WEBVTT

00:00:06.819 --> 00:00:13.382
17 Ocak 1920'de, altı silahlı adam
bir Chicago yük treni soydu

00:00:13.382 --> 00:00:15.756
ama peşinde oldukları şey para değildi.

00:00:15.756 --> 00:00:18.996
Alkollerin ABD'de
yasa dışı hâle gelmesinden

00:00:18.996 --> 00:00:20.433
bir saatten az bir süre sonra,

00:00:20.433 --> 00:00:24.788
soyguncular binlerce dolar
değerinde viski çaldılar.

00:00:24.788 --> 00:00:30.038
Yasaklamanın istenmeyen
sonuçlarının ilk demleriydi.

NOTE Paragraph

00:00:30.038 --> 00:00:34.739
ABD'de ülke çapında
alkol üretimi ve satışı yasağı

00:00:34.739 --> 00:00:37.699
I. Dünya Savaşı sırasında, savaş
zamanı tedbiri olarak başlayan

00:00:37.699 --> 00:00:41.199
Rusya'da benzer bir yasağın
hemen ardından geldi.

00:00:41.199 --> 00:00:43.989
Fakat Batı dünyasında alkolün

00:00:43.989 --> 00:00:48.370
sosyal hastalıkların birincil
nedeni olduğu görüşü çok daha eskidir.

00:00:48.370 --> 00:00:51.870
İlk olarak Sanayi Devrimi sırasında,

00:00:51.870 --> 00:00:54.750
şehirlere akın eden yeni işçi nüfusu

00:00:54.750 --> 00:00:57.710
ve içmek için salonlarda toplanan
erkeklerden ilgi gördü.

NOTE Paragraph

00:00:57.710 --> 00:01:01.855
19. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri
ve Avrupa'nın bazı bölgelerinde

00:01:01.855 --> 00:01:05.735
temferans akımı adı verilen içki karşıtı
gruplar ortaya çıkmaya başladı.

00:01:05.735 --> 00:01:09.385
Temferans grupları, alkolün yoksulluk
ve aile içi şiddet gibi sorunların

00:01:09.385 --> 00:01:12.575
temel itici gücü olduğuna inanmış

00:01:12.575 --> 00:01:15.515
ve hükûmetleri buna
ikna etmeye başlamıştır.

00:01:15.515 --> 00:01:18.205
Bazıları sadece ölçülü içmeyi savunurken

00:01:18.205 --> 00:01:22.205
birçoğu alkolün tamamen
yasaklanması gerektiğine inanıyordu.

00:01:22.205 --> 00:01:25.695
Bu akımlar, toplumun geniş
kesimlerinden destek aldı.

00:01:25.695 --> 00:01:29.225
Kadın örgütleri, alkolün
erkeklerin ailelerini ihmal etmeye

00:01:29.225 --> 00:01:32.009
ve eşlerine kötü davranmalarına
neden olduğunu öne sürerek

00:01:32.009 --> 00:01:34.199
en başından beri akımın
aktif katılımcılarıydı.

00:01:34.199 --> 00:01:36.679
Dini yetkililer, özellikle Protestanlar

00:01:36.679 --> 00:01:40.289
alkolü cezbedici olduğu
ve günaha soktuğu için kınadılar.

00:01:40.289 --> 00:01:43.659
Yenilikçi işçi eylemcileri,
alkol tüketiminin

00:01:43.659 --> 00:01:46.589
işçilerin örgütlenme yeteneğine
zarar verdiğine inanıyorlardı.

NOTE Paragraph

00:01:46.589 --> 00:01:50.029
Hükûmetler de yasak fikrine
yabancı değildi.

00:01:50.029 --> 00:01:53.579
Amerika Birleşik Devletleri
ve Kanada'da beyaz göçmenler,

00:01:53.579 --> 00:01:56.179
yerli topluluklara rom gibi
sert içkiler tanıttılar,

00:01:56.179 --> 00:01:59.209
daha sonra bu toplulukları
bozduğu için alkolü suçladılar

00:01:59.209 --> 00:02:03.306
ancak etkileşimlerinin
birçok yıkıcı yönü vardı.

00:02:03.306 --> 00:02:05.750
Amerikan ve Kanada hükûmetleri

00:02:05.750 --> 00:02:10.711
yerli nüfusa ve rezervasyon
arazisine alkol satışını yasakladı.

NOTE Paragraph

00:02:10.711 --> 00:02:13.742
Amerikan temferans
akımları, ilk zaferlerini

00:02:13.742 --> 00:02:19.025
Maine ve diğer bazı eyaletlerin 1850'lerde
içki satışını ve üretimini yasaklamasıyla

00:02:19.025 --> 00:02:22.109
eyalet ve yerel seviyelerde elde etti.

00:02:22.109 --> 00:02:26.109
1919'da ABD Anayasası'ndaki 18. değişiklik

00:02:26.109 --> 00:02:29.439
tüm alkollü içeceklerin
üretimini, satışını

00:02:29.439 --> 00:02:32.249
ve taşınmasını yasakladı.

