WEBVTT 00:00:00.301 --> 00:00:02.361 Αυτό εδώ 00:00:02.361 --> 00:00:05.263 είναι ένα ηλεκτρονικό τσιγάρο. 00:00:05.263 --> 00:00:09.258 Είναι κάτι που από τότε που εφευρέθηκε, πριν ένα με δύο χρόνια, 00:00:09.258 --> 00:00:11.210 μου έχει προσφέρει ανείπωτη ευτυχία. 00:00:11.210 --> 00:00:12.485 (Γέλια) 00:00:12.485 --> 00:00:14.943 Νομίζω ότι, εν μέρει, οφείλεται στη νικοτίνη, 00:00:14.943 --> 00:00:16.831 αλλά είναι και κάτι παραπάνω. 00:00:16.831 --> 00:00:21.644 Από τότε που καταργήθηκε το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους, στο Ηνωμένο Βασίλειο, 00:00:21.644 --> 00:00:25.823 έχω πάψει να απολαμβάνω τα πάρτι. 00:00:25.823 --> 00:00:27.046 (Γέλια) 00:00:27.046 --> 00:00:30.515 Μόλις πριν από λίγες μέρες βρήκα την αιτία, 00:00:30.515 --> 00:00:32.243 που είναι ότι όταν πας σε ένα πάρτι 00:00:32.243 --> 00:00:34.365 και στέκεσαι με ένα ποτήρι κόκκινο κρασί στο χέρι 00:00:34.365 --> 00:00:36.050 και συζητάς ατέλειωτα με ανθρώπους, 00:00:36.050 --> 00:00:38.610 στην πραγματικότητα δε θέλεις να περάσεις όλη την ώρα συζητώντας. 00:00:38.610 --> 00:00:40.252 Είναι στ' αλήθεια κουραστικό. 00:00:40.252 --> 00:00:44.127 Καμιά φορά θέλεις απλώς να στέκεσαι σιωπηλός, μόνος με τις σκέψεις σου. 00:00:44.127 --> 00:00:48.983 Άλλοτε πάλι θέλεις να στέκεσαι στη γωνία και να κοιτάς έξω απ' το παράθυρο. 00:00:48.983 --> 00:00:51.991 Το πρόβλημα είναι, όταν δε μπορείς να καπνίσεις, 00:00:51.991 --> 00:00:55.609 αν στέκεσαι και χαζεύεις από το παράθυρο μόνος, 00:00:55.609 --> 00:00:58.705 είσαι ένας αντικοινωνικός, άφιλος ηλίθιος. 00:00:58.705 --> 00:01:00.097 (Γέλια) 00:01:00.097 --> 00:01:04.011 Αν στέκεσαι και χαζεύεις στο παράθυρο μόνος μ' ένα τσιγάρο, 00:01:04.011 --> 00:01:06.630 είσαι ένας γαμημένος φιλόσοφος. 00:01:06.630 --> 00:01:08.333 (Γέλια) 00:01:08.333 --> 00:01:13.661 (Χειροκρότημα) NOTE Paragraph 00:01:13.661 --> 00:01:18.254 Επομένως η δύναμη του επαναπροσδιορισμού των πραγμάτων 00:01:18.254 --> 00:01:21.606 δε μπορεί να υπερεκτιμηθεί. 00:01:21.606 --> 00:01:25.156 Κάνουμε ακριβώς το ίδιο πράγμα, την ίδια δραστηριότητα, 00:01:25.156 --> 00:01:27.488 αλλά η μία σε κάνει να νιώθεις σπουδαίος 00:01:27.488 --> 00:01:30.661 και η άλλη, με μια απλή αλλαγή στον τρόπο που στέκεσαι, 00:01:30.661 --> 00:01:33.365 σε κάνει να νιώθεις άσχημα. 00:01:33.365 --> 00:01:35.923 Νομίζω πως ένα από τα προβλήματα με την κλασική οικονομία είναι 00:01:35.923 --> 00:01:38.855 ότι είναι απολύτως προκατειλημμένη με την πραγματικότητα. 00:01:38.855 --> 00:01:43.167 Η πραγματικότητα δεν είναι ιδιαίτερα καλός οδηγός για την ανθρώπινη ευτυχία. 00:01:43.167 --> 00:01:45.302 Γιατί, για παράδειγμα, 00:01:45.302 --> 00:01:48.444 οι συνταξιούχοι είναι πιο ευτυχισμένοι 00:01:48.444 --> 00:01:50.796 από τους νέους άνεργους; 00:01:50.796 --> 00:01:54.259 Στο κάτω-κάτω και οι δυο κατηγορίες είναι στο ίδιο στάδιο της ζωής. 00:01:54.259 --> 00:01:57.556 Και οι δυο έχουν πολύ διαθέσιμο χρόνο και λίγα χρήματα. 00:01:57.556 --> 00:02:00.600 Όμως, σύμφωνα με τις στατιστικές, οι συνταξιούχοι είναι πολύ, πολύ ευτυχισμένοι, 00:02:00.600 --> 00:02:04.479 ενώ οι άνεργοι είναι υπερβολικά δυστυχείς και καταθλιπτικοί. 00:02:04.479 --> 00:02:08.652 Κατά τη γνώμη μου, οι συνταξιούχοι πιστεύουν ότι έχουν επιλέξει να είναι συνταξιούχοι, 00:02:08.652 --> 00:02:10.971 ενώ οι νέοι άνεργοι 00:02:10.971 --> 00:02:14.077 νιώθουν ότι τους έχει επιβληθεί. NOTE Paragraph 00:02:14.077 --> 00:02:17.737 Στην Αγγλία η ανώτερη μεσαία τάξη έλυσε τέλεια το πρόβλημα αυτό, 00:02:17.737 --> 00:02:20.458 διότι έχουν επαναπροσδιορίσει την ανεργία. 00:02:20.458 --> 00:02:23.054 Αν ανήκεις στην ανώτερη μεσαία τάξη της Αγγλίας, 00:02:23.054 --> 00:02:25.748 ονομάζεις την ανεργία «έτος αποχής». 