WEBVTT

00:00:14.951 --> 00:00:19.378
Nire anaia Chucks eta nire lagunik onena, 
Ike, talde antolatzaileko partaide dira,

00:00:19.378 --> 00:00:23.088
hortaz, etortzeko eskatu zidatenean,
ezin nien ezezkorik eman.

00:00:23.626 --> 00:00:24.859
Oso pozik nago.

00:00:24.859 --> 00:00:27.418
Afrikaz arduratzen den 
talde zoragarria da.

00:00:27.418 --> 00:00:29.948
Zoriontsua naiz hemen egoteagatik.

00:00:29.948 --> 00:00:33.647
Esan didatenez, munduko neskatorik eder

00:00:33.647 --> 00:00:36.771
eta zoragarriena entzuleen artean dago,

00:00:36.771 --> 00:00:38.399
Kamzia Adichie du izena,

00:00:38.399 --> 00:00:41.533
eta zutitzea nahi nuke...
nire iloba da!

00:00:41.533 --> 00:00:46.691
(Txaloak)

00:00:51.123 --> 00:00:57.485
Okuloma zen nire haurtzaroko 
lagunik onenetakoa.

00:00:57.485 --> 00:00:59.217
Kale berean bizi ginen,

00:00:59.217 --> 00:01:01.596
eta neba zaharra balitz bezala 
zaintzen ninduen.

00:01:01.596 --> 00:01:06.061
Mutiil bat atsegin banuen, 
Okulomari eskatzen nion iritzia.

00:01:06.061 --> 00:01:09.318
2005eko abenduan, hegazkin-istripu batean 
hil zen Okuloma,

00:01:09.318 --> 00:01:12.575
Nigeriako hegoaldean.

00:01:12.575 --> 00:01:15.015
Duela zazpi urte, hain zuzen.

00:01:16.063 --> 00:01:21.591
Okulomarekin eztabaida nezakeen, 
barre egin, edota gai serioez hitz egin.

00:01:21.591 --> 00:01:25.078
Hark deitu zidan lehenik “feminista”.

00:01:25.802 --> 00:01:29.161
14 urte inguru izango nituen. Haren 
etxean geunden, eztabaidan,

00:01:29.161 --> 00:01:33.165
biok ere irakurritako liburu guztietako 
ezagutza mordoa ezin digerituta artean.

00:01:33.165 --> 00:01:36.690
Ez dut gogoratzen zehazki zeri buruz 
ari ginen eztabaidan,

00:01:36.690 --> 00:01:39.589
baina gogoan dut nire erretolikaren erdian

00:01:39.589 --> 00:01:43.988
Okulomak zera esan zidala, begietara 
begira: —Badakizu feminista zarela?

00:01:43.988 --> 00:01:46.394
Ez zen konplimendua.

00:01:46.856 --> 00:01:50.420
Tonuagatik ohartu nintzen, tonu horrekin 
berarekin esan baiziezadakeen

00:01:50.420 --> 00:01:53.165
“terrorismoa babesten duzu”.

00:01:53.165 --> 00:01:55.415
(Barreak)

00:01:55.415 --> 00:01:59.245
Nik ez nekien zer esan nahi zuen, 
zehazki, “feminista” hitz horrek.

00:01:59.245 --> 00:02:02.178
Baina ez nuen nahi Okuloma 
nire ezjakintasunaz ohar zedin.

00:02:02.178 --> 00:02:04.920
Ez nuen aintzat hartu eta 
eztabaidan jarraitu nuen.

00:02:04.920 --> 00:02:07.623
Etxera iritsi bezain laster, baina,

00:02:07.623 --> 00:02:10.650
hitza hiztegian bilatzeko lana hartu nuen.

00:02:10.650 --> 00:02:14.956
Egin dezagun jauzi denboran. 
2003an eleberri bat idatzi nuen

00:02:15.002 --> 00:02:17.561
emaztea jotzen duen gizon bati buruzkoa.

00:02:17.561 --> 00:02:20.120
Istorioa ez da ongi amaitzen.

00:02:20.120 --> 00:02:22.681
Nigerian eleberria sustatzen 
ari nintzen bitartean,

00:02:22.681 --> 00:02:28.590
asmo oneko gizonezko kazetari batek 
aholku bat eman nahi zidala esan zidan.

00:02:29.405 --> 00:02:32.883
Agian jakingo duzuen bezala,
Nigeriarrak beti izaten dira

00:02:32.883 --> 00:02:38.360
eskatu gabeko aholkuak emateko prest.

00:02:39.436 --> 00:02:43.237
Aipatu zidan jendeak zioela 
eleberria feminista zela,

00:02:43.237 --> 00:02:45.116
eta haren aholkua —

00:02:45.116 --> 00:02:47.519
buruarekin ezetz eginez, triste bezala —

00:02:47.519 --> 00:02:50.584
nire burua feminista gisa 
ez aurkeztea zen,

00:02:50.584 --> 00:02:54.916
feministak zoritxarrekoak izaten direlako 
eta ezin izaten dutelako senarrik aurkitu.

00:02:54.934 --> 00:02:58.568
(Barreak)

00:02:59.679 --> 00:03:02.561
Hortaz, “feminista zoriontsu” 
gisa aurkeztea erabaki nuen.

00:03:03.299 --> 00:03:05.993
Garai berean, akademiako 
emakume nigeriar batek

00:03:05.993 --> 00:03:08.843
esan zidan feminismoa ez zela 
afrikar kulturaren parte

00:03:08.843 --> 00:03:11.139
eta nire burua feministatzat nuela

00:03:11.139 --> 00:03:14.125
“Mendebaldeko liburuen” 
eraginpean nengoelako.

