0:00:00.741,0:00:02.383
Sen.

0:00:02.383,0:00:05.204
Spędzamy na nim [br]niemal jedną trzecią życia,

0:00:05.204,0:00:08.525
ale czy ktoś rozumie,[br]o co w nim chodzi?

0:00:08.525,0:00:10.740
Dwa tysiące lat temu Galen,

0:00:10.740,0:00:12.880
jeden z najważniejszych[br]badaczy medycznych

0:00:12.880,0:00:13.939
świata starożytnego,

0:00:13.939,0:00:16.258
wysunął teorię, że na jawie

0:00:16.258,0:00:19.620
cała siła napędowa mózgu, jego "sok",

0:00:19.620,0:00:22.190
spływa do pozostałych części ciała,

0:00:22.190,0:00:26.204
napędzając je, ale wysuszając mózg.

0:00:26.204,0:00:27.820
Myślał, że gdy śpimy,

0:00:27.820,0:00:30.358
cały ten płyn wypełniający ciało

0:00:30.358,0:00:32.102
gna z powrotem,

0:00:32.102,0:00:33.913
ponownie nawilżając mózg

0:00:33.913,0:00:36.459
i odświeżając umysł.

0:00:36.459,0:00:38.880
Dzisiaj brzmi to całkowicie niedorzecznie,

0:00:38.880,0:00:40.921
jednak Galen chciał w prosty sposób

0:00:40.921,0:00:42.528
wyjaśnić zjawisko snu,

0:00:42.528,0:00:45.185
z którym spotykamy się każdego dnia.

0:00:45.185,0:00:47.109
Wszyscy wiemy z doświadczenia,

0:00:47.109,0:00:49.821
że sen oczyszcza umysł,

0:00:49.821,0:00:51.283
a przez brak snu

0:00:51.283,0:00:54.210
umysł robi się mulisty.

0:00:54.210,0:00:56.722
Chociaż wiemy o niebo więcej o śnie

0:00:56.722,0:00:58.526
niż w czasach Galena,

0:00:58.526,0:01:01.406
nadal nie rozumiemy, dlaczego sen,

0:01:01.406,0:01:03.335
ze wszystkich czynności,

0:01:03.335,0:01:06.754
ma tę niesamowitą zdolność[br]odświeżania umysłu.

0:01:06.754,0:01:08.254
Chciałbym dzisiaj opowiedzieć

0:01:08.254,0:01:09.610
o niedawnych badaniach,

0:01:09.610,0:01:12.368
które stawiają to pytanie w nowym świetle.

0:01:12.368,0:01:15.573
Odkryliśmy, że sen może być

0:01:15.573,0:01:17.946
elegancko zaprojektowanym rozwiązaniem

0:01:17.946,0:01:20.523
podstawowych potrzeb mózgu,

0:01:20.523,0:01:22.469
unikalnym sposobem, w jaki mózg

0:01:22.469,0:01:25.292
stawia czoła wysokiemu popytowi [br]i wąskim marginesom,

0:01:25.292,0:01:30.291
które odróżniają go od innych narządów.

0:01:30.291,0:01:33.346
Prawie całą obserwowaną biologię

0:01:33.346,0:01:35.800
można potraktować jako serię problemów

0:01:35.800,0:01:37.841
i odpowiednich rozwiązań.

0:01:37.841,0:01:41.321
Podstawowym problemem każdego organu

0:01:41.321,0:01:43.819
jest stałe zaopatrywanie [br]w składniki odżywcze

0:01:43.819,0:01:45.560
wszystkich komórek ciała.

0:01:45.560,0:01:48.138
Jest to szczególnie ważne w mózgu;

0:01:48.138,0:01:50.355
jego intensywna aktywność elektryczna

0:01:50.355,0:01:53.213
zużywa 25% zapotrzebowania całego ciała,

0:01:53.213,0:01:54.843
mimo tego, że mózg stanowi

0:01:54.843,0:01:58.180
zaledwie 2% masy ciała.

0:01:58.180,0:01:59.602
Układ krwionośny

0:01:59.602,0:02:02.223
rozwiązuje problem [br]zaopatrzenia w składniki odżywcze,

0:02:02.223,0:02:04.763
wysyłając je przez naczynia krwionośne

0:02:04.763,0:02:08.106
wraz z tlenem do każdego zakamarka ciała.

0:02:08.106,0:02:11.120
Można to zobaczyć na tym filmie.