00:02:25.748 --> 00:02:27.498 (Γέλια) 00:02:27.498 --> 00:02:31.300 Γιατί το να έχεις ένα γιο που είναι άνεργος στο Μάντσεστερ 00:02:31.300 --> 00:02:33.239 είναι πράγματι ντροπιαστικό, 00:02:33.239 --> 00:02:36.202 ενώ το να έχεις ένα γιο που είναι άνεργος στην Ταϊλάνδη 00:02:36.202 --> 00:02:38.745 θεωρείται κατόρθωμα. 00:02:38.745 --> 00:02:40.208 (Γέλια) 00:02:40.208 --> 00:02:42.894 Στην πραγματικότητα η δύναμη του επαναπροσδιορισμού των πραγμάτων 00:02:42.894 --> 00:02:47.830 -- η κατανόηση ότι οι εμπειρίες, τα κόστη, τα πράγματα 00:02:47.830 --> 00:02:50.786 στην πραγματικότητα δεν εξαρτώνται από το τι είναι, 00:02:50.786 --> 00:02:52.517 αλλά από το πώς τα βλέπουμε 00:02:52.517 --> 00:02:55.000 -- ειλικρινά πιστεύω ότι δε μπορεί να υπερεκτιμηθεί. NOTE Paragraph 00:02:55.000 --> 00:02:57.612 Υπάρχει ένα πείραμα το οποίο νομίζω ότι αναφέρει ο Ντάνιελ Πινκ 00:02:57.612 --> 00:03:00.452 στο οποίο βάζεις δυο σκύλους σε ένα κουτί 00:03:00.452 --> 00:03:04.731 και το κουτί έχει ηλεκτρικό πάτωμα. 00:03:04.731 --> 00:03:09.183 Κατά διαστήματα περνά από το πάτωμα ηλεκτρική τάση 00:03:09.183 --> 00:03:11.764 που προκαλεί πόνο στους σκύλους. 00:03:11.764 --> 00:03:16.614 H μόνη διαφορά είναι ότι ένας από τους σκύλους έχει ένα κουμπί στη μεριά του. 00:03:16.614 --> 00:03:20.223 Όταν σπρώχνει με τη μουσούδα του το κουμπί, η ηλεκτρική τάση σταματά. 00:03:20.223 --> 00:03:23.346 Ο άλλος σκύλος δεν έχει κουμπί. 00:03:23.346 --> 00:03:27.902 Εκτίθεται στο ίδιο ακριβώς επίπεδο πόνου με τον σκύλο στο πρώτο κουτί, 00:03:27.902 --> 00:03:30.488 αλλά δεν ελέγχει την κατάσταση. 00:03:30.488 --> 00:03:34.677 Σε γενικές γραμμές ο πρώτος σκύλος μπορεί να είναι σχετικά ευχαριστημένος. 00:03:34.677 --> 00:03:38.170 Ο δεύτερος σκύλος πέφτει σε πλήρη κατάθλιψη. NOTE Paragraph 00:03:38.170 --> 00:03:43.321 Οι συνθήκες της ζωής μας μπορεί, στην πραγματικότητα, να μετρούν λιγότερο στην ευτυχία μας 00:03:43.321 --> 00:03:47.917 απ' ό,τι η έννοια του ελέγχου που νιώθουμε να έχουμε στις ζωές μας. 00:03:47.917 --> 00:03:50.469 Είναι ένα ενδιαφέρον θέμα. 00:03:50.469 --> 00:03:53.973 Υποβάλλουμε το ερώτημα -- η όλη αντιπαράθεση στο Δυτικό κόσμο 00:03:53.973 --> 00:03:55.739 αφορά το επίπεδο φορολόγησης. 00:03:55.739 --> 00:03:57.958 Αλλά νομίζω ότι υπάρχει και μια άλλη αντιπαράθεση 00:03:57.958 --> 00:04:01.350 που είναι το επίπεδο ελέγχου που έχουμε για τα χρήματα που φορολογούμαστε. 00:04:01.350 --> 00:04:05.639 Αυτό που μας κοστίζει 10 λίρες μπορεί να είναι κατάρα σε κάποιες συνθήκες. 00:04:05.639 --> 00:04:11.504 Αυτό που μας κοστίζει 10 λίρες σε διαφορετικές συνθήκες μπορεί στην πραγματικότητα να είναι ευπρόσδεκτο. 00:04:11.504 --> 00:04:15.708 Ξέρετε, αν πληρώνει κάποιος 20.000 λίρες σε φόρο για την υγεία 00:04:15.708 --> 00:04:18.085 νιώθει ανόητος. 00:04:18.085 --> 00:04:21.787 Αν πληρώνει 20.000 λίρες για να χρηματοδοτήσει μια νοσοκομειακή πτέρυγα 00:04:21.787 --> 00:04:23.950 τον ονομάζουν φιλάνθρωπο. 00:04:23.950 --> 00:04:27.986 Είμαι πιθανόν σε λάθος χώρα για να αναφέρομαι στη διάθεση να πληρώνει κανείς φόρους. 00:04:27.986 --> 00:04:29.896 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:04:29.896 --> 00:04:35.077 Γι' αυτό θα σας αποζημιώσω. Το πώς οριοθετείς τα πράγματα έχει σημασία. 00:04:35.077 --> 00:04:37.165 Την ονομάζετε διάσωση της Ελλάδας 00:04:37.165 --> 00:04:40.946 ή διάσωση ενός σωρού ανόητων τραπεζών που δάνεισαν την Ελλάδα; 00:04:40.946 --> 00:04:43.667 Γιατί στην πραγματικότητα πρόκειται για το ίδιο πράγμα. 00:04:43.667 --> 00:04:46.065 Το πώς τα αποκαλείς στην πραγματικότητα επηρεάζει 00:04:46.065 --> 00:04:49.579 το πώς αντιδράς σε αυτά, συναισθηματικά και ηθικά. 00:04:49.579 --> 00:04:52.956 Νομίζω ότι η ψυχολογική αξία είναι σπουδαία για να είμαι απόλυτα ειλικρινής. 