1
00:00:01,119 --> 00:00:03,027
Oduvek sam hteo da postanem

2
00:00:03,027 --> 00:00:05,867
laboratorija društvene interakcije
na dve noge,

3
00:00:05,867 --> 00:00:09,943
da rezoniram osećanja, misli, namere,

4
00:00:09,943 --> 00:00:14,999
motivaciju drugih ljudi
boraveći s njima.

5
00:00:14,999 --> 00:00:20,878
Kao naučnik sam oduvek hteo
da izmerim tu rezonancu,

6
00:00:20,879 --> 00:00:23,377
osećaj drugog koji nastaje brzo,

7
00:00:23,377 --> 00:00:25,682
u tren oka.

8
00:00:25,682 --> 00:00:28,032
Predviđamo osećanja drugih.

9
00:00:28,032 --> 00:00:29,019
Svesni smo značenja njihovih dela

10
00:00:29,019 --> 00:00:31,959
i pre nego što se dogode.

11
00:00:31,959 --> 00:00:33,857
Uvek smo u položaju

12
00:00:33,857 --> 00:00:36,828
objekta tuđe subjektivnosti.

13
00:00:36,828 --> 00:00:40,025
Neprestano je tako.
Ne možemo toga da se otresemo.

14
00:00:40,025 --> 00:00:41,676
To je toliko važno
da čak i na sredstva koja koristimo

15
00:00:41,676 --> 00:00:44,079
da bismo razumeli sebe,
da bismo razumeli

16
00:00:44,079 --> 00:00:48,226
svet oko njih,
utiče taj položaj.

17
00:00:48,226 --> 00:00:51,460
U potpunosti smo društveni.

18
00:00:51,460 --> 00:00:54,234
Moj put kroz autizam započeo je
kad sam boravio

19
00:00:54,234 --> 00:00:57,811
na bolničkom odeljenju
za odrasle osobe sa autizmom.

20
00:00:57,811 --> 00:01:01,129
Većina njih je dobar 
deo svog života provela

21
00:01:01,129 --> 00:01:05,021
u bolnicama za dug boravak.
Bilo je to davno.

22
00:01:05,021 --> 00:01:09,303
Za njih je autizam bio razoran.

23
00:01:09,303 --> 00:01:12,558
Imali su teška intelektualna oštećenja.

24
00:01:12,558 --> 00:01:15,860
Nisu govorili.
Još je značajnije

25
00:01:15,860 --> 00:01:19,690
da su bili izuzetno izolovani

26
00:01:19,690 --> 00:01:22,931
od okolnog sveta, 
od svog okruženja

27
00:01:22,931 --> 00:01:25,392
i od ljudi.

28
00:01:25,392 --> 00:01:28,244
Ako biste tada ušli u školu

29
00:01:28,244 --> 00:01:32,267
za osobe sa autizmom,
čuli biste mnogo buke,

30
00:01:32,267 --> 00:01:37,730
meteža, pokreta, ljudi koji svašta rade,

31
00:01:37,730 --> 00:01:41,455
ali su to uvek radili sami.

32
00:01:41,455 --> 00:01:45,527
Možda bi gledali 
svetlo na plafonu

33
00:01:45,527 --> 00:01:48,936
ili bi se osamili u ćošku

34
00:01:48,936 --> 00:01:52,495
ili bi samo ponavljali pokrete,

35
00:01:52,495 --> 00:01:56,696
auto-stimulatorne pokrete
koji ničemu ne vode.

36
00:01:56,696 --> 00:02:00,095
Izuzetno, izuzetno izolovani.

37
00:02:00,095 --> 00:02:03,688
Danas znamo da je autizam

38
00:02:03,688 --> 00:02:07,426
izvestan poremećaj
i to poremećaj one rezonance

39
00:02:07,426 --> 00:02:09,770
koju sam pomenuo.

40
00:02:09,770 --> 00:02:11,728
To su veštine preživljavanja.

41
00:02:11,728 --> 00:02:13,879
To su veštine preživljavanja
koje smo nasledili

42
00:02:13,879 --> 00:02:16,433
kroz mnogo stotina hiljada godina

43
00:02:16,433 --> 00:02:18,719
evolucije.

44
00:02:18,719 --> 00:02:24,033
Vidite, bebe se rađaju 
potpuno krhke.

45
00:02:24,033 --> 00:02:26,064
Bez negovatelja ne bi preživele,
pa je logično

46
00:02:26,064 --> 00:02:28,447
što ih je priroda obdarila

47
00:02:28,447 --> 00:02:31,680
mehanizmima preživljavanja.

48
00:02:31,680 --> 00:02:34,255
Okreću se negovatelju.

