WEBVTT 00:00:00.452 --> 00:00:03.884 Nazywam się Dan Cohen i jestem naukowcem. 00:00:03.884 --> 00:00:07.644 Oznacza to, że się kłócę. 00:00:07.644 --> 00:00:10.244 To ważny składnik mojego życia i lubię to. 00:00:10.244 --> 00:00:13.961 Jestem nie tylko naukowcem, lecz i filozofem. 00:00:13.961 --> 00:00:16.951 Kłótnie idą mi chyba nieźle. 00:00:16.951 --> 00:00:20.125 Lubię dużo myśleć o kłótniach. NOTE Paragraph 00:00:20.125 --> 00:00:23.666 Myśląc o nich, natknąłem się na kilka zagadek. 00:00:23.666 --> 00:00:25.502 Na przykład chociaż myślę o kłótniach 00:00:25.502 --> 00:00:27.652 już od kilkudziesięciu lat 00:00:27.652 --> 00:00:31.207 i kłócenie się idzie mi coraz lepiej, 00:00:31.207 --> 00:00:34.777 to jednak im więcej się kłócę, 00:00:34.777 --> 00:00:38.087 tym częściej przegrywam. To zagadka. 00:00:38.087 --> 00:00:41.258 Nie przeszkadza mi to, co jest kolejną zagadką. 00:00:41.258 --> 00:00:43.373 Dlaczego czuję się dobrze, przegrywając? 00:00:43.373 --> 00:00:44.804 Dlaczego uważam, że ludzie dobrzy w kłótniach 00:00:44.804 --> 00:00:46.936 są lepsi w przegrywaniu? NOTE Paragraph 00:00:46.936 --> 00:00:48.857 Jest kilka innych zagadek. 00:00:48.857 --> 00:00:52.442 Dlaczego się kłócimy? Kto korzysta na kłótniach? 00:00:52.442 --> 00:00:54.442 Mam na myśli 00:00:54.442 --> 00:00:57.200 spory akademickie czy inaczej poznawcze, 00:00:57.200 --> 00:00:59.106 gdzie zagrożona jest wartość poznawcza. 00:00:59.106 --> 00:01:02.298 Czy to dobra propozycja? Czy teoria jest dobra? 00:01:02.298 --> 00:01:06.181 Czy interpretacja danych lub tekstu jest do przyjęcia? 00:01:06.181 --> 00:01:08.705 Nie interesują mnie kłótnie typu 00:01:08.705 --> 00:01:12.168 czyja kolej na zmywanie naczyń czy wynoszenie śmieci. 00:01:12.168 --> 00:01:14.504 O to też się kłócimy. 00:01:14.504 --> 00:01:16.992 Zwykle wtedy wygrywam, bo znam sztuczki. 00:01:16.992 --> 00:01:18.183 Nie są to ważne kłótnie. 00:01:18.183 --> 00:01:20.351 Interesują mnie aktualne spory akademickie. 00:01:20.351 --> 00:01:22.521 Zaskakuje mnie kilka rzeczy. NOTE Paragraph 00:01:22.521 --> 00:01:27.786 Co zyskujemy, wygrywając kłótnię? 00:01:27.786 --> 00:01:30.120 Co zyskam, jeśli uda mi się dowieść, 00:01:30.120 --> 00:01:33.495 że utylitaryzm to nieodpowiednie tło dla teorii etycznych? 00:01:33.495 --> 00:01:35.725 Co wygrywamy, wygrywając kłótnię? 00:01:35.725 --> 00:01:38.826 Co mnie obchodzi 00:01:38.826 --> 00:01:42.067 czyjeś zdanie o teorii Kanta 00:01:42.067 --> 00:01:44.902 lub o słuszności etyki Milla? 00:01:44.902 --> 00:01:47.601 Nie obchodzi mnie, czy uważasz 00:01:47.601 --> 00:01:50.198 funkcjonalizm za realną teorię umysłu. 