WEBVTT

00:00:01.613 --> 00:00:04.715
Ben bir fikir aktivistiyim.

00:00:05.895 --> 00:00:07.456
Bu demek oluyor ki

00:00:07.456 --> 00:00:12.896
inandığım fikirlerin, 
amacına ulaşması için

NOTE Paragraph

00:00:13.306 --> 00:00:18.456
Ekvator'un hangi tarafında doğduklarına
bakmaksızın savaşıyorum.

00:00:18.696 --> 00:00:20.035
Böyle de yapmalıyım.

00:00:20.035 --> 00:00:21.745
Bizzat kendim

00:00:22.975 --> 00:00:26.337
kibar tabirle "Küresel Güney"

00:00:26.337 --> 00:00:28.793
veya "gelişen dünya" denilen 
yerden geliyorum.

00:00:28.900 --> 00:00:30.263
Ama bu konuda dürüst olalım,

00:00:30.263 --> 00:00:32.924
bu kelimeleri söylerken
asıl kastettiğimiz yoksul dünya,

00:00:33.014 --> 00:00:34.003
hazır konteynırlar,

00:00:34.003 --> 00:00:35.704
başka yerlere,

00:00:35.704 --> 00:00:37.987
başka insanlara ait

00:00:38.011 --> 00:00:42.268
ikinci el fikirleri kastediyoruz.

NOTE Paragraph

00:00:45.026 --> 00:00:48.884
Ama senaryodan biraz uzaklaşacağım

00:00:48.908 --> 00:00:51.158
ve sizi bu yerlerin canlı
ve yeni fikirlerle

00:00:51.182 --> 00:00:54.395
dolu olduğuna ikna etmeye çalışacağım.

00:00:55.401 --> 00:00:57.639
Bahsetmek istediğim konu:
Nereden başlarım?

00:00:58.639 --> 00:01:02.467
İskenderiye, Mısır

00:01:03.147 --> 00:01:04.503
Rizwan ile tanıştığımız yer.

00:01:05.076 --> 00:01:06.557
Çarşıda yürürken,

00:01:06.571 --> 00:01:09.982
arterlerindeki kanın
pıhtılaşmasını önleyen

00:01:10.006 --> 00:01:12.328
bir kalp ilacı almak için
bir eczaneye girer

00:01:12.328 --> 00:01:14.737
ve şöyle bir gerçekle karşılaşır,

00:01:16.508 --> 00:01:20.023
Mısır'daki ölümlerin %82'sinden sorumlu

00:01:20.047 --> 00:01:25.787
büyüyen bir salgın olmasına rağmen,

00:01:25.811 --> 00:01:29.236
bu tür durumlarda kullanılan ilaçlar,

00:01:29.260 --> 00:01:32.535
şimdiye kadarki en dahi sahtekarların

00:01:32.559 --> 00:01:34.088
hedefi haline geldi.

00:01:35.413 --> 00:01:38.312
Bu sahtekarlar sahte ilaçlar üretiyorlar.

NOTE Paragraph

00:01:40.073 --> 00:01:42.134
Neyse ki Rizwan için, ben ve takımım

00:01:42.158 --> 00:01:43.697
Afrika'daki en büyük

00:01:43.721 --> 00:01:48.629
ilaç şirketi ile ortak çalışıyoruz.

00:01:49.883 --> 00:01:54.990
Mısır'ın en çok satan
kalp ilacının kutusuna,

00:01:54.990 --> 00:01:59.793
tek kullanımlık şifreler koyduk.

00:02:00.421 --> 00:02:04.551
Böylece Rizwan kalp ilacı satın aldığında,

00:02:04.575 --> 00:02:07.345
bu tek kullanımlık şifreleri

00:02:07.349 --> 00:02:09.741
Afrika'daki tüm telekom
şirketleriyle yaptığımız

00:02:09.765 --> 00:02:13.430
anlaşma sayesinde

00:02:13.862 --> 00:02:16.239
ücretsiz olarak
bu kısa koda girebilir.

