0:00:00.301,0:00:02.361
Burada gördüğünüz

0:00:02.361,0:00:05.263
elektronik bir sigara.

0:00:05.263,0:00:09.258
Bu öyle bir şey ki, bir iki yıl önce[br]icat edildiğinden beri

0:00:09.258,0:00:11.210
bana tarifsiz bir mutluluk verdi.

0:00:11.210,0:00:12.485
(Gülüşmeler)

0:00:12.485,0:00:14.943
Bir kısmı sanırım nikotinden,

0:00:14.943,0:00:16.831
ama daha fazlası var.

0:00:16.831,0:00:21.644
İngiltere'de halka açık[br]alanlarda sigara yasaklandığından beri

0:00:21.644,0:00:25.823
partilerden bir daha hiç keyif almadım.

0:00:25.823,0:00:27.046
(Gülüşmeler)

0:00:27.046,0:00:30.515
Sebebini daha geçtiğimiz gün çözdüm.

0:00:30.515,0:00:32.243
Bir partiye gittiğinizde

0:00:32.243,0:00:34.365
elinizde bir bardak[br]kırmızı şarapla devamlı olarak

0:00:34.365,0:00:36.050
insanlarla sohbet ediyorsunuz,

0:00:36.050,0:00:38.610
aslında tüm geceyi[br]konuşarak geçirmeyi istemiyorsunuz.

0:00:38.610,0:00:40.252
Gerçekten çok yorucu.

0:00:40.252,0:00:44.127
Bazen sadece sessizce tek başınıza,[br]düşüncelerle baş başa kalmak istiyorsunuz.

0:00:44.127,0:00:48.983
Bazen öylece köşede durup[br]pencereden dışarıya bakmak istiyorsunuz.

0:00:48.983,0:00:51.991
Sorun şu ki, sigara içemediğinizde

0:00:51.991,0:00:55.609
eğer tek başına pencereden[br]dışarıyı seyrediyorsanız

0:00:55.609,0:00:58.705
asosyal, arkadaşı olmayan[br]bir ahmak oluyorsunuz.

0:00:58.705,0:01:00.097
(Gülüşmeler)

0:01:00.097,0:01:04.011
Sigarayla pencereden[br]dışarı baktığınız zaman ise

0:01:04.011,0:01:06.630
lanet olası filozofsunuzdur.

0:01:06.630,0:01:08.333
(Gülüşmeler)

0:01:08.333,0:01:13.661
(Alkış)

0:01:13.661,0:01:18.254
Olayları yeniden tanımlamanın gücü

0:01:18.254,0:01:21.606
asla küçümsenemez.

0:01:21.606,0:01:25.156
Bahettiğimiz tamamen[br]aynı şey, aynı aktivite

0:01:25.156,0:01:27.488
fakat biri kendinizi harika hissettiriyor

0:01:27.488,0:01:30.661
diğeri, ufak [br]bir duruş değişikliği ile

0:01:30.661,0:01:33.365
kendinizi berbat hissettiriyor.

0:01:33.365,0:01:35.923
Klasik ekonomi ile [br]ilgili sorunlardan biri de

0:01:35.923,0:01:38.855
tamamen gerçeklikle dolu olmasıdır.

0:01:38.855,0:01:43.167
Gerçeklik, insan[br]mutluluğu için iyi bir rehber değildir.

0:01:43.167,0:01:45.302
Neden mesela,

0:01:45.302,0:01:48.444
emekliler, genç işsizlerden

0:01:48.444,0:01:50.796
daha mutlulular?

0:01:50.796,0:01:54.259
Aslında her iki grup da[br]hayatlarının birebir aynı noktasındalar.

0:01:54.259,0:01:57.556
Fazlasıyla zamanları var[br]fakat yeterince paraları yok.

0:01:57.556,0:02:00.600
Oysa emeklilerin çok mutlu [br]oldukları söyleniyor,

0:02:00.600,0:02:04.479
diğer yandan işsizler aşırı derecede[br]mutsuz ve depresif.

0:02:04.479,0:02:08.652
Sanırım bunun nedeni, emeklilerin[br]emekli olmayı seçtiklerine inanırken

0:02:08.652,0:02:10.971
genç işsizlerin

0:02:10.971,0:02:14.077
bu duruma zorla düştüklerine inanmaları.

0:02:14.077,0:02:18.167
İngiltere'de üst orta sınıf[br]bu problemi harika bir şekilde çözdü,

0:02:18.167,0:02:20.458
çünkü işsizliği yeniden tanımladılar.

0:02:20.458,0:02:23.054
Eğer İngiliz üst-orta sınıftan biriyseniz,

0:02:23.054,0:02:25.748
işsizliğe, "bir yıl ara" dersiniz.