49
00:02:34,255 --> 00:02:37,697
Počev od prvih dana 
i nedelja života,

50
00:02:37,697 --> 00:02:41,183
bebe radije slušaju ljudske zvuke
nego prosto

51
00:02:41,183 --> 00:02:43,128
zvuke okruženja.

52
00:02:43,128 --> 00:02:45,138
Radije posmatraju ljude
nego predmete,

53
00:02:45,138 --> 00:02:47,183
a i kad posmatraju ljude,

54
00:02:47,183 --> 00:02:49,747
posmatraju oči, zato što je

55
00:02:49,747 --> 00:02:54,096
oko prozor u iskustva druge osobe,

56
00:02:54,096 --> 00:02:56,214
do te mere da radije posmatraju ljude

57
00:02:56,214 --> 00:03:00,525
koji njih posmatraju,
nego ljude koji gledaju nešto drugo.

58
00:03:00,525 --> 00:03:03,131
Dakle, usmerene su
prema negovatelju.

59
00:03:03,131 --> 00:03:05,458
Negovatelj traži bebu.

60
00:03:05,458 --> 00:03:09,085
Od te uzajamno 
osnažujuće koreografije

61
00:03:09,085 --> 00:03:12,904
zavisi mnogo toga značajnog
za pojavljivanje uma,

62
00:03:12,904 --> 00:03:17,587
društvenog uma, društvenog mozga.

63
00:03:17,587 --> 00:03:20,268
Uvek razmišljamo o autizmu

64
00:03:20,268 --> 00:03:25,347
kao nečemu što se događa
u kasnijim godinama.

65
00:03:25,347 --> 00:03:30,745
Nije tako.
Počinje na početku života.

66
00:03:30,745 --> 00:03:35,049
Kad bebe komuniciraju sa negovateljem,
ubrzo shvate

67
00:03:35,049 --> 00:03:39,256
da postoji nešto između ušiju

68
00:03:39,256 --> 00:03:40,666
što je veoma važno -

69
00:03:40,666 --> 00:03:44,849
nevidljivo je, 
ali je jako bitno

70
00:03:44,849 --> 00:03:46,308
i zove se pažnja.

71
00:03:46,308 --> 00:03:49,138
Nauče vrlo brzo,
i pre nego što nauče

72
00:03:49,138 --> 00:03:51,818
da probrbljaju ijednu reč,
da tu pažnju mogu da uzmu

73
00:03:51,818 --> 00:03:57,555
i premeste je negde
da bi uredile stvari kako žele.

74
00:03:57,555 --> 00:04:00,679
Takođe nauče da prate 
pogled drugih ljudi,

75
00:04:00,679 --> 00:04:02,949
jer o onome što posmatraju

76
00:04:02,949 --> 00:04:06,704
ljudi i razmišljaju.

77
00:04:06,704 --> 00:04:09,346
Vrlo brzo počinju 
da shvataju značenje

78
00:04:09,346 --> 00:04:12,771
stvari, budući da,
kad neko nešto posmatra

79
00:04:12,771 --> 00:04:14,823
ili neko nešto pokazuje,

80
00:04:14,823 --> 00:04:17,752
ne dobijaju samo
prostorno uputstvo,

81
00:04:17,752 --> 00:04:20,310
već i značenje koje ta osoba

82
00:04:20,310 --> 00:04:23,389
pripisuje toj stvari, 
stavu, a ubrzo

83
00:04:23,389 --> 00:04:27,488
počinju da formiraju
skup značenja

84
00:04:27,488 --> 00:04:29,801
i to značenja 
usvojenih u okviru

85
00:04:29,801 --> 00:04:32,202
društvene interakcije.

86
00:04:32,202 --> 00:04:34,043
Ta značenja se usvajaju kao deo

87
00:04:34,043 --> 00:04:38,030
iskustava podeljenih sa drugima.

88
00:04:38,030 --> 00:04:44,862
Pa, ova devojčica
stara 15 meseci

89
00:04:44,862 --> 00:04:48,594
ima autizam.

90
00:04:48,594 --> 00:04:52,016
Toliko sam joj se približio
da sam na možda

91
00:04:52,016 --> 00:04:56,265
pet centimetara od njenog lica,
a ona me uopšte ne primećuje.

92
00:04:56,265 --> 00:04:57,623
Zamislite da to vama uradim,

93
00:04:57,623 --> 00:04:59,549
da vam se približim 
na pet centimetara od lica.

94
00:04:59,549 --> 00:05:01,655
Verovatno biste uradili dve stvari.

95
00:05:01,655 --> 00:05:05,767
Odskočili biste.
Pozvali biste policiju. (Smeh)

96
00:05:05,767 --> 00:05:08,316
Nešto biste uradili,
jer je doslovno nemoguće

97
00:05:08,316 --> 00:05:10,892
ući u nečiji fizički prostor,

98
00:05:10,892 --> 00:05:12,247
a da ta osoba ne odreaguje.

