WEBVTT

00:00:07.791 --> 00:00:11.601
Alber Kami je odrastao okružen nasiljem.

00:00:11.601 --> 00:00:16.219
Njegova domovina Ažir se bila zaglibila
u konfliktu između domaćih Alžiraca

00:00:16.219 --> 00:00:18.869
i kolonizatora, francuskih Evropljana.

00:00:18.869 --> 00:00:21.329
Izgubio je oca u Prvom svetskom ratu

00:00:21.329 --> 00:00:24.367
i ocenjeno je da je nesposoban
da se bori u drugom.

00:00:24.367 --> 00:00:28.526
Boreći se sa tuberkulozom u Francuskoj
i suočavajući se sa ratnim razaranjima

00:00:28.526 --> 00:00:32.477
kao novinar otpora,
Kami je postajao malodušan.

00:00:32.906 --> 00:00:38.773
Nije mogao da pojmi bilo kakav smisao iza
sveg tog beskrajnog krvoprolića i patnje.

00:00:38.773 --> 00:00:42.263
Zapitao se: ako svet nema smisla,

00:00:42.263 --> 00:00:46.790
da li individualni životi
i dalje mogu da imaju vrednost?

NOTE Paragraph

00:00:46.790 --> 00:00:50.930
Mnogi Kamijevi savremenici
su istraživali slična pitanja

00:00:50.930 --> 00:00:55.860
u okvirima nove filozofije
nazvane egzistencijalizam.

00:00:55.860 --> 00:00:59.576
Egzistencijalisti su verovali
da se ljudi rađaju kao neispisane table

00:00:59.576 --> 00:01:04.457
i da je svako odgovoran za stvaranje
sopstvenog smisla usred haosa sveta.

00:01:04.457 --> 00:01:07.517
Međutim, Kami je odbacio
njihovu školu mišljenja.

00:01:07.517 --> 00:01:11.397
Tvrdio je da se svi ljudi rađaju
sa zajedničkom ljudskom prirodom

00:01:11.397 --> 00:01:14.137
koja ih povezuje ka zajedničkim ciljevima.

00:01:14.137 --> 00:01:21.319
Jedan od tih ciljeva je traženje smisla
uprkos proizvoljnoj okrutnosti sveta.

00:01:21.319 --> 00:01:27.440
Kami je gledao na žudnju čovečanstva
za smislom i tihu ravnodušnost univerzuma

00:01:27.440 --> 00:01:31.210
kao na dva neuklopiva delića slagalice

00:01:31.210 --> 00:01:37.069
i smatrao je potrebu za njihovim
uklapanjem suštinski apsurdnom.

00:01:37.069 --> 00:01:42.092
Ova tenzija je postala središte
Kamijeve filozofije apsurda,

00:01:42.092 --> 00:01:46.226
koja je tvrdila da je život
po svojoj prirodi uzaludan.

00:01:46.226 --> 00:01:49.046
Istraživanje života bez smisla

00:01:49.046 --> 00:01:52.686
je postalo vodeće pitanje
iza Kamijevog ranog dela,

00:01:52.686 --> 00:01:56.696
koje je naslovio „ciklus apsurda”.

NOTE Paragraph

00:01:56.696 --> 00:02:00.516
Zenit ovog ciklusa
i Kamijev prvi objavljeni roman

00:02:00.516 --> 00:02:03.576
pruža krajnje sumoran odgovor.

00:02:03.576 --> 00:02:08.611
„Stranac” prati Mersoa,
emocionalno obamrlog mladića

00:02:08.611 --> 00:02:11.883
koji ne pridaje mnogo smisla bilo čemu.

00:02:12.351 --> 00:02:15.611
Ne plače na majčinoj sahrani,

00:02:15.611 --> 00:02:18.941
podržava komšijinu intrigu da ponizi ženu,

00:02:18.941 --> 00:02:24.891
čak i vrši čin nasilja -
ali Merso ne oseća grižu savesti.

00:02:24.891 --> 00:02:31.298
Za njega, svet je besmislen
te za moralne sudove nema mesta u istom.

00:02:31.298 --> 00:02:34.518
Ovaj stav stvara
neprijateljstvo između Mersoa

00:02:34.518 --> 00:02:37.468
i uređenog društva u kom živi,

00:02:37.468 --> 00:02:43.284
polako uvećavajući njegovu otuđenost
sve do eksplozivnog vrhunca romana.

NOTE Paragraph

00:02:43.284 --> 00:02:49.108
Nasuprot njegovog prezrenog junaka, Kami
je slavljen zbog svoje iskrene filozofije.

00:02:49.108 --> 00:02:54.239
„Stranac” ga je vinuo u zvezde
i Kami je nastavio da stvara dela

00:02:54.239 --> 00:02:58.239
koja su istraživala
vrednost života usred apsurda,

00:02:58.239 --> 00:03:02.786
a mnoga od njih su se vrtela
oko istog filozofskog pitanja:

00:03:02.786 --> 00:03:05.216
ako je život uistinu besmislen,

00:03:05.216 --> 00:03:09.764
da li je samoubistvo
jedini racionalan odgovor?

