1
00:00:00,301 --> 00:00:02,361
To tutaj

2
00:00:02,361 --> 00:00:05,263
to elektroniczny papieros.

3
00:00:05,263 --> 00:00:09,258
Odkąd go wynaleziono, rok lub dwa lata temu,

4
00:00:09,258 --> 00:00:11,210
daje mi nieopisaną radość.

5
00:00:11,210 --> 00:00:12,485
(Śmiech)

6
00:00:12,485 --> 00:00:14,943
Po części pewnie przez nikotynę,

7
00:00:14,943 --> 00:00:16,831
ale też przez coś ważniejszego.

8
00:00:16,831 --> 00:00:21,644
Odkąd w UK zabroniono palenia w miejscach publicznych

9
00:00:21,644 --> 00:00:25,823
przestałem cieszyć się z zakrapianych imprez.

10
00:00:25,823 --> 00:00:27,046
(Śmiech)

11
00:00:27,046 --> 00:00:30,515
Głównie dlatego,

12
00:00:30,515 --> 00:00:32,243
że będąc na imprezie

13
00:00:32,243 --> 00:00:34,365
stoisz z kieliszkiem czerwonego wina

14
00:00:34,365 --> 00:00:36,050
i bez przerwy rozmawiasz z ludźmi,

15
00:00:36,050 --> 00:00:38,610
ale nie chcesz tego robić w nieskończoność.

16
00:00:38,610 --> 00:00:40,252
To naprawdę męczące.

17
00:00:40,252 --> 00:00:44,127
Czasem chcesz pobyć sam ze swoimi myślami,

18
00:00:44,127 --> 00:00:48,983
albo wolisz pogapić się przez okno.

19
00:00:48,983 --> 00:00:51,991
Sęk w tym, że gdy nie możesz zapalić

20
00:00:51,991 --> 00:00:55,609
stojąc tak samotnie i gapiąc się w okno,

21
00:00:55,609 --> 00:00:58,705
jesteś aspołecznym, samotnym idiotą.

22
00:00:58,705 --> 00:01:00,097
(Śmiech)

23
00:01:00,097 --> 00:01:04,011
Za to gdy stoisz tak z papierosem,

24
00:01:04,011 --> 00:01:06,630
jesteś pieprzonym filozofem.

25
00:01:06,630 --> 00:01:08,333
(Śmiech)

26
00:01:08,333 --> 00:01:13,661
(Oklaski)

27
00:01:13,661 --> 00:01:18,254
To jak coś postrzegamy

28
00:01:18,254 --> 00:01:21,606
ma kapitalne znaczenie.

29
00:01:21,606 --> 00:01:25,156
Mamy dokładnie tę samą rzecz, tę samą czynność,

30
00:01:25,156 --> 00:01:27,488
ale raz czujesz się świetnie,

31
00:01:27,488 --> 00:01:30,661
a za innym razem, po niewielkiej zmianie,

32
00:01:30,661 --> 00:01:33,365
okropnie.

33
00:01:33,365 --> 00:01:35,923
Jednym z problemów klasycznej ekonomii

34
00:01:35,923 --> 00:01:38,855
jest to, jak bardzo skupia się na rzeczywistości,

35
00:01:38,855 --> 00:01:43,167
która nie jest kluczem do ludzkiego szczęścia.

36
00:01:43,167 --> 00:01:45,302
Dlaczego, przykładowo,

37
00:01:45,302 --> 00:01:48,444
emeryci są szczęśliwsi

38
00:01:48,444 --> 00:01:50,796
od młodych bezrobotnych?

39
00:01:50,796 --> 00:01:54,259
Jedni i drudzy są przecież w tym samym położeniu.

40
00:01:54,259 --> 00:01:57,556
Mają za dużo czasu i niezbyt dużo pieniędzy.

41
00:01:57,556 --> 00:02:00,600
Jednak emeryci są ponoć bardzo szczęśliwi,

42
00:02:00,600 --> 00:02:04,479
a bezrobotni nieszczęśliwi i przygnębieni.

43
00:02:04,479 --> 00:02:08,652
Emeryci wierzą, że przeszli na emeryturę z własnej woli,

44
00:02:08,652 --> 00:02:10,971
a młodym bezrobotnym wydaje się,

45
00:02:10,971 --> 00:02:14,077
że zostali do tego zmuszeni.

46
00:02:14,077 --> 00:02:17,737
W Anglii wyższa klasa średnia rozwiązała ten problem:

47
00:02:17,737 --> 00:02:20,458
przemianowała bezrobocie.

48
00:02:20,458 --> 00:02:23,054
Jeśli jesteś osobą z wyższej klasy średniej w Anglii,

49
00:02:23,054 --> 00:02:25,748
nazywasz bezrobocie "rokiem przerwy".