99
00:05:12,247 --> 00:05:15,931
Prisetite se, to činimo intuitivno,
bez napora.

100
00:05:15,931 --> 00:05:17,348
To je naša telsna mudrost.
Ona se

101
00:05:17,348 --> 00:05:21,898
ne prenosi jezikom.
Naše telo je toga svesno,

102
00:05:21,898 --> 00:05:24,661
a i mi smo toga već dugo svesni.

103
00:05:24,661 --> 00:05:27,600
A ne dešava se ovo samo ljudima.

104
00:05:27,600 --> 00:05:30,824
Dešava se i nekim čovekovim rođacima,

105
00:05:30,824 --> 00:05:32,818
budući da, ako ste majmun

106
00:05:32,818 --> 00:05:34,914
i gledate drugog majmuna,

107
00:05:34,914 --> 00:05:38,932
a taj majmun je na višoj
hijerarhijskoj poziciji od vas,

108
00:05:38,932 --> 00:05:42,485
što se smatra za signal ili pretnju,

109
00:05:42,485 --> 00:05:45,365
pa, nećete dugo poživeti.

110
00:05:45,365 --> 00:05:49,786
Ono što su kod drugih vrsta
mehanizmi preživljavanja,

111
00:05:49,786 --> 00:05:53,207
bez čega ne bi opstale,

112
00:05:53,207 --> 00:05:55,907
unosimo u kontekst ljudskih bića

113
00:05:55,907 --> 00:06:00,070
i na osnovu toga moramo
da društveno delujemo.

114
00:06:00,070 --> 00:06:02,973
Dakle, ona mene ne primećuje,
a toliko sam joj blizu,

115
00:06:02,973 --> 00:06:04,971
pomislićete, možda vas vidi,

116
00:06:04,971 --> 00:06:06,591
možda vas čuje.

117
00:06:06,591 --> 00:06:08,931
Nakon nekoliko minuta,
otišla je do ugla

118
00:06:08,931 --> 00:06:14,530
sobe i pronašla 
mali slatkiš, bombonicu.

119
00:06:14,530 --> 00:06:19,400
Ja nisam uspeo 
da joj privučem pažnju,

120
00:06:19,400 --> 00:06:21,829
ali nešto, predmet, jeste.

121
00:06:21,829 --> 00:06:24,471
Većina nas vrlo jasno razlikuje

122
00:06:24,471 --> 00:06:28,806
svet predmeta i svet ljudi.

123
00:06:28,806 --> 00:06:33,397
Linija koja ih razdvaja kod ove devojčice
nije potpuno jasna

124
00:06:33,397 --> 00:06:36,527
i svet ljudi je ne privlači

125
00:06:36,527 --> 00:06:38,010
koliko bismo želeli.

126
00:06:38,010 --> 00:06:40,044
Prisetite se da mnogo saznajemo

127
00:06:40,044 --> 00:06:42,445
deleći svoja iskustva.

128
00:06:42,445 --> 00:06:45,616
Upravo se sada

129
00:06:45,616 --> 00:06:50,095
njena putanja saznanja
svakog trenutka sve više razilazi,

130
00:06:50,095 --> 00:06:53,913
a ona se sve više izoluje.

131
00:06:53,913 --> 00:06:56,879
Ponekad bismo rekli
da nas mozak određuje,

132
00:06:56,879 --> 00:06:59,401
da on određuje ko ćemo postati.

133
00:06:59,401 --> 00:07:02,241
U stvari i mozak postaje 
ono što smo mi

134
00:07:02,241 --> 00:07:06,254
i u trenutku kad je 
njeno ponašanje udaljava

135
00:07:06,254 --> 00:07:09,137
od okrilja društvene interakcije,
to se događa

136
00:07:09,137 --> 00:07:14,529
i njenom umu,
odnosno njenom mozgu.

137
00:07:14,529 --> 00:07:20,367
Autizam je genetski uslovljen više

138
00:07:20,367 --> 00:07:23,820
od bilo kog drugog
razvojnog poremećaja,

139
00:07:23,820 --> 00:07:26,695
a reč je o moždanom poremećaju.

140
00:07:26,695 --> 00:07:29,304
To je poremećaj koji
počinje mnogo pre

141
00:07:29,304 --> 00:07:32,170
rođenja deteta.

142
00:07:32,170 --> 00:07:35,884
Danas znamo da je autistični spektar
veoma širok.

143
00:07:35,884 --> 00:07:38,396
Neke osobe su teško

144
00:07:38,396 --> 00:07:41,394
intelektualno zaostale,
ali su neke i nadarene.