00:03:14.125 --> 00:03:17.257
Barre egin nuen, nire gaztaroko 
irakurgai gehienak

00:03:17.257 --> 00:03:19.173
benetan antifeministak izan zirelako.

00:03:19.173 --> 00:03:21.767
16 urte egiterako, irakurriak nituen 
Mills & Boonek

00:03:21.767 --> 00:03:24.169
argitaratutako eleberri 
erromantiko guztiak.

00:03:24.169 --> 00:03:26.384
Eta “feminismoaren testu klasikoak”

00:03:26.384 --> 00:03:28.599
irakurtzen saiatu nintzen bakoitzean, 
aspertu,

00:03:28.599 --> 00:03:30.816
eta lanak izaten nituen amaitzeko.

00:03:30.816 --> 00:03:33.057
Edonola ere, feminismoa 
antiafrikarra zenez,

00:03:33.057 --> 00:03:37.390
nire burua “feminista zoriontsu afrikar” 
gisa aurkezten hastea erabaki nuen.

00:03:37.974 --> 00:03:42.241
Halako batean, gizonak gorrotatzen 
ez dituen eta ezpain-margoa eta takoiak

00:03:42.241 --> 00:03:43.895
bere, eta ez gizonezkoen, gusturako

00:03:43.895 --> 00:03:47.387
daramatzan feminista zoriontsu afrikarra
izatera ere iritsi nintzen.

00:03:48.065 --> 00:03:50.398
Noski, horren zati handi bat 
ironia baino ez zen,

00:03:50.398 --> 00:03:54.741
baina “feminista” hitzak jasaten duen 
konnotazio-gainkargaren adierazgarria da.

00:03:55.004 --> 00:03:56.652
Gizonak gorrotatzen dituzu,

00:03:56.652 --> 00:03:59.847
titi-zorroak gorrotatzen dituzu, 
kultura afrikarra gorroto duzu...

00:04:00.463 --> 00:04:02.834
Haurtzaroko istorio bat kontatuko dut.

00:04:03.081 --> 00:04:04.581
Lehen hezkuntzan nengoela,

00:04:04.581 --> 00:04:09.016
hiruhilekoaren hasieran azterketa 
jarriko zigula esan zigun irakasleak,

00:04:09.339 --> 00:04:12.519
eta nota onena ateratzen zuena 
ikasgelako begiralea izango zela.

00:04:12.519 --> 00:04:15.174
Ardura hori izatea ez zen 
ahuntzaren gauerdiko eztula.

00:04:15.174 --> 00:04:17.588
Ikasgelako begiralea izanik,

00:04:17.588 --> 00:04:20.881
zalaparta sortzen zutenen 
izen-abizenak hartu behar zenituen,

00:04:21.497 --> 00:04:24.456
—botere-mozkorraldia eragiten du horrek―

00:04:24.456 --> 00:04:29.234
baina gure irakasleak, gainera, makila 
ematen zizun, eskuan eraman zenezan

00:04:29.234 --> 00:04:33.251
zalapartarien bila ikasgela goitik behera 
zeharkatzen zenuen bitartean.

00:04:33.251 --> 00:04:36.639
Jakina, makila erabiltzea ez zegoen 
baimenduta.

00:04:36.639 --> 00:04:40.557
Baina egoera zirraragarria zen hura, 
9 urteko ni bezalako neskato batentzat.

00:04:40.557 --> 00:04:43.458
Ikasgelako begiralea izateko 
irrikan nengoen,

00:04:43.458 --> 00:04:45.675
eta notarik onena atera nuen azterketan.

00:04:45.891 --> 00:04:49.613
Nire harridurarako, irakasleak esan 
zuen begiraleak mutila izan behar zuela.

00:04:50.243 --> 00:04:54.116
Hori ez zuen aldez aurretik azaldu; 
jakintzat eman zuen xehetasun hura.

00:04:54.146 --> 00:04:56.669
(Barreak)

00:04:56.669 --> 00:04:59.884
Bigarren nota onena mutiko batek 
atera zuen,

00:04:59.884 --> 00:05:02.415
hortaz, mutikoa izan zen begiralea.

00:05:02.661 --> 00:05:05.256
Interesgarriena da mutiko hura

00:05:05.256 --> 00:05:08.437
izaki gozo eta atsegina zela;

00:05:08.437 --> 00:05:12.017
ez zuen inolako interesik, makila eskuan, 
ikasgela zeharkatzeko.

00:05:12.109 --> 00:05:15.565
Ni, aldiz, irrikan nengoen, esan bezala.

00:05:16.581 --> 00:05:18.900
Baina ni emakumea nintzen, 
eta hura gizona;

00:05:18.900 --> 00:05:21.349
hortaz, mutikoa izan zen begiralea.

00:05:21.441 --> 00:05:24.187
Sekula ez dut ahaztu gertaera hura.

00:05:24.310 --> 00:05:26.986
Sarri akats bera egiten dut: 
pentsatu ohi dut

00:05:26.986 --> 00:05:29.662
niretzat agerikoa dena 
besteentzat ere hala izango dela.

00:05:29.662 --> 00:05:32.340
Adibidez, Louis lagun maitea,

00:05:32.340 --> 00:05:34.407
gizon azkar eta progresista.

00:05:34.407 --> 00:05:36.851
Gure arteko elkarrizketetan, 
zera esaten zidan:

00:05:36.851 --> 00:05:41.198
"Ez dakit zergatik diozun emakumeentzat 
gauzak ezberdinak eta zailagoak direla.

00:05:41.198 --> 00:05:43.618
Beharbada, izango ziren lehen, 
baina ez gaur egun"

00:05:43.645 --> 00:05:48.224
Nik ez nuen ulertzen Louis gai ez izatea 
itxuraz hain agerikoa zena ikusteko.

