0:00:00.083,0:00:04.182
[Deze talk werd gegeven in het Spaans [br]met opeenvolgende vertaling in het Engels]

0:00:04.958,0:00:08.693
(Rayma Suprani: Spreekt Spaans)

0:00:08.693,0:00:10.715
Cloe Shasha: Toen ik een klein meisje was,

0:00:10.715,0:00:13.226
tekende ik vaak op de muren van mijn huis.

0:00:13.250,0:00:16.167
(RS: Spreekt Spaans)

0:00:21.583,0:00:24.309
CS: Tot mijn moeder boos werd [br]en tegen me zei:

0:00:24.333,0:00:26.101
"Je mag maar op één muur tekenen.

0:00:26.125,0:00:27.643
Niet op de andere muren."

0:00:27.667,0:00:29.101
(Gelach)

0:00:29.125,0:00:32.601
(Spreekt Spaans)

0:00:32.625,0:00:36.459
Dat was de eerste keer[br]dat ik totalitaire censuur ervoer.

0:00:36.500,0:00:38.958
(Gelach)

0:00:39.542,0:00:41.500
(Spreekt Spaans)

0:00:44.538,0:00:47.972
Maar gebrek aan vrijheid stimuleert [br]de creativiteit en maakt ze sterker.

0:00:48.875,0:00:52.000
(Spreekt Spaans)

0:01:07.042,0:01:09.403
Vele jaren zijn verstreken [br]sinds mijn kindertijd,

0:01:09.417,0:01:11.018
maar op school

0:01:11.042,0:01:13.559
tekende ik in de marge van mijn schriften

0:01:13.583,0:01:16.226
in plaats van op te letten.

0:01:16.250,0:01:18.018
Ik studeerde journalistiek

0:01:18.042,0:01:21.271
om mijn communicatie-[br]en schrijfvaardigheid te verbeteren,

0:01:21.347,0:01:24.268
maar het enige waartoe ik me [br]aangetrokken voelde in het leven

0:01:24.292,0:01:25.684
was tekenen.

0:01:25.708,0:01:27.290
(Spreekt Spaans)

0:01:31.625,0:01:33.427
Ik ben geboren in een democratie,

0:01:33.427,0:01:36.917
in Venezuela, nu een dictatuur.

0:01:37.458,0:01:40.708
(Spreekt Spaans)

0:01:49.625,0:01:50.763
19 jaar lang

0:01:50.797,0:01:53.268
was ik de dagelijkse cartoonist [br]voor ‘El Universal’,

0:01:53.292,0:01:55.809
een van de grootste kranten in Venezuela.

0:01:55.833,0:01:57.285
Ik genoot er echt van

0:01:57.285,0:02:00.739
om de politieke en culturele actualiteit [br]in tekeningen te vertalen.

0:02:00.750,0:02:02.090
(Spreekt Spaans)

0:02:13.292,0:02:14.550
In 2014

0:02:14.667,0:02:16.901
verloor ik mijn baan bij de krant

0:02:16.901,0:02:20.319
door een cartoon over[br]de gezondheidszorg in Venezuela.

0:02:21.083,0:02:23.508
Ik tekende een vlakke lijn [br]van een hartslagmonitor,

0:02:23.542,0:02:25.809
maar opzettelijk [br]tekende ik een hartslaglijn

0:02:25.833,0:02:28.521
die leek op de handtekening [br]van Hugo Chavez,

0:02:28.583,0:02:30.518
de voormalige president van Venezuela.

0:02:30.542,0:02:31.559
(Gelach)

0:02:31.583,0:02:34.125
(Spreekt Spaans)

0:02:39.833,0:02:42.226
Dit gebeurde nadat de krant werd opgekocht

0:02:42.250,0:02:43.809
door een onbekend bedrijf.

0:02:43.833,0:02:45.226
Sommigen van ons vermoedden

0:02:45.250,0:02:48.583
dat de Venezolaanse regering erachter zat.

0:02:48.958,0:02:50.450
(Spreekt Spaans)

0:02:59.748,0:03:00.952
Mijn werk als cartoonist

0:03:00.952,0:03:03.551
werd meer en meer[br]een luis in de pels van de dictatuur.

