1
00:00:06,814 --> 00:00:14,045
تێکڕای تەمەن ٢٠ ساڵەکان
٢٧٠٠٠ بۆ ٥٢٠٠٠ وشەی جیاواز دەزانن.

2
00:00:14,045 --> 00:00:20,053
لە تەمەنی ٦٠ ساڵیدا، ئەو ژمارەیە
تێکڕاکەی لە نێوان ٣٥٠٠٠ وشە و ٥٦٠٠٠ دایە

3
00:00:20,053 --> 00:00:24,330
قسە بکە بە دەنگی بەرز، زۆربەی ئەو وشانە
بۆ کەمتر لە یەك چرکە دەمێننەوە.

4
00:00:24,330 --> 00:00:28,535
کەواتە لەگەڵ هەر وشەیەكدا، مێشك
دەبێت بڕیاڕێکی خێرا بدات:

5
00:00:28,535 --> 00:00:32,235
کام لەو هەزاران هەڵبژاردانە
لەگەڵ ئاماژەکە دەگونجێت؟

6
00:00:32,235 --> 00:00:36,345
نزیکەی ٩٨%ی کاتەکە، مێشك وشە
ڕاستەکە هەڵدەبژێرێت.

7
00:00:36,345 --> 00:00:37,475
بەڵام چۆن؟

8
00:00:37,475 --> 00:00:41,115
تێگەشتنی وشە جیاوازە
لە تێگەشتنی خوێندنەوە،

9
00:00:41,115 --> 00:00:44,375
بەڵام چوونیەکە بۆ تێگەشتنی زمانی هێمایی—

10
00:00:44,375 --> 00:00:48,861
هەرچەندە تێگەشتن لە وشەی وتراو زیاتر
لە زمانی هێمایی لێکۆڵینەوەی لەسەر کراوە.

11
00:00:48,861 --> 00:00:51,421
کلیلی توانای ئێمە بۆ تێگەشتن لە قسە

12
00:00:51,421 --> 00:00:54,691
ڕۆڵی مێشکە
وەك بکەرێکی هاوڕێك،

13
00:00:54,691 --> 00:00:58,691
واتە دەتوانێت چەند شتی جیاواز بکات
لە هەمان کاتدا.

14
00:00:58,691 --> 00:01:01,301
زۆربەی بیردۆزەکان ئەوە دەگرنە ئەستۆ
کە هەر وشەیەكی ئێمە دەیزانین

15
00:01:01,301 --> 00:01:05,771
لەڕێگەی یەکەی کردارێکی جیاکراوە دەنوێنرێت
کە تەنها یەك کاری هەیە:

16
00:01:05,771 --> 00:01:10,931
ئەویش خەمڵاندنی ئەگەری گونجانی قسەی هاتوو
کە وشەیەکی تایبەتە.

17
00:01:10,931 --> 00:01:15,139
لە چوارچێوەی مێشکدا،
یەکەی کرداری کە نواندنی وشە دەکات

18
00:01:15,139 --> 00:01:19,796
لەوانەیە شێوازێك لە چالاکی تەقاندن بێت
بەسەر کۆمەڵەیەك لە خانە دەماریەکان

19
00:01:19,796 --> 00:01:21,686
لە توێکڵی مێشکدا.

20
00:01:21,686 --> 00:01:23,506
کاتێك ئێمە سەرەتای وشەیەک دەبیستین،

21
00:01:23,506 --> 00:01:27,286
چەندین هەزار وەك یەکە بنچینەییەکان
لەوانەیە چالاك بێت،

22
00:01:27,286 --> 00:01:29,352
چونکە تەنها لەگەڵ دەسپێکی
وشەیەك،

23
00:01:29,352 --> 00:01:31,532
چەندین هەڵبژاردەی گونجاو هەیە.

24
00:01:31,532 --> 00:01:35,535
دواتر، کە وشەکە بەردەوام دەبێت،
یەکەی زیاتر و زیاتر تۆمار دەکرێن،

25
00:01:35,535 --> 00:01:40,666
کە هەندێك پارچەی گرینگ لە زانیاری
ونبوون و چالاکی لە دەست دراوە.

26
00:01:40,666 --> 00:01:43,126
شیاوانە باشە بەر لە کۆتایی وشەکە،

27
00:01:43,126 --> 00:01:48,090
تەنها یەك شێوازی تەقاندن بە چالاکی 
دەمێنێتەوە هاوشێوە بۆ یەك وشە.

28
00:01:48,090 --> 00:01:50,828
.ئەمە پێی دەگوترێت "خاڵی تێگەشتن"

29
00:01:50,828 --> 00:01:53,648
لە کرداری تیژکردنەوەی یەک وشەدا

30
00:01:53,648 --> 00:01:56,718
یەکە چالاکەکان چالاکی ئەوانی دیکە
کپ دەکەن،

31
00:01:56,718 --> 00:01:58,838
بۆ پاراستنی میلی چرکەی زۆر گرینگ.

32
00:01:58,838 --> 00:02:03,635
زۆربەی خەڵکی دەتوانن لە زیاتر لە
نزیکی ٨ بڕگە تێبگەن لە هەر چرکەیەکدا.

33
00:02:03,635 --> 00:02:06,965
تا ئێستا، ئامانجەکە تەنها
بۆ ناسینەوەی وشەکە نییە،

34
00:02:06,965 --> 00:02:10,415
بەڵکو بەهەمان شێوە بۆ
گەشتنە بە مانا کۆکراوەکەی.

35
00:02:10,415 --> 00:02:14,195
مێشک دەگات بە زۆربەی مانا شیاوەکان
لە هەمان کاتدا،

36
00:02:14,195 --> 00:02:16,875
بەر لەوەی وشەکە بەتەواوەتی بناسرێتەوە.