00:05:48.362 --> 00:05:52.301
Halako gaualdi batean, Lagosen, Louis eta 
biok irten ginen, lagunekin batera.

00:05:52.301 --> 00:05:54.828
Lagos ezagutzen ez duzuenontzat,

00:05:54.828 --> 00:05:57.155
bada osagai zoragarri bat 
hiri-altzarien artean:

00:05:57.155 --> 00:06:01.638
energiaz betetako gazteak, hainbat 
saltokiren aurrean zain egoten direnak

00:06:01.638 --> 00:06:05.243
eta, keinu nabarmenak eginez, autoa 
aparkatzen “laguntzen” dizutenak.

00:06:06.043 --> 00:06:09.337
Bereziki harritu ninduten 
gau hartan aparkalekua

00:06:09.337 --> 00:06:12.631
aurkitu zigun gizonaren keinuek.

00:06:12.631 --> 00:06:15.927
Hala, bagindoazenean, eskupekoa 
ematea erabaki nuen.

00:06:16.495 --> 00:06:18.173
Poltsa ireki,

00:06:18.173 --> 00:06:19.859
dirua ateratzeko eskua sartu,

00:06:22.677 --> 00:06:25.439
eta gizonari eman nion,

00:06:25.977 --> 00:06:27.117
Eta gizonak,

00:06:27.117 --> 00:06:30.323
pozik eta esker onez,

00:06:30.323 --> 00:06:32.345
dirua onartu,

00:06:32.345 --> 00:06:34.123
eta zera esan zuen, Louisi begira:

00:06:34.123 --> 00:06:36.094
—Eskerrik asko, jauna!

00:06:36.094 --> 00:06:41.441
(Barreak)

00:06:41.441 --> 00:06:45.100
Louisek, niri begira harrituta, 
galdetu zuen:

00:06:45.100 --> 00:06:48.969
—Zergatik eman dizkit niri eskerrak? 
Dirua ez diot nik eman.

00:06:48.969 --> 00:06:52.838
Orduan, azkenean ulertu zuela 
ikusi nuen haren aurpegian.

00:06:52.838 --> 00:06:55.945
Gizonak uste zuen nik emandako dirua

00:06:55.945 --> 00:06:59.682
Louisena zela.

00:06:59.928 --> 00:07:02.159
Louis gizona delako.

00:07:02.805 --> 00:07:04.750
Ezberdinak gara gizonak eta emakumeak.

00:07:04.750 --> 00:07:07.244
Hormona ezberdinak, 
sexu-organo ezberdinak,

00:07:07.244 --> 00:07:10.199
eta gaitasun biologiko ezberdinak ditugu:

00:07:10.199 --> 00:07:13.015
emakumeek haurrak izan ditzakete; 
gizonezkoek ez.

00:07:13.015 --> 00:07:14.772
Oraingoz behintzat.

00:07:15.727 --> 00:07:20.382
Gizonek testosterona gehiago eta, 
oro har, indar fisiko handiagoa dute.

00:07:20.644 --> 00:07:24.020
Munduan, biztanleria femeninoa 
pixka bat handiagoa da,

00:07:24.020 --> 00:07:26.888
munduko biztanleen %52 dira emakumeak.

00:07:26.888 --> 00:07:30.772
Hala ere, boterea eta prestigiozko 
kargu gehienak gizonezkoen eskuetan daude.

00:07:30.772 --> 00:07:34.336
Wangari Maathai Bake Nobel 
saridun kenyarrak,

00:07:34.351 --> 00:07:37.458
oso argi eta zuzen azaldu zuen:

00:07:37.458 --> 00:07:41.161
“Zenbat eta gorago iritsi, orduan eta 
emakume gutxiago aurkituko dituzu”.

00:07:41.823 --> 00:07:46.269
AEBetako azken bozetan, etengabe entzun 
genuen Lilly Ledbetter Legearen berri,

00:07:46.269 --> 00:07:48.837
baina, aliterazio arranditsutik 
harago joanez gero,

00:07:48.837 --> 00:07:51.306
egoera honi erantzun nahi zion 
lege horrek:

00:07:51.306 --> 00:07:53.856
gizon batek eta emakume batek 
lan bera egin dezakete,

00:07:53.856 --> 00:07:55.555
prestakuntza bera izanda,

00:07:55.555 --> 00:07:58.374
baina gizonak ordainsari hobea 
jasoko du, gizona delako.

00:07:58.374 --> 00:08:01.458
Hala, zentzu hertsian, gizonezkoek 
gobernatzen dute mundua.

00:08:01.458 --> 00:08:04.705
Horrek zentzua zuen orain dela 
milaka urte.

00:08:04.705 --> 00:08:08.168
Garai hartan, gizakien iraupenerako 
ezaugarri behinena

00:08:08.168 --> 00:08:11.578
indar fisikoa zen; pertsona batek

00:08:11.578 --> 00:08:17.026
zenbat eta indar fisiko handiagoa izan, 
orduan eta aukera gehiago buruzagi izateko

00:08:17.396 --> 00:08:20.533
Oro har, indartsuagoak dira 
gizonezkoak fisikoki.

00:08:20.533 --> 00:08:23.366
Noski, salbuespen asko daude.

00:08:23.366 --> 00:08:27.332
Gaur egun, erabat bestelakoa da mundua.

00:08:28.240 --> 00:08:32.150
Buruzagia izateko gaitasun handiena duena 
ez da orain indar fisiko handiena duena,

00:08:32.150 --> 00:08:35.786
baizik eta azkarrena, 
ezagutza gehien dituena,

00:08:35.786 --> 00:08:37.822
sortzaileena edota berritzaileena.