0:03:03.958,0:03:06.572
Ze hebben geen tolerantie [br]voor vrije meningsuiting

0:03:06.708,0:03:08.283
of vrijdenken.

0:03:08.833,0:03:10.298
(Spreekt Spaans)

0:03:25.625,0:03:26.716
Na mijn ontslag

0:03:26.797,0:03:29.219
begon ik me onveilig te voelen [br]in mijn eigen land.

0:03:29.583,0:03:32.397
Ik kreeg anonieme telefoons [br]en doodsbedreigingen.

0:03:32.500,0:03:35.175
Ik werd openlijk bespot [br]op de nationale televisie

0:03:35.417,0:03:37.532
en uiteindelijk weggepest uit Venezuela.

0:03:37.750,0:03:39.549
Nu woon ik in Miami in Florida,

0:03:39.750,0:03:42.263
waar ik mijn eigen uitgever kan zijn.

0:03:42.417,0:03:44.092
(Spreekt Spaans)

0:03:55.075,0:03:58.661
Een politieke cartoon is een barometer [br]van de vrijheid in een land.

0:03:58.833,0:04:00.847
Daarom haten dictators cartoonisten

0:04:00.867,0:04:03.265
en proberen ze een einde te maken

0:04:03.265,0:04:06.833
aan humor als spiegel[br]voor sociale en politieke kwesties.

0:04:07.792,0:04:09.272
(Spreekt Spaans)

0:04:14.792,0:04:18.351
Een cartoon gaat om een delicaat [br]evenwicht van ideeën en tekeningen

0:04:18.375,0:04:20.434
om een verborgen waarheid te onthullen.

0:04:20.458,0:04:21.934
(Spreekt Spaans)

0:04:25.208,0:04:28.948
Een goede cartoon is er een [br]die het thema van een volledige film

0:04:28.958,0:04:30.476
in één enkel frame vastlegt.

0:04:30.500,0:04:32.065
(Spreekt Spaans)

0:04:44.417,0:04:48.129
Een cartoon moet de kern [br]van een verhaal precies communiceren.

0:04:48.208,0:04:49.476
Als het lukt,

0:04:49.500,0:04:54.617
kan de boodschap mensen[br]inenten met een dosis scepsis.

0:04:54.958,0:04:57.060
(Spreekt Spaans)

0:05:10.708,0:05:14.060
Cartoons ontstaan [br]uit observatie en analyse.

0:05:14.060,0:05:16.610
Ze zijn geïnspireerd[br]door de muzen van de mythologie,

0:05:16.610,0:05:20.239
evenals door klassieke, moderne [br]en paleolithische verhalen.

0:05:20.239,0:05:21.576
(Gelach)

0:05:22.000,0:05:26.287
Als we horen dat een hedendaagse keizer [br]nieuwe kleren draagt,

0:05:26.417,0:05:30.057
laten cartoons zien dat de keizer [br]nog altijd gewoon naakt is.

0:05:30.333,0:05:31.702
(Spreekt Spaans)

0:05:46.068,0:05:47.914
Op een gegeven moment in mijn carrière

0:05:47.928,0:05:51.198
tekende ik varkens en vergeleek ik ze [br]met politici en politieagenten

0:05:51.542,0:05:55.115
die vreedzame demonstraties [br]van studenten stopten.

0:05:55.583,0:05:57.633
Op een dag lag er in mijn kantoor

0:05:57.750,0:05:59.601
een brief op mijn bureau.

0:05:59.625,0:06:00.886
(Spreekt Spaans)

0:06:04.000,0:06:06.950
De brief kwam van [br]de Venezolaanse Varkensbond.

0:06:07.000,0:06:08.434
(Gelach)

0:06:08.458,0:06:09.572
(Spreekt Spaans)

0:06:30.000,0:06:30.969
In de brief stond:

0:06:30.969,0:06:34.684
"Gelieve een prachtig dier als een varken [br]niet te vergelijken met politici.