37
00:02:16,875 --> 00:02:22,018
لەو توێژینەوانەی کە نیشانی دەدەن دەزانین
کە تەنانەت لەسەروو بیستنی پارچەیەکی وشەکە—

38
00:02:22,018 --> 00:02:23,298
وەکو "cap"—

39
00:02:23,298 --> 00:02:26,798
گوێگرەکان دەست دەکەن بە تۆمارکردنی
مانای شیاوی هەمەجۆر،

40
00:02:26,798 --> 00:02:31,970
وەکو captain یان capital،
پێش ئەوەی تەواوی وشەکە بێتە دەرەوە.

41
00:02:31,970 --> 00:02:35,120
ئەوە دەری دەخات کە هەر کاتێك
ئێمە گوێمان لە وشەیەك دەبێت

42
00:02:35,120 --> 00:02:38,480
تەقینەوەیەکی کورت لە ماناکان
لە مێشکماندایە،

43
00:02:38,480 --> 00:02:43,291
و لەڕێگەی خاڵی تێگەشتن
مێشك جێگیر دەبێت لەسەر یەك لێکدانەوە.

44
00:02:43,291 --> 00:02:46,221
کرداری تێگەشتن بە خێرایی زیاتر دەجوڵێت

45
00:02:46,221 --> 00:02:50,821
لەگەڵ ڕستەیەك کە بوارێکمان دەداتێ
لە زنجیرەیەکی هەڕەمەکی لە وشە.

46
00:02:50,821 --> 00:02:55,009
هەروەها بوار یارمەتی ڕابەرایەتی کردنمان دەدات بەرەو
مانای ئەو وشانەی کە دەمانەوێت

47
00:02:55,009 --> 00:02:59,009
لەگەڵ لێکدانەوە هەمەجۆرەکان،
وەکو "شەمشەمەکوێرە"، یاخود "لەقلەق"،

48
00:02:59,009 --> 00:03:03,009
یاخود لە باری دەربڕینە لێكچووەکان
وەکو "no" یان "know".

49
00:03:03,009 --> 00:03:07,393
بۆ خەڵکانی فرە زمان، ئەو زمانەی
ئەوان گوێی پێدەگرن ئاماژەیەکی دیکەیە،

50
00:03:07,393 --> 00:03:12,706
بەکاردێت بۆ لابردنی وشە شاراوەکان
کە گونجاو نییە بۆ چوارچێوەی زمانەکە.

51
00:03:12,706 --> 00:03:16,706
کەواتە، چی دەربارەی زیادکردنی تەواوەتی
وشەی نوێ بۆ ئەو سیستەمە؟

52
00:03:16,706 --> 00:03:20,706
تەنانەت وەك گەنجان، لەوانەیە ئێمە بە ڕێکەوت
وشەی نوێ بین هەموو چەند ڕۆژێك.

53
00:03:20,706 --> 00:03:25,109
بەڵام ئەگەر هەموو وشەیەك وەکو
شێوازێکی پوختی چالاکی بنوێنرێت

54
00:03:25,109 --> 00:03:27,439
دابەش دەبێت بۆ سەر چەندین خانە دەماریەکان،

55
00:03:27,439 --> 00:03:31,992
چۆن ئێمە ڕێگری بکەین لەوەی وشەی نوێ
لە جێگەی وشەی کۆن بنوسرێتەوە؟

56
00:03:31,992 --> 00:03:34,322
ئێمە بیر دەکەینەوە کە
بۆ خۆلادان لەو کێشەیە،

57
00:03:34,322 --> 00:03:39,085
وشە نوێیەکان سەرەتا لە چەند بەشێکی
مێشک کۆدەبێتەوە کە پێی دەڵێن قەڵا،

58
00:03:39,085 --> 00:03:42,693
لەڕاستیدا دوور لە مانا کۆکراوەکانی وشەکان
لە توێکڵدا،

59
00:03:42,693 --> 00:03:46,063
لەبەرئەوە خانە دەمارییەکان بەشداری ناکەن
لەگەڵ وشەکانی دیکە.

60
00:03:46,063 --> 00:03:49,073
دواتر، بە درێژای چەندین شەو لە خەو،

61
00:03:49,073 --> 00:03:54,470
وشەی نوێ بەهێواشی دەئاخاوترێت
و دەگوازرێتەوە بەسەر کۆنەکاندا.

62
00:03:54,470 --> 00:03:57,990
توێژەرەکان وابیر دەکەنەوە
ئەو کرداری دەستکەوتنە پلە بە پلەیە

63
00:03:57,990 --> 00:04:01,354
یارمەتی دوورکەوتنەوە لە پارچە پارچە بوونی
وشە هەبووەکان دەدات.

64
00:04:01,354 --> 00:04:02,774
هەروەها لە ڕۆژدا،

65
00:04:02,774 --> 00:04:07,304
چالاکییە هەست پێنەکراوەکان تەقینەوەی
ماناکان دروست دەكەن کاتێك دەدوێین.

66
00:04:07,304 --> 00:04:12,305
لە شەودا، ئێمە پشوو دەدەین، بەڵام مێشکمان
سەرقاڵە بە لێکدانەوەی زانیاری نوێ

67
00:04:12,305 --> 00:04:14,125
لە تۆڕی وشەدا.

68
00:04:14,125 --> 00:04:17,655
کاتێك هەڵدەستین لە خەو، ئەو کردارە
دڵنیامان دەکاتەوە لەوەی ئێمە ئامادەین

69
00:04:17,596 --> 00:04:20,696
بۆ جیهانی هەمیشە گۆڕاو لە زمان.