50
00:02:25,748 --> 00:02:27,498
(Śmiech)

51
00:02:27,498 --> 00:02:31,300
Posiadanie bezrobotnego syna w Manchesterze

52
00:02:31,300 --> 00:02:33,239
jest dość wstydliwe,

53
00:02:33,239 --> 00:02:36,202
ale gdy masz bezrobotnego syna w Tajlandii,

54
00:02:36,202 --> 00:02:38,745
postrzega się to jako spore osiągnięcie.

55
00:02:38,745 --> 00:02:40,208
(Śmiech)

56
00:02:40,208 --> 00:02:42,894
Przemianowanie polega na zrozumieniu,

57
00:02:42,894 --> 00:02:47,830
że nasze doświadczenia, koszty, zdarzenia,

58
00:02:47,830 --> 00:02:50,786
zależą przede wszystkim od tego

59
00:02:50,786 --> 00:02:52,517
jak je postrzegamy.

60
00:02:52,517 --> 00:02:55,000
To szalenie ważna umiejętność.

61
00:02:55,000 --> 00:02:57,612
Jest taki eksperyment, do którego odnosił się Daniel Pink.

62
00:02:57,612 --> 00:03:00,452
Dwa psy umieszczono w pudełkach,

63
00:03:00,452 --> 00:03:04,731
w których podłoga była pod napięciem.

64
00:03:04,731 --> 00:03:09,183
Przepuszczano przez nią prąd elektryczny,

65
00:03:09,183 --> 00:03:11,764
który porażał psy.

66
00:03:11,764 --> 00:03:16,614
Jeden z psów miał dostęp do przycisku,

67
00:03:16,614 --> 00:03:20,223
który po naciśnięciu przerywał dopływ prądu.

68
00:03:20,223 --> 00:03:23,346
Drugi z psów nie miał przycisku.

69
00:03:23,346 --> 00:03:27,902
Był narażony na dokładnie ten sam poziom bólu,

70
00:03:27,902 --> 00:03:30,488
ale nie miał kontroli nad okolicznościami.

71
00:03:30,488 --> 00:03:34,677
Pierwszy pies był względnie zadowolony,

72
00:03:34,677 --> 00:03:38,170
drugi popadał w głęboką depresję.

73
00:03:38,170 --> 00:03:43,321
Nasze szczęście nie zależy od życiowych okoliczności

74
00:03:43,321 --> 00:03:47,917
ale od poczucia kontroli nad nimi.

75
00:03:47,917 --> 00:03:50,469
To ciekawe zjawisko.

76
00:03:50,469 --> 00:03:53,973
Na Zachodzie toczy się w tej chwili debata

77
00:03:53,973 --> 00:03:55,739
dotycząca poziomu opodatkowania.

78
00:03:55,739 --> 00:03:57,958
Powinniśmy jednak debatować nad tym,

79
00:03:57,958 --> 00:04:01,350
jak dużą kontrolę mamy nad środkami z naszych podatków.

80
00:04:01,350 --> 00:04:05,639
Płacenie za coś 10£ może być przekleństwem,

81
00:04:05,639 --> 00:04:11,504
w innych warunkach z chęcią to zaakceptujemy.

82
00:04:11,504 --> 00:04:15,708
Płacisz 20 tys. funtów podatku na rzecz zdrowia

83
00:04:15,708 --> 00:04:18,085
i ledwo odczuwasz korzyści.

84
00:04:18,085 --> 00:04:21,787
Płacisz 20 tys. funtów na wyposażenie oddziału szpitalnego

85
00:04:21,787 --> 00:04:23,950
i jesteś filantropem.

86
00:04:23,950 --> 00:04:27,986
Jestem w złym kraju, mówiąc o chęci płacenia podatków.

87
00:04:27,986 --> 00:04:29,896
(Śmiech)

88
00:04:29,896 --> 00:04:35,077
Podrzucę coś jeszcze. To jak coś opisujemy, ma znaczenie.

89
00:04:35,077 --> 00:04:37,165
Mówimy o "ratowaniu Grecji",

90
00:04:37,165 --> 00:04:40,946
czy o "ratowaniu głupich banków, 
które udzielały Grecji pożyczek"?

91
00:04:40,946 --> 00:04:43,667
Ponieważ to te same podmioty.

92
00:04:43,667 --> 00:04:46,065
To jak je nazywamy, ma wpływ

93
00:04:46,065 --> 00:04:49,579
na to jak instynktownie i moralnie je postrzegamy.

94
00:04:49,579 --> 00:04:52,956
Wartość psychologiczna jest bardzo ważna.