0:06:34.708,0:06:35.726
(Gelach)

0:06:35.750,0:06:37.351
Varkens zijn vriendelijk en edel,

0:06:37.375,0:06:38.851
zijn geweldige mascottes

0:06:38.875,0:06:40.184
en goede huisdieren,

0:06:40.208,0:06:44.018
en ze houden ons in leven [br]in de vorm van varkensvlees."

0:06:44.042,0:06:45.792
(Spreekt Spaans)

0:06:49.958,0:06:51.684
Ze hadden helemaal gelijk.

0:06:51.708,0:06:52.991
Ik teken geen varkens meer,

0:06:53.033,0:06:55.184
maar wel nog politici.

0:06:55.208,0:06:56.226
(Gelach)

0:06:56.250,0:06:58.583
(Spreekt Spaans)

0:07:14.458,0:07:17.249
Een cartoon bereist de informatie-snelweg

0:07:17.333,0:07:19.306
alsof er meerdere rijstroken zijn,

0:07:19.417,0:07:21.723
maar in werkelijkheid [br]leiden al deze rijstroken

0:07:21.737,0:07:25.353
naar een binaire reactie [br]van hetzij positiviteit of woede.

0:07:25.417,0:07:27.869
"Ik vind het leuk" [br]of "Ik vind het niet leuk."

0:07:28.000,0:07:29.351
Dat zijn de enige reacties

0:07:29.375,0:07:32.095
die het democratische denken [br]op het internet bepalen.

0:07:32.500,0:07:34.250
(Spreekt Spaans)

0:07:43.542,0:07:46.028
Genuanceerd debatteren lukt niet meer,

0:07:46.083,0:07:47.123
we hebben geen tijd,

0:07:47.123,0:07:49.934
dus reageren we gewoon [br]met goedkeuring of minachting

0:07:49.958,0:07:52.232
en we laten het over aan de algoritmen.

0:07:52.583,0:07:55.667
(Spreekt Spaans)

0:08:08.430,0:08:12.480
Maar een cartoon wordt geboren [br]uit diep, genuanceerd denken.

0:08:12.631,0:08:15.726
Het creëren van een goede cartoon [br]gaat met herhaaldelijk falen,

0:08:15.750,0:08:17.643
ontwerp na ontwerp.

0:08:17.667,0:08:20.098
Goede cartoonisten moeten [br]hun eigen taboes afgooien

0:08:20.102,0:08:23.169
om aan te sturen op een dialoog --[br]geen confrontatie --

0:08:23.187,0:08:24.893
met hun werk.

0:08:24.917,0:08:25.934
(Spreekt Spaans)

0:08:42.833,0:08:46.143
In 2013 stierf president Chavez

0:08:46.167,0:08:49.143
en ik moest nadenken [br]over de cartoon van die dag

0:08:49.167,0:08:50.434
bij ‘La Universal’.

0:08:50.458,0:08:52.666
Persoonlijk was ik blij [br]dat hij was overleden,

0:08:52.666,0:08:54.708
want ik dacht dat [br]het einde van zijn macht

0:08:54.732,0:08:58.291
ons land dichter bij vrijheid [br]en betere tijden zou brengen.

0:08:58.500,0:09:00.023
(Spreekt Spaans)

0:09:08.000,0:09:10.895
Maar velen rouwden om de dood van Chavez,

0:09:10.895,0:09:13.560
dus de gevoelens[br]waren verdeeld in Venezuela.

0:09:13.584,0:09:14.851
Sommigen vierden het

0:09:14.875,0:09:18.018
en anderen huilden [br]om het verlies van hun leider.

0:09:18.042,0:09:19.458
(Spreekt Spaans)

0:09:33.250,0:09:34.448
Ik zat vast.

0:09:34.448,0:09:37.268
Ik wist echt niet wat te tekenen [br]op dit historische moment.

0:09:37.292,0:09:40.671
Ik wist dat ik mijn vreugde niet mocht [br]laten doorsijpelen in mijn werk,

0:09:40.675,0:09:43.893
dat ik het verdriet van de mensen [br]moest respecteren.

0:09:43.917,0:09:45.809
Wat kon ik dan tekenen?

0:09:45.833,0:09:47.158
(Spreekt Spaans)

0:10:03.000,0:10:06.407
Ik bracht uren door met schetsen [br]en weer weggooien.

