Diabeł przybył do miasta.

Bez obaw, chce tylko zorganizować
pokaz magicznych sztuczek.

Ten absurd jest podstawą fabuły
arcydzieła Michała Bułhakowa

zatytułowanego "Mistrz i Małgorzata".

Powieść napisana w Moskwie w latach 30.

to surrealistyczna mieszanka
satyry politycznej,

fikcji historycznej
i mistycyzmu okultyzmu,

która jest jedną z najwspanialszych
powieści XX wieku...

i jedną z najdziwniejszych.

Akcja zaczyna się, kiedy spotkanie dwóch
członków moskiewskiej elity literackiej

zakłóca dziwny jegomość imieniem Woland,

podający się za uczonego z zagranicy

zaproszonego, aby udzielić
wykładu o czarnej magii.

Kiedy nieznajomy angażuje dwóch
towarzyszy w filozoficzną dyskusję

i dokładnie przewiduje ich losy,

czytelnik nagle zostaje
przeniesiony do Jerozolimy w I wieku.

Tam udręczony Poncjusz Piłat

niechętnie skazuje
Jezusa z Nazaretu na śmierć.

Narracja skacze między
tymi dwoma miejscami.

Woland i jego świta:
Asasello, Korowiow, Hella

i ogromny kot Behemot

posiadają zadziwiające magiczne moce.

Używają ich do wystawienia pokazu,

pozostawiając za sobą
spustoszenie i zamęt.

Demoniczne intrygi to nie jedyne źródło
czarnego humoru w powieści,

ale też tło, w jakim się pojawiają.

Powieść Bułhakowa dzieje się tam,
gdzie została napisana,

czyli w ZSRR u szczytu okresu stalinizmu.

Artyści tworzyli tam pod ścisłą cenzurą,

byli narażeni na więzienie,
wygnanie lub stracenie,

jeśli uznano, że podważają
ideologię państwa.

Nawet po zaakceptowaniu, ich praca,

mieszkanie, podróże i wszystko inne

było kontrolowane przez
skomplikowaną biurokrację.

W powieści Woland manipuluje
systemem i strukturą rzeczywistości,

co ma zabawne skutki.

Głowy są oddzielane od ciał,
a z nieba spadają pieniądze.

Moskwianie są tym mało
zainteresowani i skupieni na sobie.

To obrazuje, jak społeczeństwo sowieckie

wbrew ideałom pielęgnowało
chciwość i cynizm.

Rzeczowa narracja celowo przeplata

nadnaturalne wydarzenia

z codziennymi absurdami sowieckiego życia.

Jak Bułhakow zdołał opublikować
tak przewrotną powieść

w czasach reżimu?

Cóż, nie udało mu się.

Pracował nad "Mistrzem i Małgorzatą"
przez ponad 10 lat.

Podczas gdy osobista przychylność Stalina

chroniła go przed ciężkimi
prześladowaniami,

wiele jego sztuk i utworów
nie zostało opublikowanych.

Był bezpieczny, ale skutecznie uciszony.

Do śmierci autora w 1940 roku

rękopis pozostał nieopublikowany.

Ocenzurowaną wersję wydano w latach 60.,

ale kopie nie skróconego oryginału

wciąż krążyły wśród podziemnych
kręgów literackich.

Całość opublikowano dopiero w 1973 roku,

ponad 30 lat po napisaniu.

Frustracja Bułhakowa
i doświadczenia z cenzurą

pozostawiły autobiograficzną nutę
w drugiej części powieści,

kiedy to zostaje wprowadzony
tytułowy bohater.

Mistrz to bezimienny autor
pracujący latami nad powieścią,

który pali rękopis
po odrzuceniu go przez wydawcę,

tak jak Bułhakow robił ze swoimi pracami.

Prawdziwą główną bohaterką
jest ukochana Mistrza - Małgorzata.

Jej oddanie porzuconemu marzeniu
ukochanego ma dziwny związek

z działaniami diabolicznej kompanii

i prowadzi opowieść
do surrealistycznego zakończenia.

Mimo czarnego humoru i złożonej budowy,

"Mistrz i Małgorzata" jest refleksją
nad sztuką, miłością i wybawieniem,

które nigdy nie giną wśród cynizmu.

Długo odwlekana publikacja i przetrwanie
powieści mimo przeciwności losu

jest potwierdzeniem słów
Wolanda skierowanych do Mistrza:

"rękopisy nie płoną".