95
00:04:52,956 --> 00:04:56,086
Jeden z moich dobrych przyjaciół, Nick Chater,

96
00:04:56,086 --> 00:04:58,713
profesor Nauk Decyzyjnych w Londynie,

97
00:04:58,713 --> 00:05:01,235
wierzy, że powinniśmy poświęcać mniej czasu

98
00:05:01,235 --> 00:05:03,200
na szukanie ludzkiej ukrytej głębi,

99
00:05:03,200 --> 00:05:06,333
a zacząć odkrywać ukryte mielizny.

100
00:05:06,333 --> 00:05:08,083
Myślę, że to ma sens.

101
00:05:08,083 --> 00:05:10,895
Myślę, że powierzchowność ma ogromny wpływ

102
00:05:10,895 --> 00:05:13,050
na to jak myślimy i co robimy.

103
00:05:13,050 --> 00:05:17,395
Ale brakuje nam dobrego modelu ludzkiej psychologii.

104
00:05:17,395 --> 00:05:19,233
Aż do teorii perspektywy Kahnemana

105
00:05:19,233 --> 00:05:22,307
nie mieliśmy porządnego modelu ludzkiej psychologii

106
00:05:22,307 --> 00:05:27,046
do stosowania wraz z modelami inżynierskimi 
czy neoklasyczną ekonomią.

107
00:05:27,046 --> 00:05:31,070
Ludzie chcący odwoływać się do psychologii, 
nie mieli dobrych modeli.

108
00:05:31,070 --> 00:05:32,840
Brak nam fundamentów.

109
00:05:32,840 --> 00:05:35,684
Współpracownik Warrena Buffeta, Charlie Munger, 
nazywa to

110
00:05:35,684 --> 00:05:37,792
"kratownicą na której wieszasz swoje pomysły".

111
00:05:37,792 --> 00:05:41,691
Inżynierowie i klasyczni ekonomiści

112
00:05:41,691 --> 00:05:44,856
mieli solidną kratownicę,

113
00:05:44,856 --> 00:05:47,830
na której każdy pomysł mógł zawisnąć.

114
00:05:47,830 --> 00:05:51,091
My mamy ledwie kolekcję indywidualnych spostrzeżeń

115
00:05:51,091 --> 00:05:53,583
bez ogólnego modelu.

116
00:05:53,583 --> 00:05:57,577
A przez to, poszukując rozwiązania

117
00:05:57,577 --> 00:06:00,208
nadaje się zbyt dużą rangę

118
00:06:00,208 --> 00:06:04,644
rozwiązaniom techniczno-inżynierskim, newtonowskim,

119
00:06:04,644 --> 00:06:07,292
za mało zaś psychologicznym.

120
00:06:07,292 --> 00:06:09,336
Dajmy na to Eurostar.

121
00:06:09,336 --> 00:06:11,917
6 milionów funtów wydanych, by skrócić czas podróży

122
00:06:11,917 --> 00:06:16,040
z Paryża do Londynu o 40 minut.

123
00:06:16,040 --> 00:06:20,196
Za ułamek tej kwoty można by umieścić w pociągach WiFi.

124
00:06:20,196 --> 00:06:22,867
Nie skróciłoby to podrózy,

125
00:06:22,867 --> 00:06:26,830
ale można by ją spędzić przyjemniej i produktywniej.

126
00:06:26,830 --> 00:06:28,917
Za 10 procent tej kwoty

127
00:06:28,917 --> 00:06:32,236
można by zatrudnić supermodelki i modeli

128
00:06:32,236 --> 00:06:37,598
którzy częstowaliby pasażerów dobrym winem.

129
00:06:37,598 --> 00:06:40,791
Zostałoby nam 5 [milionów] reszty

130
00:06:40,791 --> 00:06:43,569
a ludzie prosiliby, żeby pociągi jeździły wolniej.

131
00:06:43,569 --> 00:06:46,321
(Śmiech)

132
00:06:46,321 --> 00:06:49,132
Dlaczego nikt nie próbował

133
00:06:49,132 --> 00:06:51,333
wykorzystać rozwiązań psychologicznych?

134
00:06:51,333 --> 00:06:54,119
Chyba dlatego, że zupełnie inaczej traktujemy

135
00:06:54,119 --> 00:06:59,065
rozwiązania psychologiczne, odwołujące się do emocji,

136
00:06:59,065 --> 00:07:04,216
niż pomysły racjonalne, bazujące na twardych faktach.

137
00:07:04,216 --> 00:07:06,738
Jeżeli jesteś osobą kreatywną

138
00:07:06,738 --> 00:07:08,858
szukasz aprobaty dla swoich pomysłów

139
00:07:08,858 --> 00:07:10,958
u osób bardziej racjonalnych.

140
00:07:10,958 --> 00:07:14,708
Przygotowujesz kosztorysy,

141
00:07:14,708 --> 00:07:17,587
przeróżne analizy i ekspertyzy.

142
00:07:17,587 --> 00:07:19,843
I pewnie ma to sens.