0:02:25.748,0:02:27.498
(Gülüşmeler)

0:02:27.498,0:02:31.300
Çünkü Manchester'da[br]işsiz bir oğlunuzun olması

0:02:31.300,0:02:33.239
çok utanç vericidir,

0:02:33.239,0:02:36.202
ama Tayland'da işsiz[br]bir oğlunuz olması

0:02:36.202,0:02:38.745
bir başarı olarak görülür.

0:02:38.745,0:02:40.208
(Gülüşmeler)

0:02:40.208,0:02:42.894
Yeniden tanımlamak işlemi,

0:02:42.894,0:02:47.830
deneyimleri, maliyetleri,[br]ve şeyleri bütünüyle anlamak

0:02:47.830,0:02:50.786
onların gerçekten ne [br]olduğuyla ilgili değildir,

0:02:50.786,0:02:52.517
onları nasıl gördüğümüzle ilgilidir

0:02:52.517,0:02:55.000
ve kesinlikle abartılamaz.

0:02:55.000,0:02:57.612
Daniel Pink [br]bir deney yapmış,

0:02:57.612,0:03:00.452
bir kutuya iki köpek koyulmuş

0:03:00.452,0:03:04.731
ve kutunun tabanından elektrik geçiyormuş.

0:03:04.731,0:03:09.183
Arada bir tabana elektrik veriliyor

0:03:09.183,0:03:11.764
ve bu köpeklerin canını yakıyormuş.

0:03:11.764,0:03:16.614
Tek fark, köpeklerden birinin[br]olduğu tarafta küçük bir düğme varmış.

0:03:16.614,0:03:20.223
Ve düğmeye değdiği anda[br]elektrik şoku kesiliyormuş.

0:03:20.223,0:03:23.576
Diğer köpeğin ise düğmesi yokmuş.

0:03:23.576,0:03:27.902
İlk köpekle tamamen[br]aynı acıyı hissediyormuş

0:03:27.902,0:03:31.318
fakat şartlar üzerinde[br]hiçbir kontrolü yokmuş.

0:03:32.138,0:03:34.677
Bu deneyde ilk köpek[br]göreceli olarak daha mutludur.

0:03:34.677,0:03:38.170
İkinci köpek ise[br]tamamen depresyona girer.

0:03:38.170,0:03:43.321
Hayat şartlarımızın ne olduğu,[br]onlar üzerindeki kontrol hissimize

0:03:43.321,0:03:47.917
oranla çok daha önemsizdir.

0:03:47.917,0:03:50.469
Bu ilginç bir soru.

0:03:50.469,0:03:53.973
Soru, tüm Batı dünyasının da tartıştığı

0:03:53.973,0:03:55.739
vergilendirme hakkında.

0:03:55.739,0:03:57.958
Fakat bence, bir başka konu daha var ki

0:03:57.958,0:04:01.350
o da vergilendirilen paramız [br]üzerindeki kontrol seviyemiz.

0:04:01.350,0:04:06.469
Bazı durumlarda 10 pound[br]verdiğimize lanet ederiz.

0:04:06.469,0:04:11.504
Başka bir durumda ise 10 pound[br]vermeyi gayet hoş karşılayabiliriz.

0:04:12.014,0:04:16.598
Sağlık vergisi olarak[br]20.000 pound ödersiniz

0:04:16.598,0:04:18.085
ve enayi gibi hissetmezsiniz.

0:04:18.085,0:04:21.787
Bir hastane koğuşu için [br]20.000 pound bağışlarsanız

0:04:21.787,0:04:23.950
o zaman adınız hayırsever olur.

0:04:23.950,0:04:27.986
Vergi ödeme istekliliğinden[br]konuşmak için tahminen yanlış ülkedeyim.

0:04:27.986,0:04:29.896
(Gülüşmeler)

0:04:29.896,0:04:35.077
Bunun karşılığını vereceğim.[br]Olayları nasıl tanımladığınız önemlidir.

0:04:35.077,0:04:37.165
Siz, Yunanistan'ı kurtarma paketi mi

0:04:37.165,0:04:40.946
yoksa Yunanistan'a borç veren bir sürü[br]aptal bankayı kurtarma paketi mi dersiniz?

0:04:40.946,0:04:43.667
Çünkü ikisi de tamamen aynı şey.

0:04:43.667,0:04:46.065
Sizin olayları nasıl tanımladığınız

0:04:46.065,0:04:49.579
vereceğiniz tepkiyi etkiler,[br]hem duygusal olarak hem de ahlaken.

0:04:49.579,0:04:52.956
Tamamıyla dürüst olmak[br]psikolojik olarak önemli bir değer.