00:08:37.822 --> 00:08:40.659
Ezaugarri horiek izateko, ez dago 
hormonen beharrik.

00:08:40.659 --> 00:08:43.739
Emakumeak gizonak adinako adimena
izan dezake,

00:08:43.739 --> 00:08:46.789
eta hura bezain sortzailea 
eta berritzailea izan daiteke.

00:08:46.789 --> 00:08:48.149
Eboluzionatu egin dugu;

00:08:48.149 --> 00:08:51.149
generoari buruzko ideiak, aldiz, 
ez dira maila berean bilakatu.

00:08:51.149 --> 00:08:56.068
Orain gutxi, Nigeriako hotelik onenetako
baten atartean sartu nintzenean,

00:08:56.068 --> 00:08:58.924
—pentsatu nuen izena aipatzea, 
baina ez dut egingo—

00:08:58.924 --> 00:09:02.981
atezain batek geldiarazi eta 
hainbat galdera deseroso egin zizkidan.

00:09:04.106 --> 00:09:07.228
Mundu guztiak automatikoki 
pentsatzen baitu

00:09:07.228 --> 00:09:10.813
hotel batean bakarrik sartzen den 
emakume nigeriarra sexu-langilea dela.

00:09:10.813 --> 00:09:12.180
Bidenabar,

00:09:12.180 --> 00:09:14.666
zergatik jartzen dute hotel horiek arreta

00:09:14.666 --> 00:09:19.283
ustezko hornitzean eta ez 
sexu-langileen eskarian?

00:09:19.822 --> 00:09:23.626
Lagosen, giro oneko klub eta taberna asko 
daude, baina ezin naiz bakarrik sartu.

00:09:24.266 --> 00:09:27.251
Emakumeari ez diote 
bakarrik sartzen uzten,

00:09:27.251 --> 00:09:29.504
gizon batek lagunduta sartu behar du.

00:09:29.890 --> 00:09:32.610
Nigeriako jatetxe batean gizon batekin 
sartzen naizenero,

00:09:32.610 --> 00:09:35.638
zerbitzariak gizona agurtzen du, 
eta ez ikusiarena egiten dit.

00:09:37.150 --> 00:09:40.830
Zerbitzariak produktuak dira...

00:09:41.944 --> 00:09:44.563
Gizonak emakumeak baino 
garrantzitsuagoak direla

00:09:44.563 --> 00:09:48.272
irakatsi dien jendarte baten 
ondorio dira zerbitzariok.

00:09:48.272 --> 00:09:51.282
Jakin badakit ez dutela 
asmo txarrez egiten,

00:09:51.282 --> 00:09:54.770
baina gauza bat da zerbait jakitea, eta 
beste bat maila emozionalean sentitzea.

00:09:54.770 --> 00:09:57.886
Aintzat hartzen ez nauten bakoitzean, 
ikusezin sentitzen naiz.

00:09:57.886 --> 00:09:59.821
Haserretu egiten naiz.

00:10:00.037 --> 00:10:03.120
Gogoa izaten dut gizona bezain 
gizaki naizela

00:10:03.120 --> 00:10:06.358
eta agurra berdin-berdin 
merezi dudala esateko.

00:10:06.541 --> 00:10:08.415
Txikikeriak dira,

00:10:08.415 --> 00:10:11.369
baina, batzuetan, gauza txikienak 
izaten dira mingarrienak.

00:10:11.369 --> 00:10:14.145
Orain gutxi, artikulu bat idatzi nuen

00:10:14.145 --> 00:10:17.094
Lagosen emakume gaztea izatearen 
esperientziari buruz.

00:10:17.094 --> 00:10:20.794
Editoreek esan zidaten amorruz
betetako artikulua zela.

00:10:21.086 --> 00:10:23.119
Noski amorruz beteta zegoela!

00:10:23.119 --> 00:10:25.104
(Barreak)

00:10:27.069 --> 00:10:28.748
Amorratuta nago.

00:10:28.748 --> 00:10:31.870
Egungo egoera, generoari dagokionez, 
oso bidegabea da. Guztiok

00:10:31.870 --> 00:10:33.459
egon beharko genuke haserre.

00:10:33.459 --> 00:10:37.190
Amorruak historia luzea du, 
aldaketa positiboen eragile gisa;

00:10:37.190 --> 00:10:40.416
baina, amorruaz gain, 
badut itxaropena ere.

00:10:41.051 --> 00:10:43.846
Irmo sinesten dudalako gizakiek 
gaitasun handia dutela

00:10:43.846 --> 00:10:46.661
beren burua onerako berreraikitzeko.

00:10:46.661 --> 00:10:48.910
Generoak badu garrantzia mundu osoan,

00:10:48.910 --> 00:10:53.052
baina Nigerian jarri nahi dut arreta,
eta Afrikan orokorrean,

00:10:53.052 --> 00:10:55.010
hori baita ezagutzen dudana,

00:10:55.010 --> 00:10:56.849
eta bihotzean eramaten dudana.

00:10:56.849 --> 00:10:58.712
Gaur, bestelako mundu bat egiteko

00:10:58.712 --> 00:11:02.459
planarekin amesten has gaitezen 
eskatu nahi nuke.

00:11:02.459 --> 00:11:05.621
Mundu bidezkoago bat,

00:11:06.261 --> 00:11:08.948
beren buruarekin zoriontsuago 
eta zintzoago izango diren

00:11:08.948 --> 00:11:11.113
emakumeez eta gizonez osatutako mundua.

00:11:11.113 --> 00:11:12.848
Hauxe da horretan hasteko modua:

00:11:12.848 --> 00:11:14.949
beste era batean hezi behar ditugu alabak,

00:11:14.949 --> 00:11:17.833
baita semeak ere.