143
00:07:19,843 --> 00:07:22,423
Ale nie działa to w drugą stronę.

144
00:07:22,423 --> 00:07:25,010
Ludzie, którzy mają podstawę

145
00:07:25,010 --> 00:07:27,545
ekonomiczną czy też inżynierską

146
00:07:27,545 --> 00:07:30,831
uważają, że logika jest odpowiedzią sama w sobie.

147
00:07:30,831 --> 00:07:33,838
Nie mówią: "W sumie wszystko się zgadza,

148
00:07:33,854 --> 00:07:36,956
ale może najpierw pójdę do ludzi szalonych

149
00:07:36,956 --> 00:07:39,809
sprawdzić, czy nie mają jakichś lepszych pomysłów".

150
00:07:39,809 --> 00:07:42,577
Tak więc sztucznie przedkładamy

151
00:07:42,577 --> 00:07:46,873
idee mechaniczne nad psychologicznymi.

152
00:07:46,873 --> 00:07:49,402
Przykład świetnej psychologicznej idei:

153
00:07:49,402 --> 00:07:54,375
największym udogodnieniem w londyńskim metrze

154
00:07:54,375 --> 00:07:59,404
nie były dodatkowe pociągi, ani zmiana częstotliwości jazdy,

155
00:07:59,404 --> 00:08:03,008
lecz ustawienie wyświetlacza czasu na każdym peronie.

156
00:08:03,008 --> 00:08:05,458
Uciążliwość oczekiwania

157
00:08:05,458 --> 00:08:08,531
nie zależy od jego długości,

158
00:08:08,531 --> 00:08:11,454
ale od niepewności jakiej wtedy doświadczamy.

159
00:08:11,454 --> 00:08:14,738
Czekanie 7 minut na pociąg i odliczanie czasu

160
00:08:14,738 --> 00:08:16,952
jest mniej frustrujące i irytujące

161
00:08:16,952 --> 00:08:18,979
niż 4 minuty bez zegara i obgryzanie paznokci

162
00:08:18,979 --> 00:08:22,167
gdy nerwowo czekamy, aż pociąg przyjedzie.

163
00:08:22,167 --> 00:08:26,069
Oto piękny przykład takiego rozwiązania w Korei.

164
00:08:26,069 --> 00:08:28,632
Czerwone światła na skrzyżowaniu mają zegar odliczający.

165
00:08:28,632 --> 00:08:31,871
Dowiedziono, że obniżyło to odsetek wypadków.

166
00:08:31,871 --> 00:08:34,873
Dlaczego? Ponieważ agresja na drodze, niepokój i irytacja

167
00:08:34,873 --> 00:08:40,032
znacząco maleją, kiedy widzisz czas oczekiwania.

168
00:08:40,032 --> 00:08:43,042
W Chinach, nie bardzo rozumiem dlaczego,

169
00:08:43,042 --> 00:08:45,776
wprowadzono to samo rozwiązanie dla świateł zielonych.

170
00:08:45,776 --> 00:08:48,650
(Śmiech)

171
00:08:48,650 --> 00:08:51,542
Co nie jest dobrym pomysłem.

172
00:08:51,542 --> 00:08:55,870
Masz 200 m do świateł i zostało ci 5 sekund, 
więc wciskasz gaz do dechy.

173
00:08:55,870 --> 00:08:57,889
(Śmiech)

174
00:08:57,889 --> 00:09:01,292
Koreańczycy bardzo pilnie sprawdzili oba rozwiązania.

175
00:09:01,292 --> 00:09:04,413
Odsetek wypadków malał, gdy stosowano je do czerwonych

176
00:09:04,413 --> 00:09:07,481
i wzrastał, gdy stosowano je do zielonych świateł.

177
00:09:07,481 --> 00:09:10,442
Wszystko czego oczekuję od ludzi przy dokonywaniu decyzji,

178
00:09:10,442 --> 00:09:12,398
to żeby wzięli pod uwagę te 3 kryteria.

179
00:09:12,398 --> 00:09:15,454
Nie faworyzuję żadnego rozwiązania.

180
00:09:15,454 --> 00:09:17,505
Zaznaczam tylko, że rozwiązując jakiś problem

181
00:09:17,505 --> 00:09:19,807
powinieneś rozpatrzyć wszystkie 3 aspekty

182
00:09:19,807 --> 00:09:22,333
i szukać tak głęboko jak się da,

183
00:09:22,333 --> 00:09:25,167
aby znaleźć najlepsze rozwiązanie.

184
00:09:25,167 --> 00:09:27,375
Jeśli spojrzymy na wielkie korporacje

185
00:09:27,375 --> 00:09:30,987
to widzimy, że każde z tych rozwiązań ma miejsce.

