1
00:00:06,841 --> 00:00:09,871
W 1958 roku Rachel Carson otrzymała list,

2
00:00:09,871 --> 00:00:13,280
którego autor opisywał
spadające z gałęzi ptaki.

3
00:00:13,280 --> 00:00:16,920
Obwiniał za ich śmierć pestycyd DDT,

4
00:00:16,920 --> 00:00:19,920
którym spryskiwano pobliskie bagna.

5
00:00:19,920 --> 00:00:23,660
List był dla Carson bodźcem
do prześledzenia sprawy DDT.

6
00:00:23,660 --> 00:00:27,700
Znała już zdanie naukowców
i ekologów, którzy obawiali się,

7
00:00:27,700 --> 00:00:32,232
że powszechne użycie pestycydów
stanowi zagrożenie dla ryb, ptaków

8
00:00:32,232 --> 00:00:33,862
i prawdopodobnie dla ludzi.

9
00:00:33,862 --> 00:00:36,920
Rozpoczęła od pytań do pracowników rządu,

10
00:00:36,920 --> 00:00:40,356
których znała dzięki pracy
w Agencji Rybołówstwa USA.

11
00:00:40,356 --> 00:00:45,501
Pytała: "Co uciszyło odgłosy wiosny?".

12
00:00:45,501 --> 00:00:50,784
W 1962 roku Carson opublikowała
swoje odkrycia w "Milczącej wiośnie".

13
00:00:50,784 --> 00:00:53,514
Książka dokumentowała
niewłaściwe stosowanie chemikaliów

14
00:00:53,514 --> 00:00:56,734
oraz ich wyniszczające działanie
na środowisko i zdrowie człowieka.

15
00:00:56,734 --> 00:01:01,337
"Milcząca wiosna" od razu przyciągnęła
zwolenników jak i zajadłych przeciwników,

16
00:01:01,337 --> 00:01:04,247
atakujących bezpośrednio samą autorkę.

17
00:01:04,247 --> 00:01:10,123
Jak spokojna biolożka i pisarka
wzbudziła tyle kontrowersji?

18
00:01:10,123 --> 00:01:13,773
Carson rozpoczęła karierę zawodową
już w czasie studiów podyplomowych,

19
00:01:13,773 --> 00:01:17,584
kiedy to godziła studia biologii
na Uniwersytecie Johna Hopkinsa

20
00:01:17,584 --> 00:01:18,934
z pracą dorywczą.

21
00:01:18,934 --> 00:01:22,204
Musiała jednak porzucić szkołę
przed ukończeniem doktoratu,

22
00:01:22,204 --> 00:01:25,274
żeby pomóc choremu ojcu i siostrze.

23
00:01:25,274 --> 00:01:28,314
Znalazła pracę dorywczą
w Agencji Rybołówstwa,

24
00:01:28,314 --> 00:01:31,964
gdzie tworzyła audycje radiowe
o biologii morza.

25
00:01:31,964 --> 00:01:36,054
Jej umiejętności pisarskie przyciągające
uwagę szerokiej publiczności

26
00:01:36,054 --> 00:01:37,794
zachwyciły jej przełożonych

27
00:01:37,794 --> 00:01:43,354
i w 1936 roku została drugą kobietą
zatrudnioną w Agencji na pełny etat.

28
00:01:43,354 --> 00:01:47,769
W 1941 wydała pierwszą z trzech książek
poświęconych tematyce oceanu,

29
00:01:47,769 --> 00:01:52,165
w których łączyła naukę z lirycznymi
rozważaniami o podwodnym świecie.

30
00:01:52,165 --> 00:01:56,514
Prace te zyskały duże grono czytelników.

31
00:01:56,514 --> 00:01:59,482
W "Milczącej wiośnie"
Carson zainteresowała się

32
00:01:59,482 --> 00:02:03,824
działaniami człowieka zagrażającymi
równowadze środowiska.

33
00:02:03,824 --> 00:02:08,980
DDT stosowano początkowo w czasie II wojny
światowej do ochrony plonów przed owadami

34
00:02:08,980 --> 00:02:12,490
i ochrony żołnierzy przed chorobami
przenoszonymi przez owady.

35
00:02:12,490 --> 00:02:17,337
Po wojnie rutynowo opryskiwano nim
pola w celu zwalczania szkodników,

36
00:02:17,337 --> 00:02:19,647
często z nieprzewidzianymi skutkami.

37
00:02:19,647 --> 00:02:23,216
Próba wytępienia mrówek ognistych
w południowych Stanach Zjednoczonych

38
00:02:23,216 --> 00:02:29,060
zniszczyła całą dziką przyrodę,
ale mrówek nie udało się pozbyć.