00:02:16.263 --> 00:02:19.533
Sonra ona güvence veren

00:02:19.533 --> 00:02:22.059
Mısır'daki tüm ilaçların %12'sini kapsayan

00:02:22.083 --> 00:02:27.373
sahte ilaçlardan olmadığına dair
bir mesaj alır,

00:02:27.999 --> 00:02:29.917
buna hayat mesajı da denebilir.

NOTE Paragraph

00:02:31.338 --> 00:02:33.899
Muhteşem Nil Nehri kıyılarından

00:02:33.923 --> 00:02:38.902
Kenya'daki Rift Vadileri'ne uzanalım.

00:02:38.926 --> 00:02:42.504
Narok'ta saygıdeğer
Ole Lenku ile tanıştık.

00:02:42.518 --> 00:02:44.824
Ole Lenku tarım ürünleri
dükkanına girdiğinde,

00:02:44.848 --> 00:02:48.530
eğer onları dikecek olsaydı, tek isteği

00:02:48.554 --> 00:02:50.243
çocuklarının okul masraflarını

00:02:50.267 --> 00:02:52.667
ödemeye yetecek kadar hasat verecek

00:02:52.691 --> 00:02:55.446
onaylı ve düzgün lahana
tohumu satın almak.

00:02:55.470 --> 00:02:56.681
Tek isteği bu.

00:02:57.250 --> 00:02:58.712
Maalesef,

00:02:58.736 --> 00:03:01.635
uluslararası organizasyonların
hesaplarına göre

00:03:01.659 --> 00:03:06.677
Doğu ve Güney Afrika'da satılan tohumların

00:03:06.701 --> 00:03:08.176
%40'ının kalitesi yetersiz,

00:03:08.200 --> 00:03:09.796
bazıları ise tamamen sahte.

00:03:10.836 --> 00:03:12.324
Neyse ki Ole için,

00:03:12.348 --> 00:03:15.685
takımımız yine işinin başındaydı,

00:03:15.709 --> 00:03:20.141
Kenya'daki önde gelen tarım regülatörü ile

00:03:20.165 --> 00:03:23.570
çalışarak ülkedeki bütün tohumların

00:03:23.594 --> 00:03:25.072
onay sürecini dijitalleştirdik,

00:03:25.096 --> 00:03:29.085
buna her bir tohum, sorgum,
darı, mısır dahil,

00:03:29.109 --> 00:03:35.693
böylece Ole Lenku
darı paketindeki kodu girdiğinde

00:03:35.717 --> 00:03:40.594
aldığı tohumun sertifikalı olduğuna dair

00:03:40.618 --> 00:03:44.482
bir teminat mesajı alacak.

NOTE Paragraph

00:03:45.175 --> 00:03:48.445
Kenya'dan Hindistan, Noida'ya uzanıyoruz.

00:03:48.469 --> 00:03:50.641
Durdurulamayan Ambika

00:03:50.665 --> 00:03:54.342
orada elit bir atlet olma
hayaline tutunuyor

00:03:54.342 --> 00:03:57.661
çünkü biliyor ki, bileşen
sınıflandırma teknolojisi sayesinde

00:03:57.685 --> 00:04:00.214
doping testlerini alt üst edecek

00:04:00.238 --> 00:04:02.923
ve onu sevdiği spordan uzaklaştıracak

00:04:02.947 --> 00:04:05.336
herhangi bir şeyi

00:04:06.593 --> 00:04:10.072
kazara da olsa tüketmeyecek.

NOTE Paragraph

00:04:11.084 --> 00:04:13.565
Son olarak, Gana'ya geçiyoruz,

00:04:13.565 --> 00:04:16.122
değinilmesi gereken
başka bir sorunun olduğu,

00:04:16.146 --> 00:04:18.960
kendi memleketime,

00:04:18.984 --> 00:04:22.125
orada aşı azlığı
ya da kalitesiz aşı sorunu var.