0:02:11.120,0:02:12.702
To obraz naczyń krwionośnych

0:02:12.702,0:02:15.597
w mózgu żywej myszy.

0:02:15.597,0:02:18.117
Naczynia te tworzą skomplikowaną sieć,

0:02:18.117,0:02:20.465
która wypełnia całą objętość mózgu.

0:02:20.465,0:02:22.266
Zaczynają się na powierzchni mózgu

0:02:22.266,0:02:25.147
i ciągną aż do samej tkanki,

0:02:25.147,0:02:27.508
a przez rozgałęzienia dostarczają pokarm

0:02:27.508,0:02:31.123
i tlen do każdej komórki mózgowej.

0:02:33.276,0:02:36.246
Tak jak każda komórka

0:02:36.246,0:02:38.137
wymaga pokarmu do życia,

0:02:38.137,0:02:41.277
każda komórka produkuje też odpady,

0:02:41.277,0:02:42.823
zaś usunięcie tych odpadów

0:02:42.823,0:02:45.090
to drugi podstawowy problem,

0:02:45.090,0:02:47.882
jaki musi rozwiązać każdy narząd.

0:02:47.882,0:02:50.465
Ten diagram przedstawia układ limfatyczny,

0:02:50.465,0:02:52.895
który ewoluował, by rozwiązać ten problem.

0:02:52.895,0:02:55.707
To druga, równoległa sieć naczyń,

0:02:55.707,0:02:57.721
rozciągająca się po całym ciele.

0:02:57.721,0:02:59.678
Zbiera białka i inne odpady

0:02:59.678,0:03:01.602
z przestrzeni międzykomórkowej,

0:03:01.602,0:03:04.414
po czym kieruje je do krwi,

0:03:04.414,0:03:06.675
z której mogą zostać usunięte.

0:03:06.675,0:03:09.208
Gdy jednak przyjrzeć się temu schematowi,

0:03:09.208,0:03:12.186
widać, że coś nie ma sensu.

0:03:12.186,0:03:16.743
W zbliżeniu głowy tego człowieka widać,

0:03:16.743,0:03:21.298
że w mózgu nie ma naczyń limfatycznych.

0:03:21.298,0:03:24.392
Nie ma to sensu, prawda?

0:03:24.392,0:03:27.597
Mózg to niezwykle aktywny organ,

0:03:27.597,0:03:30.162
który produkuje olbrzymie ilości odpadów,

0:03:30.162,0:03:32.739
których trzeba się wydajnie pozbywać.

0:03:32.739,0:03:35.701
Mimo to nie ma naczyń limfatycznych,

0:03:35.701,0:03:38.067
czyli że sposób pozbywania się odpadów

0:03:38.067,0:03:39.482
stosowany przez resztę ciała

0:03:39.482,0:03:42.491
nie zadziała w mózgu.

0:03:42.491,0:03:44.539
Jak więc mózg rozwiązał problem

0:03:44.539,0:03:46.293
pozbywania się odpadów?

0:03:46.293,0:03:49.982
To z pozoru przyziemne pytanie

0:03:49.982,0:03:53.390
to miejsce, w którym[br]nasza grupa wkroczyła do akcji.

0:03:53.390,0:03:55.411
Odkryliśmy,

0:03:55.411,0:03:57.746
głęboko w mózgu,

0:03:57.746,0:04:00.637
między neuronami[br]i naczyniami krwionośnymi,

0:04:00.637,0:04:04.263
rozwiązanie problemu odpadów.

0:04:04.263,0:04:07.200
Było niespodziewane.

0:04:07.200,0:04:10.050
Było genialne,

0:04:10.050,0:04:13.168
a jednocześnie piękne.

0:04:13.168,0:04:14.835
Opowiem, co odkryliśmy.

0:04:14.835,0:04:18.499
Mózg jest wypełniony czystą, [br]bezbarwną cieczą,

0:04:18.499,0:04:20.850
zwaną płynem mózgowo-rdzeniowym.

0:04:20.850,0:04:22.169
Nazywamy go CSF.

0:04:22.169,0:04:26.149
CSF wypełnia przestrzenie wokół mózgu,

0:04:26.149,0:04:27.672
a odpady z wnętrza mózgu

0:04:27.672,0:04:29.894
dostają się do CSF,

0:04:29.894,0:04:33.157
który spływa wraz z nimi do krwi.

0:04:33.157,0:04:34.277
Brzmi to podobnie

0:04:34.277,0:04:36.869
do układu limfatycznego, prawda?