00:11:18.294 --> 00:11:21.419
Gure semeak hazteko moduak ez die 
haiei batere mesederik egiten.

00:11:21.419 --> 00:11:24.390
Umeen gizatasuna erreprimitu egiten dugu.

00:11:24.775 --> 00:11:27.490
Maskulinitatea estu-estu zedarritzen dugu,

00:11:27.490 --> 00:11:30.477
kaiola txiki eta gogorra da 
maskulinitatea,

00:11:30.477 --> 00:11:33.230
eta hantxe sartzen ditugu mutikoak.

00:11:33.230 --> 00:11:36.097
Ahuleziaren, sentiberatasunaren eta

00:11:36.097 --> 00:11:40.388
izuaren beldur izaten irakasten diegu.

00:11:40.526 --> 00:11:42.758
Benetan nor diren ezkutatzen 
irakasten diegu,

00:11:42.758 --> 00:11:47.659
“gizon gogorrak” izan behar dutelako, 
Nigerian esaten dugun bezala.

00:11:48.626 --> 00:11:52.631
Bigarren hezkuntzan, mutiko bat eta 
neskato bat, nerabeak biak,

00:11:52.631 --> 00:11:55.222
elkarrekin ateratzen dira, 
patrikan sosik ez dutela.

00:11:55.222 --> 00:11:58.521
Berdin dio, mutikoak ordaindu behar du 
kontua beti,

00:11:58.521 --> 00:12:01.752
haren maskulinitatea agertzeko.

00:12:01.766 --> 00:12:05.158
Gero, gure buruari galdetuko diogu 
zergatik lapurtzen dieten mutikoek

00:12:05.158 --> 00:12:07.399
dirua gurasoei.

00:12:07.880 --> 00:12:10.602
Neskei eta mutilei ez bagenie irakatsiko

00:12:10.602 --> 00:12:14.175
maskulinitatea eta dirua 
elkarrekin lotzen?

00:12:14.175 --> 00:12:17.748
Euren jarrera ez balitz izango 
“mutilak ordaindu behar du”

00:12:17.748 --> 00:12:21.041
baizik eta “ordain dezala gehien duenak”?

00:12:21.041 --> 00:12:23.804
Noski, abantaila historikoari esker,

00:12:23.804 --> 00:12:25.997
gizonak eduki ohi du gehien gaur egun.

00:12:25.997 --> 00:12:28.192
Seme-alabak bestela 
hazten hasiko bagina,

00:12:28.192 --> 00:12:30.561
berrogeita hamar edo ehun urte barru,

00:12:30.561 --> 00:12:35.455
mutilek ez lukete euren maskulinitatea 
erakutsi beharraren presioa sentituko.

00:12:35.455 --> 00:12:39.025
Hala ere, mutikoei egiten diegun 
gauzarik okerrena,

00:12:39.025 --> 00:12:41.335
gogorrak izan behar dutela sentiarazita,

00:12:41.335 --> 00:12:45.167
ego hauskorrak bereganatzera 
bultzatzea da.

00:12:45.275 --> 00:12:49.467
Gizon bat gogorra sentitzera 
zenbat eta gehiago behartu,

00:12:49.637 --> 00:12:51.742
orduan eta hauskorragoa haren egoa.

00:12:53.128 --> 00:12:56.096
Neskatoei ere mesede eskasa egiten diegu,

00:12:56.096 --> 00:12:59.953
ego maskulino hauskor horren zerbitzura 
egoteko hazten ditugulako.

00:13:00.567 --> 00:13:04.068
Neskei euren burua txikitzen, 
gutxiagotzen irakasten diegu.

00:13:04.068 --> 00:13:05.867
Neskatoei esaten diegu:

00:13:05.867 --> 00:13:09.284
“Izan dezakezu handinahia, 
baina ez gehiegi"

00:13:09.284 --> 00:13:12.469
"Arrakasta izaten saiatu behar duzu, 
baina ez gehiegi,

00:13:12.469 --> 00:13:15.197
bestela, gizonezkoei mehatxu 
egingo diezu".

00:13:15.197 --> 00:13:17.872
Gizon batekiko harremanean 
sostengu ekonomikoa bazara,

00:13:17.872 --> 00:13:19.900
disimula ezazu,

00:13:19.900 --> 00:13:24.390
jendaurrean batik bat; 
bestela, gizona zikiratuko duzu.

00:13:24.974 --> 00:13:27.541
Zer gertatuko litzateke, 
hori auzitan ipiniko bagenu?

00:13:27.541 --> 00:13:31.560
Zergatik izan behar du emakumearen 
arrakastak mehatxu gizonarentzat?

00:13:31.560 --> 00:13:35.133
Eta hitz hori, “zikiratu”, 
baztertuko bagenu, besterik gabe?

00:13:35.133 --> 00:13:40.488
Ez dakit baden ere gehiago gorrota 
dezakedan beste hitzik.

00:13:40.934 --> 00:13:44.464
Ezagun nigeriar batek galdetu zidan behin

00:13:44.464 --> 00:13:46.847
ea gizonezkoak kikiltzeak 
kezkatzen ninduen.

00:13:46.847 --> 00:13:48.688
Ni ez ninduen batere kezkatzen horrek.

00:13:48.688 --> 00:13:50.756
Horretan pentsatu ere ez nuen egin,

00:13:50.756 --> 00:13:53.563
nik kikiltzeko moduko gizon bat

00:13:53.563 --> 00:13:54.563
batere interesik

00:13:54.563 --> 00:13:57.549
sortzen ez didan gizona delako.