00:01:50.198 --> 00:01:52.430 Po co więc wszczynamy kłótnie? 00:01:52.430 --> 00:01:54.251 Dlaczego usiłujemy przekonać ludzi, 00:01:54.251 --> 00:01:56.119 żeby wierzyli w coś, w co nie chcą wierzyć? 00:01:56.119 --> 00:01:58.709 A przyzwoitość? Czy wolno tak traktować drugiego człowieka, 00:01:58.709 --> 00:02:00.437 skłonić go do myślenia czegoś, 00:02:00.437 --> 00:02:03.531 czego nie chce myśleć? NOTE Paragraph 00:02:03.531 --> 00:02:06.524 Moja odpowiedź odnosi się 00:02:06.524 --> 00:02:08.214 do trzech modeli kłótni. 00:02:08.214 --> 00:02:10.174 Pierwszy, dialektyczny, 00:02:10.174 --> 00:02:12.772 polega na myśleniu o kłótni jak o wojnie. 00:02:12.772 --> 00:02:14.657 Jest w nim dużo krzyku i wrzasku, 00:02:14.657 --> 00:02:15.900 wygrywania i przegrywania. 00:02:15.900 --> 00:02:18.351 Ten model kłótni nie jest pomocny, 00:02:18.351 --> 00:02:21.109 choć jest powszechny i głęboko zakorzeniony. NOTE Paragraph 00:02:21.109 --> 00:02:24.709 Istnieje kolejny model: kłótnie jako dowody. 00:02:24.709 --> 00:02:26.927 Pomyśl o dowodzeniu matematycznym. 00:02:26.927 --> 00:02:29.661 Oto moje rozumowanie. Czy jest dobre? 00:02:29.661 --> 00:02:33.866 Czy przesłanki są prawdziwe? Czy wnioski są uzasadnione? 00:02:33.866 --> 00:02:36.602 Czy wniosek końcowy wypływa z przesłanek? 00:02:36.602 --> 00:02:39.306 Bez opozycji czy przeciwników, 00:02:39.306 --> 00:02:44.923 to w zasadzie wcale nie kłótnia, bo nie ma z kim walczyć. NOTE Paragraph 00:02:44.923 --> 00:02:46.855 Jest też trzeci ważny model, 00:02:46.855 --> 00:02:48.341 bardzo przydatny. 00:02:48.341 --> 00:02:51.874 Kłótnia jako przedstawienie 00:02:51.874 --> 00:02:53.918 rozgrywające się przed publicznością. 00:02:53.918 --> 00:02:56.950 Przykładowo polityk prezentujący stanowisko, 00:02:56.950 --> 00:02:59.310 próbujący przekonać o czymś widzów. 00:02:59.310 --> 00:03:02.461 Uważam, że ten model istotnie się różni. 00:03:02.461 --> 00:03:06.423 Kiedy kłócimy się publicznie, 00:03:06.423 --> 00:03:10.663 czasem publiczność bierze czynny udział w kłótni, 00:03:10.663 --> 00:03:15.165 kłótnie są jak przesłuchanie przed jurorami, 00:03:15.165 --> 00:03:17.990 którzy osądzają je i oceniają. 00:03:17.990 --> 00:03:19.810 Nazwijmy ten model retorycznym, 00:03:19.810 --> 00:03:23.753 czyli takim, w którym musimy dostosować argumenty do publiczności. 00:03:23.753 --> 00:03:26.250 Prezentowanie logicznych, dobrze osadzonych, 00:03:26.250 --> 00:03:29.680 mocnych argumentów po angielsku francusojęzycznej publiczności 00:03:29.680 --> 00:03:31.583 nie zadziała. 