NOTE Paragraph

00:04:22.149 --> 00:04:27.623
Bir bebeğe aşı yaptığınızda,

00:04:27.647 --> 00:04:30.517
ona, onu öldürebilecek
veya sakat bırakabilecek

00:04:30.541 --> 00:04:34.530
hastalıklardan korunacağına 
dair sigorta veriyorsunuz.

00:04:34.554 --> 00:04:36.459
Bu bazen ömür boyu olabilir.

00:04:36.483 --> 00:04:41.564
Problem, aşıların narin 
organizmalar olması

00:04:41.588 --> 00:04:44.751
ve 2 ile 8 derece arasında 
saklanması gerektiği.

00:04:45.449 --> 00:04:48.577
Bunu yapmazsanız etkileri azalır

00:04:48.601 --> 00:04:51.108
ve çocuğun hak ettiği bağışıklığı

00:04:51.132 --> 00:04:52.966
daha fazla sağlayamazlar.

00:04:53.704 --> 00:04:56.441
Bilgisayar görüsü bilimcileriyle çalışarak

00:04:56.465 --> 00:05:01.067
aşı şişelerindeki basit işaretleri

00:05:01.091 --> 00:05:03.535
ham bir termometreye dönüştürdük.

00:05:04.190 --> 00:05:07.769
Şekil zamanla dereceye göre değişiyor,

00:05:07.793 --> 00:05:11.475
ta ki aşıda belirgin bir iz görünene dek.

00:05:11.499 --> 00:05:14.928
Böylece hemşire telefonunda tarama yaparak

00:05:14.952 --> 00:05:18.375
aşının doğru bir şekilde

00:05:18.375 --> 00:05:20.344
muhafaza edilip edilmediğini bulabilir,

00:05:20.344 --> 00:05:23.360
böylece çocuğu aşılamadan önce
aşıdan emin olmuş olur.

00:05:24.514 --> 00:05:27.183
Bu tam anlamıyla gelecek nesli korumaktır.

NOTE Paragraph

00:05:27.207 --> 00:05:30.808
Bunlar, dünyanın bu bölümündeki

00:05:30.808 --> 00:05:34.808
hayatları ve toplumları
kurtaran bazı çözümler.

00:05:34.832 --> 00:05:36.468
Ancak size hatırlatırım ki,

00:05:36.492 --> 00:05:38.845
bunların arkasında güçlü fikirler var

00:05:38.859 --> 00:05:40.328
ve ben birkaçına değineceğim.

NOTE Paragraph

00:05:40.780 --> 00:05:45.359
İlki, sosyal güven ile kişiler arası
güven aynı şey değildir.

00:05:46.128 --> 00:05:49.319
İkincisi, tüketim
ve düzenleme arasındaki fark,

00:05:49.343 --> 00:05:51.401
gittikçe birbirine bağlanan dünyamızda

00:05:51.401 --> 00:05:52.826
artık uygulanabilir değil.

00:05:53.540 --> 00:05:56.077
Üçüncü olarak,
merkezsizleştirilmiş özerklik,

00:05:56.101 --> 00:05:59.023
çokça saygı duyduğum Batı'daki
blok zinciri sevdalılarının

00:05:59.047 --> 00:06:00.391
ne dediğine bakmaksızın

00:06:00.415 --> 00:06:05.555
sosyal sorumluluk geri bildirim 
döngülerini artırmak kadar önemli değil.

00:06:05.579 --> 00:06:06.985
Bunlar fikirlerden bazıları.

NOTE Paragraph

00:06:08.210 --> 00:06:10.701
Gittiğim yerlerde bu konuşmayı

00:06:10.725 --> 00:06:14.849
ve bu yorumları yapıp
bu örnekleri ne zaman versem

00:06:14.873 --> 00:06:16.964
insanlar, "eğer fikirler bu kadar parlaksa

00:06:16.964 --> 00:06:19.970
neden her yerde değiller?
Ben hiç duymadım." diye soruyorlar.

