gatunków,

00:02:47.416 --> 00:02:51.746
co z kolei zachęca do produkcji
bardziej zabójczych chemikaliów.

00:02:51.746 --> 00:02:54.330
Ponieważ DDT nie rozpuszcza się w wodzie,

00:02:54.330 --> 00:02:58.802
twierdziła, że z upływem czasu
będzie odkładało się w środowisku,

00:02:58.802 --> 00:03:03.101
w ciałach owadów, w tkankach zwierząt
żywiących się tymi owadami,

00:03:03.101 --> 00:03:04.841
a nawet w organizmach ludzkich.

00:03:04.841 --> 00:03:09.907
Zasugerowała, że ekspozycja na DDT
może wywołać zmiany w strukturze genów,

00:03:09.907 --> 00:03:13.727
których konsekwencji dla przyszłych
pokoleń nie można przewidzieć.

NOTE Paragraph

00:03:13.727 --> 00:03:17.172
"Milcząca wiosna" wywołała burzę.

00:03:17.172 --> 00:03:20.542
Dla wielu książka była wezwaniem
do nałożenia regulacji na substancje

00:03:20.542 --> 00:03:22.942
zdolne do wyrządzania
katastrofalnych szkód.

00:03:22.942 --> 00:03:26.802
Przeciwnicy podkreślali,
że Carson pominęła rolę DDT

00:03:26.802 --> 00:03:30.432
w ograniczaniu zagrożenia,
jakie stanowią dla ludzi owady.

00:03:30.432 --> 00:03:35.285
Były Sekretarz Rolnictwa
Ezra Taft Benson chciał wiedzieć,

00:03:35.285 --> 00:03:40.497
"dlaczego bezdzietna stara panna
tak bardzo interesuje się genetyką"

00:03:40.497 --> 00:03:44.767
i lekceważąco uznał Carson
za "prawdopodobną komunistkę".

00:03:44.767 --> 00:03:49.796
Prawnik producenta pestycydów
określił Carson i jej zwolenników

00:03:49.796 --> 00:03:55.579
jako "złowrogie siły" dążące
do nadania firmom miana "niemoralnych".

NOTE Paragraph

00:03:55.579 --> 00:03:59.529
W rzeczywistości Carson skupiła się
na zagrożeniach związanych z chemikaliami,

00:03:59.529 --> 00:04:03.602
ponieważ nie były powszechnie znane,
w przeciwieństwie do ich zalet.

00:04:03.602 --> 00:04:05.368
Odrzucała panujące przekonanie,

00:04:05.368 --> 00:04:08.736
że ludzie powinni i mogą
kontrolować naturę.

00:04:08.736 --> 00:04:11.536
W zamian zachęcała do pracy

00:04:11.536 --> 00:04:16.686
nad "rozwojem i doskonaleniem, 
nie natury, ale siebie samych".

NOTE Paragraph

00:04:16.686 --> 00:04:20.216
Carson zmarła na raka w 1964 roku,

00:04:20.216 --> 00:04:23.906
zaledwie dwa lata
po wydaniu "Milczącej wiosny".

00:04:23.906 --> 00:04:28.584
Jej praca dała początek pokoleniu
działaczy na rzecz środowiska.

00:04:28.584 --> 00:04:32.324
W 1969 roku w wyniku presji
ze strony ekologów

00:04:32.324 --> 00:04:36.046
Kongres przyjął ustawę o krajowej polityce
ochrony środowiska - NEPA,

00:04:36.046 --> 00:04:41.559
która wymagała od agencji federalnych
oceny wpływu ich działań na środowisko.

00:04:41.559 --> 00:04:42.989
W celu egzekwowania ustawy

00:04:42.989 --> 00:04:47.216
Prezydent Richard Nixon utworzył
Agencję Ochrony Środowiska - EPA.

00:04:47.216 --> 00:04:53.566
W 1972 roku EPA wprowadziła
częściowy zakaz stosowania DDT.

00:04:53.566 --> 00:04:58.254
Nawet po śmierci Rachel Carson
wspierała środowisko

00:04:58.254 --> 00:05:00.934
dzięki nieprzemijającej sile
swoich publikacji.