145
00:07:41,394 --> 00:07:43,522
Neke osobe uopšte ne govore.

146
00:07:43,522 --> 00:07:45,794
Neke osobe govore previše.

147
00:07:45,794 --> 00:07:48,295
Ako biste neke 
od tih osoba posmatrali

148
00:07:48,295 --> 00:07:51,304
u školi, trčali bi uz ogradu

149
00:07:51,304 --> 00:07:53,603
školskog dvorišta ceo dan
ako biste im samo dozvolili,

150
00:07:53,603 --> 00:07:55,961
a neke pak ne možete sprečiti 
da vam prilaze

151
00:07:55,961 --> 00:07:57,966
i iznova pokušavaju da komuniciraju
s vama, neumorno,

152
00:07:57,966 --> 00:08:01,897
ali često na čudan način,

153
00:08:01,897 --> 00:08:05,672
bez one neposredne rezonance.

154
00:08:05,672 --> 00:08:09,604
Autizam je mnogo češći
nego što smo ranije mislili.

155
00:08:09,604 --> 00:08:11,088
Kada sam počeo ovim da se bavim,
smatralo se da

156
00:08:11,088 --> 00:08:13,941
od 10.000 osoba 4 imaju autizam,

157
00:08:13,941 --> 00:08:15,972
veoma retku bolest.

158
00:08:15,972 --> 00:08:20,005
Danas smo bliži zaključku
da oboli 1 od 100 osoba.

159
00:08:20,005 --> 00:08:25,028
Milioni osoba sa autizmom
žive u našem okruženju.

160
00:08:25,028 --> 00:08:28,394
Cena koju plaća društvo 
je ogromna.

161
00:08:28,394 --> 00:08:31,557
Samo u SAD, oko 
35 do 80 milijardi dolara.

162
00:08:31,557 --> 00:08:34,864
Pri tome je većina 
sredstava povezana

163
00:08:34,864 --> 00:08:37,044
sa adolescentima
i naročito odraslima

164
00:08:37,044 --> 00:08:39,205
koji su teško hendikepirani,

165
00:08:39,205 --> 00:08:41,344
kojima je potrebna 
sveobuhvatna nega

166
00:08:41,344 --> 00:08:44,070
koja je veoma intenzivna

167
00:08:44,070 --> 00:08:48,339
i košta više od 
60 do 80.000 dolara godišnje.

168
00:08:48,339 --> 00:08:51,901
To su osobe koje nisu prošle
kroz rano lečenje.

169
00:08:51,901 --> 00:08:56,360
Naime, sada znamo
da autizam sam sebe stvara

170
00:08:56,360 --> 00:08:59,064
dok nastaje jaz 
u putanji saznanja,

171
00:08:59,064 --> 00:09:01,200
koji sam već pomenuo.

172
00:09:01,200 --> 00:09:03,613
Ako bismo ovu bolest
mogli da dijagnostikujemo

173
00:09:03,613 --> 00:09:07,680
u ranijem stadijumu,
da intervenišemo i lečimo je,

174
00:09:07,680 --> 00:09:09,654
siguran sam, a verovatno 
mi je upravo to

175
00:09:09,654 --> 00:09:13,034
promenilo život 
u poslednjih 10 godina,

176
00:09:13,034 --> 00:09:16,765
da bismo značajno umanjili

177
00:09:16,765 --> 00:09:18,922
posledice ove bolesti.

178
00:09:18,922 --> 00:09:21,301
To je moguće
u ograničenom vremenskom periodu,

179
00:09:21,301 --> 00:09:24,437
pošto se na mozak može delovati
samo izvesno vreme,

180
00:09:24,437 --> 00:09:25,789
a taj period se javlja

181
00:09:25,789 --> 00:09:27,492
u toku prve tri godine života.

182
00:09:27,492 --> 00:09:30,890
Neće ta mogućnost 
promene mozga nestati.

183
00:09:30,890 --> 00:09:34,459
Ali će se znatno smanjiti.

184
00:09:34,459 --> 00:09:37,563
Uprkos tome, srednja starost 
postavljanja dijagnoze u ovoj zemlji je

185
00:09:37,563 --> 00:09:39,714
i dalje oko pet godina,

186
00:09:39,714 --> 00:09:41,980
a u siromašnim zajednicama,

187
00:09:41,980 --> 00:09:45,229
zajednicama koje nemaju pristup
zdravstvenoj zaštiti,

188
00:09:45,229 --> 00:09:48,338
ruralnim zajednicama,
manjinama,

189
00:09:48,338 --> 00:09:50,957
bolest se otkrije još kasnije

190
00:09:50,957 --> 00:09:53,302
i bilo bi skoro isto da vam kažem

191
00:09:53,302 --> 00:09:55,719
da primoravamo te zajednice
da imaju osobe

192
00:09:55,719 --> 00:10:00,195
sa autizmom
u mnogo gorem stadijumu.