NOTE Paragraph

00:03:09.764 --> 00:03:13.444
Kamijev odgovor
je bilo nedvosmisleno „ne”.

00:03:13.444 --> 00:03:17.534
Možda nema objašnjenja
za naš nepravedni svet,

00:03:17.534 --> 00:03:21.507
ali odabrati život uprkos svemu
je najsuštinskije ispoljavanje

00:03:21.507 --> 00:03:23.567
naše istinske slobode.

00:03:23.567 --> 00:03:26.807
Kami ovo objašnjava
u jednom od svojih najčuvenijih eseja

00:03:26.807 --> 00:03:30.067
u čijem je središtu grčki mit o Sizifu.

00:03:30.067 --> 00:03:33.267
Sizif je bio kralj koji je varao bogove

00:03:33.267 --> 00:03:38.054
i bio je osuđen da beskonačno
kotrlja kamen uz brdo.

00:03:38.054 --> 00:03:42.827
Okrutnost njegove kazne
počiva u njenoj jedinstvenoj uzaludnosti,

00:03:42.827 --> 00:03:47.476
ali Kami tvrdi da je čitavo
čovečanstvo u istoj situaciji.

00:03:47.476 --> 00:03:50.926
I tek kada prihvatimo
besmisao naših života

00:03:50.926 --> 00:03:55.130
možemo da se suočimo sa apsurdom
sa visoko uzdignutim glavama.

00:03:55.130 --> 00:04:00.575
Kako Kami kaže, kada kralj odabere
da još jednom otpočne neumoljivi zadatak:

00:04:00.575 --> 00:04:03.855
„Moramo da zamislimo Sizifa srećnog.”

NOTE Paragraph

00:04:03.855 --> 00:04:07.855
Kamijevi savremenici
nisu bili toliko otvoreni za uzaludnost.

00:04:07.855 --> 00:04:11.405
Mnogi egzistencijalisti
su bili zagovornici nasilne revolucije

00:04:11.405 --> 00:04:12.788
kojom bi se svrgnuli sistemi

00:04:12.788 --> 00:04:16.705
za koje su verovali da lišavaju
ljude aktivnog učešća i svrhe.

00:04:17.038 --> 00:04:21.831
Kami je odgovorio svojim drugim
skupom dela: ciklusom pobune.

00:04:21.831 --> 00:04:26.111
U „Pobunjenom čoveku”
je istraživao pobunu kao čin stvaranja,

00:04:26.111 --> 00:04:28.356
a ne kao čin destrukcije.

00:04:28.356 --> 00:04:31.286
Kami je verovao da bi
izokretanje dinamike moći

00:04:31.286 --> 00:04:35.388
samo dovelo do beskrajnog ciklusa nasilja.

00:04:35.388 --> 00:04:38.668
Umesto toga, način da se izbegne
bespotrebno krvoproliće

00:04:38.668 --> 00:04:43.879
je da se postigne razumevanje javnosti
o našoj zajedničkoj ljudskoj priorodi.

00:04:43.879 --> 00:04:47.991
Ironično, baš je ovaj ciklus
relativno miroljubivih ideja

00:04:47.991 --> 00:04:52.615
pokrenuo njegovo razilaženje
sa mnogim kolegama piscima i filozofima.

NOTE Paragraph

00:04:52.615 --> 00:04:54.225
Uprkos kontroverzi,

00:04:54.225 --> 00:04:58.993
Kami je započeo rad na svom najdužem
i najintimnijem romanu do tad:

00:04:58.993 --> 00:05:03.480
autobiografskom delu
naslovljenom „Prvi čovek”.

00:05:03.805 --> 00:05:08.163
Planirao je da roman bude
prvi deo u optimističnijem novom smeru:

00:05:08.163 --> 00:05:10.273
ciklusu ljubavi.

NOTE Paragraph

00:05:10.273 --> 00:05:14.544
Međutim, 1960. godine, Kami
je iznenda umro u automobilskoj nesreći

00:05:14.544 --> 00:05:18.718
koja bi jedino mogla da se opiše
kao besmislena i apsurdna.

00:05:19.206 --> 00:05:22.046
Iako svet nikad nije
ugledao njegov ciklus ljubavi,

00:05:22.046 --> 00:05:27.798
njegovi ciklusi pobune i apsurda i dalje
imaju odjek kod današnjih čitalaca.

00:05:27.798 --> 00:05:32.346
Njegov koncpet apsurda je postao
deo svetske književnosti,

00:05:32.346 --> 00:05:36.457
filozofije 20. veka, pa čak i pop kulture.

00:05:37.283 --> 00:05:42.645
Danas, Kami ostaje vodič od poverenja
za trenutke neizvesnosti;

00:05:42.645 --> 00:05:48.745
njegove ideje prkosno prožimaju
nerazumni svet inspiracijom,

00:05:48.745 --> 00:05:50.325
a ne porazom.