00:13:57.549 --> 00:14:04.535
(Barreak) 
(Txaloak)

00:14:04.535 --> 00:14:07.741
Hala ere, harritu egin ninduen galderak.

00:14:07.941 --> 00:14:12.542
Emakumea naizenez, ezkontza da 
niretzat espero dena.

00:14:12.542 --> 00:14:15.182
Nigandik espero dena da 
bizitzarako erabakiak hartzea,

00:14:15.182 --> 00:14:17.822
sekula ahaztu gabe ezkontza dela 
garrantzitsuena.

00:14:17.822 --> 00:14:20.464
Senar-emazte bizimodua ona izan daiteke,

00:14:20.464 --> 00:14:24.927
plazera, maitasuna eta elkarrenganako 
babesa izan daitekeen neurrian.

00:14:24.927 --> 00:14:27.664
Zergatik irakasten diegu neskatoei 
horren zain egoten

00:14:27.664 --> 00:14:30.573
eta mutikoei, aldiz, ez?

00:14:31.080 --> 00:14:33.989
Emakume nigeriar ezagun batek 
etxea saltzea erabaki zuen

00:14:33.989 --> 00:14:37.483
ez zuelako kikildu nahi berarekin 
ezkondu nahiko zuen gizona.

00:14:38.222 --> 00:14:42.243
Nigeriako emakume ezkongabe ezagun batek, 
mintegietara joaten denean,

00:14:42.243 --> 00:14:44.232
ezkontza-eraztuna eramaten du,

00:14:44.232 --> 00:14:47.836
berak dioenez, mintegian dauden 
beste lankideek

00:14:47.836 --> 00:14:50.565
“errespeta dezaten” nahi duelako.

00:14:50.565 --> 00:14:53.350
Ezagutzen ditut familiaren eta 
lagunen aldetik,

00:14:53.350 --> 00:14:56.505
baita lan-esparrutik ere, ezkontzeko 
presio handia duten gazteak,

00:14:56.505 --> 00:14:59.477
eta presio horrek erabaki ikaragarriak 
hartzera eramaten ditu.

00:14:59.477 --> 00:15:02.134
Ezkongabetasuna porrot pertsonaltzat
hartzen

00:15:02.134 --> 00:15:06.946
irakasten die gure gizarteak 
adin bateko neska ezkongabeei.

00:15:06.946 --> 00:15:10.366
Aitzitik, adin bateko gizona

00:15:10.366 --> 00:15:12.872
oraindik aukeratzen ari delako 
izango da ezkongabea.

00:15:12.872 --> 00:15:14.598
(Barreak)

00:15:14.598 --> 00:15:16.716
Erraza da esatea emakumeek

00:15:16.716 --> 00:15:18.956
“ez” esan diezaioketela horri guztiari.

00:15:18.956 --> 00:15:21.445
Errealitatea zailagoa eta konplexuagoa da.

00:15:21.445 --> 00:15:23.156
Guztiok gara izaki sozialak. Denok

00:15:23.156 --> 00:15:24.156
barneratzen ditugu


00:15:24.156 --> 00:15:25.624
ideiak sozializazioaren bidez.

00:15:25.624 --> 00:15:28.479
Gure mintzairak ere

00:15:28.479 --> 00:15:31.334
horixe frogatzen du.

00:15:31.334 --> 00:15:34.189
Ezkontzarekin loturiko hizkera 
maiz oinarritzen da jabetzan

00:15:34.189 --> 00:15:36.690
adiskidetasunean oinarritu beharrean.

00:15:36.690 --> 00:15:39.737
“Errespetu” hitza erabiltzen dugu

00:15:39.737 --> 00:15:42.784
emakumeak gizonari zor diona adierazteko

00:15:42.784 --> 00:15:45.832
baina ia inoiz ez gizonak emakumeari 
zor dionaz mintzatzeko.

00:15:46.170 --> 00:15:48.965
Nigerian gizonek zein emakumeek 
esaten dute

00:15:48.965 --> 00:15:51.760
—barrea eginarazten didan esaldia da—

00:15:51.760 --> 00:15:54.557
"Honakoa egin dut, 
senar-emazte bizimoduan bakea izateko".

00:15:54.557 --> 00:15:56.772
Gizonek esaten dutenean,

00:15:56.772 --> 00:15:59.891
egin beharko ez luketen zerbaitez ari dira.

00:15:59.891 --> 00:16:01.730
(Barreak)

00:16:01.730 --> 00:16:04.209
Batzuek euren lagunei esaten diete,

00:16:04.209 --> 00:16:07.914
samindura-kutsuz esaten diete,

00:16:07.914 --> 00:16:10.813
azken batean euren maskulinitatea 
erakusten duen zerbait da:

00:16:12.760 --> 00:16:15.709
"O, emazteak esan dit ezin naizela 
gauero joan diskoteketara,

00:16:15.709 --> 00:16:18.450
eta, horregatik, asteburuetan 
baino ez naiz ateratzen".


00:16:18.450 --> 00:16:20.493
(Barreak)

00:16:20.493 --> 00:16:23.932
Emakumeak dioenean “honakoa egin 
dut bikote bizimoduan bakea izateko”

00:16:23.932 --> 00:16:27.327
lanpostu, helburu profesional

00:16:27.327 --> 00:16:28.918
edota amets bati,

00:16:28.918 --> 00:16:30.852
uko egin diotelako izan ohi da.

00:16:30.852 --> 00:16:33.882
Neskei erakusten diegu emakumeek
egiten dutela uko gehien

00:16:33.882 --> 00:16:36.912
gizonen eta emakumeen arteko harremanetan.

