0:00:00.452,0:00:03.884
Ես Դեն Կոհենն եմ, ինչպես ինձ ներկայացրին` գիտնական եմ:

0:00:03.884,0:00:07.644
Իսկ դա նշանակում է, որ ես վիճում եմ:

0:00:07.644,0:00:10.244
Բանվիճելն իմ կյանքի կարևոր մասն է, և ես սիրում եմ բանավիճել:

0:00:10.244,0:00:13.961
Ավելին` ես պարզապես գիտնական չեմ, ես փիլիսոփա եմ,

0:00:13.961,0:00:16.951
այդ պատճառով միշտ կարծում եմ, որ բանավիճելուց լավ եմ:

0:00:16.951,0:00:20.125
Բանավիճելուց զատ` ես սիրում եմ նաև մտածել բանավիճելու մասին:

0:00:20.125,0:00:23.666
Այդ մտածելու ընթացքում ես մի շարք բացահայտումներ եմ արել:

0:00:23.666,0:00:25.502
Պատմեմ դրանցից մեկի մասին:

0:00:25.502,0:00:27.652
Ես երկար եմ մտածել բանավիճելու մասին: Տարիներ, նույնիսկ տասնամյակներ:

0:00:27.652,0:00:31.207
Արդյունքում ես սովորել եմ ավելի լավ բանավիճել:

0:00:31.207,0:00:34.777
Բայց որքան ավելի շատ եմ ես բանվիճում, ու որքան ավելի լավ եմ ես դա անում,

0:00:34.777,0:00:38.087
այնքան ավելի հաճախ եմ պարտվում բանավեճում: Սա հանելուկ է:

0:00:38.087,0:00:41.258
Երկրորդ հանելուկն էլ այն է, որ այդ փաստն ինձ առանձնապես չի անհանգստացնում

0:00:41.258,0:00:43.373
Ինչո՟ւ է դա այդպես,

0:00:43.373,0:00:44.804
և ինչո՟ւ եմ ես կարծում, որ լավ բանավիճողները

0:00:44.804,0:00:46.936
նաև պարտվելուց են լավ:

0:00:46.936,0:00:48.857
Տեսեք, հարցականները միայն սրանք չեն:

0:00:48.857,0:00:52.442
Ինչո՟ւ ենք մենք ընդհանրապես բանավիճում: Ո՟վ է շահում բանավեճից:

0:00:52.442,0:00:54.442
Նկատի ունեմ, այսպես կոչված,

0:00:54.442,0:00:57.200
գիտական կամ ճանաչողական բանավեճերը,

0:00:57.200,0:00:59.106
երբ բանավեճի առարկան ճանաչողական ինչ-որ բան է:

0:00:59.106,0:01:02.298
Օրինակ` այս կամ այն պնդումը ճի՟շտ է արդյոք: Այս կամ այն տեսությունը լա՟վն է:

0:01:02.298,0:01:06.181
Սա տեքստի կամ տվյալների խելամի՟տ մեկնաբանություն է, թե՟ ոչ:

0:01:06.181,0:01:08.705
Եվ այլն: Խոսքս կենցաղային վեճերի մասին չէ,

0:01:08.705,0:01:12.168
օրինակ` թե ում հերթն է ամանները լվանալու կամ աղբը թափելու:

0:01:12.168,0:01:14.504
Իհարկե, այդպիսի վեճեր էլ են լինում:

0:01:14.504,0:01:16.992
Ես սովորաբար հաղթում եմ այդպիսի վեճերում, որովհետև գիտեմ «հնարքները»:

0:01:16.992,0:01:18.183
Բայց դրանք կարևոր բանավեճեր չեն:

0:01:18.183,0:01:20.351
Ես այսօր խոսում եմ գիտական բանավեճերի մասին,

0:01:20.351,0:01:22.521
և ահա թե ինչն է ինձ զարմացնում դրանց վերաբերյալ:

0:01:22.521,0:01:27.786
Նախ, ի՟նչ է տալիս հաղթանակը բանավեճում:

0:01:27.786,0:01:30.120
Ի՟նչ կշահեմ ես, եթե համոզեմ ձեզ, որ

0:01:30.120,0:01:33.495
ուտիլիտարիզմը բարոյական խնդիրներ քննարկելու համար լավագույն մոտեցումը չէ:

0:01:33.495,0:01:35.725
Այսպիսով` ի՟նչ է տալիս հաղթողին հաղթանակը բանավեճում:

0:01:35.725,0:01:38.826
Կամ ինչո՟ւ պիտի ինձ հետաքրքրի`

0:01:38.826,0:01:42.067
Ձեր կարծիքով Կանտի տեսությունն աշխատում է, թե ոչ,

0:01:42.067,0:01:44.902
կամ Միլլն արդյո՟ք ճիշտ էր բարոյականության մասին իր տեսություններում:

0:01:44.902,0:01:47.601
Ինձ բոլորովին չի հետաքրքրում`

0:01:47.601,0:01:50.198
արդյոք դուք ֆունկցիոնալիզմը համարո՟ւմ եք մտածողության մասին լավ տեսություն, թե ոչ:

0:01:50.198,0:01:52.430
Ինչո՟ւ ենք մենք ընհանրապես փորձում բանավիճել:

0:01:52.430,0:01:54.251
Ինչո՟ւ ենք փորձում համոզել դիմացինին հավատալ մի բանի,

0:01:54.251,0:01:56.119
որին նա չի ուզում հավատալ:

0:01:56.119,0:01:58.709
Ի վերջո` կարելի՟ է մարդուն ստիպել

0:01:58.709,0:02:00.437
մտածել այնպես, ինչպես

0:02:00.437,0:02:03.531
ինքը չի ուզում մտածել:

0:02:03.531,0:02:06.524
Իմ պատասխանում ես հղում կանեմ

0:02:06.524,0:02:08.214
բանավեճերի երեք մոդելներին:

0:02:08.214,0:02:10.174
Առաջին մոդելում - եկեք այն անվանենք դիալեկտիկական մոդել,

0:02:10.174,0:02:12.772
բանավեճը պատերազմի պես մի բան է. բոլորս էլ գիտենք, թե դա ինչ է:

0:02:12.772,0:02:14.657
Մարդիկ գոռում են, գոչում,

0:02:14.657,0:02:15.900
հաղթում, պարտվում:

0:02:15.900,0:02:18.351
Բանավիճելու ամենաօգտակար ու հարմար մոդելը չէ,

0:02:18.351,0:02:21.109
բայց բավականին տարածված ու ընդունված ձև է:

0:02:21.109,0:02:24.709
Կա մեկ ուրիշ մոտեցում, որտեղ բանավեճն ապացույց է:

0:02:24.709,0:02:26.927
Օրինակ` մաթեմատիկոսների բանավեճը:

0:02:26.927,0:02:29.661
Ահա իմ փաստարկը. կանցնի՟:

0:02:29.661,0:02:33.866
Պնդումս ճի՟շտ է: Եզրահանգումներս խելամի՟տ են:

0:02:33.866,0:02:36.602
Եզրահանգումս մեկնարկային ենթադրությունների՟ց է բխում, թե ոչ:

0:02:36.602,0:02:39.306
Բանավիճողներն իրար չեն ընդդիմանում, իրար հետ չեն մրցում,

0:02:39.306,0:02:44.923
թշնամություն չեն անում:

0:02:44.923,0:02:46.855
Բանավիճելու երրորդ մոդելը,

0:02:46.855,0:02:48.341
իմ կարծիքով, ամենաօգտակարն է:

0:02:48.341,0:02:51.874
Բանավեճը բեմադրություն է:

0:02:51.874,0:02:53.918
Բանավեճը հանրային ելույթ է:

0:02:53.918,0:02:56.950
Օրինակ` քաղաքական գործիչը, որը ներկայացնում է ինչ-որ բան,

0:02:56.950,0:02:59.310
փորձում է լսարանին համոզել ինչ-որ բանում:

0:02:59.310,0:03:02.461
Այստեղ մի կարևոր բան պետք է հիշել.

0:03:02.461,0:03:06.423
Երբ մենք բանավիճում ենք ինչ-որ լսարանի առջև,

0:03:06.423,0:03:10.663
երբեմն լսարանն ավելի մասնակցային դեր ունի:

0:03:10.663,0:03:15.165
Ստացվում է, որ երբեմն այսպիսի բանավեճերը նաև ատենակալների առջև ելույթ են.