00:04:52.956 --> 00:04:56.086 Ένας καλός μου φίλος, ο καθηγητής Νικ Τσάτερ, 00:04:56.086 --> 00:04:58.713 που είναι καθηγητής στις Επιστήμες Αποφάσεων στο Λονδίνο, 00:04:58.713 --> 00:05:01.235 πιστεύει ότι θα έπρεπε να ξοδεύουμε πολύ λιγότερο χρόνο 00:05:01.235 --> 00:05:03.200 ψάχνοντας τα κρυφά βάθη της ανθρωπότητας 00:05:03.200 --> 00:05:06.333 και περισσότερο εξερευνώντας τις κρυμμένες ρηχότητες. 00:05:06.333 --> 00:05:08.083 Νομίζω πως είναι αλήθεια. 00:05:08.083 --> 00:05:10.895 Πιστεύω ότι οι εντυπώσεις έχουν μια νοσηρή επίπτωση 00:05:10.895 --> 00:05:13.050 στο τι σκεφτόμαστε και τι κάνουμε. 00:05:13.050 --> 00:05:17.395 Αλλά αυτό που δεν έχουμε είναι ένα πραγματικά καλό μοντέλο της ανθρώπινης ψυχολογίας. 00:05:17.395 --> 00:05:19.233 Τουλάχιστον στην προ-Κάνεμαν εποχή, 00:05:19.233 --> 00:05:22.307 δεν είχαμε ένα πραγματικά καλό πρότυπο της ανθρώπινης ψυχολογίας 00:05:22.307 --> 00:05:27.046 που να μπορούσε να σταθεί δίπλα στα πρότυπα της μηχανικής και των νεοκλασικών οικονομικών. NOTE Paragraph 00:05:27.046 --> 00:05:31.070 Ο άνθρωποι, λοιπόν, που πίστευαν σε ψυχολογικές λύσεις στερούνταν κάποιου πρότυπου. 00:05:31.070 --> 00:05:32.840 Δεν υπήρχε πλαίσιο. 00:05:32.840 --> 00:05:35.684 Είναι αυτό που ο επαγγελματικός εταίρος του Γουόρεν Μπάφετ, ο Τσάρλι Μάνγκερ, αποκαλεί 00:05:35.684 --> 00:05:37.792 «ένα πλέγμα για ν' αναρτήσει κανείς τις ιδέες του». 00:05:37.792 --> 00:05:41.691 Οι μηχανικοί, οι οικονομολόγοι, οι κλασικοί οικονομολόγοι 00:05:41.691 --> 00:05:44.856 είχαν, όλοι, ένα δυνατό πλέγμα 00:05:44.856 --> 00:05:47.830 πάνω στο οποίο μπορούσε ν' αναρτηθεί κάθε ιδέα. 00:05:47.830 --> 00:05:51.091 Έχουμε απλώς μια συλλογή τυχαίων ατομικών κατανοήσεων 00:05:51.091 --> 00:05:53.583 χωρίς ένα συνολικό μοντέλο. 00:05:53.583 --> 00:05:57.577 Πράγμα που σημαίνει ότι ψάχνοντας για λύσεις, 00:05:57.577 --> 00:06:00.208 πιθανόν έχουμε δώσει μεγαλύτερη προτεραιότητα 00:06:00.208 --> 00:06:04.644 σε λύσεις που αποκαλώ μηχανικές, Νευτωνικές, 00:06:04.644 --> 00:06:07.292 και μικρότερη σημασία στις ψυχολογικές λύσεις. NOTE Paragraph 00:06:07.292 --> 00:06:09.336 Ξέρετε το παράδειγμά μου για το Γιούροσταρ. 00:06:09.336 --> 00:06:11.917 Ξοδεύτηκαν έξι εκατομμύρια λίρες για να περιορίσουν το χρόνο του ταξιδιού 00:06:11.917 --> 00:06:16.040 ανάμεσα στο Παρίσι και το Λονδίνο, σε 40 λεπτά περίπου. 00:06:16.040 --> 00:06:20.196 Με 0.01 τοις εκατό αυτών των χρημάτων θα μπορούσαν να είχαν βάλει ασύρματη σύνδεση στα τρένα, 00:06:20.196 --> 00:06:22.867 η οποία δε θα μείωνε τη διάρκεια του ταξιδιού, 00:06:22.867 --> 00:06:26.830 αλλά θα είχε βελτιώσει την απόλαυση και τη χρησιμότητα του περαιτέρω. 00:06:26.830 --> 00:06:28.917 Με το 10 τοις εκατό των χρημάτων, 00:06:28.917 --> 00:06:32.236 θα μπορούσαν να είχαν πληρώσει όλα τα σούπερ μοντέλα του κόσμου, άντρες και γυναίκες για 00:06:32.236 --> 00:06:37.598 να πηγαινοέρχονται στο τρένο και να προσφέρουν κρασί Σατό Πετρούς σε όλους τους επιβάτες. 00:06:37.598 --> 00:06:40.791 Θα περίσσευαν και πέντε εκατομμύρια λίρες, 00:06:40.791 --> 00:06:43.569 και ο κόσμος θα ζητούσε την επιβράδυνση των τρένων. 00:06:43.569 --> 00:06:46.321 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:06:46.321 --> 00:06:49.132 Γιατί δε μας δόθηκε η ευκαιρία 00:06:49.132 --> 00:06:51.333 της ψυχολογικής επίλυσης του προβλήματος; 00:06:51.333 --> 00:06:54.119 Πιστεύω ότι είναι επειδή υπάρχει μια ανισορροπία, μια ασυμμετρία, 00:06:54.119 --> 00:06:59.065 στον τρόπο που χειριζόμαστε τις δημιουργικές, συναισθηματικά καθοδηγούμενες ιδέες 00:06:59.065 --> 00:07:04.216 σε αντίθεση με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις ορθολογικές, αριθμητικές, λογικά καθοδηγούμενες ιδέες. 00:07:04.216 --> 00:07:06.738 Όταν κάποιος είναι δημιουργικός, νομίζω έχει κάθε δικαίωμα 00:07:06.738 --> 00:07:08.858 και πρέπει να μοιράζεται τις προς έγκριση ιδέες του, 00:07:08.858 --> 00:07:10.958 με άτομα που έχουν πιο ορθολογική κρίση. 