0:04:36.869,0:04:39.625
Co ciekawe, płyn i odpady

0:04:39.625,0:04:41.357
z wnętrza mózgu

0:04:41.357,0:04:43.764
nie przenikają do zbiorników z CSF

0:04:43.764,0:04:46.138
w sposób losowy.

0:04:46.138,0:04:49.861
Zamiast tego istnieje[br]specjalistyczna sieć kanalizacyjna,

0:04:49.861,0:04:53.753
która organizuje i ułatwia ten proces.

0:04:53.753,0:04:55.902
Możecie to zobaczyć na tych nagraniach.

0:04:55.902,0:04:58.940
Ponownie oglądamy obraz mózgu

0:04:58.940,0:05:00.424
żywej myszy.

0:05:00.424,0:05:02.347
Obraz po lewej pokazuje,

0:05:02.347,0:05:04.406
co dzieje się na powierzchni mózgu,

0:05:04.406,0:05:05.970
z kolei obraz po prawej pokazuje

0:05:05.970,0:05:07.916
co dzieje się pod powierzchnią mózgu,

0:05:07.916,0:05:09.479
wewnątrz samej tkanki.

0:05:09.479,0:05:11.898
Naczynia krwionośne[br]oznaczyliśmy kolorem czerwonym,

0:05:11.898,0:05:13.922
zaś CSF otaczający mózg

0:05:13.922,0:05:15.745
będzie miał kolor zielony.

0:05:15.745,0:05:17.545
Zaskoczyło nas,

0:05:17.545,0:05:20.796
że płyn znajdujący się na zewnątrz mózgu

0:05:20.796,0:05:23.608
nie zostawał na zewnątrz.

0:05:23.608,0:05:27.011
Zamiast tego CSF był pompowany

0:05:27.011,0:05:28.884
do mózgu i przez mózg,

0:05:28.884,0:05:31.916
na zewnątrz naczyń krwionośnych,

0:05:31.916,0:05:34.300
a gdy spływał w głąb mózgu

0:05:34.300,0:05:36.100
wzdłuż tych naczyń,

0:05:36.100,0:05:38.912
wspomagał proces oczyszczania,

0:05:38.912,0:05:41.353
usuwając odpady z przestrzeni

0:05:41.353,0:05:44.199
pomiędzy komórkami mózgowymi.

0:05:44.199,0:05:46.111
Gdy się nad tym zastanowić,

0:05:46.111,0:05:49.588
takie użytkowanie zewnętrznej [br]strony naczyń krwionośnych

0:05:49.588,0:05:52.107
to bardzo sprytne rozwiązanie,

0:05:52.107,0:05:54.829
ponieważ mózg jest zamknięty

0:05:54.829,0:05:56.652
w sztywnej czaszce

0:05:56.652,0:05:58.755
i jest całkowicie wypełniony komórkami.

0:05:58.755,0:06:01.500
Nie ma więc w nim miejsca

0:06:01.500,0:06:05.100
na dodatkowy system naczyń,[br]jak w układzie limfatycznym.

0:06:05.100,0:06:06.359
Jednak naczynia krwionośne

0:06:06.359,0:06:08.317
ciągną się od powierzchni mózgu

0:06:08.317,0:06:10.926
do każdej komórki,

0:06:10.926,0:06:12.454
co oznacza, że płyn płynący

0:06:12.454,0:06:15.460
wzdłuż tych naczyń

0:06:15.460,0:06:19.260
ma łatwy dostęp do całej objętości mózgu.

0:06:19.260,0:06:21.444
Jest to więc zmyślny sposób

0:06:21.444,0:06:25.209
na przekwalifikowanie [br]zestawu naczyń krwionośnych,

0:06:25.209,0:06:27.998
do przejęcia roli

0:06:27.998,0:06:31.181
zestawu naczyń limfatycznych,

0:06:31.181,0:06:33.592
żeby nie były już potrzebne.

0:06:33.592,0:06:35.909
Co niezwykłe, żaden inny narząd

0:06:35.909,0:06:37.550
nie ma takiego podejścia

0:06:37.550,0:06:40.610
do usuwania odpadów spomiędzy komórek.

0:06:40.610,0:06:46.430
To rozwiązanie[br]całkowicie unikalne dla mózgu.

0:06:46.430,0:06:50.061
Ale najbardziej zaskoczyło nas odkrycie,

0:06:50.061,0:06:53.151
że wszystko, o czym mówiłem,

0:06:53.151,0:06:56.469
ten przepływ płynu przez mózg,

0:06:56.469,0:07:00.653
dzieje się wyłącznie podczas snu.