00:16:36.912 --> 00:16:39.942
Euren artean lehiakide izateko 
hazten ditugu emakumeak,

00:16:39.942 --> 00:16:43.230
gizonezkoen arretari begira,

00:16:43.230 --> 00:16:45.440
eta ez lanpostu edo lorpenetan lehiakide.

00:16:46.085 --> 00:16:48.907
Emakumeei izaki sexualak ezin direla izan 
irakasten diegu,

00:16:48.907 --> 00:16:51.236
ez gizonen maila berean.

00:16:51.236 --> 00:16:54.551
Semeak izanez gero, ez zaigu axola 
neska-laguna dutela jakitea.

00:16:54.551 --> 00:16:56.855
Baina gure alabek mutil-laguna? 
Jainkoarren, ez.

00:16:56.875 --> 00:16:58.379
(Barreak)

00:16:58.379 --> 00:17:00.293
Baina, noski, unea iristean,

00:17:00.293 --> 00:17:04.064
espero dugu gizon perfektua ekarriko 
duela etxera, harekin ezkon dadin.

00:17:04.403 --> 00:17:05.325
Poliziarena egiten

00:17:05.325 --> 00:17:06.248
dugu neskekin.

00:17:06.248 --> 00:17:07.171
Euren birjintasunaz

00:17:07.171 --> 00:17:08.470
laudorioak egiten dizkiegu;

00:17:08.470 --> 00:17:09.769
mutilei, ordea, ez.

00:17:09.769 --> 00:17:12.994
Neure buruari galdetzen diot 
nolatan ote den hori,

00:17:12.994 --> 00:17:15.504
zeren...
(Barreak)

00:17:15.766 --> 00:17:23.213
(Txaloak)

00:17:24.152 --> 00:17:28.867
birjintasuna galtzea genero ezberdineko 
bi pertsona behar dituen prozesua baita...

00:17:28.867 --> 00:17:30.754
Duela gutxi, neska bat taldean bortxatu

00:17:30.754 --> 00:17:32.891
zuten Nigeriako unibertsitate batean.

00:17:32.896 --> 00:17:34.730
Gutako batzuek ezagutzen dugu kasua.

00:17:34.730 --> 00:17:36.666
Eta, neska zein mutil,

00:17:36.666 --> 00:17:37.936
gazte nigeriar askoren

00:17:37.936 --> 00:17:39.206
erreakzioa

00:17:39.206 --> 00:17:40.476
halako zerbait izan zen:

00:17:40.476 --> 00:17:42.974
"Ados, gaizki dago bortxatzea.

00:17:42.974 --> 00:17:47.019
Baina zertan ari zen emakume hura 
bakarrik lau mutilekin logela batean?"

00:17:47.019 --> 00:17:52.391
Ahantz dezagun, ahal izanez gero, 
erreakzio horren gizagabetasun ikaragarria

00:17:52.391 --> 00:17:57.413
Emakumeak berez errudunak direla pentsa
dezaten hezi dituzte nigeriar horiek,

00:17:57.736 --> 00:18:01.233
eta gizonezkoengandik hain gutxi 
espero izateko hazi dituzte,

00:18:01.233 --> 00:18:04.679
ezen izaki basati eta autokontrolik 
gabeak izan daitezkeelako ideia ere

00:18:04.679 --> 00:18:06.495
onargarri samarra izan daitekeen.

00:18:06.495 --> 00:18:09.127
Lotsatiak izaten irakasten diegu neskei.

00:18:09.127 --> 00:18:11.603
“Itxi hankak”
“Estal zaitez”


00:18:11.700 --> 00:18:13.981
Emakume jaiotze hutsagatik

00:18:13.981 --> 00:18:16.262
zerbaiten errudun direla 
sentiarazten diegu.

00:18:16.262 --> 00:18:18.544
Eta gertatzen dena da neskatoak

00:18:18.544 --> 00:18:20.746
desira esperimentatzen dutela

00:18:20.746 --> 00:18:24.442
esan ezin duten emakume bihurtzen direla.

00:18:25.257 --> 00:18:28.516
Benetan pentsatzen dutena esan ezin duten

00:18:28.516 --> 00:18:30.016
emakume bihurtzen dira.

00:18:30.016 --> 00:18:32.250
Eta, hauxe da okerrena,

00:18:32.270 --> 00:18:36.807
arte bilakatu dute itxurak egitea.

00:18:36.807 --> 00:18:42.762
(Txaloak)

00:18:42.762 --> 00:18:46.126
Ezagutzen dut emakume bat 
etxeko lanak gorroto dituena,

00:18:46.126 --> 00:18:47.479
benetan gorroto ditu,

00:18:47.479 --> 00:18:49.789
baina gustatzen zaizkiolako 
plantak egiten ditu,

00:18:50.435 --> 00:18:54.333
irakatsi diotelako “ezkongai egokia 
izateko"

00:18:54.333 --> 00:18:58.857
“etxeko emakumea” izan behar duela 
—Nigeriako beste kontzeptu bat erabilita—.

00:18:59.625 --> 00:19:00.883
Azkenean ezkondu egin zen.

00:19:00.883 --> 00:19:02.865
Aurki hasi zen senarraren familia kexaka,

00:19:02.865 --> 00:19:06.635
aldatu egin zela esanez.

00:19:06.635 --> 00:19:08.237
Ez zen aldatu,

00:19:08.237 --> 00:19:10.396
plantak egiteaz nekatu zen, besterik gabe.

00:19:10.873 --> 00:19:13.342
Generoaren arazoa zera da,


00:19:13.342 --> 00:19:16.377
nolakoak izan behar dugun agintzen digu,

00:19:16.377 --> 00:19:19.195
benetan nolakoak garen 
aintzat hartu beharrean.