00:03:31.583 --> 00:03:34.106 Mamy więc model kłótni jako wojny, 00:03:34.106 --> 00:03:37.900 jako dowodzenia i jako przedstawienia. NOTE Paragraph 00:03:37.900 --> 00:03:42.200 Dominuje wśród nich kłótnia jako wojna. 00:03:42.200 --> 00:03:45.061 Tak zwykle mówimy o kłótniach 00:03:45.061 --> 00:03:47.259 i myślimy o kłótniach, 00:03:47.259 --> 00:03:50.121 a to kształtuje sposób kłócenia się 00:03:50.121 --> 00:03:51.899 i nasze zachowanie w kłótniach. NOTE Paragraph 00:03:51.899 --> 00:03:53.380 Mówiąc o kłótniach, 00:03:53.380 --> 00:03:55.452 używamy języka wojskowego. 00:03:55.452 --> 00:03:58.919 Chcemy silnych argumentów, z dużą siłą przebicia, 00:03:58.919 --> 00:04:00.817 trafiających prosto w cel. 00:04:00.817 --> 00:04:03.752 Chcemy mieć gotową obronę i uporządkowane strategie. 00:04:03.752 --> 00:04:06.150 Chcemy argumentów nie do zbicia. 00:04:06.150 --> 00:04:09.116 Takiej kłótni chcemy. 00:04:09.116 --> 00:04:11.164 To dominujący sposób myślenia o kłótniach. 00:04:11.164 --> 00:04:13.147 Kiedy mówię o kłótniach, 00:04:13.147 --> 00:04:16.484 przychodzi wam na myśl pewnie taki model. 00:04:16.484 --> 00:04:20.021 Ale ta metafora wojny 00:04:20.021 --> 00:04:21.790 w naszym modelu myślenia o kłótniach 00:04:21.790 --> 00:04:24.948 deformuje sposób, w jaki się kłócimy. NOTE Paragraph 00:04:24.948 --> 00:04:28.295 Wywyższa taktykę, nie treść. 00:04:28.295 --> 00:04:30.776 Można nauczyć się logiki, argumentacji, 00:04:30.776 --> 00:04:33.280 nauczyć się wszystkiego o wybiegach 00:04:33.280 --> 00:04:35.269 stosowanych do wygrania, fałszywych krokach. 00:04:35.269 --> 00:04:39.146 To sprawia, że myślimy bardziej w kategoriach "my i oni". 00:04:39.146 --> 00:04:42.391 Wywołuje sprzeciw. Polaryzuje. 00:04:42.391 --> 00:04:45.624 Spodziewany się tylko chwalebnego zwycięstwa 00:04:45.624 --> 00:04:51.370 lub skrajnej, haniebnej porażki. 00:04:51.370 --> 00:04:54.053 To wszystko wypacza, a co gorsza 00:04:54.053 --> 00:04:56.808 zapobiega chyba negocjacjom, 00:04:56.808 --> 00:04:59.339 namysłowi, kompromisom 00:04:59.339 --> 00:05:02.320 czy współpracy. 00:05:02.320 --> 00:05:04.316 Czy wszczęliście kiedyś kłótnię z myślą 00:05:04.316 --> 00:05:07.540 "Zobaczmy, czy da się coś obgadać, 00:05:07.540 --> 00:05:10.615 razem wypracować, zamiast walczyć". 00:05:10.615 --> 00:05:12.911 Metafora kłótni jako wojny 00:05:12.911 --> 00:05:17.253 blokuje inne rodzaje rozwiązań w argumentacji. 00:05:17.253 --> 00:05:20.080 Najgorsze jest to, 00:05:20.080 --> 00:05:21.937 że kłótnie do niczego nie prowadzą. 00:05:21.937 --> 00:05:24.513 To ślepe zaułki. Karuzele, 00:05:24.513 --> 00:05:28.314 korki lub impas w rozmowie. 