186
00:09:30,987 --> 00:09:33,281
Wyjątkowo udany biznes, Google,

187
00:09:33,281 --> 00:09:35,787
jest wielkim technologicznym sukcesem,

188
00:09:35,787 --> 00:09:38,521
ale jest także oparty na psychologicznym spojrzeniu:

189
00:09:38,521 --> 00:09:42,721
ludzie wierzą, że przedmiot o jednej funkcji

190
00:09:42,721 --> 00:09:46,923
jest lepszy od takiego, który robi wiele rzeczy na raz.

191
00:09:46,923 --> 00:09:49,875
Tak odruchowo postrzegamy mnogość funkcji,

192
00:09:49,875 --> 00:09:51,873
Ayelet Fishbach napisała pracę na ten temat.

193
00:09:51,873 --> 00:09:54,192
W czasach Google inne wyszukiwarki mniej lub bardziej

194
00:09:54,192 --> 00:09:55,548
starały się być portalem.

195
00:09:55,548 --> 00:09:56,864
Tak, miały funkcję wyszukiwania,

196
00:09:56,864 --> 00:10:00,690
ale także pogodę, sport, wiadomości.

197
00:10:00,690 --> 00:10:03,208
Google, skupiając się wyłącznie na wyszukiwaniu,

198
00:10:03,208 --> 00:10:06,871
wiedziało, że ludzie założą, że są w tym wyjątkowo dobrzy.

199
00:10:06,871 --> 00:10:08,452
Dobrze o tym wiecie,

200
00:10:08,452 --> 00:10:10,137
kiedy idziecie kupić telewizor.

201
00:10:10,137 --> 00:10:13,700
Na szarym końcu rzędu telewizorów plazmowych

202
00:10:13,700 --> 00:10:19,002
są te wzgardzone urządzenia zwane połączonym TV i DVD.

203
00:10:19,002 --> 00:10:22,094
Nie mamy żadnego pojęcia o jakości tych urządzeń,

204
00:10:22,094 --> 00:10:26,042
ale patrzymy na nie z dezaprobatą:

205
00:10:26,042 --> 00:10:30,448
"To pewnie badziewny telewizor i jeszcze gorszy odtwarzacz"

206
00:10:30,448 --> 00:10:32,738
i wychodzimy ze sklepu z każdym osobno.

207
00:10:32,738 --> 00:10:38,042
Google jest zarówno psychologicznym, 
jak i technologicznym sukcesem.

208
00:10:38,042 --> 00:10:40,944
Proponuję stosować psychologię 
do rozwiązywania problemów,

209
00:10:40,944 --> 00:10:43,727
o których nawet nie wiedzieliśmy, że są problemami.

210
00:10:43,727 --> 00:10:46,827
Moja sugestia w sprawie kończenia cyklu antybiotyków:

211
00:10:46,827 --> 00:10:49,210
zamiast 24 białych pigułek,

212
00:10:49,210 --> 00:10:52,081
dajcie 18 białych i 6 niebieskich

213
00:10:52,081 --> 00:10:55,883
i każcie najpierw brać białe, a potem niebieskie.

214
00:10:55,883 --> 00:10:57,750
Nazywamy to porcjonowaniem.

215
00:10:57,750 --> 00:11:00,854
Prawdopodobieństwo dotrwania do końca jest większe,

216
00:11:00,854 --> 00:11:03,458
gdy gdzieś pośrodku znajduje się punkt zwrotny.

217
00:11:03,458 --> 00:11:06,417
Jedną z wielkich pomyłek ekonomii

218
00:11:06,417 --> 00:11:08,844
jest jej brak zrozumienia, że coś istnieje,

219
00:11:08,844 --> 00:11:12,871
czy to emerytura, bezrobocie, koszty,

220
00:11:12,871 --> 00:11:17,171
nie tylko ze względu na ilość, ale także poprzez znaczenie.

221
00:11:17,171 --> 00:11:20,333
Oto punkt opłaty drogowej w Wielkiej Brytanii.

222
00:11:20,333 --> 00:11:23,858
Dość często zdarzają się na bramkach kolejki,

223
00:11:23,858 --> 00:11:25,960
czasem bardzo długie.

224
00:11:25,960 --> 00:11:27,958
Podobne rozwiązanie można by zastosować

225
00:11:27,958 --> 00:11:29,583
n.p. dla kolejek na lotniskach.

226
00:11:29,583 --> 00:11:33,408
A gdybyś mógł zapłacić więcej za przejechanie przez most,

227
00:11:33,408 --> 00:11:35,792
ale używając pasa ekspresowego?

228
00:11:35,792 --> 00:11:39,527
Nie jest to rzecz nierozsądna, ale ekonomicznie wydajna.

229
00:11:39,527 --> 00:11:41,992
Czas jest cenniejszy dla jednych niż dla drugich.