0:07:00.653,0:07:02.103
Nagranie po lewej pokazuje

0:07:02.103,0:07:04.364
jak dużo CSF przepływa

0:07:04.364,0:07:07.970
przez mózg żywej myszy na jawie.

0:07:07.970,0:07:09.843
Prawie nic.

0:07:09.843,0:07:14.493
Jednak gdy to samo zwierzę zaśnie,

0:07:14.493,0:07:18.810
widać, że CSF zalewa cały mózg.

0:07:19.798,0:07:21.958
Odkryliśmy, że w momencie,

0:07:21.958,0:07:24.570
gdy mózg zapada w sen,

0:07:24.570,0:07:27.233
komórki się kurczą,

0:07:27.233,0:07:29.270
zostawiając puste przestrzenie,

0:07:29.270,0:07:31.407
pozwalające na przepływ płynu

0:07:31.407,0:07:34.140
i usunięcie odpadów.

0:07:34.140,0:07:36.654
W pewnym sensie Galen

0:07:36.654,0:07:38.910
mógł być na dobrym tropie,

0:07:38.910,0:07:41.610
gdy pisał o płynie płynącym przez mózg

0:07:41.610,0:07:43.252
w czasie snu.

0:07:43.252,0:07:46.705
Nasze badania, 2000 lat później,

0:07:46.705,0:07:48.775
sugerują, co naprawdę się dzieje.

0:07:48.775,0:07:50.834
Gdy mózg nie śpi

0:07:50.834,0:07:52.948
i intensywnie pracuje,

0:07:52.948,0:07:58.860
odkłada odpady między komórkami.

0:07:58.860,0:08:00.281
Potem, w czasie snu,

0:08:00.281,0:08:02.588
kiedy pracuje mniej,

0:08:02.588,0:08:05.165
przechodzi w tryb oczyszczania.

0:08:05.165,0:08:06.852
Z przestrzeni między komórkami

0:08:06.852,0:08:08.360
usuwa wtedy odpady,

0:08:08.360,0:08:10.777
które zebrały się przez cały dzień.

0:08:10.777,0:08:13.185
Działamy podobnie,

0:08:13.185,0:08:16.267
gdy przez cały tydzień[br]odkładamy domowe obowiązki

0:08:16.267,0:08:17.729
z braku czasu,

0:08:17.729,0:08:20.990
by wziąć się do sprzątania,

0:08:20.990,0:08:23.748
gdy przychodzi weekend.

0:08:23.748,0:08:27.020
Mówiłem o usuwaniu odpadów,

0:08:27.020,0:08:28.472
jednak nie określiłem,

0:08:28.472,0:08:29.866
jakiego rodzaju odpady

0:08:29.866,0:08:32.161
trzeba usunąć z mózgu podczas snu,

0:08:32.161,0:08:34.704
aby utrzymać go w dobrej kondycji.

0:08:34.704,0:08:37.211
Odpadem, na którym [br]skupiły się ostatnie badania

0:08:37.211,0:08:38.719
jest amyloid-beta,

0:08:38.719,0:08:41.914
białko produkowane[br]w mózgu przez cały czas.

0:08:41.914,0:08:43.772
Mój mózg właśnie tworzy amyloid-beta,

0:08:43.772,0:08:45.930
wasze mózgi również.

0:08:45.930,0:08:47.932
U pacjentów z Alzheimerem

0:08:47.932,0:08:50.531
osad amyloidu-beta tworzy agregaty

0:08:50.531,0:08:52.544
w przestrzeni między komórkami mózgu,

0:08:52.544,0:08:55.970
zamiast prawidłowo zostać usunięty.

0:08:55.970,0:08:57.980
To właśnie osad amyloidu-beta

0:08:57.980,0:09:00.193
uważa się za jeden z kluczowych etapów

0:09:00.193,0:09:02.814
rozwoju tej strasznej choroby.

0:09:02.814,0:09:05.908
Zmierzyliśmy, jak szybko amyloid-beta

0:09:05.908,0:09:07.640
jest usuwany z mózgu na jawie,

0:09:07.640,0:09:09.418
w porównaniu z mózgiem podczas snu.

0:09:09.418,0:09:11.296
Okazało się, że faktycznie,

0:09:11.296,0:09:13.186
usuwanie amyloidu-beta

0:09:13.186,0:09:16.485
jest o wiele szybsze podczas snu.

