WEBVTT 00:00:06.819 --> 00:00:13.382 17. stycznia 1920 roku sześciu ludzi obrabowało pociąg towarowy z Chicago. 00:00:13.382 --> 00:00:15.756 Jednak nie chodziło im o pieniądze. 00:00:15.756 --> 00:00:18.996 W niespełna godzinę po zdelegalizowaniu alkoholu 00:00:18.996 --> 00:00:20.433 w całych Stanach Zjednoczonych 00:00:20.433 --> 00:00:24.788 rabusie zniknęli z whisky wartą tysiące dolarów. 00:00:24.788 --> 00:00:30.038 Był to zaledwie przedsmak niezamierzonych skutków prohibicji. NOTE Paragraph 00:00:30.038 --> 00:00:34.979 Zakaz produkcji i sprzedaży alkoholu w USA 00:00:34.979 --> 00:00:37.669 nastąpił tuż po podobnym zakazie w Rosji, 00:00:37.669 --> 00:00:41.199 gdzie obowiązywał na czas pierwszej wojny światowej. 00:00:41.199 --> 00:00:43.989 Ale w świecie zachodnim postrzeganie alkoholu 00:00:43.989 --> 00:00:48.370 jako głównej przyczyny problemów społecznych miało dłuższą historię. 00:00:48.370 --> 00:00:51.870 Najpierw zyskało popularność podczas rewolucji przemysłowej, 00:00:51.870 --> 00:00:54.750 kiedy do miast napływały kolejne fale robotników, 00:00:54.750 --> 00:00:57.710 a mężczyźni gromadnie pili w barach. NOTE Paragraph 00:00:57.710 --> 00:01:01.855 W XIX wieku grupy antyalkoholowe, znane jako ruch trzeźwości, 00:01:01.855 --> 00:01:05.735 pojawiły się w USA i miejscami w Europie. 00:01:05.735 --> 00:01:09.385 Zwolennicy abstynencji uważali alkohol za źródło 00:01:09.385 --> 00:01:12.575 problemów takich jak ubóstwo czy przemoc domowa 00:01:12.575 --> 00:01:15.515 i postanowili przekonać o tym rząd. 00:01:15.515 --> 00:01:18.205 Niektórzy z nich namawiali do umiaru, 00:01:18.205 --> 00:01:22.205 inni popierali całkowity zakaz alkoholu. 00:01:22.205 --> 00:01:25.695 Ruch abstynencki zyskał szerokie poparcie. 00:01:25.695 --> 00:01:29.275 Organizacje kobiece od początku aktywnie w nim uczestniczyły, 00:01:29.275 --> 00:01:34.179 głosząc, że przez alkohol mężczyźni zaniedbują rodziny i źle traktują żony. 00:01:34.179 --> 00:01:36.679 Autorytety religijne, zwłaszcza protestanckie, 00:01:36.679 --> 00:01:40.289 potępiły alkohol jako drogę wiodącą do pokus i grzechu. 00:01:40.289 --> 00:01:43.659 Postępowi działacze związkowi wierzyli, że konsumpcja alkoholu 00:01:43.659 --> 00:01:46.589 przeszkadza robotnikom się zorganizować. NOTE Paragraph 00:01:46.589 --> 00:01:50.029 Idea prohibicji nie była też obca rządom. 00:01:50.029 --> 00:01:53.799 W USA i Kanadzie biali osadnicy wprowadzili mocne trunki, 00:01:53.799 --> 00:01:56.169 takie jak rum, do rdzennych społeczności, 00:01:56.192 --> 00:01:59.209 po czym winili alkohol za ich zniszczenie, 00:01:59.209 --> 00:02:03.306 a było też wiele innych zgubnych aspektów tych interakcji. 00:02:03.306 --> 00:02:07.136 Rządy Kanady i USA zabroniły sprzedaży alkoholu 00:02:07.136 --> 00:02:10.711 ludności tubylczej i na terenie rezerwatów. NOTE Paragraph 00:02:10.711 --> 00:02:13.742 Amerykański ruch abstynencki odniósł pierwsze zwycięstwa 00:02:13.742 --> 00:02:15.822 na szczeblu stanowym i lokalnym. 00:02:15.822 --> 00:02:20.089 Maine oraz kilka innych stanów zakazało sprzedaży i produkcji alkoholu 00:02:20.089 --> 00:02:22.109 w latach 50. XIX wieku. 