0:04:52.956,0:04:56.086
Yakın arkadaşlarımdan birisi,[br]profesör olan Nick Chater,

0:04:56.086,0:04:58.713
Londra'da Karar Bilimi Profesörü kendisi,

0:04:58.713,0:05:01.235
insanlığın saklı derinliklerine[br]çok daha az zaman

0:05:01.235,0:05:03.200
harcamamız gerektiğine

0:05:03.200,0:05:06.333
ve saklı gölgeleri keşfetmek için daha fazla[br]zaman harcamamız gerektiğine inanır.

0:05:06.333,0:05:08.083
Bence de aslında bu doğru.

0:05:08.083,0:05:10.895
İzlenimlerin, ne yaptığımız ve

0:05:10.895,0:05:13.050
ne düşündüğümüz üzerinde [br]delice bir etkisi var.

0:05:13.050,0:05:17.395
Sahip olmadığımız şey ise,[br]gerçekten iyi bir insan psikolojisi.

0:05:17.395,0:05:19.233
En azından Kahneman öncesi belki,

0:05:19.233,0:05:22.307
mühendislik ve neo-klasik ekonomi[br]modellerinin yanına

0:05:22.307,0:05:27.046
koyacak kadar iyi insan psikolojisi[br]modellerimiz yoktu.

0:05:27.046,0:05:31.070
Psikolojik çözümlere inanan[br]insanların bir modelleri yoktu.

0:05:31.070,0:05:32.840
Bir çerçevemiz yoktu.

0:05:32.840,0:05:35.684
Warren Buffett'in iş[br]ortağı Charlie Munger buna

0:05:35.684,0:05:38.692
"düşünceleri asacağınz[br]bir kafes" diyor.

0:05:38.692,0:05:41.691
Mühendisler, ekonomistler,[br]klasik ekonomistler

0:05:41.691,0:05:44.856
hepsinin çok sağlam[br]kafesleri vardı,

0:05:44.856,0:05:47.830
tüm fikirleri üzerine[br]asabiliyorlardı.

0:05:47.830,0:05:51.091
Elimizde rasgele bireysel [br]içgörülerden oluşan bir koleksiyon vardı

0:05:51.091,0:05:53.583
ama bütünsel bir model yoktu.

0:05:53.583,0:05:57.577
Bu da demek oluyor ki,[br]çözümlere bakarken

0:05:57.577,0:06:01.038
teknik çözümlere,[br]Newtonvari çözümlere

0:06:01.038,0:06:04.644
gereğinden fazla öncelik vermişiz

0:06:04.644,0:06:07.292
fakat psikolojik çözümlere[br]gereken önemi vermemişiz.

0:06:07.292,0:06:09.336
Eurostar örneğimi biliyorsunuz.

0:06:09.336,0:06:11.917
Paris ve Londra arasındaki[br]yolculuğu 40 dakika

0:06:11.917,0:06:16.040
kısaltabilmek için altı[br]milyon pound harcandı.

0:06:16.040,0:06:20.196
Bu paranın 0.01'i ile[br]trenlere Wi-Fi koyulabilirdi,

0:06:20.196,0:06:22.867
yolculuğun süresini kısaltmazdı belki

0:06:22.867,0:06:26.830
ama yolculuğun daha eğlenceli ve[br]verimli geçmesini sağlayabiliridi.

0:06:26.830,0:06:28.917
Belki bu paranın %10'u ile

0:06:28.917,0:06:32.236
dünyaca ünlü top modeller [br]yolculara Chateau Petrus ikram

0:06:32.236,0:06:37.598
ederken bir yandan da [br]trende yukarı ve aşağı yürürlerdi.

0:06:37.598,0:06:40.791
Elinizde beş (milyon) pound kalırdı

0:06:40.791,0:06:43.569
ve insanlar trenin [br]daha da yavaş gitmesini isterlerdi.

0:06:43.569,0:06:46.321
(Gülüşmeler)

0:06:46.321,0:06:49.132
Neden bu sorunu psikolojik

0:06:49.132,0:06:51.003
olarak çözmemize fırsat verilmedi?

0:06:51.003,0:06:54.669
Bence bunun nedeni, yaratıcı ve duygusal [br]temelli psikolojik çözümlerle,

0:06:54.669,0:06:59.065
rasyonel, sayısal ve[br]hesaba dayalı çözümlere olan

0:06:59.065,0:07:04.216
yaklaşımımızda bir dengesizliğin,[br]bir asimetrinin olmasıdır.

0:07:04.216,0:07:06.738
Eğer yaratıcı bir insansanız,[br]büyük ihtimalle

0:07:06.738,0:07:08.858
fikirlerinizi sizden [br]daha rasyonel olan

0:07:08.858,0:07:10.958
insanların onayına sunarsınız.

0:07:10.958,0:07:14.708
Bir maliyet analiziniz, [br]fizibilite çalışmanız

0:07:14.708,0:07:17.587
bir ROI çalışmanız [br]ve daha fazlası olmalıdır.