NOTE Paragraph

00:02:32.249 --> 00:02:35.899
Yasa değişikliği, bir yıl sonra
Volstead Yasası uyarınca yürürlüğe girdi.

00:02:35.899 --> 00:02:38.939
Yasa, kişisel tüketimi yasaklamadığından

00:02:38.939 --> 00:02:41.983
zenginler stoklama fırsatı yakalarken

00:02:41.983 --> 00:02:46.183
restoranlar ve barlar kalan tedarikleri
satmak için aceleci davrandılar.

00:02:46.183 --> 00:02:50.024
İçki fabrikaları, bira fabrikaları
ve şarap imalathaneleri kapandığı için

00:02:50.024 --> 00:02:51.614
işçiler işlerini kaybetti.

00:02:51.614 --> 00:02:53.791
Bu arada organize suç grupları,

00:02:53.791 --> 00:02:57.323
yasa dışı içki üretimi,
kaçakçılığı ve satışında

00:02:57.323 --> 00:02:59.422
kazançlı bir karaborsa oluşturarak

00:02:59.422 --> 00:03:02.982
alkol talebini karşılamak için
aceleci davrandılar.

00:03:02.982 --> 00:03:07.293
Genellikle rüşvetçi polisler ve hükûmet
yetkilileri ile yan yana çalıştılar.

00:03:07.293 --> 00:03:10.864
Hatta belirli bir siyasi grubun yararına

00:03:10.864 --> 00:03:16.347
Illinois eyalet avukatı için
1928 birincil seçimini bombaladılar.

NOTE Paragraph

00:03:16.347 --> 00:03:20.381
"Gizli barlar" olarak bilinen
on binlerce yasa dışı bar

00:03:20.381 --> 00:03:22.021
alkol servisine başladı.

00:03:22.021 --> 00:03:24.699
Karanlık bodrum barlarından,
süslü dans salonlarına kadar

00:03:24.699 --> 00:03:25.861
çeşitlilik gösteriyordu.

00:03:25.861 --> 00:03:29.511
İnsanlar evde kendi tüketimleri için

00:03:29.511 --> 00:03:32.587
veya yasal olarak bir doktorun reçetesiyle

00:03:32.587 --> 00:03:34.966
veya dini amaçlar için alkol yapabilirdi.

00:03:34.966 --> 00:03:38.080
Endüstriyel alkolün
tüketilmesini önlemek için

00:03:38.080 --> 00:03:42.207
hükûmet, üreticilerden binlerce
zehirlenme ölümüne yol açan

00:03:42.207 --> 00:03:45.685
zararlı kimyasallar eklemelerini istedi.

NOTE Paragraph

00:03:46.195 --> 00:03:49.885
Yasak sırasında insanların
ne kadar içtiğini tam olarak bilmiyoruz

00:03:49.885 --> 00:03:53.195
çünkü yasa dışı alkol düzene sokulmadı
veya vergilendirilmedi.

00:03:53.195 --> 00:03:54.878
Fakat 1920'lerin sonunda,

00:03:54.878 --> 00:03:59.818
yasağın vaat ettiği sosyal
gelişmeleri getirmediği açıktı.

00:03:59.818 --> 00:04:04.022
Bunun yerine, siyasi yolsuzluğa
ve organize suçlara katkıda bulundu

00:04:04.022 --> 00:04:06.875
ve milyonlarca insan
tarafından yasaklar delindi.

00:04:06.875 --> 00:04:09.598
Detroit bira salonuna yapılan bir baskında

00:04:09.598 --> 00:04:14.637
yerel şerif, belediye başkanı ve bir
milletvekili alkol içtiği için tutuklandı.

NOTE Paragraph

00:04:14.637 --> 00:04:17.637
1929'da Büyük Buhran'ın
başlamasıyla birlikte,

00:04:17.637 --> 00:04:21.637
hükûmetin alkol satışlarından vergi
gelirine fena hâlde ihtiyacı vardı

00:04:21.637 --> 00:04:25.497
ve yasağın kaldırılmasının
ekonomiyi canlandıracağına inanıyordu.

00:04:25.497 --> 00:04:30.950
1933'te tamamen yürürlükten kaldırılacak
tek değişiklik 18'inci maddeyi feshederek

00:04:30.950 --> 00:04:34.800
21. kanun değişikliğine geçti.

NOTE Paragraph

00:04:34.800 --> 00:04:36.480
Temferans akımlarının üyeleri,

00:04:36.480 --> 00:04:40.140
alkolün toplumun sorunlarının
kökü olduğuna inanıyordu

00:04:40.140 --> 00:04:42.630
fakat gerçek çok daha karmaşıktı.

00:04:42.630 --> 00:04:45.220
Alkolü tamamen yasaklamak işe yaramazken

00:04:45.220 --> 00:04:48.071
alkolün sağlık ve sosyal etkileri,

00:04:48.071 --> 00:04:50.571
bugün endişe kaynağı olmaya devam ediyor.