00:05:28.314 --> 00:05:30.156 Nigdzie nie docieramy. NOTE Paragraph 00:05:30.156 --> 00:05:32.469 Jestem nauczycielem 00:05:32.469 --> 00:05:34.580 i martwi mnie, że widząc kłótnię jako wojnę, 00:05:34.580 --> 00:05:38.299 narzucamy przy okazji zrównanie 00:05:38.299 --> 00:05:41.916 nauki z przegraną. 00:05:41.916 --> 00:05:43.836 Pozwólcie, że wyjaśnię. 00:05:43.836 --> 00:05:46.452 Załóżmy, że kłócę się z tobą. 00:05:46.452 --> 00:05:50.476 Ty wierzysz w twierdzenie P, a ja nie. 00:05:50.476 --> 00:05:52.323 Pytam: " Dlaczego wierzysz w P?". 00:05:52.323 --> 00:05:53.992 Podajesz powody. 00:05:53.992 --> 00:05:56.023 Sprzeciwiam się i przedstawiam inne. 00:05:56.023 --> 00:05:57.885 Odpowiadasz na mój sprzeciw. 00:05:57.885 --> 00:06:00.110 Pytam, o co ci chodzi, 00:06:00.110 --> 00:06:03.708 bo nie widzę związku, a ty odpowiadasz. 00:06:03.708 --> 00:06:05.136 Załóżmy teraz, że na koniec 00:06:05.136 --> 00:06:07.099 sprzeciwiłem się, poddałem w wątpliwość, 00:06:07.099 --> 00:06:10.138 przedstawiłem całą gamę kontrargumentów, 00:06:10.138 --> 00:06:13.900 a twoje odpowiedzi mnie zadowoliły. 00:06:13.900 --> 00:06:16.490 Po wszystkim mówię: 00:06:16.490 --> 00:06:20.340 "Wiesz co? Myślę, że masz rację. P". 00:06:20.340 --> 00:06:23.997 Mam nowe przekonanie. I to nie byle jakie, 00:06:23.997 --> 00:06:28.571 to dobrze ugruntowane, sprawdzone przekonanie, 00:06:28.571 --> 00:06:31.553 które przeszło chrzest bojowy. NOTE Paragraph 00:06:31.553 --> 00:06:35.554 Wielki zysk poznawczy. Kto wygrał kłótnię? 00:06:35.554 --> 00:06:38.515 Metafora wojny wymusza przyznanie, 00:06:38.515 --> 00:06:41.964 że druga strona wygrała, choć to my zyskaliśmy poznawczo. 00:06:41.964 --> 00:06:45.837 Co zyskujesz, przekonując mnie? 00:06:45.837 --> 00:06:48.642 Oczywiście poczucie przyjemności, połechtanie ego. 00:06:48.642 --> 00:06:51.751 Może odrobinę prestiżu zawodowego. 00:06:51.751 --> 00:06:53.339 Dyplom za zdolności do kłótni. 00:06:53.339 --> 00:06:57.593 Z czysto poznawczego punktu widzenia, kto wygrał? 00:06:57.593 --> 00:06:59.572 Metafora wojny zmusza nas do myślenia, 00:06:59.572 --> 00:07:02.512 że ty zwyciężasz, a ja przegrywam. 00:07:02.512 --> 00:07:04.794 Mimo, że to ja zyskałem. 00:07:04.794 --> 00:07:06.995 Coś się tu nie zgadza. 00:07:06.995 --> 00:07:09.811 Chcę zmienić ten obraz. NOTE Paragraph 00:07:09.811 --> 00:07:14.625 Jak możemy zamienić 00:07:14.625 --> 00:07:17.384 wynik kłótni w coś pozytywnego? 00:07:17.384 --> 00:07:21.122 Potrzeba nam nowych strategii kończenia kłótni. 00:07:21.122 --> 00:07:24.328 Ale ich nie zdobędziemy, 00:07:24.328 --> 00:07:27.464 póki nie nabierzemy nowego podejścia do kłótni. 