0:10:06.458,0:10:07.606
Mijn redacteur belde me

0:10:07.606,0:10:10.003
en zei dat die dag alles [br]later was voor de krant.

0:10:10.017,0:10:12.038
Hij vroeg me wanneer ik het af zou hebben.

0:10:12.038,0:10:14.768
Om middernacht kreeg ik het idee.

0:10:14.792,0:10:16.476
We publiceerden een cartoon

0:10:16.500,0:10:19.643
die een historisch moment [br]in de tijd voorstelde.

0:10:19.667,0:10:21.200
(Spreekt Spaans)

0:10:23.083,0:10:25.958
Een omgevallen rood koningsschaakstuk.

0:10:26.708,0:10:28.162
(Spreekt Spaans)

0:10:38.958,0:10:41.101
Een goede cartoon heeft veel macht.

0:10:41.125,0:10:43.643
Hij kan actie en reactie oproepen.

0:10:43.667,0:10:47.268
Daarom moet een cartoonist [br]verantwoordelijk met zijn macht omgaan,

0:10:47.292,0:10:48.768
de waarheid vertellen

0:10:48.792,0:10:51.643
en tekenen zonder angst voor de gevolgen.

0:10:51.667,0:10:53.199
(Spreekt Spaans)

0:10:56.083,0:10:57.726
Een mening hebben heeft een prijs

0:10:57.750,0:11:00.768
en in sommige landen is die prijs hoog.

0:11:00.792,0:11:02.313
(Spreekt Spaans)

0:11:17.298,0:11:18.580
In Venezuela

0:11:18.580,0:11:21.976
werden veel jonge mensen gedood [br]om vreedzaam protesteren.

0:11:22.000,0:11:24.365
Mannen en vrouwen [br]zitten vast achter tralies

0:11:24.375,0:11:25.863
als politieke gevangenen.

0:11:25.863,0:11:29.203
Doorheen de jaren tekende ik[br]de gezichten van gevangen vrouwen,

0:11:29.203,0:11:33.059
want ik wil niet dat ze vergeten worden.

0:11:33.083,0:11:35.708
(Spreekt Spaans)

0:11:54.792,0:11:57.518
Dit jaar was er een evenement, [br]El Foro Penal genaamd.

0:11:57.542,0:11:59.018
Dat is een misdaadforum

0:11:59.042,0:12:01.018
waar een groep advocaten gratis werkt

0:12:01.042,0:12:03.018
voor Venezolaanse politieke gevangenen.

0:12:03.042,0:12:05.601
Een jonge vrouw kwam naar me toe en zei:

0:12:05.625,0:12:06.976
"Ik zat gevangen

0:12:07.000,0:12:09.726
en toen tekende jij [br]mijn gezicht en mijn verhaal.

0:12:09.750,0:12:12.893
Door die tekening [br]wisten de mensen wie ik was.

0:12:12.917,0:12:15.809
Jouw cartoon hielp me [br]om de gevangenis te overleven.

0:12:15.833,0:12:17.101
Dank je."

0:12:17.125,0:12:19.218
(Spreekt Spaans)

0:12:24.125,0:12:25.744
Dat moment betekende veel voor me.

0:12:25.754,0:12:27.939
Ik had een manier gevonden [br]om samen te werken

0:12:27.943,0:12:30.500
met de herinneringen [br]van mijn land en zijn bevolking.

0:12:30.500,0:12:32.875
(Spreekt Spaans)

0:12:49.708,0:12:53.298
Vorig jaar begon ik [br]te tekenen over immigratie.

0:12:53.458,0:12:56.153
Ik tekende mijn wereld, mijn angsten,

0:12:56.333,0:12:58.367
mijn koffer, mijn wortels

0:12:58.458,0:13:01.448
en alles wat ik moest [br]achterlaten in Venezuela.

0:13:01.625,0:13:04.700
Ik tekende ook mijn vreugde [br]over deze nieuwe kans

0:13:04.833,0:13:06.934
als immigrant in de Verenigde Staten.