39
00:02:29,060 --> 00:02:33,170
Mimo tych i innych niepowodzeń
Departament Rolnictwa USA

40
00:02:33,170 --> 00:02:37,096
i spółki chemiczne wychwalały zalety DDT.

41
00:02:37,096 --> 00:02:41,170
Wiedza o jego szkodliwości była mała, 
niewiele było też regulacji prawnych.

42
00:02:41,170 --> 00:02:44,394
Tymczasem Carson pokazała,
jak nadużywanie chemikaliów

43
00:02:44,394 --> 00:02:47,416
prowadzi do ewolucji odpornych gatunków,

44
00:02:47,416 --> 00:02:51,746
co z kolei zachęca do produkcji
bardziej zabójczych chemikaliów.

45
00:02:51,746 --> 00:02:54,330
Ponieważ DDT nie rozpuszcza się w wodzie,

46
00:02:54,330 --> 00:02:58,802
twierdziła, że z upływem czasu
będzie odkładało się w środowisku,

47
00:02:58,802 --> 00:03:03,101
w ciałach owadów, w tkankach zwierząt
żywiących się tymi owadami,

48
00:03:03,101 --> 00:03:04,841
a nawet w organizmach ludzkich.

49
00:03:04,841 --> 00:03:09,907
Zasugerowała, że ekspozycja na DDT
może wywołać zmiany w strukturze genów,

50
00:03:09,907 --> 00:03:13,727
których konsekwencji dla przyszłych
pokoleń nie można przewidzieć.

51
00:03:13,727 --> 00:03:17,172
"Milcząca wiosna" wywołała burzę.

52
00:03:17,172 --> 00:03:20,542
Dla wielu książka była wezwaniem
do nałożenia regulacji na substancje

53
00:03:20,542 --> 00:03:22,942
zdolne do wyrządzania
katastrofalnych szkód.

54
00:03:22,942 --> 00:03:26,802
Przeciwnicy podkreślali,
że Carson pominęła rolę DDT

55
00:03:26,802 --> 00:03:30,432
w ograniczaniu zagrożenia,
jakie stanowią dla ludzi owady.

56
00:03:30,432 --> 00:03:35,285
Były Sekretarz Rolnictwa
Ezra Taft Benson chciał wiedzieć,

57
00:03:35,285 --> 00:03:40,497
"dlaczego bezdzietna stara panna
tak bardzo interesuje się genetyką"

58
00:03:40,497 --> 00:03:44,767
i lekceważąco uznał Carson
za "prawdopodobną komunistkę".

59
00:03:44,767 --> 00:03:49,796
Prawnik producenta pestycydów
określił Carson i jej zwolenników

60
00:03:49,796 --> 00:03:55,579
jako "złowrogie siły" dążące
do nadania firmom miana "niemoralnych".

61
00:03:55,579 --> 00:03:59,529
W rzeczywistości Carson skupiła się
na zagrożeniach związanych z chemikaliami,

62
00:03:59,529 --> 00:04:03,602
ponieważ nie były powszechnie znane,
w przeciwieństwie do ich zalet.

63
00:04:03,602 --> 00:04:05,368
Odrzucała panujące przekonanie,

64
00:04:05,368 --> 00:04:08,736
że ludzie powinni i mogą
kontrolować naturę.

65
00:04:08,736 --> 00:04:11,536
W zamian zachęcała do pracy

66
00:04:11,536 --> 00:04:16,686
nad "rozwojem i doskonaleniem, 
nie natury, ale siebie samych".

67
00:04:16,686 --> 00:04:20,216
Carson zmarła na raka w 1964 roku,

68
00:04:20,216 --> 00:04:23,906
zaledwie dwa lata
po wydaniu "Milczącej wiosny".

69
00:04:23,906 --> 00:04:28,584
Jej praca dała początek pokoleniu
działaczy na rzecz środowiska.

70
00:04:28,584 --> 00:04:32,324
W 1969 roku w wyniku presji
ze strony ekologów

71
00:04:32,324 --> 00:04:36,046
Kongres przyjął ustawę o krajowej polityce
ochrony środowiska - NEPA,

72
00:04:36,046 --> 00:04:41,559
która wymagała od agencji federalnych
oceny wpływu ich działań na środowisko.

73
00:04:41,559 --> 00:04:42,989
W celu egzekwowania ustawy

74
00:04:42,989 --> 00:04:47,216
Prezydent Richard Nixon utworzył
Agencję Ochrony Środowiska - EPA.

75
00:04:47,216 --> 00:04:53,566
W 1972 roku EPA wprowadziła
częściowy zakaz stosowania DDT.

76
00:04:53,566 --> 00:04:58,254
Nawet po śmierci Rachel Carson
wspierała środowisko

77
00:04:58,254 --> 00:05:00,934
dzięki nieprzemijającej sile
swoich publikacji.