00:07:27.464 --> 00:07:30.898 Musimy znaleźć nowe rodzaje kłótni. 00:07:30.898 --> 00:07:33.956 Nie wiem jak to zrobić. 00:07:33.956 --> 00:07:36.139 Nie wiem jak to zrobić. 00:07:36.139 --> 00:07:37.555 To zła wiadomość. 00:07:37.555 --> 00:07:40.635 Metafora kłótni jako wojny to potwór. 00:07:40.635 --> 00:07:42.987 Zamieszkała nam w głowie 00:07:42.987 --> 00:07:44.986 i nie ma zaklęcia, które ją zabije. 00:07:44.986 --> 00:07:47.552 Żadna magiczna różdżka jej nie rozwieje. 00:07:47.552 --> 00:07:49.205 Nie mam odpowiedzi. 00:07:49.205 --> 00:07:50.315 Ale mam pewne propozycje. 00:07:50.315 --> 00:07:53.469 Ale mam pewne propozycje. NOTE Paragraph 00:07:53.469 --> 00:07:55.598 Szukając nowych rodzajów kłótni, 00:07:55.598 --> 00:07:59.678 musimy myśleć o nowych typach uczestników kłótni. 00:07:59.678 --> 00:08:02.492 Spróbujmy. 00:08:02.492 --> 00:08:07.102 Jakie role są odgrywane podczas kłótni? 00:08:07.102 --> 00:08:10.103 Jest zwolennik i przeciwnik 00:08:10.103 --> 00:08:12.433 w kontradyktoryjnej, dialektycznej kłótni. 00:08:12.433 --> 00:08:14.440 W kłótni retorycznej jest publiczność. 00:08:14.440 --> 00:08:18.356 W kłótni jako dowodzeniu jest osoba wyciągająca wnioski. 00:08:18.356 --> 00:08:22.033 Różne role. Wyobraźmy sobie kłótnię, 00:08:22.033 --> 00:08:25.772 którą zarazem prowadzimy i obserwujemy. 00:08:25.772 --> 00:08:27.920 Obserwujemy samych siebie podczas kłótni. 00:08:27.920 --> 00:08:30.880 Wyobraźcie sobie, że obserwujecie własną kłótnię, 00:08:30.880 --> 00:08:34.249 i mimo porażki stwierdzacie na końcu: 00:08:34.249 --> 00:08:38.825 "To była dobra kłótnia". 00:08:38.825 --> 00:08:41.935 Można tego dokonać? Chyba tak. 00:08:41.935 --> 00:08:43.933 Jeśli umiecie sobie wyobrazić kłótnię, 00:08:43.933 --> 00:08:45.576 gdzie przegrany mówi zwycięzcy, 00:08:45.576 --> 00:08:47.497 gdzie publiczność i jurorzy mogą powiedzieć: 00:08:47.497 --> 00:08:49.480 "To była dobra kłótnia", 00:08:49.480 --> 00:08:51.283 to mowa o dobrej kłótni. 00:08:51.283 --> 00:08:53.102 Co więcej, wymyśliliście adwersarza, 00:08:53.102 --> 00:08:56.472 który godzien jest oponenta na takim poziomie, 00:08:56.472 --> 00:08:59.561 do jakiego sami chcemy aspirować. NOTE Paragraph 00:08:59.561 --> 00:09:02.243 Przegrywam sporo kłótni. 00:09:02.243 --> 00:09:04.818 Bycie dobrym w kłótni wymaga praktyki, 00:09:04.818 --> 00:09:06.755 nauki czerpania korzyści z porażki, 00:09:06.755 --> 00:09:09.431 ale na szczęście mam wielu kolegów, 00:09:09.431 --> 00:09:12.650 którzy mi pomagają i zapewniają trening. NOTE Paragraph 00:09:12.650 --> 00:09:13.843 Dziękuję. NOTE Paragraph 00:09:13.843 --> 00:09:17.952 (Brawa)