0:13:06.958,0:13:10.333
(Spreekt Spaans)

0:13:13.547,0:13:15.768
Van daaruit werkte ik [br]aan een serie tekeningen

0:13:15.792,0:13:18.871
die de ervaring en de psychologie [br]van de immigratie weergaven.

0:13:19.375,0:13:22.083
(Spreekt Spaans)

0:13:33.000,0:13:35.941
Immigrant zijn is als reizen [br]naar een andere planeet.

0:13:36.125,0:13:39.218
Eerst begrijp je niets [br]van je nieuwe wereld.

0:13:39.667,0:13:41.893
Er zijn nieuwe wetten, een nieuwe taal

0:13:41.917,0:13:44.726
en onbekende gereedschappen [br]die je moet leren te gebruiken

0:13:44.750,0:13:47.113
om je aan te passen aan je nieuwe leven.

0:13:47.333,0:13:48.665
(Spreekt Spaans)

0:13:52.833,0:13:55.893
Immigrant zijn is bijna [br]als een astronaut zijn

0:13:55.917,0:13:57.601
die op de maan is geland.

0:13:57.625,0:13:59.875
(Spreekt Spaans)

0:14:13.302,0:14:15.498
Na verloop van tijd [br]werd die reeks tekeningen

0:14:15.498,0:14:16.958
een reizende tentoonstelling,

0:14:16.958,0:14:18.809
‘I, Immigrant’ genaamd.

0:14:18.833,0:14:21.101
De tentoonstelling reisde [br]naar meerdere steden,

0:14:21.125,0:14:24.309
met inbegrip van Miami,[br]Houston, Madrid, Barcelona

0:14:24.333,0:14:26.434
en we hopen op meer plaatsen.

0:14:26.458,0:14:29.250
(Spreekt Spaans)

0:14:33.768,0:14:37.444
De tentoonstelling is uitgegroeid tot [br]een ontmoetingsruimte voor de diaspora,

0:14:37.458,0:14:41.321
waar mensen samenkomen[br]en hun gedeelde ervaringen van lijden,

0:14:41.375,0:14:43.184
eigen aan de immigratie, herkennen.

0:14:43.208,0:14:45.792
(Spreekt Spaans)

0:15:02.740,0:15:04.833
Met deze tekeningen wil ik overbrengen

0:15:04.833,0:15:07.055
dat een immigrant geen crimineel is.

0:15:07.152,0:15:10.092
Een immigrant is een persoon [br]met een gebroken leven.

0:15:10.208,0:15:13.442
Een persoon die zeer waarschijnlijk [br]werd gescheiden van zijn familie

0:15:13.442,0:15:15.184
onder onmenselijke omstandigheden

0:15:15.208,0:15:19.058
en die zijn land moest verlaten [br]op zoek naar een beter leven.

0:15:19.333,0:15:22.333
(Spreekt Spaans)

0:15:31.587,0:15:33.329
Een tekening kan een synthese zijn

0:15:33.329,0:15:36.976
van een plaats, een universum,[br]een land of een samenleving.

0:15:37.042,0:15:40.520
Ze kan ook de innerlijke werking [br]van iemands geest vertegenwoordigen.

0:15:40.520,0:15:43.977
Voor mij is het tekenen van cartoons [br]een vorm van verzet.

0:15:44.333,0:15:46.833
(Spreekt Spaans)

0:15:57.625,0:15:59.719
Een cartoon is als een steen van Rosetta.

0:15:59.733,0:16:01.686
Als we hem de ruimte in zouden sturen,

0:16:01.686,0:16:04.264
zou een toekomstige alien [br]met zekerheid weten

0:16:04.264,0:16:05.601
dat wij in het verleden

0:16:05.625,0:16:08.463
ooit een beschaafde wereld [br]met vrij denken hadden.

0:16:08.917,0:16:11.875
(Spreekt Spaans)

0:16:15.372,0:16:17.940
Die éne muur waar ik[br]van mijn moeder op mocht tekenen,

0:16:17.940,0:16:19.400
voelt oneindig aan.

0:16:19.400,0:16:21.931
En daarom teken ik nog steeds.

0:16:22.458,0:16:23.809
Hartelijk dank.

0:16:23.833,0:16:26.932
(Gejuich en applaus)