0:07:17.587,0:07:19.843
Bu büyük ihtimalle doğrudur.

0:07:19.843,0:07:22.423
Ama bu sistem[br]diğer türlü çalışmaz.

0:07:22.423,0:07:25.010
Mevcut bir çerçevesi olan insanlar,

0:07:25.010,0:07:27.545
ekonomik bir çerçeve,[br]bir mühedislik çerçevesi,

0:07:27.545,0:07:30.831
yaptklarının mantığının[br]tüm cevabı verdiğini düşünürler.

0:07:30.831,0:07:33.838
Hiç şöyle demezler, [br]"Tüm rakamlar tutuyor

0:07:33.854,0:07:36.956
ama bu fikri sunmadan önce bunu gidip birtakım[br]çılgın insana gösterip

0:07:36.956,0:07:39.809
daha iyi bir çözümle[br]gelebilirler mi, bakacağım."

0:07:39.809,0:07:42.577
Bence, biz tamamen yapay olarak

0:07:42.577,0:07:46.873
mekanik fikirleri[br]psikolojik fikirlerden üstün görüyoruz.

0:07:46.873,0:07:49.402
Harika bir psikolojik fikir şudur mesela:

0:07:49.402,0:07:54.375
Yolcu memnuniyeti konusundaki tek harika gelişim,[br]Londra metrosunda harcanan her poundla

0:07:54.375,0:07:59.404
gelen şey, eksra tren koymak değil[br]tren saatlerini sıklaştırmak da değil,

0:07:59.404,0:08:03.008
sadece her platforma bir [br]dot matrix ekran yerleştirmek.

0:08:03.008,0:08:05.458
Beklemek, doğası gereği

0:08:05.458,0:08:08.531
sadece sayısal bilgiler [br]ya da ne kadar sürdüğü ile ilgili değil

0:08:08.531,0:08:11.454
bekleme sırasında[br]hissedilen belirsizlik ile ilgilidir.

0:08:11.454,0:08:14.738
Trenin gelmesine kalan[br]yedi dakikayı gerisayım yapan bir saatle

0:08:14.738,0:08:16.952
beklemek, dört dakika boyunca

0:08:16.952,0:08:18.979
tırnak yiyerek ve "Şu kahrolası tren

0:08:18.979,0:08:22.167
ne zaman gelecek?" diye[br]beklemekten çok daha az stresli.

0:08:22.167,0:08:26.069
Güzel olan başka bir psiolojik çözüm de[br]Kore'de gerçekleşmiş.

0:08:26.069,0:08:28.632
Kırmızı trafik lambalarının [br]geri sayımları gecikmeli.

0:08:28.632,0:08:31.871
Kaza oranının azaldığı[br]deneylerle kanıtlanmış durumda.

0:08:31.871,0:08:35.553
Neden? Çünkü trafik stresi,[br]sabırsızlık ve genel sinir hali

0:08:35.553,0:08:40.032
beklenecek sürenin görülebilmesi ile[br]ciddi şekilde azalıyor.

0:08:40.032,0:08:43.292
Çin'de, tam olarak [br]arkasındaki mantığı anlamasam da,

0:08:43.292,0:08:45.776
aynı uygulamayı yeşil ışıklara yapmışlar.

0:08:45.776,0:08:49.850
(Gülüşmeler)

0:08:49.850,0:08:51.542
Harika bir fikir değil tabii.

0:08:51.542,0:08:55.870
200 metre uzaktasınız, bakıyorsunuz ki[br]beş saniyeniz kalmış, gazı köklüyorsunuz.

0:08:55.870,0:08:57.889
(Gülüşmeler)

0:08:57.889,0:09:01.292
Koreliler, itinayla[br]her ikisini de test ettiler.

0:09:01.292,0:09:04.413
Uygulamayı kırmızı[br]ışıkta yaptığınızda kaza oranları düşüyor

0:09:04.413,0:09:07.481
yeşil ışığa yaptığınızda [br]ise kazalar artıyor.

0:09:07.481,0:09:10.442
İnsanların karar alma [br]süreçlerinde tüm istediğim bu,

0:09:10.442,0:09:12.398
şu üç konuyu dikkate almaları.

0:09:12.398,0:09:15.454
Birinin diğerine üstünlüğü[br]değil dikkate almalarını istediğim.

0:09:15.454,0:09:17.505
Sadece diyorum ki,[br]problemleri çözerken

0:09:17.505,0:09:19.807
bu üç konuya eşit[br]derecede önem verin

0:09:19.807,0:09:22.333
ve tam olarak konunun çözümünü

0:09:22.333,0:09:25.167
bulabilmek [br]için arayışınızı sürdürün.