193
00:10:00,195 --> 00:10:03,168
Mislim da prema njima
imamo bio-etičku obavezu.

194
00:10:03,168 --> 00:10:06,025
Naučna saznanja postoje,

195
00:10:06,025 --> 00:10:09,083
ali od njih nema koristi
ako ne utiču

196
00:10:09,083 --> 00:10:12,741
na zajednice,
a prosto ne možemo priuštiti

197
00:10:12,741 --> 00:10:14,705
da propustimo tu priliku

198
00:10:14,705 --> 00:10:17,861
jer deca sa autizmom
postaju odrasle osobe sa autizmom

199
00:10:17,861 --> 00:10:22,139
i smatramo da će ono
što možemo da učinimo

200
00:10:22,139 --> 00:10:24,462
za tu decu i porodice
u ranom stadijumu

201
00:10:24,462 --> 00:10:26,856
imati uticaj na ceo život,

202
00:10:26,856 --> 00:10:30,952
za dete, za porodicu
i za zajednicu u celini.

203
00:10:30,952 --> 00:10:33,672
Ovo je naše viđenje autizma.

204
00:10:33,672 --> 00:10:36,538
Više od stotinu gena je povezano

205
00:10:36,538 --> 00:10:38,664
sa autizmom. U stvari,
smatramo da će se utvrditi

206
00:10:38,664 --> 00:10:43,168
da je oko 300 do 600 gena
povezano sa autizmom,

207
00:10:43,168 --> 00:10:46,839
a mnogo je i genetskih anomalija,
čak i više nego gena.

208
00:10:46,839 --> 00:10:51,430
Postavlja se jedno pitanje,

209
00:10:51,430 --> 00:10:54,915
naime, ako postoji 
toliko uzročnika autizma,

210
00:10:54,915 --> 00:10:57,930
kako da sa 
podložnosti bolesti pređemo

211
00:10:57,930 --> 00:11:00,930
na konkretni sindrom?
Kada ljudi poput mene

212
00:11:00,930 --> 00:11:03,615
uđu u igraonicu,

213
00:11:03,615 --> 00:11:06,835
uoče dete koje ima autizam.

214
00:11:06,835 --> 00:11:08,978
Kako onda da pređemo
sa mnogobrojnih uzroka

215
00:11:08,978 --> 00:11:12,428
na relativno homogen sindrom?

216
00:11:12,428 --> 00:11:15,005
Odgovor je: pomoću onoga
što se nalazi između tih pojmova,

217
00:11:15,005 --> 00:11:17,660
a to je razvoj.

218
00:11:17,660 --> 00:11:20,776
I zaista nas veoma zanimaju prve dve

219
00:11:20,776 --> 00:11:23,515
godine života,
jer se podložnost bolesti

220
00:11:23,515 --> 00:11:26,269
ne pretvori nužno u autizam.

221
00:11:26,269 --> 00:11:28,765
Autizam sam sebe stvara.

222
00:11:28,765 --> 00:11:33,614
Ako bismo mogli da intervenišemo
tokom tih godina života,

223
00:11:33,614 --> 00:11:36,117
usporili bismo razvoj nekih slučajeva,

224
00:11:36,117 --> 00:11:39,753
a neke druge možda i sprečili.

225
00:11:39,753 --> 00:11:41,837
Kako da to učinimo?

226
00:11:41,837 --> 00:11:44,753
Kako da prodremo
u to osećanje rezonantnosti,

227
00:11:44,753 --> 00:11:48,778
kako da prodremo
u biće druge osobe?

228
00:11:48,778 --> 00:11:52,276
Kad sam pokušao da komuniciram
sa onom 15-mesečnom devojčicom,

229
00:11:52,276 --> 00:11:54,438
palo mi je na pamet pitanje:

230
00:11:54,438 --> 00:11:56,953
"Kako da uđemo u njen svet?

231
00:11:56,953 --> 00:12:01,233
Da li razmišlja o meni?
Da li razmišlja o drugima?"

232
00:12:01,233 --> 00:12:05,577
To je teško uraditi,
pa smo morali da osmislimo

233
00:12:05,577 --> 00:12:09,056
tehnologiju. Praktično je trebalo
da uđemo u telo.

234
00:12:09,056 --> 00:12:12,985
Trebalo je da svet 
vidimo njenim očima.

235
00:12:12,985 --> 00:12:16,024
Mnogo godina smo razvijali

236
00:12:16,024 --> 00:12:19,657
novu tehnologiju
zasnovanu na praćenju oka.