00:07:10.958 --> 00:07:14.708 Μπαίνει κανείς στη διαδικασία και κάνει μια ανάλυση κόστους-οφέλους, 00:07:14.708 --> 00:07:17.587 μια μελέτη σκοπιμότητας, μια μελέτη Απόδοσης Επένδυσης και ούτω καθεξής. 00:07:17.587 --> 00:07:19.843 Πιστεύω ότι είναι μια σωστή διαδικασία. 00:07:19.843 --> 00:07:22.423 Ωστόσο δεν ισχύει το αντίθετο. 00:07:22.423 --> 00:07:25.010 Οι άνθρωποι που λειτουργούν σε δεδομένο πλαίσιο, 00:07:25.010 --> 00:07:27.545 ένα οικονομικό πλαίσιο, ένα πλαίσιο μηχανικής, 00:07:27.545 --> 00:07:30.831 νιώθουν ότι η απάντηση υπάρχει στα πλαίσια της λογικής. 00:07:30.831 --> 00:07:33.838 Δε φαίνεται να σκέφτονται, «Όλοι οι αριθμοί προστίθενται, 00:07:33.854 --> 00:07:36.956 αλλά πριν από την παρουσίαση αυτής της ιδέας, θα πάω να τη δείξω σε κάποιους τρελούς 00:07:36.956 --> 00:07:39.809 για να διαπιστώσω εάν μπορούν να τη βελτιώσουν». 00:07:39.809 --> 00:07:42.577 Με τον τρόπο αυτό, νομίζω, δίνουμε με τεχνητό τρόπο προτεραιότητα 00:07:42.577 --> 00:07:46.873 σε αυτό που θα αποκαλούσα μηχανιστικές ιδέες πάνω από τις ψυχολογικές ιδέες. NOTE Paragraph 00:07:46.873 --> 00:07:49.402 Ένα παράδειγμα μιας σημαντικής ψυχολογικής ιδέας: 00:07:49.402 --> 00:07:54.375 Η μέγιστη βελτίωση της ικανοποίησης των επιβατών στο μετρό του Λονδίνου, ανά δαπανηθείσα λίρα, 00:07:54.375 --> 00:07:59.404 δεν προέκυψε ούτε όταν προστέθηκαν επιπλέον τρένα ούτε όταν άλλαξε η συχνότητά τους, 00:07:59.404 --> 00:08:03.008 αλλά όταν έβαλαν χρονομετρητή άφιξης στις πλατφόρμες. 00:08:03.008 --> 00:08:05.458 Επειδή η φύση της αναμονής 00:08:05.458 --> 00:08:08.531 δεν εξαρτάται μόνο από την αριθμητική ποιότητα, τη διάρκειά της, 00:08:08.531 --> 00:08:11.454 αλλά από το επίπεδο της αβεβαιότητας που αντιμετωπίζει κανείς κατά την αναμονή. 00:08:11.454 --> 00:08:14.738 Αναμονή επτά λεπτών για το τρένο με το ρολόι να μετρά αντίστροφα, 00:08:14.738 --> 00:08:16.952 προκαλεί μικρότερη απογοήτευση και εκνευρισμό 00:08:16.952 --> 00:08:18.979 από αναμονή τεσσάρων λεπτών, που τρως τα νύχια σου 00:08:18.979 --> 00:08:22.167 και λες «Πότε στο καλό θα φτάσει το τρένο;» NOTE Paragraph 00:08:22.167 --> 00:08:26.069 Θα αναφερθώ στο όμορφο παράδειγμα της ψυχολογικής λύσης που χρησιμοποιήθηκε στην Κορέα. 00:08:26.069 --> 00:08:28.632 Τα κόκκινα φανάρια κυκλοφορίας έχουν καθυστέρηση με αντίστροφη μέτρηση του χρόνου. 00:08:28.632 --> 00:08:31.871 Πειράματα έδειξαν ότι αυτό έχει μειώσει τη συχνότητα των ατυχημάτων. 00:08:31.871 --> 00:08:34.873 Γιατί; Διότι ο θυμός της οδήγησης, η ανυπομονησία και γενικά η ένταση 00:08:34.873 --> 00:08:40.032 μειώνονται σημαντικά όταν βλέπεις το χρόνο της αναμονής σου. 00:08:40.032 --> 00:08:43.042 Στην Κίνα, δεν καταλαβαίνω πραγματικά τη λογική του πράγματος, 00:08:43.042 --> 00:08:45.776 όμως εφάρμοσαν το ίδιο πράγμα στα πράσινα φανάρια. 00:08:45.776 --> 00:08:48.650 (Γέλια) 00:08:48.650 --> 00:08:51.542 Που δεν είναι και καμιά σπουδαία ιδέα. 00:08:51.542 --> 00:08:55.870 Είσαι 200 γιάρδες μακριά, συνειδητοποιείς ότι σου μένουν πέντε δευτερόλεπτα και γκαζώνεις. 00:08:55.870 --> 00:08:57.889 (Γέλια) 00:08:57.889 --> 00:09:01.292 Οι Κορεάτες, πολύ επιμελώς, τέσταραν και τα δυο. 00:09:01.292 --> 00:09:04.413 Μειώνονται τα ατυχήματα όταν εφαρμόζεται αυτή η ιδέα στα κόκκινα φανάρια κυκλοφορίας· 00:09:04.413 --> 00:09:07.481 αυξάνονται τα ατυχήματα όταν αυτή εφαρμόζεται στα πράσινα φανάρια. NOTE Paragraph 00:09:07.481 --> 00:09:10.442 Αυτό που ζητώ στη λήψη αποφάσεων, 00:09:10.442 --> 00:09:12.398 είναι να λαμβάνει κανείς υπόψη αυτά τα τρία πράγματα. 00:09:12.398 --> 00:09:15.454 Δε ζητώ την απόλυτη προτεραιότητα του ενός έναντι του άλλου. 00:09:15.454 --> 00:09:17.505 Λέω απλώς ότι όταν λύνουμε προβλήματα, 00:09:17.505 --> 00:09:19.807 θα έπρεπε να μετρούν και τα τρία ισομερώς 00:09:19.807 --> 00:09:22.333 και να ψάχνουμε να βρούμε 00:09:22.333 --> 00:09:25.167 απαντήσεις που να εφαρμόζουν τη μέση λύση. NOTE Paragraph 00:09:25.167 --> 00:09:27.375 Αν ρίξουμε μια ματιά σε μεγάλες επιχειρήσεις, 00:09:27.375 --> 00:09:30.987 θα δούμε ότι κάπως έτσι λειτουργούν. 