1
00:00:06,814 --> 00:00:13,619
De gemiddelde 20-jarige
kent tussen de 27.000 en 52.000 woorden.

2
00:00:14,045 --> 00:00:19,735
Als we 60 zijn, schommelt dat gemiddelde
tussen de 35.000 en 56.000.

3
00:00:20,053 --> 00:00:24,179
Uitgesproken duren de meeste
van die woorden minder dan een seconde.

4
00:00:24,330 --> 00:00:28,261
Dus bij ieder woord
moet het brein snel beslissen:

5
00:00:28,535 --> 00:00:31,965
welke van die duizenden mogelijkheden
past bij het signaal?

6
00:00:32,235 --> 00:00:36,079
In ongeveer 98% van de gevallen
kiest het brein het juiste woord.

7
00:00:36,345 --> 00:00:37,475
Maar hoe?

8
00:00:37,475 --> 00:00:41,115
Begrijpend luisteren
werkt anders dan begrijpend lezen,

9
00:00:41,115 --> 00:00:44,136
maar het lijkt op het begrijpen
van gebarentaal --

10
00:00:44,375 --> 00:00:48,573
al is begrijpend luisteren
meer onderzocht dan gebarentaal.

11
00:00:48,861 --> 00:00:51,421
De sleutel tot het begrijpen van spraak,

12
00:00:51,421 --> 00:00:54,691
is de rol van het brein
als parallelle processor,

13
00:00:54,691 --> 00:00:58,076
wat betekent dat het
meerdere dingen tegelijk kan doen.

14
00:00:58,522 --> 00:01:01,301
De meeste theorieën nemen aan
dat elk woord dat we kennen,

15
00:01:01,301 --> 00:01:05,771
vertegenwoordigd wordt door een aparte
proceseenheid die maar één taak heeft:

16
00:01:05,771 --> 00:01:10,654
beoordelen hoe waarschijnlijk het is
dat we dat woord nu horen.

17
00:01:10,931 --> 00:01:15,139
In termen van ons brein
is de proceseenheid van een woord

18
00:01:15,139 --> 00:01:19,796
waarschijnlijk een patroon
van vuuractiviteit van een groep neuronen

19
00:01:19,796 --> 00:01:21,436
in de cortex van het brein.

20
00:01:21,686 --> 00:01:23,506
Als we het begin van een woord horen,

21
00:01:23,506 --> 00:01:27,118
activeert dat wellicht duizenden
van dat soort eenheden,

22
00:01:27,118 --> 00:01:29,125
omdat alleen het begin van een woord

23
00:01:29,125 --> 00:01:31,532
nog naar veel verschillende
woorden kan verwijzen.

24
00:01:31,532 --> 00:01:35,535
Terwijl het woord zich verder ontvouwt,
merken steeds meer eenheden echter op

25
00:01:35,535 --> 00:01:40,313
dat er vitale informatie ontbreekt,
waarop ze hun activiteit staken.

26
00:01:40,666 --> 00:01:43,126
Wellicht al ver voor
het einde van het woord

27
00:01:43,126 --> 00:01:47,854
blijft nog maar één vuurpatroon actief,
verwijzend naar één woord.

28
00:01:48,090 --> 00:01:50,461
Dit heet het 'herkenningspunt'.

29
00:01:50,828 --> 00:01:53,648
Tijdens dit proces
van het inzoomen op één woord,

30
00:01:53,648 --> 00:01:56,718
onderdrukt de actieve eenheid
de activiteit van de anderen,

31
00:01:56,718 --> 00:01:58,670
wat belangrijke milliseconden bespaart.

32
00:01:58,898 --> 00:02:03,222
De meeste mensen begrijpen tot ongeveer
acht lettergrepen per seconde.

33
00:02:03,635 --> 00:02:06,965
Maar het doel is niet alleen
het woord te herkennen,

34
00:02:06,965 --> 00:02:10,223
maar ook de opgeslagen
betekenis ervan te benaderen.

35
00:02:10,415 --> 00:02:14,195
Het brein benadert vele mogelijke
betekenissen tegelijkertijd

36
00:02:14,195 --> 00:02:16,486
voordat het woord
volledig geïdentificeerd is.