237
00:12:19,657 --> 00:12:22,175
U svakom trenutku možemo da vidimo

238
00:12:22,175 --> 00:12:25,456
sa čime deca interaguju.

239
00:12:25,456 --> 00:12:28,175
Ovo je moj kolega
Voren Džouns, sa kojim

240
00:12:28,175 --> 00:12:31,152
razvijam ove metode i studije

241
00:12:31,152 --> 00:12:33,143
poslednjih 12 godina,

242
00:12:33,143 --> 00:12:35,863
a tu vidite srećno dete 
staro 5 meseci,

243
00:12:35,863 --> 00:12:41,686
dečaka starog 5 meseci
koji će posmatrati stvari

244
00:12:41,686 --> 00:12:44,509
uzete iz njegovog sveta,

245
00:12:44,509 --> 00:12:47,088
svoju mamu, koja ga neguje,
ali će videti i iskustva

246
00:12:47,088 --> 00:12:51,520
koja bi doživeo da je u vrtiću.

247
00:12:51,520 --> 00:12:54,152
Želimo da obuhvatimo taj svet

248
00:12:54,152 --> 00:12:55,481
i prenesemo ga u laboratoriju,

249
00:12:55,481 --> 00:12:58,603
ali da bismo to učinili,
morali smo da osmislimo

250
00:12:58,603 --> 00:13:01,853
vrlo komplikovane postupke

251
00:13:01,853 --> 00:13:05,280
u vezi s tim kako ljudi,
a kako male bebe,

252
00:13:05,280 --> 00:13:08,263
novorođenčad,
interaguju sa svetom

253
00:13:08,263 --> 00:13:09,890
u bilo kom trenutku,

254
00:13:09,890 --> 00:13:13,163
šta je bitno,
a šta nije.

255
00:13:13,163 --> 00:13:16,104
Osmislili smo te postupke i ovde

256
00:13:16,104 --> 00:13:19,503
vidite ono što nazivamo
levak pažnje.

257
00:13:19,503 --> 00:13:21,836
Gledate video snimak,

258
00:13:21,836 --> 00:13:24,494
u kome se sličice smenjuju
otprilike svake sekunde,

259
00:13:24,494 --> 00:13:27,262
očima 35 dvogodišnjaka

260
00:13:27,262 --> 00:13:28,544
normalnog razvoja,

261
00:13:28,544 --> 00:13:31,519
i ako zamrznemo jednu sličicu,

262
00:13:31,519 --> 00:13:35,020
ovo će većina dece uraditi.

263
00:13:35,020 --> 00:13:39,461
A ovde su zelenom bojom prikazani
dvogodišnjaci sa autizmom.

264
00:13:39,461 --> 00:13:43,084
Na toj sličici
deca normalnog razvoja

265
00:13:43,084 --> 00:13:46,039
posmatraju ovo,

266
00:13:46,039 --> 00:13:48,588
emotivni izraz tog dečaka

267
00:13:48,588 --> 00:13:51,498
dok se malo svađa sa ovom devojčicom.

268
00:13:51,498 --> 00:13:53,558
Šta rade deca sa autizmom?

269
00:13:53,558 --> 00:13:57,003
Ona pažnju usmeravaju
na vrata

270
00:13:57,003 --> 00:13:59,094
koja se otvaraju i zatvaraju.

271
00:13:59,094 --> 00:14:01,546
Mogu da vam kažem
da se razlika

272
00:14:01,546 --> 00:14:02,415
koju ovde vidite

273
00:14:02,415 --> 00:14:05,605
ne događa jedino
u našem petominutnom eksperimentu.

274
00:14:05,605 --> 00:14:09,006
Događa se neprekidno
u njihovim stvarnim životima,

275
00:14:09,006 --> 00:14:11,726
pri čemu se obrazuje njihov um

276
00:14:11,726 --> 00:14:14,806
i mozak im se usmerava
ka nečem drugom

277
00:14:14,806 --> 00:14:18,585
od onoga što se dešava
sa njihovim zdravim vršnjacima.

278
00:14:18,585 --> 00:14:21,772
Osnovu smo uzeli

279
00:14:21,772 --> 00:14:24,966
od naših kolega pedijatara

280
00:14:24,966 --> 00:14:26,893
u vidu grafikona rasta.

281
00:14:26,893 --> 00:14:28,862
Znate, kada odvedete dete kod pedijatra

282
00:14:28,862 --> 00:14:33,066
i izmere mu visinu i težinu.