0:09:25.167,0:09:27.375
Büyük bir işe baktığınızda,

0:09:27.375,0:09:30.987
bu üç konunun neredeyse [br]hepsinde mevcut olduğunu görürsünüz.

0:09:30.987,0:09:33.281
Gerçekten başarılı olan işlerde -

0:09:33.281,0:09:35.787
Google mesela, teknolojik[br]olarak büyük bir başarı,

0:09:35.787,0:09:39.941
ayrıca çok da başarılı bir [br]psikolojik anlayışa dayanıyor.

0:09:39.941,0:09:42.721
İnsanlar tek bir şeyde iyi olanın

0:09:42.721,0:09:46.923
birden fazla konuda iyi olandan[br]daha iyi olduğunu düşünürler her zaman.

0:09:46.923,0:09:49.875
Buna hedefin sulanması denir,[br]insanda doğuştan vardır.

0:09:49.875,0:09:51.873
Ayelet Fishbach'ın bu[br]konuda bir araştırması var.

0:09:51.873,0:09:54.192
Google zamanında aşağı[br]yukarı herkes

0:09:54.192,0:09:55.868
bir portal olmaya çalışıyordu.

0:09:55.868,0:09:57.174
Evet bir arama özelliği var

0:09:57.174,0:10:01.010
ama yanısıra hava, spor[br]ve bir parça da haber alabiliyorsunuz.

0:10:01.810,0:10:04.178
Google şunu anladı ki,[br]sadece bir arama motoru iseniz

0:10:04.178,0:10:06.871
insanlar sizin çok çok iyi[br]olduğunuzu var sayar.

0:10:06.871,0:10:08.452
Aslında bunu hepiniz televizyon

0:10:08.452,0:10:10.137
satın almaya gittiğinizde yaşarsınız.

0:10:10.137,0:10:13.700
Düz ekran TV'lerin durduğu[br]rafların en sonuna doğru

0:10:13.700,0:10:19.002
DVD oynatıcısı olan[br]televizyonları görürsünüz.

0:10:19.002,0:10:22.094
Bu aletlerin kalitesiyle ilgili[br]hiçbir bilgimiz yoktur

0:10:22.094,0:10:26.042
gene de TV - DVD karışımı[br]olalara bakarız ve "Hıh!" yaparız.

0:10:26.042,0:10:30.448
Biraz TV biraz DVD oynatıcı olan[br]pek de işe yaramayan bir alettir.

0:10:30.448,0:10:32.738
Mağazadan her birinden[br]ayrı ayrı satın almış şekilde çıkarız.

0:10:32.738,0:10:38.042
Google teknolojik olduğu kadar[br]psikolojik de bir başarıdır ayrıca.

0:10:38.042,0:10:40.944
Ben psikolojiyi problem çözmede[br]kullanabiliriz diyorum,

0:10:40.944,0:10:43.727
problem olduğunu faketmediğimiz [br]problemlerde bile.

0:10:43.727,0:10:46.827
İnsanlara artık antibiyotiklerini[br]bitirmelerini öneriyorum.

0:10:46.827,0:10:49.210
Onlara 24 beyaz hap vermeyin.

0:10:49.210,0:10:52.081
18 beyaz hap altı mavi hap verin ve

0:10:52.081,0:10:55.883
beyaz hapı önce mavi hapı[br]sonra almalarını söyleyin.

0:10:55.883,0:10:57.750
Buna bölümleme deniyor.

0:10:57.750,0:11:00.854
Hedefe varma yolunda eğer[br]tam ortada bir ikinci

0:11:00.854,0:11:03.458
aşama varsa insanlar çok daha[br]rahat yolu bitiriyorlar.

0:11:03.458,0:11:06.417
Ekonominin en büyük[br]hatalarından biri bana göre,

0:11:06.417,0:11:08.844
bazı şeyleri anlayamamasıdır.

0:11:08.844,0:11:12.871
Emeklilik, işsizlik, maliyet[br]

0:11:12.871,0:11:17.911
sadece miktarı değil[br]ayrıca anlamı olan bir işlevdir.

0:11:17.911,0:11:20.703
Bu gördüğünüz İngiltere'de bir gişe.

0:11:20.703,0:11:23.858
Sıklıkla uzun kuyruklar oluşur gişelerde.

0:11:23.858,0:11:25.960
Bazen gerçekten çok çok ciddi[br]sıralar oluşabilir.

0:11:25.960,0:11:27.958
Eğer isterseniz, aynı[br]prensibi havalimanlarındaki

0:11:27.958,0:11:29.583
güvenlik şeridi için de uygulayabilirsiniz.

0:11:29.583,0:11:33.408
Eğer iki katı fiyat ödeyip[br]köprüden geçseydiniz ama bu

0:11:33.408,0:11:35.792
şerit tamamen hızlı[br]bir şerit olsaydı ne olurdu?