37
00:02:16,875 --> 00:02:19,314
We weten dit van onderzoeken
die laten zien

38
00:02:19,314 --> 00:02:22,018
dat zelfs als we
een woordfragment horen --

39
00:02:22,018 --> 00:02:23,298
zoals 'kap' --

40
00:02:23,298 --> 00:02:26,798
luisteraars alvast op zoek gaan
naar verschillende betekenissen,

41
00:02:26,798 --> 00:02:31,611
zoals 'kapitein' of 'kapitaal',
voordat ze het woord volledig horen.

42
00:02:31,970 --> 00:02:35,120
Dit suggereert dat iedere keer
dat we een woord horen,

43
00:02:35,120 --> 00:02:38,480
er een explosie van betekenissen
in ons hoofd plaatsvind

44
00:02:38,480 --> 00:02:42,954
tot het brein pas op het herkenningspunt
besluit tot de uiteindelijke betekenis.

45
00:02:43,291 --> 00:02:46,221
Het herkenningsproces
speelt zich sneller af

46
00:02:46,221 --> 00:02:50,502
bij een zin die ons context geeft,
dan bij een willekeurige rij woorden.

47
00:02:50,821 --> 00:02:55,009
Context helpt ook te begrijpen
wat er precies wordt bedoeld

48
00:02:55,009 --> 00:02:59,009
als een woord meerdere betekenissen heeft,
zoals 'muis', of 'vorst',

49
00:02:59,009 --> 00:03:02,704
of in het geval van homofonen
zoals 'wij' of 'wei'.

50
00:03:03,009 --> 00:03:07,393
Voor meertaligen is de taal
waarnaar ze luisteren ook een aanwijzing

51
00:03:07,393 --> 00:03:12,353
om woorden te elimineren
die niet passen in de taalcontext.

52
00:03:12,706 --> 00:03:16,385
Hoe worden volstrekt nieuwe woorden
dan aan dit systeem toegevoegd?

53
00:03:16,706 --> 00:03:20,502
Zelfs volwassenen komen iedere paar dagen
wel weer een nieuw woord tegen.

54
00:03:20,706 --> 00:03:25,109
Maar als elk woord wordt gerepresenteerd
door een genuanceerd activiteitenpatroon

55
00:03:25,109 --> 00:03:27,439
verspreid over meerdere neuronen,

56
00:03:27,439 --> 00:03:31,594
hoe voorkomen we dan
dat nieuwe woorden oude overschrijven?

57
00:03:31,992 --> 00:03:34,322
We denken dat om dit te vermijden,

58
00:03:34,322 --> 00:03:39,085
nieuwe woorden eerst
worden opgeslagen in de hippocampus,

59
00:03:39,085 --> 00:03:42,693
ver weg van de centrale
woordenopslag in de cortex,

60
00:03:42,693 --> 00:03:45,643
zodat ze geen neuronen delen
met andere woorden.

61
00:03:46,063 --> 00:03:49,073
Gedurende meerdere nachten slaap

62
00:03:49,073 --> 00:03:54,254
verhuizen dan de nieuwe woorden
en worden ze verweven met bestaande.

63
00:03:54,470 --> 00:03:57,990
Onderzoekers denken
dat dit geleidelijke acquisitieproces

64
00:03:57,990 --> 00:04:01,122
helpt voorkomen dat bestaande
woorden worden beschadigd.

65
00:04:01,354 --> 00:04:02,774
Dus overdag

66
00:04:02,774 --> 00:04:05,895
genereert onbewuste activiteit
explosies van betekenis

67
00:04:05,895 --> 00:04:07,304
tijdens het kletsen.

68
00:04:07,304 --> 00:04:12,305
's Nachts rusten we, maar ons brein
integreert ondertussen nieuwe kennis

69
00:04:12,305 --> 00:04:14,125
in het bestaande woordennetwerk.

70
00:04:14,125 --> 00:04:17,655
Als we wakker worden,
zorgt dit proces dat we klaar zijn

71
00:04:17,596 --> 00:04:20,696
voor de voortdurend
veranderende wereld van taal.