00:09:30.987 --> 00:09:33.281 Οι πραγματικά επιτυχημένες επιχειρήσεις-- 00:09:33.281 --> 00:09:35.787 Η Google είναι μια σπουδαία, σπουδαία τεχνολογική επιτυχία, 00:09:35.787 --> 00:09:38.521 που, ωστόσο, βασίζεται σε μια καλή ψυχολογική κατανόηση: 00:09:38.521 --> 00:09:42.721 Οι άνθρωποι πιστεύουν πως ό,τι κάνει μόνο ένα πράγμα, 00:09:42.721 --> 00:09:46.923 το κάνει καλύτερα, από ό,τι κάνει αυτό και κάτι άλλο μαζί. 00:09:46.923 --> 00:09:49.875 Είναι ένα έμφυτο πράγμα που ονομάζεται διάχυση σκοπού. 00:09:49.875 --> 00:09:51.873 Ο Άγιελτ Φίσμπαχ έχει γράψει γι αυτό. NOTE Paragraph 00:09:51.873 --> 00:09:54.192 Ολοι πάνω-κάτω, στην εποχή του Google, 00:09:54.192 --> 00:09:55.548 προσπαθούσαν να αποτελούν ένα πόρταλ. 00:09:55.548 --> 00:09:56.864 Υπάρχει, ασφαλώς, η λειτουργία της αναζήτησης, 00:09:56.864 --> 00:10:00.690 υπάρχει όμως και ο καιρός, τα αθλητικά, τα νέα. 00:10:00.690 --> 00:10:03.208 Το Google κατάλαβε πως αν είσαι απλώς μια μηχανή αναζήτησης, 00:10:03.208 --> 00:10:06.871 ο κόσμος θεωρεί ότι είσαι μια πολύ, πολύ καλή μηχανή αναζήτησης. 00:10:06.871 --> 00:10:08.452 Είναι κάτι που γνωρίζουμε όλοι μας 00:10:08.452 --> 00:10:10.137 όπως όταν πάμε να αγοράσουμε μια τηλεόραση. 00:10:10.137 --> 00:10:13.700 Στη χειρότερη γωνιά με τις επίπεδες τηλεοράσεις 00:10:13.700 --> 00:10:19.002 βλέπεις όλα αυτά τα απεχθή πράγματα που ονομάζονται τηλεοράσεις με ενσωματωμένα DVD players. 00:10:19.002 --> 00:10:22.094 Δεν ξέρουμε τίποτα για την ποιότητα όλων αυτών των πραγμάτων, 00:10:22.094 --> 00:10:26.042 αλλά βλέπουμε μια τηλεόραση με ενσωματωμένο DVD player και λέμε: «Μπλιάχ. 00:10:26.042 --> 00:10:30.448 Είναι συνδυασμός σκατοτηλεόρασης και άχρηστου DVD player». 00:10:30.448 --> 00:10:32.738 Με συνέπεια να βγαίνουμε απ' τα μαγαζιά με δυο ξεχωριστές συσκευές. 00:10:32.738 --> 00:10:38.042 Το Google δεν είναι μόνο μια επιτυχία στο επίπεδο της ψυχολογίας αλλά και στο επίπεδο της τεχνολογίας. NOTE Paragraph 00:10:38.042 --> 00:10:40.944 Προτείνω τη χρήση της ψυχολογίας για την επίλυση των προβλημάτων μας 00:10:40.944 --> 00:10:43.727 τα οποία δεν γνωρίζαμε καν ότι ήταν προβλήματα. 00:10:43.727 --> 00:10:46.827 Να τι προτείνω για να κάνουμε τους ανθρώπους να ολοκληρώνουν τη λήψη των αντιβιοτικών τους. 00:10:46.827 --> 00:10:49.210 Μην τους δίνετε 24 άσπρα χάπια. 00:10:49.210 --> 00:10:52.081 Δώστε τους 18 άσπρα και έξι μπλε 00:10:52.081 --> 00:10:55.883 και πείτε τους να πάρουν τα άσπρα πρώτα και μετά τα μπλε. 00:10:55.883 --> 00:10:57.750 Αυτό λέγεται τεμαχισμός. 00:10:57.750 --> 00:11:00.854 Είναι μεγαλύτερη η πιθανότητα οι άνθρωποι να φτάσουν μέχρι το τέλος 00:11:00.854 --> 00:11:03.458 όταν υπάρχει ένα δείκτης κάπου στη μέση της διαδρομής. NOTE Paragraph 00:11:03.458 --> 00:11:06.417 Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη, κατά τη γνώμη μου, των οικονομικών 00:11:06.417 --> 00:11:08.844 είναι ότι δεν έχουν καταλάβει ότι αυτό που είναι κάτι, 00:11:08.844 --> 00:11:12.871 ας πούμε σύνταξη, ανεργία, κόστος, 00:11:12.871 --> 00:11:17.171 είναι μια λειτουργία, όχι μόνο ποσοτικά αλλά και ως έννοια. NOTE Paragraph 00:11:17.171 --> 00:11:20.333 Αυτό είναι ένα πέρασμα διοδίων στη Βρετανία. 00:11:20.333 --> 00:11:23.858 Οι ουρές είναι συχνό φαινόμενο. 00:11:23.858 --> 00:11:25.960 Μερικές φορές είναι απελπιστικά μεγάλες. 00:11:25.960 --> 00:11:27.958 Μπορεί να εφαρμοστεί η ίδια λογική 00:11:27.958 --> 00:11:29.583 στους διαδρόμους ασφαλείας των αεροδρομίων. 00:11:29.583 --> 00:11:33.408 Τι θα συνέβαινε εάν χρειαζόταν να πληρώσεις διπλάσιο χρηματικό ποσό για να διασχίσεις τη γέφυρα, 00:11:33.408 --> 00:11:35.792 αλλά να περάσεις από μια λωρίδα εξπρές; 00:11:35.792 --> 00:11:39.527 Δεν είναι κάτι παράλογο. Είναι οικονομικά αποτελεσματικό. 