0:11:35.792,0:11:39.527
Kesinlikle mantıksız birşey değil.[br]Ekonomik olarak da etkin bir uygulama.

0:11:39.527,0:11:41.992
Bazı insanlara göre zaman[br]çok değerlidir.

0:11:41.992,0:11:44.292
Eğer bir iş görüşmesine yetişecekseniz,

0:11:44.292,0:11:48.869
birkaç pound fazla ödeyip, hızlı[br]şeritten gitmeyi tercih edersiniz.

0:11:48.869,0:11:51.230
Kayınvalidenizi ziyarete [br]gidiyoranız eğer,

0:11:51.230,0:11:55.287
o zaman sol şeritte kalmayı seçersiniz.

0:11:55.287,0:11:59.715
Tek problem, ekonomik olarak etkin olan [br]bu çözümü insanlara sunarsanız

0:11:59.715,0:12:01.400
bundan nefret edeceklerdir.

0:12:01.400,0:12:04.250
Çünkü sırf gelirinizi arttırmak için[br]köprüde gecikmelere

0:12:04.250,0:12:05.787
yol açacağınızı düşüneceklerdir,

0:12:05.787,0:12:09.760
ve "Neden senin beceriksizliğini[br]finanse ediyorum?" diyeceklerdir.

0:12:09.760,0:12:12.092
Diğer taraftan, eğer çerçeveyi[br]biraz değiştirirseniz ve

0:12:12.092,0:12:14.740
yardımsever bir gelir yönetimi yaparsanız,

0:12:14.740,0:12:19.571
yani ekstra para köprü firmasına değil[br]yardım kuruluşuna bağışlanacak derseniz,

0:12:19.571,0:12:23.647
ödemenin altında yatan[br]mentalite tamamen değişir.

0:12:23.647,0:12:26.595
Ekonomik olarak oldukça[br]etkin bir çözüme kavuşursunuz,

0:12:26.595,0:12:28.834
bu çözüm halkın onayını da alır,

0:12:28.834,0:12:31.023
hem de bir pislik gibi görüneceğinize

0:12:31.023,0:12:33.744
hafif doz merhamet de barındırır.

0:12:33.744,0:12:36.977
Ekonomistlerin yaptıkları temel hata

0:12:36.977,0:12:40.325
paranın para olduğunu düşünmeleri.

0:12:40.325,0:12:44.475
Acı tecrübelerle öğrendim ki[br]ödenen beş pound

0:12:44.475,0:12:46.575
sadece miktarıyla değil

0:12:46.575,0:12:48.737
gittiği yeri düşünmemizle de ilgili.

0:12:48.737,0:12:51.756
Bence bu düşünce vergi[br]politikalarında bir devrim yaratabilir.

0:12:51.756,0:12:54.152
Kamu hizmetlerinde[br]devrim yaratabilir.

0:12:54.152,0:12:56.779
Olayları çok ciddi [br]şekilde değiştirebilir.

0:12:56.779,0:12:59.175
Bu adamı hepiniz öğrenmelisiniz.

0:12:59.175,0:13:01.079
Avusturyalı bir ekonomist kendisi,

0:13:01.079,0:13:06.290
Viyana'da 20.yüzyılın ilk[br]yarısında fazlaca aktifti.

0:13:06.290,0:13:08.905
Avusturya okulu ile ilgili[br]enteresan olan şey

0:13:08.905,0:13:11.204
Freud'un yanında yetişmiş olmaları.

0:13:11.204,0:13:14.120
Dolayısıyla hepsi büyük[br]oranda psikoloji ile ilgiliydi.

0:13:14.120,0:13:18.460
Praxeoloji denen bir [br]öğreti olduğuna inanyorlardı,

0:13:18.460,0:13:21.083
ekonomiden önce[br]var olan bir öğreti.

0:13:21.083,0:13:25.860
Praxeology seçim, aksiyon [br]ve karar alma öğretisi.

0:13:25.860,0:13:27.412
Bence haklılar.

0:13:27.412,0:13:29.496
Bugünkü dünyada[br]en büyük tehlike

0:13:29.496,0:13:31.365
ekonomi biliminin

0:13:31.365,0:13:35.823
kendisini insan psikolojine [br]göre öncelikli kabul etmesidir.

0:13:35.823,0:13:38.588
Charlie Munger'ın der ki;[br]"Eğer ekonomi davranışsal değilse,

0:13:38.588,0:13:40.833
o zaman ne olduğunu bilmiyorum."

0:13:40.833,0:13:47.371
Von Mises ise, ekonominin [br]psikolojinin bir altkümesi olduğuna inanır.

0:13:47.371,0:13:49.195
Bunu düşünürken sanırım ekonomiyi

0:13:49.195,0:13:52.602
"kıtlık şartlarındaki insan[br]praxeolojisi bilimi" olarak tanımlar.

