1
00:00:06,819 --> 00:00:13,382
17. stycznia 1920 roku sześciu ludzi
obrabowało pociąg towarowy z Chicago.

2
00:00:13,382 --> 00:00:15,756
Jednak nie chodziło im o pieniądze.

3
00:00:15,756 --> 00:00:18,996
W niespełna godzinę
po zdelegalizowaniu alkoholu

4
00:00:18,996 --> 00:00:20,433
w całych Stanach Zjednoczonych

5
00:00:20,433 --> 00:00:24,788
rabusie zniknęli z whisky
wartą tysiące dolarów.

6
00:00:24,788 --> 00:00:30,038
Był to zaledwie przedsmak
niezamierzonych skutków prohibicji.

7
00:00:30,038 --> 00:00:34,979
Zakaz produkcji i sprzedaży alkoholu w USA

8
00:00:34,979 --> 00:00:37,669
nastąpił tuż po podobnym zakazie w Rosji,

9
00:00:37,669 --> 00:00:41,199
gdzie obowiązywał na czas
pierwszej wojny światowej.

10
00:00:41,199 --> 00:00:43,989
Ale w świecie zachodnim
postrzeganie alkoholu

11
00:00:43,989 --> 00:00:48,370
jako głównej przyczyny problemów
społecznych miało dłuższą historię.

12
00:00:48,370 --> 00:00:51,870
Najpierw zyskało popularność
podczas rewolucji przemysłowej,

13
00:00:51,870 --> 00:00:54,750
kiedy do miast napływały
kolejne fale robotników,

14
00:00:54,750 --> 00:00:57,710
a mężczyźni gromadnie pili w barach.

15
00:00:57,710 --> 00:01:01,855
W XIX wieku grupy antyalkoholowe,
znane jako ruch trzeźwości,

16
00:01:01,855 --> 00:01:05,735
pojawiły się w USA i miejscami w Europie.

17
00:01:05,735 --> 00:01:09,385
Zwolennicy abstynencji
uważali alkohol za źródło

18
00:01:09,385 --> 00:01:12,575
problemów takich jak ubóstwo
czy przemoc domowa

19
00:01:12,575 --> 00:01:15,515
i postanowili przekonać o tym rząd.

20
00:01:15,515 --> 00:01:18,205
Niektórzy z nich namawiali do umiaru,

21
00:01:18,205 --> 00:01:22,205
inni popierali całkowity zakaz alkoholu.

22
00:01:22,205 --> 00:01:25,695
Ruch abstynencki zyskał szerokie poparcie.

23
00:01:25,695 --> 00:01:29,275
Organizacje kobiece od początku
aktywnie w nim uczestniczyły,

24
00:01:29,275 --> 00:01:34,179
głosząc, że przez alkohol mężczyźni
zaniedbują rodziny i źle traktują żony.

25
00:01:34,179 --> 00:01:36,679
Autorytety religijne,
zwłaszcza protestanckie,

26
00:01:36,679 --> 00:01:40,289
potępiły alkohol jako drogę
wiodącą do pokus i grzechu.

27
00:01:40,289 --> 00:01:43,659
Postępowi działacze związkowi
wierzyli, że konsumpcja alkoholu

28
00:01:43,659 --> 00:01:46,589
przeszkadza robotnikom się zorganizować.

29
00:01:46,589 --> 00:01:50,029
Idea prohibicji nie była też obca rządom.

30
00:01:50,029 --> 00:01:53,799
W USA i Kanadzie biali osadnicy
wprowadzili mocne trunki,

31
00:01:53,799 --> 00:01:56,169
takie jak rum, do rdzennych społeczności,

32
00:01:56,192 --> 00:01:59,209
po czym winili alkohol za ich zniszczenie,

33
00:01:59,209 --> 00:02:03,306
a było też wiele innych
zgubnych aspektów tych interakcji.

34
00:02:03,306 --> 00:02:07,136
Rządy Kanady i USA
zabroniły sprzedaży alkoholu

35
00:02:07,136 --> 00:02:10,711
ludności tubylczej 
i na terenie rezerwatów.

36
00:02:10,711 --> 00:02:13,742
Amerykański ruch abstynencki
odniósł pierwsze zwycięstwa

37
00:02:13,742 --> 00:02:15,822
na szczeblu stanowym i lokalnym.

38
00:02:15,822 --> 00:02:20,089
Maine oraz kilka innych stanów
zakazało sprzedaży i produkcji alkoholu

39
00:02:20,089 --> 00:02:22,109
w latach 50. XIX wieku.

40
00:02:22,109 --> 00:02:26,109
W roku 1919 XVIII poprawka
do Konstytucji Stanów Zjednoczonych

41
00:02:26,109 --> 00:02:29,439
zakazała produkcji, sprzedaży i transportu

42
00:02:29,439 --> 00:02:32,249
wszelkich napojów alkoholowych.