00:06:19.970 --> 00:06:21.171
Sizi temin ederim ki,

00:06:22.219 --> 00:06:24.547
bu fikirleri duymamış olmanızın sebebi

00:06:24.571 --> 00:06:27.467
başta değindiğim şeyin ta kendisi.

00:06:28.142 --> 00:06:31.514
Bu da dünyada, iyi fikirlerin
doğdukları coğrafyada

00:06:31.538 --> 00:06:34.337
doğru bir şekilde değerlendirilemeyen

00:06:34.361 --> 00:06:36.629
yerlerin olmasından kaynaklanıyor.

00:06:36.653 --> 00:06:39.256
Ben buna "zihinsel coğrafi
emperyalizm" diyorum.

NOTE Paragraph

00:06:39.280 --> 00:06:41.280
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:06:41.652 --> 00:06:43.441
Gerçek sebep bu.

NOTE Paragraph

00:06:43.465 --> 00:06:46.279
Ama karşı koyup,
"Belki de önemli bir problem

00:06:46.279 --> 00:06:49.262
ama bu dünyanın belli bir
kısmında olan sıradan bir problem.

00:06:49.262 --> 00:06:51.274
Niye bunları 
küreselleştirmek istiyorsun?

00:06:51.274 --> 00:06:53.164
Bunlar yerel sorunlar." diyebilirsiniz.

00:06:53.164 --> 00:06:54.654
Yanıt olarak,

00:06:55.982 --> 00:06:58.435
size açıkladığım bu sorunların

00:06:58.435 --> 00:06:59.945
piyasalara ve kurumlara olan

00:06:59.945 --> 00:07:01.168
güvenin çöküşünün

00:07:01.168 --> 00:07:02.391
temel bir sorunu olduğunu

00:07:02.415 --> 00:07:04.090
ve güven sorunundan daha küresel,

00:07:04.114 --> 00:07:06.701
daha evrensel, daha yakın

00:07:06.701 --> 00:07:08.917
başka bir şey olmadığını söylesem.

00:07:09.502 --> 00:07:15.940
Mesela, ABD'de satılan deniz ürünlerinin
dörtte biri yanlış etiketlenmektedir.

00:07:15.964 --> 00:07:18.579
Manhattan'da aldığınız ton balıklı 
veya somonlu sandviç

00:07:18.603 --> 00:07:22.016
zehirli olduğu için
Japonya'da yasaklanmış olabilir.

00:07:22.575 --> 00:07:23.936
Tam olarak böyle.

00:07:23.960 --> 00:07:28.144
Birçoğunuz at etinin Avrupa'da hamburger
köftesinde sığır eti yerine

00:07:28.144 --> 00:07:30.242
kullanıldığı zamanları biliyorsunuzdur.

00:07:30.266 --> 00:07:31.432
Evet biliyorsunuz.

00:07:31.456 --> 00:07:37.171
Bilmediğiniz şey, bu sahte köfte 
etinin büyük bir kısmının da

00:07:37.195 --> 00:07:41.121
böbreklerinize zarar verebilecek 
kadmiyum ile dolu olmasıdır.

00:07:41.145 --> 00:07:42.400
Avrupa böyleydi.

00:07:43.026 --> 00:07:46.558
Birçoğunuz uçak kazalarından haberdardır
ve bu konuda endişelisinizdir

00:07:46.582 --> 00:07:50.237
çünkü arada bir, bunlardan 
biri sizin bilincinize giriyor.

00:07:50.261 --> 00:07:52.213
Ama bahse girerim ki,

00:07:52.237 --> 00:07:56.559
tek bir soruşturmanın
ABD'deki havacılık tedarik zincirinde

00:07:56.583 --> 00:07:59.254
bir milyon sahte olayı ortaya 
çıkardığını bilmiyorsunuz.