230
00:11:41,992 --> 00:11:44,292
Jeżeli czekasz próbując dostać się na rozmowę o pracę,

231
00:11:44,292 --> 00:11:48,259
zapłaciłbyś więcej, by skorzystać z pasa ekspresowego.

232
00:11:48,259 --> 00:11:51,230
Jeżeli jedziesz spotkać się z teściową

233
00:11:51,230 --> 00:11:55,287
pewnie wolałbyś pozostać na wolniejszym pasie.

234
00:11:55,287 --> 00:11:59,715
Jednak takie ekonomicznie wydajne rozwiązanie

235
00:11:59,715 --> 00:12:01,400
nie jest dobrze odbierane.

236
00:12:01,400 --> 00:12:04,250
Ludzie myślą, że specjalnie tworzy się opóźnienia

237
00:12:04,250 --> 00:12:05,787
w celu zwiększenia dochodów,

238
00:12:05,787 --> 00:12:09,760
a niby dlaczego mają ponosić koszty czyjejś niekompetencji?

239
00:12:09,760 --> 00:12:12,092
Z drugiej strony, zmieniając nieco oprawę,

240
00:12:12,092 --> 00:12:14,500
gdy wprowadzimy zarządzanie charytatywne,

241
00:12:14,500 --> 00:12:19,571
a pieniądze zamiast do kieszeni firmy idą na wyższe cele,

242
00:12:19,571 --> 00:12:22,787
mentalna chęć płacenia całkowicie się zmienia.

243
00:12:22,787 --> 00:12:26,115
Wydajne ekonomicznie rozwiązanie

244
00:12:26,115 --> 00:12:28,834
zyskuje publiczną akceptację,

245
00:12:28,834 --> 00:12:31,023
a także pewną nutkę czułości,

246
00:12:31,023 --> 00:12:33,744
zamiast bycia postrzeganym jako wyzysk.

247
00:12:33,744 --> 00:12:36,977
Zatem fundamentalnym błędem, jaki popełniają ekonomiści

248
00:12:36,977 --> 00:12:39,345
jest myślenie, że pieniądz to pieniądz.

249
00:12:39,345 --> 00:12:44,475
Niemiłe doświadczenie w płaceniu 5 funtów

250
00:12:44,475 --> 00:12:46,575
nie jest proporcjonalne do kwoty,

251
00:12:46,575 --> 00:12:48,737
ale do przeświadczenia dokąd te pieniądze idą.

252
00:12:48,737 --> 00:12:51,756
Zrozumienie tego może zrewolucjonizować

253
00:12:51,756 --> 00:12:54,152
politykę podatkową, służbę publiczną,

254
00:12:54,152 --> 00:12:56,779
jest w stanie wiele zmienić.

255
00:12:56,779 --> 00:12:59,175
Oto człowiek, od którego powinniście się uczyć.

256
00:12:59,175 --> 00:13:01,079
Jest ekonomistą szkoły austiackiej,

257
00:13:01,079 --> 00:13:06,290
który rozpoczął swą aktywność w I połowie XX w. w Wiedniu.

258
00:13:06,290 --> 00:13:08,135
Co ciekawe, austriacka szkoła

259
00:13:08,135 --> 00:13:11,204
wzrastała praktycznie u boku Freuda,

260
00:13:11,204 --> 00:13:13,880
była zatem zainteresowana głównie psychologią.

261
00:13:13,880 --> 00:13:19,000
Wierzyli, że ważniejsza od ekonomii

262
00:13:19,000 --> 00:13:21,083
jest dyscyplina zwana prakseologią,

263
00:13:21,083 --> 00:13:25,860
czyli nauka o podejmowaniu decyzji i działania.

264
00:13:25,860 --> 00:13:27,412
Myślę, że mają rację,

265
00:13:27,412 --> 00:13:29,496
że niebezpieczeństwem dzisiejszego świata

266
00:13:29,496 --> 00:13:31,365
są nauki ekonomiczne

267
00:13:31,365 --> 00:13:35,823
postawione nad psychologicznymi w hierarchii dyscyplin.

268
00:13:35,823 --> 00:13:38,588
Jak mawia Charlie Munger:

269
00:13:38,588 --> 00:13:40,833
"Jeśli ekonomia nie jest behawioralna, to nie wiem co jest".

270
00:13:40,833 --> 00:13:47,371
Von Mises uważa, że ekonomia jest podzbiorem psychologii.

271
00:13:47,371 --> 00:13:49,195
Traktuje ekonomię jako

272
00:13:49,195 --> 00:13:52,602
"naukę o ludzkiej prakseologi w przypadku niedoboru".