00:11:39.527 --> 00:11:41.992 Ο χρόνος μετράει περισσότερο σε κάποιους ανθρώπους. 00:11:41.992 --> 00:11:44.292 Αν περιμένεις για να πας σε μια συνέντευξη για εργασία, 00:11:44.292 --> 00:11:48.259 σαφώς και θα πλήρωνες κάτι παραπάνω για να περάσεις από τη λωρίδα ταχείας κυκλοφορίας. 00:11:48.259 --> 00:11:51.230 Αν πηγαίνεις να επισκεφθείς την πεθερά σου, 00:11:51.230 --> 00:11:55.287 μπορεί να προτιμήσεις την αριστερή λωρίδα. NOTE Paragraph 00:11:55.287 --> 00:11:59.715 Το μόνο πρόβλημα είναι ότι αν προτείνεις αυτή την οικονομικά αποτελεσματική λύση, 00:11:59.715 --> 00:12:01.400 ο κόσμος το απεχθάνεται. 00:12:01.400 --> 00:12:04.250 Διότι νομίζουν ότι σκόπιμα δημιουργούνται καθυστερήσεις στη γέφυρα 00:12:04.250 --> 00:12:05.787 για να μεγιστοποιηθούν τα έσοδα, 00:12:05.787 --> 00:12:09.760 και «Γιατί στο καλό θα πρέπει να χρηματοδοτήσω την ανικανότητά σου;» 00:12:09.760 --> 00:12:12.092 Από την άλλη, αν αλλάξουν ελαφρώς το πλαίσιο 00:12:12.092 --> 00:12:14.500 και δημιουργηθεί διοίκηση φιλανθρωπικού χαρακτήρα, 00:12:14.500 --> 00:12:19.571 έτσι ώστε τα επιπλέον χρήματα που εισπράττονται να μην πηγαίνουν στην εταιρία της γέφυρας αλλά για φιλανθρωπίες, 00:12:19.571 --> 00:12:22.787 η νοοτροπία πληρωμής αλλάζει εντελώς. 00:12:22.787 --> 00:12:26.115 Διαμορφώνεται μια σχετικά αποτελεσματική οικονομικά λύση, 00:12:26.115 --> 00:12:28.834 τέτοια που έχει την επιδοκιμασία του κόσμου 00:12:28.834 --> 00:12:31.023 με κάποιο βαθμό συμπάθειας, 00:12:31.023 --> 00:12:33.744 και όχι δυσαρέσκειας. NOTE Paragraph 00:12:33.744 --> 00:12:36.977 Στο σημείο λοιπόν που οι οικονομολόγοι κάνουν το βασικό λάθος 00:12:36.977 --> 00:12:39.345 είναι ότι νομίζουν πως τα χρήματα είναι χρήματα. 00:12:39.345 --> 00:12:44.475 Στην πραγματικότητα η δυσκολία που βιώνω πληρώνοντας πέντε λίρες, 00:12:44.475 --> 00:12:46.575 δεν είναι ανάλογη του ποσού, 00:12:46.575 --> 00:12:48.737 αλλά του πού νομίζω ότι πάνε αυτά τα χρήματα. 00:12:48.737 --> 00:12:51.756 Νομίζω ότι η κατανόηση αυτού του πράγματος θα έφερνε επανάσταση στη φορολογική πολιτική. 00:12:51.756 --> 00:12:54.152 Θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στις δημόσιες υπηρεσίες. 00:12:54.152 --> 00:12:56.779 Θα μπορούσε να επιφέρει σημαντικές αλλαγές. NOTE Paragraph 00:12:56.779 --> 00:12:59.175 Να ένας τύπος που καλό θα ήταν όλοι να μελετήσουμε. 00:12:59.175 --> 00:13:01.079 Είναι οικονομολόγος σε σχολή της Αυστρίας 00:13:01.079 --> 00:13:06.290 που δραστηριοποιήθηκε αρχικά στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα στη Βιέννη. 00:13:06.290 --> 00:13:08.135 Το ενδιαφέρον σχετικά με την Αυστριακή σχολή 00:13:08.135 --> 00:13:11.204 είναι ότι αναπτύχθηκε παράλληλα με τον Φρόιντ. 00:13:11.204 --> 00:13:13.880 Ενδιαφέρονται κυρίως για την ψυχολογία. 00:13:13.880 --> 00:13:19.000 Πίστευαν ότι υπήρχε μια επιστήμη που ονομάζεται Πραξεολογία, 00:13:19.000 --> 00:13:21.083 που είναι προαπαιτούμενη για τη μελέτη των οικονομικών. 00:13:21.083 --> 00:13:25.860 Πραξεολογία είναι η μελέτη της ανθρώπινης επιλογής, δράσης και λήψης αποφάσεων. 00:13:25.860 --> 00:13:27.412 Νομίζω πως έχουν δίκιο. 00:13:27.412 --> 00:13:29.496 Νομίζω ότι ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε στο σημερινό κόσμο 00:13:29.496 --> 00:13:31.365 είναι ότι η επιστήμη των οικονομικών 00:13:31.365 --> 00:13:35.823 θεωρεί εαυτήν προαπαιτούμενη επιστήμη για τη μελέτη της ανθρώπινης ψυχολογίας. 00:13:35.823 --> 00:13:38.588 Όμως, όπως λέει ο Τσάρλι Μάνγκερ, «Εάν η οικονομία δεν είναι συμπεριφορική, 00:13:38.588 --> 00:13:40.833 δεν ξέρω τι στο διάολο είναι». NOTE Paragraph 00:13:40.833 --> 00:13:47.371 Κατά ενδιαφέροντα τρόπο, ο Βον Μίσεζ, πιστεύει ότι τα οικονομικά είναι υποσύνολο της ψυχολογίας. 00:13:47.371 --> 00:13:49.195 Νομίζω ότι αναφέρεται στα οικονομικά ως 00:13:49.195 --> 00:13:52.602 «η μελέτη της ανθρώπινης πραξεολογίας κάτω από συνθήκες σπανιότητας». 