0:03:15.165,0:03:17.990
նրանք լսում են, քննում և որոշում կայացնում:

0:03:17.990,0:03:19.810
Եկեք այս մոդելն անվանենք հռետորական մոդել,

0:03:19.810,0:03:23.753
որի դեպքում հարկավոր է հարմարվել լսարանին:

0:03:23.753,0:03:26.250
Իմաստ չունի ֆրանսիալեզու լսարանի առջև

0:03:26.250,0:03:29.680
ասել գրագետ, մտածված, հիմնավորված բաներ`

0:03:29.680,0:03:31.583
անգլերենով:

0:03:31.583,0:03:34.106
Այսպիսով` բանավիճելու երեք մոդել կա:

0:03:34.106,0:03:37.900
բանավեճը որպես պատերազմ, բանավեճը որպես ապացույց, և բանավեճը որպես ելույթ:

0:03:37.900,0:03:42.200
Այս երեքից ամենատարածվածը պատերազմ-բանավեճի մոդելն է:

0:03:42.200,0:03:45.061
Մենք այդ մոդելով ենք խոսում ու

0:03:45.061,0:03:47.259
մտածում բանավեճերի մասին,

0:03:47.259,0:03:50.121
հետևաբար նաև այդպես ենք

0:03:50.121,0:03:51.899
բանավիճում ինքներս:

0:03:51.899,0:03:53.380
Այո, բանավեճերի մասին խոսելիս էլ մենք

0:03:53.380,0:03:55.452
շատ «պատերազմական» բառապաշար ենք օգտագործում:

0:03:55.452,0:03:58.919
Ուժեղ փաստարկներ, որ

0:03:58.919,0:04:00.817
խփում են ճիշտ նշանակետին:

0:04:00.817,0:04:03.752
Պաշտպանություն ապահովող, ստրատեգիական փաստարկներ:

0:04:03.752,0:04:06.150
Փաստարկներ, որ միանգամից կջնջեն հակառակորդին:

0:04:06.150,0:04:09.116
Սա է բանավեճերի ընկալման

0:04:09.116,0:04:11.164
ամենատարածված ձևը:

0:04:11.164,0:04:13.147
Երբ ես սկսեցի խոսել բանավեճերի մասին,

0:04:13.147,0:04:16.484
հավանաբար դուք էլ մտածեցիք հենց այսպիսի բանավեճերի մասին:

0:04:16.484,0:04:20.021
Բայց իմ կարծիքով բանավեճին որպես պատերազմ նայելը

0:04:20.021,0:04:21.790
լրջորեն ազդում է նրա վրա,

0:04:21.790,0:04:24.948
թե ինչպես ենք մենք բանավիճում:

0:04:24.948,0:04:28.295
Նախ, մարտավարությունը բովանդակությունից կարևոր է դառնում:

0:04:28.295,0:04:30.776
Կարելի է սովորել տրամաբանություն և փաստարկում:

0:04:30.776,0:04:33.280
Տիրապետել այն բոլոր տեխնիկաներին, որ մարդիկ օգտագործում են

0:04:33.280,0:04:35.269
բանավեճերում հաղթելու համար:

0:04:35.269,0:04:39.146
Բանավեճին որպես պատերազմ նայելը սրում է «դուք մեր դեմ» գզացողությունը,

0:04:39.146,0:04:42.391
հակադրում ու բևեռացնում է մարդկանց:

0:04:42.391,0:04:45.624
Արդյունքում հնարավոր ելքերը դառնում են

0:04:45.624,0:04:51.370
կամ հաղթանակը, կամ պատվավոր հաղթանակը, կամ պարտությունը կամ ջախջախիչ պարտությունը։

0:04:51.370,0:04:54.053
Իմ կարծիքով այս ամենը խեղաթյուրում է բանավեճի գործընթացը։

