WEBVTT

00:00:06.814 --> 00:00:14.045
20 yaşındaki biri 27.000
ile 52.000 farklı kelime bilir.

00:00:14.045 --> 00:00:20.053
60 yaşına geldiğinde, bu sayı
35.000 ile 56.000 arasındadır.

00:00:20.053 --> 00:00:24.330
Yüksek sesle söylenen bu kelimelerin
çoğu bir saniyeden az sürer.

00:00:24.330 --> 00:00:28.535
Yani her kelimede beyin
hızlı bir karar alır:

00:00:28.535 --> 00:00:32.235
bu binlerce seçenekten
hangisi sinyale uyuyor?

00:00:32.585 --> 00:00:36.345
Beyin, %98 oranında doğru kelimeyi seçer.

NOTE Paragraph

00:00:36.345 --> 00:00:37.475
Ama nasıl?

00:00:37.475 --> 00:00:41.115
Konuşulan kelime tanımanın işaret dilinden

00:00:41.115 --> 00:00:44.375
daha fazla incelenmesine rağmen
konuşma anlama,

00:00:44.375 --> 00:00:48.861
okuduğunu anlamadan farklıdır,
ancak işaret dili kavrayışına benzer.

00:00:48.861 --> 00:00:51.421
Konuşmayı anlama yeteneğimizin anahtarı

00:00:51.421 --> 00:00:54.691
beynin paralel bir işlemcisi
olarak rol oynar,

00:00:54.691 --> 00:00:58.691
yani aynı anda birden fazla
farklı şey yapabilir.

00:00:58.691 --> 00:01:02.371
Çoğu teori, bildiğimiz her kelimenin
sadece bir işi olan

00:01:02.371 --> 00:01:05.771
ayrı bir işlem birimi tarafından
temsil edildiğini varsayar:

00:01:05.771 --> 00:01:10.931
söz konusu sözcükle eşleşen yeni
konuşma olasılığını değerlendirmek.

NOTE Paragraph

00:01:10.931 --> 00:01:15.139
Beyin bağlamında, bir kelimeyi temsil eden

00:01:15.139 --> 00:01:18.756
işlem birimi muhtemelen
beynin korteksindeki

00:01:18.756 --> 00:01:21.686
bir grup nörondaki bir ateşleme
aktivitesi modelidir.

00:01:21.686 --> 00:01:24.546
Bir kelimenin başlangıcını duyduğumuzda,

00:01:24.546 --> 00:01:27.286
bu tür binlerce birim
aktif hale gelebilir,

00:01:27.286 --> 00:01:29.352
çünkü bir kelimenin başlangıcında

00:01:29.352 --> 00:01:31.532
birçok olası eşleşme vardır.

00:01:31.532 --> 00:01:35.535
Daha sonra, kelime ilerledikçe
giderek daha fazla birim

00:01:35.535 --> 00:01:40.666
bazı hayati bilgilerin eksik olduğunu
ve aktivitesini kaybettiğini gösterir.

00:01:40.666 --> 00:01:43.126
Kelimenin sonundan çok önce,

00:01:43.126 --> 00:01:48.090
sadece bir ateşleme kalıbı aktif kalır,
bir kelimeye karşılık gelir.

00:01:48.090 --> 00:01:50.828
Buna "tanıma noktası" denir.

00:01:50.828 --> 00:01:53.648
Tek bir kelimeye odaklanma sürecinde,

00:01:53.648 --> 00:01:56.718
aktif birimler başkalarının
aktivitesini baskılayarak

00:01:56.718 --> 00:01:58.838
önemli milisaniyeler kazandırır.

00:01:58.838 --> 00:02:03.635
Çoğu insan saniyede yaklaşık
8 heceyi kavrayabilir.

NOTE Paragraph

00:02:03.635 --> 00:02:06.965
Ancak, amaç sadece kelimeyi
tanımakla kalmayıp

00:02:06.965 --> 00:02:10.415
aynı zamanda kayıtlı anlamına erişmektir.

00:02:10.415 --> 00:02:14.195
Beyin, kelimenin tam olarak
tanımlanmasından önce,

00:02:14.195 --> 00:02:16.875
birçok olası anlama ulaşır.