00:13:52.602 --> 00:13:55.665 Νομίζω,όμως, ότι ο Βον Μίσεζ, ανάμεσα σε άλλα, 00:13:55.665 --> 00:14:01.633 χρησιμοποιεί μια αναλογία που πιθανόν είναι η καλύτερη δικαίωση και εξήγηση 00:14:01.633 --> 00:14:04.813 για την αξία του μάρκετινγκ, την αξία της προσλαμβάνουσας αξίας 00:14:04.813 --> 00:14:08.902 και το γεγονός ότι θα έπρεπε στην πραγματικότητα να την διαχειριστούμε ως απολύτως ισάξια 00:14:08.902 --> 00:14:10.525 οποιασδήποτε άλλης αξίας. NOTE Paragraph 00:14:10.525 --> 00:14:13.059 ΄Όλοι μας --ακόμη και όσοι εργάζονται στο μάρκετινγκ-- τείνουμε 00:14:13.059 --> 00:14:14.575 να σκεφτόμαστε την αξία με δυο τρόπους. 00:14:14.575 --> 00:14:15.727 Υπάρχει η πραγματική αξία, 00:14:15.727 --> 00:14:17.587 που είναι όταν κάνεις κάτι σε ένα εργοστάσιο και παρέχεις μια υπηρεσία, 00:14:17.587 --> 00:14:19.750 και μετά υπάρχει η αμφισβητούμενη αξία, 00:14:19.750 --> 00:14:22.271 την οποία δημιουργείς αλλάζοντας τον τρόπο που οι άνθρωποι βλέπουν τα πράγματα. 00:14:22.271 --> 00:14:25.217 Ο Βον Μίσεζ διαφωνούσε με αυτή τη διάκριση. 00:14:25.217 --> 00:14:26.933 Χρησιμοποιούσε την ακόλουθη αναλογία. 00:14:26.933 --> 00:14:32.148 Αναφερόταν στους περίεργους οικονομολόγους που ονομάζονται Γάλλοι Φυσιοκράτες, 00:14:32.148 --> 00:14:36.475 οι οποίοι πίστευαν ότι η μόνη αληθινή αξία είναι αυτή που αποκτιέται από τη γη. 00:14:36.475 --> 00:14:39.071 Αν, λοιπόν, είσαι βοσκός ή χτίστης ή γεωργός, 00:14:39.071 --> 00:14:40.836 δημιουργείς πραγματική αξία. 00:14:40.836 --> 00:14:43.304 Αν, όμως, αγόραζες μαλλί απ' τον βοσκό 00:14:43.319 --> 00:14:46.458 και σου χρέωναν επιπλέον χρήματα για να το κάνουν καπέλο, 00:14:46.458 --> 00:14:48.792 στην πραγματικότητα δε δημιουργούσες αξία, 00:14:48.792 --> 00:14:50.759 εκμεταλλευόσουν το βοσκό. NOTE Paragraph 00:14:50.759 --> 00:14:54.625 Έρχεται τώρα ο Βον Μίσεζ και λέει ότι τα σύγχρονα οικονομικά κάνουν το ίδιο λάθος 00:14:54.625 --> 00:14:56.777 σε σχέση με τη διαφήμιση και το μάρκετινγκ. 00:14:56.777 --> 00:14:59.167 Λέει, ότι εάν έχεις ένα εστιατόριο, 00:14:59.167 --> 00:15:01.375 δεν υπάρχει υγιής διάκριση 00:15:01.375 --> 00:15:03.833 ανάμεσα στην αξία που δημιουργείς παρασκευάζοντας τροφή 00:15:03.833 --> 00:15:06.000 και την αξία που δημιουργείς καθαρίζοντας το πάτωμα. 00:15:06.000 --> 00:15:09.212 'Ένα από αυτά δημιουργεί, πιθανόν, το πρωταρχικό προϊόν-- 00:15:09.212 --> 00:15:10.681 το πράγμα που νομίζουμε ότι πληρώνουμε-- 00:15:10.681 --> 00:15:12.335 το άλλο που δημιουργεί τις συνθήκες 00:15:12.335 --> 00:15:15.652 μέσα στις οποίες μπορούμε να απολαύσουμε και να εκτιμήσουμε το προϊόν. 00:15:15.652 --> 00:15:18.667 Η ιδέα ότι το ένα θα έπρεπε να έχει προτεραιότητα έναντι του άλλου 00:15:18.667 --> 00:15:20.833 είναι λάθος από τη βάση της. NOTE Paragraph 00:15:20.833 --> 00:15:22.093 Δοκιμάστε αυτό το γρήγορο πείραμα. 00:15:22.093 --> 00:15:24.700 Φανταστείτε ένα εστιατόριο που σερβίρει φαγητό βραβευμένο με αστέρια Μισελάν, 00:15:24.700 --> 00:15:27.358 αλλά στην πραγματικότητα το εστιατόριο βρωμά υπόνομο 00:15:27.358 --> 00:15:31.434 και έχει περιττώματα ανθρώπων στο πάτωμα. 00:15:31.434 --> 00:15:33.734 Το καλύτερο πράγμα που μπορεί κανείς να κάνει εκεί για να δημιουργήσει αξία 00:15:33.734 --> 00:15:36.925 δεν είναι να βελτιώσει το φαγητό περαιτέρω, 00:15:36.925 --> 00:15:40.919 είναι να ξεφορτωθεί τη μυρωδιά και να καθαρίσει το πάτωμα. 00:15:40.919 --> 00:15:44.098 Καταλαβαίνουμε ότι αυτό είναι ζωτικής σημασίας. NOTE Paragraph 00:15:44.098 --> 00:15:46.321 Αν φαίνεται να είναι περίεργο, δύσκολο πράγμα, 00:15:46.321 --> 00:15:50.787 στο Η.Βασίλειο, το ταχυδρομείο είχε 98 τοις εκατό επιτυχία 00:15:50.787 --> 00:15:53.125 στην παράδοση της εξπρές αλληλογραφίας την επόμενη μέρα. 00:15:53.125 --> 00:15:55.492 Αποφάσισαν ότι δεν ήταν αρκετά καλό 00:15:55.492 --> 00:15:57.454 και θέλησαν να το ανεβάσουν στο 99. 