0:09:17.705,0:09:19.384
Jeżeli więc sen jest sposobem,

0:09:19.384,0:09:21.342
w jaki mózg rozwiązuje

0:09:21.342,0:09:23.352
problem usuwania odpadów,

0:09:23.352,0:09:25.728
nasze myślenie o związku

0:09:25.728,0:09:27.963
między snem, amyloidem-beta

0:09:27.963,0:09:31.319
oraz chorobą Alzheimera[br]może ulec zmianie.

0:09:31.319,0:09:33.277
Szereg niedawnych badań klinicznych

0:09:33.277,0:09:35.110
sugeruje, że wśród pacjentów,

0:09:35.110,0:09:38.204
u których nie doszło jeszcze[br]do rozwoju choroby Alzheimera,

0:09:38.204,0:09:41.270
pogorszenie jakości i długości snu

0:09:41.270,0:09:43.288
wiąże się z większą ilością

0:09:43.288,0:09:46.100
amyloidu-beta gromadzonego w mózgu.

0:09:46.100,0:09:47.967
Warto zwrócić uwagę,

0:09:47.967,0:09:49.677
że badania nie udowadniają,

0:09:49.677,0:09:51.866
że krótszy sen lub niższa jego jakość

0:09:51.866,0:09:54.273
powoduje chorobę Alzheimera.

0:09:54.273,0:09:56.883
Sugerują one tylko, że zaburzenia

0:09:56.883,0:09:58.795
w oczyszczaniu mózgu

0:09:58.795,0:10:01.551
i nagromadzenie odpadów [br]takich jak amyloid-beta

0:10:01.551,0:10:03.453
może przyczynić się do rozwoju

0:10:03.453,0:10:07.070
chorób w rodzaju Alzheimera.

0:10:07.070,0:10:08.975
Nowe badania mówią nam,

0:10:08.975,0:10:11.302
że ta jedna rzecz,

0:10:11.302,0:10:12.710
którą wszyscy wiedzą o śnie,

0:10:12.710,0:10:15.363
o której wiedział nawet Galen,

0:10:15.363,0:10:18.434
ten fakt, że sen [br]odświeża i oczyszcza umysł,

0:10:18.434,0:10:19.975
może mieć duży związek z tym,

0:10:19.975,0:10:22.292
czym właściwie jest sen.

0:10:22.292,0:10:25.063
Idziemy spać każdej nocy,

0:10:25.063,0:10:28.546
jednak nasz mózg nigdy nie odpoczywa.

0:10:28.546,0:10:30.380
Gdy ciało jest nieruchome,

0:10:30.380,0:10:33.451
a umysł wędruje gdzieś w snach,

0:10:33.451,0:10:35.127
zgrabna maszyneria mózgu

0:10:35.127,0:10:37.107
po kryjomu ciężko pracuje

0:10:37.107,0:10:39.300
nad czystością i sprawnością

0:10:39.300,0:10:41.715
tej niesamowicie złożonej maszyny.

0:10:41.715,0:10:43.176
Zupełnie jak domowe porządki.

0:10:43.176,0:10:45.925
To brudna i niewdzięczna robota,

0:10:45.925,0:10:48.180
ale bardzo ważna.

0:10:48.180,0:10:50.583
Jeśli przestaniecie sprzątać kuchnię

0:10:50.583,0:10:52.491
przez miesiąc,

0:10:52.491,0:10:56.177
dom bardzo szybko przestanie [br]nadawać się do życia.

0:10:56.177,0:10:58.625
W mózgu takie zaniedbanie

0:10:58.625,0:11:01.556
może mieć dużo większe konwekwencje

0:11:01.556,0:11:04.284
niż wstyd z powodu brudnego blatu.

0:11:04.284,0:11:06.848
Gdy chodzi o oczyszczanie mózgu,

0:11:06.848,0:11:09.224
stawką jest zdrowie [br]i prawidłowe funkcjonowanie

0:11:09.224,0:11:12.169
umysłu i ciała,

0:11:12.169,0:11:14.410
dlatego zrozumienie podstawowych funkcji,

0:11:14.410,0:11:18.682
utrzymujących porządek w mózgu,

0:11:18.682,0:11:21.675
może mieć krytyczne znaczenie[br]

0:11:21.675,0:11:24.703
w zapobieganiu i leczeniu chorób umysłu.

0:11:24.703,0:11:26.751
Dziękuję.

0:11:26.751,0:11:28.518
(Brawa)