00:02:16.875 --> 00:02:20.708
Bunu, "kap-" gibi bir kelime
parçasını duyduktan sonra bile,

00:02:20.708 --> 00:02:23.298
dinleyenlerin tam kelimenin
ortaya çıkmasından önce

00:02:23.298 --> 00:02:26.798
kaptan veya kapital gibi
birden fazla olası anlamı kaydetmeye

00:02:26.798 --> 00:02:31.970
başlayacağını gösteren
çalışmalardan biliyoruz.

NOTE Paragraph

00:02:31.970 --> 00:02:35.120
Bu, her kelimeyi duyduğumuzda aklımızda

00:02:35.120 --> 00:02:38.480
kısa bir anlam patlaması olduğunu
ve tanıma noktasında

00:02:38.480 --> 00:02:43.291
beynin bir yoruma ayak
uydurduğunu gösterir.

00:02:43.291 --> 00:02:46.221
Tanıma süreci, bize rastgele
bir kelime dizisinden ziyade

00:02:46.221 --> 00:02:50.821
bağlam veren bir cümle ile
daha hızlı hareket eder.

00:02:50.821 --> 00:02:55.009
Bağlam ayrıca "bat" veya "crane" gibi
birden fazla yorum içeren kelimelerin

00:02:55.009 --> 00:02:59.009
amaçlanan anlamında
veya "no" ya da "know" gibi

00:02:59.009 --> 00:03:03.009
sesteş sözcüklerde bizi
yönlendirmeye yardımcı olur.

00:03:03.009 --> 00:03:07.393
Çok dilli insanlar için dinledikleri dil,
dil içeriğiyle eşleşmeyen

00:03:07.393 --> 00:03:12.706
potansiyel kelimeleri ortadan kaldırmak
için kullanılan başka bir ipucudur.

NOTE Paragraph

00:03:12.706 --> 00:03:16.706
Peki, bu sisteme tamamen yeni kelimeler
eklemeye ne dersiniz?

00:03:16.706 --> 00:03:20.706
Yetişkin olarak bile, birkaç günde bir
yeni bir kelimeyle karşılaşabiliriz.

00:03:20.706 --> 00:03:24.969
Ancak, her kelime birçok nöron
üzerine dağıtılmış ince ayarlanmış

00:03:24.969 --> 00:03:27.439
bir aktivite modeli olarak
temsil edilirse,

00:03:27.439 --> 00:03:31.992
yeni kelimelerin eskilerinin üzerine
yazılmasını nasıl önleyebiliriz?

00:03:31.992 --> 00:03:34.322
Bu problemden kaçınmak için,

00:03:34.322 --> 00:03:39.085
yeni kelimelerin başlangıçta beynin
hipokampus adı verilen bir bölümünde,

00:03:39.085 --> 00:03:42.693
korteksteki ana kelime deposundan
çok uzakta saklandığını,

00:03:42.693 --> 00:03:46.063
böylece nöronları başka kelimelerle
paylaşmadıklarını düşünüyoruz.

NOTE Paragraph

00:03:46.063 --> 00:03:49.073
Ardından, birden fazla gece uykusunda,

00:03:49.073 --> 00:03:54.470
yeni kelimeler yavaş yavaş aktarılır
ve eskileriyle iç içe geçer.

00:03:54.470 --> 00:03:57.990
Araştırmacılar, bu kademeli
edinim sürecinin

00:03:57.990 --> 00:04:01.354
mevcut kelimeleri bozmamaya
yardımcı olduğunu düşünüyor.

NOTE Paragraph

00:04:01.354 --> 00:04:02.774
Bu yüzden gündüz

00:04:02.774 --> 00:04:07.304
bilinçsiz aktivite, sohbet ederken
anlam patlamaları yaratır.

00:04:07.304 --> 00:04:12.305
Geceleri dinleniriz, ama beynimiz
yeni bilgiyi kelime ağına

00:04:12.305 --> 00:04:14.125
entegre etmekle meşgul olur.

00:04:14.125 --> 00:04:17.655
Uyandığımızda, bu süreç sürekli değişen

00:04:17.596 --> 00:04:20.696
dil dünyasına hazır olmamızı sağlar.