WEBVTT

00:00:06.609 --> 00:00:12.230
Bu dars to‘liq internet haqida. Internet juda ham tirband joy va 

00:00:12.230 --> 00:00:19.289
mana bu tirband yo‘lga o‘xshaydi. Xabarlar mashinalarga o‘xshab, o‘z manziliga 
yetib olish uchun tez va shovqinli harakatlar qilishayapti.

00:00:19.289 --> 00:00:23.770
Xabarlar internet bo‘ylab juda tez harakat qiladi.
Internet qanday ishlashi ustida mashq qilish sizga internetdan foydalanganingizda  

00:00:23.770 --> 00:00:28.340
nima sodir bo‘layotganini tushunishga yordam beradi. Siz xabarlar qanday qilib sizning komputeringizdan 

00:00:28.340 --> 00:00:34.520
biron sevimli saytingizga yoki biron do‘stingizdan pochta qutisiga kelib tushayotganini o‘rganasiz.
Siz yo‘llarni bilsangiz va belgilarni o‘qiy olsangiz, 

00:00:34.520 --> 00:00:39.770
yo‘ldagi tirbandlikni nazorat qilish osonlashgani kabi sahna ortida nima bo‘layotganini bilsangiz, 

00:00:39.770 --> 00:00:44.380
internet bo‘ylab sayohat qilish ham unchalik murakkab emas. Internetda 

00:00:44.380 --> 00:00:49.060
xabarlar jo‘natish pochtada xabar jo‘natishga biroz o‘xshaydi ammo bir ikkita farqi bor.

00:00:49.060 --> 00:00:56.700
Men <i>Google.com</i>daman. Bu sayt uchun IP manzil mana bu son. Siz 

00:00:56.700 --> 00:01:01.440
IP manzilni pochtadagi qaytadigan manzilingiz sifatida qabul qilishingiz mumkin.
Keling, tasavvur qilamizki,

00:01:01.440 --> 00:01:06.469
men pochtada biron xabarni ana u yerda pastdagi idoradagi kimgadir jo‘natishni xohlayman. 
Siz o‘sha eshikdagi 

00:01:06.469 --> 00:01:12.540
<i>URL</i> manzili va IP manzilini ko‘ryapsizmi? Men bu xabarni yozganman va <i>send</i>ni bosdim.
Pochta xizmatidan

00:01:12.540 --> 00:01:17.130
farqli o‘laroq, sodir bo‘ladigan birinchi narsa bu 
internet xabarni kichikroq qismlarga 

00:01:17.130 --> 00:01:23.400
bo‘lib tashlaydi, shunda u osonroq jo‘natila oladi. Bu kichik qismlar paketlar deb nomlanadi.
Xabarning

00:01:23.400 --> 00:01:28.820
har bir paketi manzilga bittasi bir vaqtda jo‘natiladi. Bu paketlarning barchasi to‘g‘ri tartibda birgalikda qo‘yiladi

00:01:28.820 --> 00:01:33.600
shunda qabul qiluvchi xabarni to‘g‘ri o‘qiy oladi. Albatta, 

00:01:33.600 --> 00:01:38.490
internet qanday ishlashini o‘rganish uchun ko‘p narsalar bor ammo bu boshlash uchun yaxshi.

00:01:38.490 --> 00:01:43.619
Siz internetning idrokli foydalanuvchisiga aylanish yo‘lidasiz! Oila a’zolaringizga va do‘stlaringizga nima o‘rganganingizni

00:01:43.619 --> 00:01:50.650
aytib borayotganingizga amin bo‘ling! Mening ismim <i>Amanda Camp</i> men <i>Google</i>da dasturiy qism bo‘yicha muhandisman. Men profil va 

00:01:50.650 --> 00:01:59.560
aloqa ma’lumotlarini joylashtiruvchi <i>backend server</i> ustida ishlaydigan jamoada ishlayman. Ishimda, biz

00:01:59.560 --> 00:02:06.560
kontaktlar boshqa qurilmalarga, masalan telefoningizga qanday jo‘natilishi haqida ko‘p o‘ylaymiz. 

00:02:06.560 --> 00:02:13.840
Ba’zi odamlarda ko‘plab kontaktlar bor, siz aytishingiz mumkin, 1000 lab kontaktlar va biz bu kontaktlarning barchasini birdaniga 

00:02:13.840 --> 00:02:20.280
sizning telefoningizga jo‘natishni xohlamaymiz chunki bu juda ham katta xabar. Internet  

00:02:20.280 --> 00:02:25.180
katta xabarlarni paketlarga bo‘lganiga o‘xshab, biz bir vaqtda sizning telefonningizga 100 ta kontakt 

00:02:25.180 --> 00:02:31.370
jo‘natadigan, telefoningizga bizga javob berish imkoniyatini beradigan va keyingi 100 kontaktni 

00:02:31.370 --> 00:02:38.330
so‘raydigan <i>paging</i> degan tushunchadan foydalanamiz. Dasturiy qismning eng ajoyib jihati 

00:02:38.330 --> 00:02:43.989
u butun dunyoga o‘z ta’sirini ko‘rsata oladi. Birinchi marta dasturlashni o‘rganganimda 19 yoshda bo‘lganman.

00:02:43.989 --> 00:02:49.060
Adashmasam, o‘sha payt kollejda ikkinchi yoki uchinchi bosqichda o‘qiganman. Yozganimni eslay oladigan 

00:02:49.060 --> 00:02:56.000
birinchi dasturim Selsiydan Farenhitga o‘zgartirish edi. Men dasturlashni yoqtiraman,

00:02:56.000 --> 00:03:01.550
chunki men odamlarga yordam berishni yoqtiraman. Men <i>Google</i>da butun dunyodagi odamlarga yordam bera oladigan 

00:03:01.550 --> 00:03:04.590
dasturlar yoza olaman va bular haqiqatda aqlni charxlaydi va maroqli.