00:02:22.109 --> 00:02:26.109 W roku 1919 XVIII poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych 00:02:26.109 --> 00:02:29.439 zakazała produkcji, sprzedaży i transportu 00:02:29.439 --> 00:02:32.249 wszelkich napojów alkoholowych. NOTE Paragraph 00:02:32.249 --> 00:02:35.899 Rok później, jako ustawa Volsteada, poprawka weszła w życie. 00:02:35.899 --> 00:02:39.039 Ponieważ ustawa nie zakazała konsumpcji własnej, 00:02:39.039 --> 00:02:42.373 bogaci skorzystali z szansy wykupienia zapasów 00:02:42.373 --> 00:02:46.183 pospiesznie wyprzedawanych przez restauracje i bary. 00:02:46.183 --> 00:02:51.614 Wraz z zamknięciem gorzelni, browarów i wytwórni win robotnicy tracili pracę. 00:02:51.614 --> 00:02:56.423 Tymczasem grupy przestępcze rzuciły się zaspokajać popyt na alkohol, 00:02:56.423 --> 00:03:01.532 zakładając dochodowy czarny rynek produkcji, przemytu i sprzedaży 00:03:01.532 --> 00:03:02.982 nielegalnego alkoholu. 00:03:02.982 --> 00:03:06.022 Często działali ramię w ramię ze skorumpowanymi policjantami 00:03:06.022 --> 00:03:07.412 i urzędnikami państwowymi. 00:03:07.412 --> 00:03:12.174 W 1928 roku zbombardowali nawet wybory prokuratora stanowego Illinois, 00:03:12.174 --> 00:03:16.347 aby poprzeć pewną frakcję polityczną. NOTE Paragraph 00:03:16.347 --> 00:03:20.381 Dziesiątki tysięcy nielegalnych barów, tak zwanych "melin", 00:03:20.381 --> 00:03:22.021 zaczęły serwować alkohol. 00:03:22.021 --> 00:03:25.861 Były tam zarówno obskurne piwnice jak i wyszukane dansingi. 00:03:25.861 --> 00:03:29.511 Wolno też było wytwarzać alkohol w domu na własne potrzeby 00:03:29.511 --> 00:03:34.966 lub legalnie nabyć na receptę, lub dla celów religijnych. 00:03:34.966 --> 00:03:38.080 Aby zapobiec konsumpcji alkoholu przemysłowego 00:03:38.080 --> 00:03:42.207 rząd wymógł na producentach dodanie do niego szkodliwych chemikaliów, 00:03:42.207 --> 00:03:46.195 co spowodowało tysiące zgonów z powodu zatrucia. NOTE Paragraph 00:03:46.195 --> 00:03:49.885 Dokładnie nie wiadomo, ile alkoholu pito podczas prohibicji, 00:03:49.885 --> 00:03:53.195 ponieważ pokątny alkohol nie podlegał regulacjom ani opodatkowaniu. 00:03:53.195 --> 00:03:54.878 Jednak pod koniec lat 1920. 00:03:54.878 --> 00:03:58.618 stało się jasne, że prohibicja nie poprawiła warunków socjalnych, 00:03:58.618 --> 00:03:59.818 jak obiecywała. 00:03:59.818 --> 00:04:04.022 Zamiast tego przyczyniła się do korupcji i przestępczości zorganizowanej, 00:04:04.022 --> 00:04:06.875 a miliony obywateli lekceważyły ją. 00:04:06.875 --> 00:04:12.707 Podczas nalotu na piwiarnię w Detroit szeryf, burmistrz i kongresmen 00:04:12.707 --> 00:04:14.637 trafili do aresztu za picie. NOTE Paragraph 00:04:14.637 --> 00:04:17.637 Z nadejściem wielkiego kryzysu 1929 roku 00:04:17.637 --> 00:04:21.637 rząd potrzebując wpływów podatkowych ze sprzedaży alkoholu uznał, 00:04:21.637 --> 00:04:25.497 że zniesienie prohibicji ożywi gospodarkę. 00:04:25.497 --> 00:04:30.950 W 1923 roku XXI poprawką Kongres uchylił poprawkę XVIII, 00:04:30.950 --> 00:04:34.760 nadal jedyną poprawkę, która została uchylona w całości. NOTE Paragraph 00:04:34.760 --> 00:04:36.480 Uczestnicy ruchu na rzecz trzeźwości 00:04:36.480 --> 00:04:40.140 w alkoholu upatrywali źródło problemów społecznych, 00:04:40.140 --> 00:04:42.630 ale rzeczywistość jest bardziej złożona. 00:04:42.630 --> 00:04:45.220 Choć całkowity zakaz okazał się fiaskiem, 00:04:45.220 --> 00:04:50.161 alkohol wciąż stanowi problem zdrowotny i społeczny.