283
00:14:33,066 --> 00:14:35,895
Mi smo rešili da napravimo
grafikone rasta

284
00:14:35,895 --> 00:14:38,354
socijalne interakcije

285
00:14:38,354 --> 00:14:41,155
i ispitivali smo decu
od vremena kada su rođena,

286
00:14:41,155 --> 00:14:46,984
a na X-osi vidite dva, tri, četiri,

287
00:14:46,984 --> 00:14:50,824
pet, šest, devet meseci,
sve do starosti od 24 meseca,

288
00:14:50,824 --> 00:14:53,555
a ovo je procenat
vremena koje provedu gledajući,

289
00:14:53,555 --> 00:14:55,251
i to gledajući oči ljudi,

290
00:14:55,251 --> 00:14:57,611
a ovo je grafikon rasta.

291
00:14:57,611 --> 00:15:00,641
Ovde počinje,
obožavaju oči drugih ljudi

292
00:15:00,641 --> 00:15:03,095
i situacija je prilično stabilna.

293
00:15:03,095 --> 00:15:07,021
Možda se malo poveća
u prvim mesecima.

294
00:15:07,021 --> 00:15:09,315
Da vidimo sad šta se dešava
sa decom

295
00:15:09,315 --> 00:15:11,823
koja dobiju autizam.

296
00:15:11,823 --> 00:15:14,028
Potpuno drugačija situacija.

297
00:15:14,028 --> 00:15:17,818
Počinje ovako visoko,
ali onda samo opada.

298
00:15:17,818 --> 00:15:21,237
Kao da su na svet
došli s refleksom

299
00:15:21,237 --> 00:15:25,168
koji ih orijentiše prema ljudima,
ali nema trenja.

300
00:15:25,168 --> 00:15:28,238
Kao da stimulus, vi,

301
00:15:28,238 --> 00:15:31,139
nema nikakvog dejstva
na to što se događa

302
00:15:31,139 --> 00:15:35,030
dok se oni kreću
kroz svakodnevni život.

303
00:15:35,030 --> 00:15:41,052
Zaključili smo da su ovi podaci
veoma značajni,

304
00:15:41,052 --> 00:15:44,060
pa smo hteli da vidimo
šta će se desiti

305
00:15:44,060 --> 00:15:47,453
u prvih šest meseci života, pošto,
ako biste pokušali da uspostavite kontakt

306
00:15:47,453 --> 00:15:48,790
sa bebom starom dva ili tri meseca,

307
00:15:48,790 --> 00:15:53,342
iznenadili biste se
koliko su bebe društvene.

308
00:15:53,342 --> 00:15:55,949
Uočili smo da se u prvih šest meseci

309
00:15:55,949 --> 00:16:02,087
te dve grupe mogu
vrlo jednostavno razgraničiti.

310
00:16:02,087 --> 00:16:04,961
Korišćenjem ovakvih
i mnogih drugih postupaka

311
00:16:04,961 --> 00:16:08,977
otkrili smo da bi se pomoću
naših naučnih saznanja

312
00:16:08,977 --> 00:16:11,618
ovo oboljenje moglo
primetiti u ranom stadijumu.

313
00:16:11,618 --> 00:16:14,522
Nije bilo potrebe da čekamo
da se autističko ponašanje

314
00:16:14,522 --> 00:16:17,670
pojavi u drugoj godini života.

315
00:16:17,670 --> 00:16:20,932
Ako bismo merili stvari
koje su, evolucionarno,

316
00:16:20,932 --> 00:16:25,054
teško dostupne, a u razvoju se pojavljuju
vrlo rano,

317
00:16:25,054 --> 00:16:27,755
stvari koje se javljaju
u prvim nedeljama života,

318
00:16:27,755 --> 00:16:29,617
pomerili bismo otkrivanje autizma

319
00:16:29,617 --> 00:16:32,081
na prve mesece

320
00:16:32,081 --> 00:16:36,222
i upravo to sada radimo.

321
00:16:36,222 --> 00:16:39,290
Čak i da stvorimo
najbolju tehnologiju

322
00:16:39,290 --> 00:16:42,895
i najbolje metode
za prepoznavanje obolele dece,

323
00:16:42,895 --> 00:16:46,038
ne bismo dobili rezultate
ako ne bi bilo uticaja

324
00:16:46,038 --> 00:16:49,680
na ono što se zaista događa
u zajednici.

325
00:16:49,680 --> 00:16:51,986
Želimo da te uređaje

326
00:16:51,986 --> 00:16:54,839
razdelimo pravim borcima,

327
00:16:54,839 --> 00:16:57,362
našim kolegama,
lekarima primarne zdravstvene zaštite,

328
00:16:57,362 --> 00:17:00,067
koji pregledaju svako dete,

329
00:17:00,067 --> 00:17:02,210
a tu tehnologiju moramo preobraziti

330
00:17:02,210 --> 00:17:05,315
u nešto što povećava
vrednost njihove prakse,

331
00:17:05,315 --> 00:17:07,520
jer moraju da pregledaju
toliko dece.