273
00:13:52,602 --> 00:13:55,665
Von Mises, między innymi,

274
00:13:55,665 --> 00:14:01,633
używa analogii, która najlepiej wyjaśnia

275
00:14:01,633 --> 00:14:04,813
wartość marketingu, wartość postrzeganej wartości

276
00:14:04,813 --> 00:14:08,902
i fakt, że należy traktować ją na równi

277
00:14:08,902 --> 00:14:10,525
z innymi rodzajami wartości.

278
00:14:10,525 --> 00:14:13,059
Zazwyczaj każdy z nas, nawet ci pracujący w marketingu,

279
00:14:13,059 --> 00:14:14,575
myśli o wartości dwojako:

280
00:14:14,575 --> 00:14:15,727
jest wartość rzeczywista,

281
00:14:15,727 --> 00:14:17,587
czyli rzecz wyprodukowana i poddana usłudze,

282
00:14:17,587 --> 00:14:19,750
jest też wartość wątpliwa,

283
00:14:19,750 --> 00:14:22,271
która powstaje w wyniku zmiany perspektywy.

284
00:14:22,271 --> 00:14:25,217
Von Mises całkowicie odrzucił te rozróżnienia

285
00:14:25,217 --> 00:14:26,933
i użył następującej analogii.

286
00:14:26,933 --> 00:14:32,148
Odniósł się do ekonomistów zwanych 
francuskimi fizjokratami,

287
00:14:32,148 --> 00:14:36,475
którzy wierzyli, że jedyną prawdziwą wartością jest to,
co pochodzi z ziemi.

288
00:14:36,475 --> 00:14:39,071
Zatem jeśli jesteś pasterzem, górnikiem czy farmerem,

289
00:14:39,071 --> 00:14:40,836
to tworzysz prawdziwą wartość,

290
00:14:40,836 --> 00:14:43,304
ale jeśli kupujesz wełnę od pasterza

291
00:14:43,319 --> 00:14:46,458
i naliczasz prowizję za przetworzenie jej na kapelusz,

292
00:14:46,458 --> 00:14:48,792
to nie tworzysz wartości,

293
00:14:48,792 --> 00:14:50,759
tylko wykorzystujesz pasterza.

294
00:14:50,759 --> 00:14:54,625
Von Mises twierdzi, że współczesna ekonomia 
popełnia ten sam błąd

295
00:14:54,625 --> 00:14:56,777
w odniesieniu do reklamy i marketingu.

296
00:14:56,777 --> 00:14:59,167
Jeśli prowadzisz restaurację,

297
00:14:59,167 --> 00:15:01,375
to nie istnieje zdrowy podział

298
00:15:01,375 --> 00:15:03,833
pomiędzy wartością, którą tworzysz gotując jedzenie

299
00:15:03,833 --> 00:15:06,000
a tą tworzoną przez zamiatanie podłogi.

300
00:15:06,000 --> 00:15:09,212
Jedna z nich może być produktem docelowym,

301
00:15:09,212 --> 00:15:10,681
tym, za który płacimy,

302
00:15:10,681 --> 00:15:12,335
druga tworzy kontekst,

303
00:15:12,335 --> 00:15:15,652
dzięki któremu możemy docenić nasz produkt.

304
00:15:15,652 --> 00:15:18,667
A pogląd, że jedna powinna mieć pierwszeństwo nad drugą

305
00:15:18,667 --> 00:15:20,833
jest całkowicie błędny.

306
00:15:20,833 --> 00:15:22,093
Szybki eksperyment:

307
00:15:22,093 --> 00:15:24,700
wyobraźcie sobie restaurację serwującą wyborne jedzenie,

308
00:15:24,700 --> 00:15:27,358
w której cuchnie ściekami,

309
00:15:27,358 --> 00:15:31,434
a na podłodze są ludzkie odchody.

310
00:15:31,434 --> 00:15:33,734
Najlepszym co można zrobić w celu stworzenia wartości

311
00:15:33,734 --> 00:15:36,925
nie jest ulepszenie potraw,

312
00:15:36,925 --> 00:15:40,919
tylko pozbycie się zapachu i posprzątanie podłogi.

313
00:15:40,919 --> 00:15:44,098
Kluczem jest abyśmy to pojęli.

314
00:15:44,098 --> 00:15:46,321
Jeśli wciąż wydaje się to dziwne i zawiłe:

315
00:15:46,321 --> 00:15:50,787
poczta w UK ma 98 procent skuteczności

316
00:15:50,787 --> 00:15:53,125
w dostarczaniu korespondencji priorytetowej na drugi dzień.

317
00:15:53,125 --> 00:15:55,492
Zdecydowali, że to za mało

318
00:15:55,492 --> 00:15:57,454
i zapragnęli osiągnąć 99 procent.

319
00:15:57,454 --> 00:16:01,768
Potrzebny do tego wysiłek prawie zrujnował firmę.