0:13:52.602,0:13:55.665
Von Mises diğer yandan

0:13:55.665,0:14:01.633
pazarlamanın değerini açıklamak için[br]öyle bir analoji kullanır ki,

0:14:01.633,0:14:04.813
algılanan değer ile gerçek değere

0:14:04.813,0:14:08.902
yaklaşımımız birebir herhangi[br]başka bir değere

0:14:08.902,0:14:10.525
eşit olmalıdır.

0:14:10.525,0:14:13.059
Hepimiz -hatta pazarlama[br]alanında çalışanlar bile-

0:14:13.059,0:14:14.575
değeri iki türlü düşünürüz.

0:14:14.575,0:14:15.727
Bir gerçek değer vardır,

0:14:15.727,0:14:17.917
ki bu fabrikada üretilen bir şeyin veya[br]verilen bir hizmetin değeridir.

0:14:17.917,0:14:19.750
Bir de belirsiz değer vardır,

0:14:19.750,0:14:22.271
ki bu da insanların bakış açılarını[br]değiştirdiğinizde yarattığınız şeydir.

0:14:22.271,0:14:25.217
Von Mises bu ayrımı[br]kesinlikle reddeder.

0:14:25.217,0:14:26.933
Ve aşağıdaki analojiyi kullanır.

0:14:26.933,0:14:32.148
Fransız Fizyokratlar denen[br]garip ekonomistlerden bahseder,

0:14:32.148,0:14:36.475
tek doğru değerin tarladan[br]elde edilen olduğuna inananlardan.

0:14:36.475,0:14:39.071
Eğer bir çobansanız, ya da[br]madenci veya çiftçiyseniz,

0:14:39.071,0:14:40.836
o zaman doğru değer üretirsiniz.

0:14:40.836,0:14:43.304
Ama eğer çobandan[br]satın aldığınız yünle

0:14:43.319,0:14:46.458
bir şapka yapıyor ve [br]bunun için para alıyorsanız

0:14:46.458,0:14:48.792
o zaman gerçekten değer üretmiyorsunuz,

0:14:48.792,0:14:50.759
çobanı sömürüyorsunuz.

0:14:50.759,0:14:54.625
Von Mises diyor ki,[br]modern ekonomistler de reklam

0:14:54.625,0:14:56.777
ve pazarlamada aynı hataya düşüyorlar.

0:14:56.777,0:14:59.167
Diyor ki, eğer bir restoran işletiyorsanız,

0:14:59.167,0:15:01.375
yemeği pişirmekle yarattığınız

0:15:01.375,0:15:03.833
değerle, yerleri silerken [br]yarattığınız değer arasında

0:15:03.833,0:15:06.000
sağlıklı bir ayrım yapmak [br]mümkün değil.

0:15:06.000,0:15:09.212
Bunlardan biri belki[br]esas ürününüz -

0:15:09.212,0:15:10.681
yani sizden satın aldığımız şey-

0:15:10.681,0:15:12.335
diğeri ise aldığımız üründen

0:15:12.335,0:15:15.652
zevk almamızı sağlayacak [br]ortamla ilgili olan eylem.

0:15:15.652,0:15:18.667
Bunlardan birinin diğerine [br]göre daha üstün olduğu

0:15:18.667,0:15:20.833
görüşü ise tamamen yanlış.

0:15:20.833,0:15:22.503
Şu küçük düşünce deneyini yapalım.

0:15:22.503,0:15:24.910
Michelin-yıldızlı yemek[br]sunan bir restoran düşünün,

0:15:24.910,0:15:27.358
fakat ortalık[br]kanalizasyon kokuyor

0:15:27.358,0:15:30.664
ve yerlerde insan dışkısı var.

0:15:31.434,0:15:33.734
Artık burada değer yaratmak için

0:15:33.734,0:15:36.925
yemeğin kalitesini [br]arttırmanız gerekmez,

0:15:36.925,0:15:40.029
kokudan kurtulup [br]yerleri temizlemeniz gerekir.

0:15:41.879,0:15:44.098
Bunu anlamamız çok önemlidir.

0:15:44.098,0:15:46.321
Eğer garip ya da [br]karmaşık görünüyorsa, şuna bakın;

0:15:46.321,0:15:50.787
İngiltere'de bir postane[br]acele posta servisi konusunda

0:15:50.787,0:15:53.125
yüzde 98 oranında bir[br]başarıya sahipti.

0:15:53.125,0:15:55.492
Bunun yeterli olmadığını düşündüler

0:15:55.492,0:15:58.084
ve oranı yüzde 99'a çıkarmayı istediler.

0:15:58.914,0:16:02.898
Bunu yaparken yaşadıkları[br]neredeyse kurumu çökertiyordu.