0:04:54.053,0:04:56.808
Դեռ ավելի վատ՝ բացառվում են բանակցությունը,

0:04:56.808,0:04:59.339
առողջ դատողությունը, փոխզիջման գալը,

0:04:59.339,0:05:02.320
համագործակցությունը։

0:05:02.320,0:05:04.316
Մտածեք ինքներդ․ երբևէ եղե՞լ է, որ բանավեճի մեջ մտնեք՝

0:05:04.316,0:05:07.540
մտածելով «Տեսնենք՝ ինչ է հնարավոր ստեղծել միասին»,

0:05:07.540,0:05:10.615
ինչ-որ մեկից ինչ-որ բան "տանելու" փոխարեն։

0:05:10.615,0:05:12.911
Բանավեճը որպես պատերազմ մոտեցումը

0:05:12.911,0:05:17.253
անխուսափելի է դարձնում այդպիսի հանգուցալուծումները։

0:05:17.253,0:05:20.080
Եվ ամենավատն այն է, որ բանավեճերը

0:05:20.080,0:05:21.937
կարծես թե մեզ ոչ մի բանի չեն հասցնում։

0:05:21.937,0:05:24.513
Դրանք տանում են փակուղի։ Դրանք խցանումներ են,

0:05:24.513,0:05:28.314
"պատային" իրավիճակներ։

0:05:28.314,0:05:30.156
Բանավիճողները որևէ բանի չեն հասնում։

0:05:30.156,0:05:32.469
Ի դեպ, մի բան էլ։ Եվ այս վերջինն ինձ ամենաշատն է

0:05:32.469,0:05:34.580
անհանգստացնում՝ որպես կրթության ոլորտի ներկայացուցիչ։

0:05:34.580,0:05:38.299
Բանավեճը պատերազմ է մոտեցումը հավասարության նշան է դնում

0:05:38.299,0:05:41.916
սովորելու և պարտվելու միջև։

0:05:41.916,0:05:43.836
Թույլ տվեք բացատրեմ՝ ինչ նկատի ունեմ։

0:05:43.836,0:05:46.452
Ենթադրենք, ես և Դուք բանավիճում ենք։

0:05:46.452,0:05:50.476
Դուք հավատում եք որոշակի Պ պնդման, իսկ ես՝ ոչ։

0:05:50.476,0:05:52.323
Ես հարցնում եմ՝ «Ինչո՞ւ եք Դուք հավատում Պ պնդմանը»։

0:05:52.323,0:05:53.992
Դուք բերում եք Ձեր հիմնավորումները։

0:05:53.992,0:05:56.023
Ես առարկում եմ՝ պատասխանելով․ «Բայց չէ՞ որ․․․»

0:05:56.023,0:05:57.885
Դուք պատասխանում եք իմ առարկությանը։

0:05:57.885,0:06:00.110
Ես հարցնում եմ՝ «Հետո՞։ Ի՞նչ նկատի ունեք։

0:06:00.110,0:06:03.708
Ի՞նչ կապ ունի Ձեր ասածն այստեղ»։ Դուք պատասխանում եք։

0:06:03.708,0:06:05.136
Հիմա, ենթադրենք` բանավեճի ողջ ընթացքում

0:06:05.136,0:06:07.099
ես առարկել եմ, հարցեր եմ տվել,

0:06:07.099,0:06:10.138
հակադրվել եմ,

0:06:10.138,0:06:13.900
և բոլոր դեպքերում ստացել եմ գոհացնող պատասխաններ:

0:06:13.900,0:06:16.490
Արդյունքում, վերջում ես ասում եմ.

0:06:16.490,0:06:20.340
«Գիտե՟ք, երևի թե դուք ճիշտ եք: Պ»:

0:06:20.340,0:06:23.997
Ես ձեռք եմ բերել նոր համոզմունք: Բայց դա պարզապես համոզմունք չէ:

0:06:23.997,0:06:28.571
Դա լավ հիմնավորված, մանրամասն ուսումնասիրված,

0:06:28.571,0:06:31.553
ճակատամարտ անցած համոզմունք է:

0:06:31.553,0:06:35.554
Մեծ ճանաչողական ձեռքբերում: Հիմա ի՟նչ` ո՟վ հաղթեց բանավեճում:

0:06:35.554,0:06:38.515
Եթե բանավեճին նայենք որպես պատերազմ`

0:06:38.515,0:06:41.964
հաղթեցիք Դուք, չնայած ես և միայն ես ունեցա ճանաչողական ձեռքբերում:

0:06:41.964,0:06:45.837
Ճանաչողական տեսակետից, ի՟նչ ձեռք բերեցիք Դուք:

0:06:45.837,0:06:48.642
Դե, իհարկե, Ձեզ հաստատ հաճելի էր "հաղթել", գուցե դա բարձրացրեց Ձեր ինքնագնահատականը:

0:06:48.642,0:06:51.751
Հնարավոր է` դա բարձրացրեց մասնագիտական շրջապատում

0:06:51.751,0:06:53.339
Ձեր կարգավիճակը:

0:06:53.339,0:06:57.593
Բայց ճանաչողական տեսակետից, ո՟վ է հաղթողը:

0:06:57.593,0:06:59.572
Պատերազմ-բանավեճի պատկերացումները ստիպում են մեզ մտածել,

0:06:59.572,0:07:02.512
որ հաղթողը Դուք եք, պարտվողը` ես,

0:07:02.512,0:07:04.794
չնայած որ ես ունեցա ձեռքբերում:

0:07:04.794,0:07:06.995
Ինչ-որ բան այստեղ սխալ է:

0:07:06.995,0:07:09.811
Եվ այդ սխալ պատկերացումն է, որ ես ուզում եմ փոխել, եթե կարող ենք:

0:07:09.811,0:07:14.625
Այսպիսով, ինչպե՟ս անել, որ բանավեճերը

0:07:14.625,0:07:17.384
բերեն դրական ձեռքբերումներ:

0:07:17.384,0:07:21.122
Դրա համար մեզ հարկավոր են բանվեճերից "ելքերի" նոր ստրատեգիաներ:

0:07:21.122,0:07:24.328
Բայց մենք չենք կարող ունենալ «ելքերի» նոր ստրատեգիաներ,

0:07:24.328,0:07:27.464
քանի դեռ չունենք բանավեճի մեջ մտնելու նոր մոտեցումներ:

0:07:27.464,0:07:30.898
Մենք պետք է բանավեճը պատկերացնենք նորովի:

0:07:30.898,0:07:33.956
Դա անելու համար...