320
00:16:01,768 --> 00:16:04,833
Gdybyśmy w tym samym czasie zapytali ludzi:

321
00:16:04,833 --> 00:16:08,125
"Jaki procent korespondencji priorytetowej 
dociera na drugi dzień?"

322
00:16:08,125 --> 00:16:12,630
średnia odpowiedź brzmiałaby 50-60 procent.

323
00:16:12,630 --> 00:16:15,233
Jeśli postrzeganie jest znacznie gorsze niż rzeczywistość,

324
00:16:15,233 --> 00:16:18,733
po cholerę zmieniać rzeczywistość?

325
00:16:18,733 --> 00:16:22,935
To jak starać się ulepszyć potrawy w cuchnącej restauracji.

326
00:16:22,935 --> 00:16:25,000
To, co należy zrobić,

327
00:16:25,000 --> 00:16:26,660
to przede wszystkim powiedzieć ludziom,

328
00:16:26,660 --> 00:16:30,835
że 98 procent przesyłek priorytetowych
dociera następnego dnia.

329
00:16:30,835 --> 00:16:32,542
To całkiem sporo.

330
00:16:32,542 --> 00:16:35,167
Dla Brytyjczyków jest jeszcze lepszy punkt odniesienia,

331
00:16:35,167 --> 00:16:36,765
trzeba im powiedzieć,

332
00:16:36,765 --> 00:16:38,790
że na drugi dzień dociera więcej listów

333
00:16:38,790 --> 00:16:40,848
niż w Niemczech.

334
00:16:40,848 --> 00:16:43,375
Ponieważ jeśli chcesz uszczęśliwić Brytyjczyka,

335
00:16:43,375 --> 00:16:45,771
wystarczy mu powiedzieć, że robi coś lepiej od Niemca.

336
00:16:45,771 --> 00:16:47,346
(Śmiech)

337
00:16:47,346 --> 00:16:49,621
(Oklaski)

338
00:16:49,621 --> 00:16:54,250
Wybierz swój punkt odniesienia i postrzeganą wartość,

339
00:16:54,250 --> 00:16:57,123
a wartość realna całkowicie się zmieni.

340
00:16:57,123 --> 00:16:59,229
Trzeba to przyznać Niemcom,

341
00:16:59,229 --> 00:17:01,196
że wraz z Francuzami wykonują świetną robotę

342
00:17:01,196 --> 00:17:03,327
w kreowaniu zjednoczonej Europy.

343
00:17:03,327 --> 00:17:05,765
Tylko nie zdają sobie sprawy, że jednoczą Europę

344
00:17:05,765 --> 00:17:08,445
poprzez niechęć do siebie.

345
00:17:08,460 --> 00:17:11,150
Ale jestem Brytyjczykiem i to mi pasuje.

346
00:17:11,150 --> 00:17:16,833
Co ważne, nasze postrzeganie jest wadliwe.

347
00:17:16,833 --> 00:17:19,166
Nie potrafimy oddzielić jakości potraw

348
00:17:19,166 --> 00:17:21,652
od jakości środowiska, w jakim je spożywamy.

349
00:17:21,652 --> 00:17:23,481
Wszyscy zetknęliście się z tym zjawiskiem

350
00:17:23,481 --> 00:17:25,908
po wizycie w myjni, czy czyszczeniu wnętrza auta.

351
00:17:25,908 --> 00:17:29,333
Kiedy odjeżdżacie, wydaje się, że auto prowadzi się lepiej.

352
00:17:29,333 --> 00:17:31,511
Przyczyną tego,

353
00:17:31,511 --> 00:17:34,292
o ile obsługa w tajemnicy nie wymieniła oleju,

354
00:17:34,292 --> 00:17:37,542
albo nie wykonała jakiejś dodatkowej usługi,

355
00:17:37,542 --> 00:17:39,958
jest fakt, że nasze postrzeganie bywa wadliwe.

356
00:17:39,958 --> 00:17:44,083
Reklamowane leki przeciwbólowe są skuteczniejsze

357
00:17:44,083 --> 00:17:46,250
od tych niereklamowanych.

358
00:17:46,250 --> 00:17:48,558
Chodzi nie tylko o odczucie zmniejszenia bólu,

359
00:17:48,558 --> 00:17:50,556
ale o odnotowaną jego redukcję.

360
00:17:50,556 --> 00:17:55,067
Tak więc percepcja jest wadliwa w każdym przypadku.

361
00:17:55,082 --> 00:17:58,621
Jeśli zaniedbacie coś pod jednym względem,

362
00:17:58,621 --> 00:18:00,398
może to negatywnie wpłynąć na inne odczucia.

363
00:18:00,398 --> 00:18:02,005
Dziękuję bardzo.

364
00:18:02,005 --> 00:18:03,859
(Oklaski)