00:15:57.454 --> 00:16:01.768 Η προσπάθεια για κάτι τέτοιο απορύθμισε τον οργανισμό. 00:16:01.768 --> 00:16:04.833 Αν το ίδιο χρονικό διάστημα πήγαιναν και ρωτούσαν τον κόσμο, 00:16:04.833 --> 00:16:08.125 «Τι ποσοστό εξπρές αλληλογραφίας φτάνει την επόμενη μέρα;» 00:16:08.125 --> 00:16:12.630 η μέση απάντηση ή η πιθανολογούμενη απάντηση θα ήταν 50 με 60 τοις εκατό. 00:16:12.630 --> 00:16:15.233 Αν, τώρα, η αντίληψή σας είναι χειρότερη από την πραγματικότητά σας, 00:16:15.233 --> 00:16:18.733 τι στο καλό κάνετε, στην προσπάθεια να αλλάξετε την πραγματικότητα; 00:16:18.733 --> 00:16:22.935 Είναι σαν να προσπαθείτε να αλλάξετε την τροφή στο εστιατόριο που βρωμάει. 00:16:22.935 --> 00:16:25.000 Αυτό που χρειάζεται να κάνετε 00:16:25.000 --> 00:16:26.660 είναι πρώτα να πείτε στον κόσμο 00:16:26.660 --> 00:16:30.835 ότι το 98 τοις εκατό της αλληλογραφίας φτάνει την επόμενη μέρα. 00:16:30.835 --> 00:16:32.542 Αυτό είναι αρκετά καλό. 00:16:32.542 --> 00:16:35.167 Θα έλεγα ότι στη Βρετανία υπάρχει ένα καλύτερο πλαίσιο αναφοράς, 00:16:35.167 --> 00:16:36.765 το οποίο είναι να πουν στον κόσμο 00:16:36.765 --> 00:16:38.790 ότι περισσότερη εξπρές αλληλογραφία φτάνει την επόμενη μέρα 00:16:38.790 --> 00:16:40.848 στο Η.Βασίλειο απ' ό,τι στη Γερμανία. 00:16:40.848 --> 00:16:43.375 Γιατί γενικά στη Βρετανία αν κάποιος θέλει να μας χαροποιήσει για κάτι, 00:16:43.375 --> 00:16:45.771 απλώς μπορεί να μας πει ότι το κάνουμε καλύτερα από τη Γερμανία. 00:16:45.771 --> 00:16:47.346 (Γέλια) 00:16:47.346 --> 00:16:49.621 (Χειροκρότημα) NOTE Paragraph 00:16:49.621 --> 00:16:54.250 Διαλέξτε το πλαίσιο αναφοράς σας και την προσλαμβάνουσα αξία 00:16:54.250 --> 00:16:57.123 και ως αποτέλεσμα η πραγματική αξία μεταβάλλεται εντελώς. 00:16:57.123 --> 00:16:59.229 Για τους Γερμανούς πρέπει να ειπωθεί 00:16:59.229 --> 00:17:01.196 ότι οι Γερμανοί και οι Γάλλοι κάνουν υπέροχη δουλειά 00:17:01.196 --> 00:17:03.327 στη δημιουργία μιας ενωμένης Ευρώπης. 00:17:03.327 --> 00:17:05.765 Το μόνο πράγμα που δεν περιμένουν είναι ότι ενώνουν την Ευρώπη 00:17:05.765 --> 00:17:08.445 μέσω ενός ήπιου μίσους Γερμανών και Γάλλων εξίσου. 00:17:08.460 --> 00:17:11.150 Αλλά εγώ είμαι Βρετανός και μας αρέσει έτσι. NOTE Paragraph 00:17:11.150 --> 00:17:16.833 Βλέπουμε, επίσης, ότι σε κάθε περίπτωση η πρόσληψή μας είναι διάτρητη. 00:17:16.833 --> 00:17:19.166 Δε βλέπουμε διαφορά ανάμεσα στην ποιότητα του φαγητού 00:17:19.166 --> 00:17:21.652 και στο περιβάλλον στο οποίο το καταναλώνουμε. 00:17:21.652 --> 00:17:23.481 Όλοι σας έχετε εμπειρία αυτού του φαινομένου 00:17:23.481 --> 00:17:25.908 αν σας έχουν πλύνει ή καθαρίσει το αυτοκίνητο. 00:17:25.908 --> 00:17:29.333 Όταν το πάρετε και φύγετε νιώθετε ότι οδηγείτε καλύτερα. 00:17:29.333 --> 00:17:31.511 Η αιτία είναι, 00:17:31.511 --> 00:17:34.292 εκτός και αν ο τεχνικός του έχει αλλάξει μυστηριωδώς τα λάδια, 00:17:34.292 --> 00:17:37.542 και εκτελεί εργασίες για τις οποίες δεν τον έχω πληρώσει ή δεν τις γνωρίζω, 00:17:37.542 --> 00:17:39.958 είναι γιατί η αντίληψή μας είναι διάτρητη. NOTE Paragraph 00:17:39.958 --> 00:17:44.083 Τα επώνυμα αναλγητικά είναι περισσότερο αποτελεσματικά στην υποχώρηση του πόνου 00:17:44.083 --> 00:17:46.250 από τα μη επώνυμα. 00:17:46.250 --> 00:17:48.558 Δεν αναφέρομαι στην αναφερόμενη υποχώρηση του πόνου, 00:17:48.558 --> 00:17:50.556 αλλά στην πραγματικά μετρημένη υποχώρηση του πόνου. 00:17:50.556 --> 00:17:55.067 Εν πάση περιπτώσει η αντίληψη είναι διάτρητη. 00:17:55.082 --> 00:17:58.621 Αν λοιπόν κάνετε κάτι που από κάποια άποψη το αντιλαμβάνεστε άσχημα, 00:17:58.621 --> 00:18:00.398 μπορεί να καταστρέψετε την άλλη άποψη. 00:18:00.398 --> 00:18:02.005 Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. NOTE Paragraph 00:18:02.005 --> 00:18:03.859 (Χειροκρότημα)