0:16:02.898,0:16:05.113
Bu arada gidip insanlara sorsanız,

0:16:05.113,0:16:08.125
"Acele posta servisinin ertesi gün[br]ulaşma oranı nedir?" diye,

0:16:08.125,0:16:12.630
genelde alacağınız cevap [br]yüzde 50 ile 60 arası bir yerdedir.

0:16:12.630,0:16:15.233
Eğer hizmet algısı[br]gerçeğinden de kötüyse,

0:16:15.233,0:16:18.733
o zaman ne diye gerçeği[br]değiştirmeye uğraşıyorsunuz ki?

0:16:18.733,0:16:22.935
İğrenç kokan restoranda yemek[br]kalitesini artırmaya çalışmakla aynı şey.

0:16:22.935,0:16:25.000
İlk yapmanız gereken şey

0:16:25.000,0:16:26.660
insanlara acele postanın

0:16:26.660,0:16:30.835
yüzde 98 oranında ertesi gün[br]yerine ulaştığını söylemek olmalıdır.

0:16:30.835,0:16:32.542
Bu çok iyi bir adımdır.

0:16:32.542,0:16:35.167
Bana göre İngiltere'de uygulanacak[br]daha da iyi bir yöntem, insanlara

0:16:35.167,0:16:36.765
İngiltere'deki acele

0:16:36.765,0:16:38.790
postanın ulaşma [br]oranının Almanya'ya göre daha

0:16:38.790,0:16:40.848
yüksek olduğunu söylemek olurdu.

0:16:40.848,0:16:43.375
Çünkü biz İngilizleri[br]mutlu etmek için, herhangi bir şeyi

0:16:43.375,0:16:45.771
Almanlardan daha iyi[br]yaptığımızı söylemek yeter

0:16:45.771,0:16:47.346
(Gülüşmeler)

0:16:47.346,0:16:51.041
(Alkışlar)

0:16:51.061,0:16:54.250
Kendi referans çerçevenizi [br]ve algılanan değerinizi belirleyin

0:16:54.250,0:16:57.123
böylece gerçek değeriniz de[br]tamamıyla dönüşecektir.

0:16:57.123,0:16:59.229
Almanlarla ilgili söylenen şu vardır;

0:16:59.229,0:17:01.196
Almanlarla Fransızlar [br]birleşmiş Avrupa'yı yaratma

0:17:01.196,0:17:03.327
konusunda çok başarılılar.

0:17:03.327,0:17:06.515
Ummadıkları tek şey ise[br]Avrupa'yı ortak bir Fransız ve Alman

0:17:06.515,0:17:08.915
nefreti üzerine birleştiriyor olmaları.

0:17:08.915,0:17:12.030
Ama ben İngiliz'im,[br]böyle seviyorum.

0:17:13.400,0:17:16.833
Farkedeceğiniz gibi, algımız [br]her durumda biraz güvenilmezdir.

0:17:16.833,0:17:19.946
Yiyeceğin kalitesiyle, o yiyeceği[br]tükettiğimiz ortam arasındaki farkı

0:17:19.946,0:17:21.652
tam olarak ifade edemeyiz.

0:17:21.652,0:17:24.061
Arabanızı yıkattığınızda[br]ya da valeye verdiğinizde

0:17:24.061,0:17:25.908
hepiniz yaşamışsınızdır bunu.

0:17:25.908,0:17:29.843
Arabanızı aldığınızda,[br]sürmesi daha zevkli gelir.

0:17:29.843,0:17:31.511
Bunun nedeni,

0:17:31.511,0:17:34.292
tabii vale gizlice[br]arabanın yağını değiştirmiyorsa

0:17:34.292,0:17:37.542
ve benim ona ödemesini yapmadığım[br]işler yapmıyorsa arabayla ilgili,

0:17:37.542,0:17:39.958
algının her durumda[br]güvenilmez olmasıdır.

0:17:39.958,0:17:44.083
Markalı olan ağrı kesiciler[br]markasız olanlara göre

0:17:44.083,0:17:46.250
çok daha etkilidirler.

0:17:46.250,0:17:48.558
Sadece bildirilen ağrı[br]azalmasından değil,

0:17:48.558,0:17:50.556
gerçekte ölçülen azalmadan bahsediyorum.

0:17:50.556,0:17:55.067
Algı her durumda [br]güvenilmezdir, belirsizdir.

0:17:55.082,0:17:58.621
Dolayısıyla algıyı kötü etkileyen[br]bir şey yaptığınızda

0:17:58.621,0:18:00.398
bir diğerine de zarar verirsiniz.

0:18:00.398,0:18:02.005
Çok teşekkür ediyorum.

0:18:02.005,0:18:03.859
(Alkışlar)