332
00:17:07,520 --> 00:17:09,594
Želimo da ti pregledi budu univerzalni

333
00:17:09,594 --> 00:17:11,727
da ne bismo propustili
nijedno dete,

334
00:17:11,727 --> 00:17:14,180
ali bi to bilo amoralno

335
00:17:14,180 --> 00:17:19,081
ako ne bismo imali
infrastrukturu za intervenciju,

336
00:17:19,081 --> 00:17:20,328
za lečenje.

337
00:17:20,328 --> 00:17:22,864
Moramo biti u mogućnosti
da sarađujemo sa porodicama,

338
00:17:22,864 --> 00:17:26,279
da podržavamo porodice,
upravljamo prvim godinama života

339
00:17:26,279 --> 00:17:30,191
zajedno s njima.
Moramo biti u mogućnosti

340
00:17:30,191 --> 00:17:34,348
da sa univerzalnih pregleda
pređemo na univerzalan pristup lečenju,

341
00:17:34,348 --> 00:17:37,451
jer će to lečenje promeniti

342
00:17:37,451 --> 00:17:41,030
živote te dece i njihovih porodica.

343
00:17:41,030 --> 00:17:45,287
Kad razmišljamo o tome
šta možemo učiniti

344
00:17:45,287 --> 00:17:48,510
u prvim godinama,

345
00:17:48,510 --> 00:17:50,910
znate šta,

346
00:17:50,910 --> 00:17:53,737
posle ovoliko vremena
u ovoj oblasti,

347
00:17:53,737 --> 00:17:56,832
osećam se podmlađeno.

348
00:17:56,832 --> 00:18:00,664
Imam utisak
da nauka na kojoj smo radili

349
00:18:00,664 --> 00:18:04,371
može zaista da utiče na stvarnost,

350
00:18:04,371 --> 00:18:07,266
odnosno da spreči iskustva

351
00:18:07,266 --> 00:18:11,268
kojim je započeo
moj put kroz ovu oblast.

352
00:18:11,268 --> 00:18:14,460
Tada sam mislio
da je ovo neizlečiva bolest.

353
00:18:14,460 --> 00:18:18,346
Više nije tako.
Možemo mnogo da promenimo.

354
00:18:18,346 --> 00:18:21,083
Ne nameravamo da izlečimo autizam.

355
00:18:21,083 --> 00:18:23,683
Nije nam to cilj.

356
00:18:23,683 --> 00:18:25,889
Želimo da se postaramo

357
00:18:25,889 --> 00:18:28,465
da osobe sa autizmom
mogu da budu oslobođene

358
00:18:28,465 --> 00:18:32,695
razarajućih posledica
koje ta bolest ponekad donosi,

359
00:18:32,695 --> 00:18:35,569
teškog intelektualnog zaostatka,
nemogućnosti govora,

360
00:18:35,569 --> 00:18:39,238
veoma duboke izolovanosti.

361
00:18:39,238 --> 00:18:41,505
Zapravo mislimo da osobe sa autizmom

362
00:18:41,505 --> 00:18:44,300
imaju poseban pogled na svet,

363
00:18:44,300 --> 00:18:47,723
pri tom nam je raznovrsnost potrebna,
a oni odlično funkcionišu

364
00:18:47,723 --> 00:18:50,090
u pojedinim oblastima:

365
00:18:50,090 --> 00:18:53,493
u predvidivim situacijama,
situacijama koje se mogu definisati.

366
00:18:53,493 --> 00:18:56,502
Oni o svetu i uče
skoro kao da se radi o nečem

367
00:18:56,502 --> 00:19:01,203
odvojenom, umesto da uče
kako da funkcionišu unutar njega.

368
00:19:01,203 --> 00:19:04,001
Međutim, to je pozitivno
ako se, recimo, bavite

369
00:19:04,001 --> 00:19:06,081
tehnologijom.

370
00:19:06,081 --> 00:19:08,354
Postoje i osobe
sa izvanrednim

371
00:19:08,354 --> 00:19:09,779
umetničkim darom.

372
00:19:09,779 --> 00:19:11,699
Želimo da ih oslobodimo.

373
00:19:11,699 --> 00:19:15,084
Želimo da naredne generacije
osoba sa autizmom

374
00:19:15,084 --> 00:19:18,239
budu u stanju da
iskažu svoje veštine,

375
00:19:18,239 --> 00:19:20,461
ali i da ispune obećanja.

376
00:19:20,461 --> 00:19:24,030
Hvala vam što ste me saslušali.
(Aplauz)