NOTE Paragraph

00:07:59.278 --> 00:08:02.472
Yani bu bir küresel problem, nokta.

00:08:02.934 --> 00:08:04.085
Küresel bir problem.

00:08:04.109 --> 00:08:07.369
Hak ettiği aciliyeti
göstermememizin sebebi,

00:08:07.393 --> 00:08:08.695
en iyi çözümlerin,

00:08:08.719 --> 00:08:11.570
en gelişmiş, en planlı çözümlerin

00:08:11.594 --> 00:08:14.878
maalesef ki, dünyanın çözümlerin
ölçeklenmediği yerlerinde olmasıdır.

00:08:14.878 --> 00:08:16.715
Bu nedenle,
aynı doğrulama modellerini

00:08:16.739 --> 00:08:20.196
yaratma girişimleri Nijerya'da mevcutken,

00:08:20.220 --> 00:08:23.578
ABD ve Avrupa'da on yıl geride kalması

00:08:23.602 --> 00:08:25.547
hiç de şaşırtıcı değildir.

00:08:25.571 --> 00:08:27.679
10 yıl ve belki yüz katı daha pahalı.

00:08:27.703 --> 00:08:30.533
Bu yüzden New York'ta eczaneye 
girdiğiniz zaman

00:08:30.557 --> 00:08:32.661
ilacınızın kaynağını kontrol edemezsiniz

00:08:32.685 --> 00:08:34.846
ama Kuzey Nijerya, Maiduguri'de
edebilirsiniz.

00:08:34.870 --> 00:08:36.023
Gerçek bu.

NOTE Paragraph

00:08:36.047 --> 00:08:37.131
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:08:37.155 --> 00:08:38.336
Gerçek bu.

NOTE Paragraph

00:08:38.360 --> 00:08:40.488
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:08:40.512 --> 00:08:42.611
Fikirler konusuna geri dönelim.

00:08:43.222 --> 00:08:46.704
Unutmayın, çözümler sadece 
paketlenmiş fikirlerdir,

00:08:46.728 --> 00:08:48.846
yani en önemli fikirlerdir.

00:08:48.870 --> 00:08:51.977
Küresel Güney'in fikirlerini 
marjinalleştirdiğimiz bir dünyada,

00:08:52.001 --> 00:08:56.661
küresel olarak kapsayıcı problem 
çözme modelleri yaratamayız.

00:08:56.685 --> 00:08:59.665
"Bu kötü bir şey
ama birçok problemin olduğu

00:08:59.689 --> 00:09:03.239
böyle bir dünyada başka bir soruna

00:09:03.263 --> 00:09:05.533
ihtiyacımız var mı?" diyebilirsiniz.

00:09:05.557 --> 00:09:07.184
Evet, ihtiyacımız var.

00:09:07.208 --> 00:09:10.116
Aslında, bu sorun sizi şaşırtacak:
entelektüel adalet sorunu.

00:09:10.116 --> 00:09:11.400
"Ne? Entelektüel adalet mi?

00:09:11.400 --> 00:09:14.370
İnsan hakları ihlallerinin
olduğu dünyada mı?" diyebilirsiniz.

00:09:14.370 --> 00:09:15.593
Şöyle açıklayayım:

00:09:15.617 --> 00:09:19.943
Bizi etkileyen ve karşı karşıya 
olduğumuz diğer tüm sorunların

00:09:19.967 --> 00:09:21.140
çözümlere ihtiyacı var.

00:09:21.164 --> 00:09:23.414
Öyle ki çözüm için en iyi
fikirlere ihtiyaç var.

00:09:23.438 --> 00:09:25.434
Bu yüzden bugün sizlerden rica ediyorum,

00:09:25.458 --> 00:09:28.760
entelektüel adalet için hepimiz gerekeni 
yapabilir miyiz?

NOTE Paragraph

00:09:30.034 --> 00:09:33.531
(Alkışlar)