0:07:33.956,0:07:36.139
իրականում ես չգիտեմ, թե ինչպես կարելի է դա անել:

0:07:36.139,0:07:37.555
Ահա և վատ նորությունը:

0:07:37.555,0:07:40.635
Պատերազմ-բանավեճի համեմատությունը, պարզապես, հրեշ է:

0:07:40.635,0:07:42.987
Այն ապրում է մեր գիտակցության մեջ, և

0:07:42.987,0:07:44.986
չկա կախարդական մի նիզակ, որ նրան կսպանի:

0:07:44.986,0:07:47.552
Չկա կախարդական փայտիկ, որ կանհետացնի նրան:

0:07:47.552,0:07:49.205
Ես այս խնդրին պատասխան չունեմ:

0:07:49.205,0:07:50.315
Բայց ունեմ առաջարկներ:

0:07:50.315,0:07:53.469
Ահա դրանցից մեկը:

0:07:53.469,0:07:55.598
Եթե մենք ուզում ենք նորովի նայել բանավեճերին,

0:07:55.598,0:07:59.678
պետք է նորովի նայել բանավիճողներին:

0:07:59.678,0:08:02.492
Եկեք մի բան փորձենք:

0:08:02.492,0:08:07.102
Պատկերացրեք բոլոր այն դերերը, որ մարդիկ «խաղում են» բանավեճի մեջ:

0:08:07.102,0:08:10.103
Դիալեկտիկական բանավեճում դրանք

0:08:10.103,0:08:12.433
բանախոսն ու ընդդիմախոսն են,

0:08:12.433,0:08:14.440
հռետորական բանավեճում` լսարանը,

0:08:14.440,0:08:18.356
ապացուցողական բանավեճում` քննադատը...

0:08:18.356,0:08:22.033
Հիմա փորձեք պատկերացնել մի բանավեճ, որում Դուք համ բանավիճողն եք,

0:08:22.033,0:08:25.772
համ էլ միաժամանակ լսարանը.

0:08:25.772,0:08:27.920
Դուք տեսնում եք ինքներդ Ձեզ` բանավիճելիս:

0:08:27.920,0:08:30.880
Կարո՟ղ եք պատկերացնել, որ Դուք տեսնում եք ինձներդ Ձեզ բանավիճելիս,

0:08:30.880,0:08:34.249
տանուլ եք տալիս բանավեճը, բայց վերջում, միևնույն է`

0:08:34.249,0:08:38.825
ասում եք. «Ուխ, ինչ լավ բանավեճ էր»:

0:08:38.825,0:08:41.935
Կարծում եմ` կարող եք:

0:08:41.935,0:08:43.933
Եթե կարող եք պատկերացնել բանավեճ, որում

0:08:43.933,0:08:45.576
պարտվողը հաղթողին ասում է`

0:08:45.576,0:08:47.497
«Լավ բանավեճ էր»,

0:08:47.497,0:08:49.480
և նույնն ասում են լսարանն ու «դատավորները»,

0:08:49.480,0:08:51.283
ապա Դուք պատկերացրել եք լավ բանավեճ:

0:08:51.283,0:08:53.102
Ավելին, Դուք պատկերացրել եք լավ բանավիճող,

0:08:53.102,0:08:56.472
ինչպիսին արժե,

0:08:56.472,0:08:59.561
որ լինեք ինքներդ:

0:08:59.561,0:09:02.243
Ես շատ բանավեճեր եմ տանուլ տալիս:

0:09:02.243,0:09:04.818
Լավ բանավիճելը` բանավեճում պարտվելուց օգուտ քաղելը,

0:09:04.818,0:09:06.755
փորձառություն է պահանջում:

0:09:06.755,0:09:09.431
Բայց բարեբախտաբար ես շատ, շատ գործընկերներ եմ ունեցել,

0:09:09.431,0:09:12.650
ովքեր պատրաստակամ են եղել օգնել ինձ այդ փորձառությունը ձեռք բերել:

0:09:12.650,0:09:13.843
Շնորհակալություն:

0:09:13.843,0:09:17.952
(Ծափահարություններ)