43
00:02:32,249 --> 00:02:35,899
Rok później, jako ustawa Volsteada,
poprawka weszła w życie.

44
00:02:35,899 --> 00:02:39,039
Ponieważ ustawa nie zakazała
konsumpcji własnej,

45
00:02:39,039 --> 00:02:42,373
bogaci skorzystali z szansy
wykupienia zapasów

46
00:02:42,373 --> 00:02:46,183
pospiesznie wyprzedawanych
przez restauracje i bary.

47
00:02:46,183 --> 00:02:51,614
Wraz z zamknięciem gorzelni, browarów
i wytwórni win robotnicy tracili pracę.

48
00:02:51,614 --> 00:02:56,423
Tymczasem grupy przestępcze
rzuciły się zaspokajać popyt na alkohol,

49
00:02:56,423 --> 00:03:01,532
zakładając dochodowy czarny rynek
produkcji, przemytu i sprzedaży

50
00:03:01,532 --> 00:03:02,982
nielegalnego alkoholu.

51
00:03:02,982 --> 00:03:06,022
Często działali ramię w ramię
ze skorumpowanymi policjantami

52
00:03:06,022 --> 00:03:07,412
i urzędnikami państwowymi.

53
00:03:07,412 --> 00:03:12,174
W 1928 roku zbombardowali nawet
wybory prokuratora stanowego Illinois,

54
00:03:12,174 --> 00:03:16,347
aby poprzeć pewną frakcję polityczną.

55
00:03:16,347 --> 00:03:20,381
Dziesiątki tysięcy nielegalnych barów,
tak zwanych "melin",

56
00:03:20,381 --> 00:03:22,021
zaczęły serwować alkohol.

57
00:03:22,021 --> 00:03:25,861
Były tam zarówno obskurne piwnice
jak i wyszukane dansingi.

58
00:03:25,861 --> 00:03:29,511
Wolno też było wytwarzać
alkohol w domu na własne potrzeby

59
00:03:29,511 --> 00:03:34,966
lub legalnie nabyć na receptę,
lub dla celów religijnych.

60
00:03:34,966 --> 00:03:38,080
Aby zapobiec konsumpcji
alkoholu przemysłowego

61
00:03:38,080 --> 00:03:42,207
rząd wymógł na producentach dodanie
do niego szkodliwych chemikaliów,

62
00:03:42,207 --> 00:03:46,195
co spowodowało tysiące
zgonów z powodu zatrucia.

63
00:03:46,195 --> 00:03:49,885
Dokładnie nie wiadomo,
ile alkoholu pito podczas prohibicji,

64
00:03:49,885 --> 00:03:53,195
ponieważ pokątny alkohol nie podlegał
regulacjom ani opodatkowaniu.

65
00:03:53,195 --> 00:03:54,878
Jednak pod koniec lat 1920.

66
00:03:54,878 --> 00:03:58,618
stało się jasne, że prohibicja
nie poprawiła warunków socjalnych,

67
00:03:58,618 --> 00:03:59,818
jak obiecywała.

68
00:03:59,818 --> 00:04:04,022
Zamiast tego przyczyniła się do korupcji
i przestępczości zorganizowanej,

69
00:04:04,022 --> 00:04:06,875
a miliony obywateli lekceważyły ją.

70
00:04:06,875 --> 00:04:12,707
Podczas nalotu na piwiarnię w Detroit
szeryf, burmistrz i kongresmen

71
00:04:12,707 --> 00:04:14,637
trafili do aresztu za picie.

72
00:04:14,637 --> 00:04:17,637
Z nadejściem wielkiego kryzysu 1929 roku

73
00:04:17,637 --> 00:04:21,637
rząd potrzebując wpływów podatkowych
ze sprzedaży alkoholu uznał,

74
00:04:21,637 --> 00:04:25,497
że zniesienie prohibicji ożywi gospodarkę.

75
00:04:25,497 --> 00:04:30,950
W 1923 roku XXI poprawką
Kongres uchylił poprawkę XVIII,

76
00:04:30,950 --> 00:04:34,760
nadal jedyną poprawkę,
która została uchylona w całości.

77
00:04:34,760 --> 00:04:36,480
Uczestnicy ruchu na rzecz trzeźwości

78
00:04:36,480 --> 00:04:40,140
w alkoholu upatrywali źródło
problemów społecznych,

79
00:04:40,140 --> 00:04:42,630
ale rzeczywistość jest bardziej złożona.

80
00:04:42,630 --> 00:04:45,220
Choć całkowity zakaz okazał się fiaskiem,

81
00:04:45,220 --> 00:04:50,161
alkohol wciąż stanowi problem
zdrowotny i społeczny.