00:19:19.802 --> 00:19:22.232
Imajinatu zein zoriontsu, libre
izango ginatekeen,

00:19:22.289 --> 00:19:25.557
benetan garena izanez,

00:19:25.557 --> 00:19:29.200
generoaren espektatiben zama nozitu gabe.

00:19:29.200 --> 00:19:34.133
Ukaezina da mutilak eta neskak
ezberdinak direla biologikoki,

00:19:34.133 --> 00:19:37.191
baina sozializazioak puztu egiten ditu 
ezberdintasun horiek,

00:19:37.191 --> 00:19:39.685
eta gero hasten da atzera 
elikatzen den prozesua.

00:19:39.823 --> 00:19:42.171
Errepara iezaiozue, adibidez, sukaldeari.

00:19:42.171 --> 00:19:45.951
Gaur egun, eskuarki emakumeak 
arduratzen dira sukaldean egiteaz

00:19:45.951 --> 00:19:47.302
eta garbitzeaz.

00:19:47.302 --> 00:19:48.874
Baina zergatik?

00:19:48.874 --> 00:19:51.566
Emakumeak sukalderako 
genearekin jaiotzen direlako,

00:19:51.566 --> 00:19:53.358
(Barreak)

00:19:53.358 --> 00:19:54.443
edo sukaldean aritzea

00:19:54.443 --> 00:19:57.443
euren zeregina dela sinesteko 
sozializatu dituztelako?

00:19:57.443 --> 00:19:58.443
Sukaldean aritzeko

00:19:58.443 --> 00:20:00.402
genearekin jaio direla 
esan behar nuen

00:20:00.402 --> 00:20:04.390
baina orduan gogoratu naiz munduko 
sukaldari ospetsu gehienak,

00:20:04.390 --> 00:20:06.647
“chef” titulu dotorea 
jasotzen duten horiek,

00:20:06.647 --> 00:20:08.428
gizonezkoak direla.

00:20:09.275 --> 00:20:10.857
Nik amona miresten nuen,

00:20:10.857 --> 00:20:12.570
emakume bikaina zen,

00:20:12.570 --> 00:20:14.736
eta nire buruari galdetzen nion

00:20:14.736 --> 00:20:18.365
nolakoa izango ote zen gizonezkoen 
aukera berak izan balitu.

00:20:19.195 --> 00:20:21.724
Egun, aukera gehiago ditugu emakumeok

00:20:21.724 --> 00:20:23.775
nire amonaren garaian baino,

00:20:23.775 --> 00:20:26.661
politikan eta legeetan izandako 
aldaketei esker,

00:20:26.661 --> 00:20:28.466
eta oso garrantzitsuak dira horiek.

00:20:28.466 --> 00:20:32.435
Eta, hala ere, generoari buruzko 
gure jarrerak eta pentsaerak

00:20:32.440 --> 00:20:35.356
pisu handiagoa izaten jarraitzen dute.

00:20:36.063 --> 00:20:38.408
Zer gertatuko litzateke gure seme-alabak 
heztean

00:20:38.408 --> 00:20:41.853
generoari baino, gaitasunari 
erreparatuko bagenio?

00:20:41.853 --> 00:20:43.377
Eta generoari baino,

00:20:43.377 --> 00:20:47.152
interesei erreparatuko bagenie?

00:20:47.152 --> 00:20:49.521
Ezagutzen dut bi seme-alaba 
dituen familia bat.

00:20:49.521 --> 00:20:51.196
Eskolan distiratsuak dira,

00:20:51.196 --> 00:20:53.287
ume zoragarriak dira.

00:20:53.287 --> 00:20:55.808
Mutila gose denean, gurasoek 
esaten diote neskari:

00:20:55.808 --> 00:20:58.962
“Zoaz nebari berehalako 
fideo batzuk prestatzera”.

00:20:58.962 --> 00:21:02.821
Neskatoak ez du atsegin 
berehalako fideoak prestatzea,

00:21:02.821 --> 00:21:05.609
baina neska da, eta ezinbestean 
egin behar du.

00:21:05.725 --> 00:21:07.196
Lehen unetik gurasoek

00:21:07.196 --> 00:21:08.465
biei irakatsi izan baliete

00:21:08.465 --> 00:21:14.089
sukaldean egiten, zer?

00:21:14.089 --> 00:21:15.089
Sukaldean aritzea

00:21:15.089 --> 00:21:17.185
gaitasun praktikoa da mutil batentzat ere.

00:21:17.185 --> 00:21:21.794
Beti pentsatu izan dut ez duela 
zentzu handirik

00:21:21.794 --> 00:21:25.028
halako funtsezko kontu bat, 
nork bere burua elikatzeko gaitasuna,

00:21:25.028 --> 00:21:27.316
inoren esku uzteak.

00:21:27.316 --> 00:21:32.055
(Txaloak)

00:21:32.055 --> 00:21:35.845
Nire ezagun batek senarraren titulu 
akademiko eta lanpostu berdinak ditu.

00:21:35.845 --> 00:21:38.576
Lanetik bueltan emakumeak
egiten ditu etxeko lan gehienak,

00:21:38.587 --> 00:21:40.972
senar-emazte askorekin 
gertatzen den bezalaxe,

00:21:40.972 --> 00:21:42.972
baina egun batean arreta eman zidan

00:21:42.972 --> 00:21:45.539
gizonak haurtxoari pixoihala 
aldatzen zion bakoitzean,

00:21:45.539 --> 00:21:48.446
emakumeak eskerrak ematen zizkiola.

00:21:49.046 --> 00:21:53.750
Zer gertatuko litzateke emakumeak 
ohiko eta normaltzat joko balu

00:21:53.750 --> 00:21:57.485
gizonak haurtxoa zaintzen laguntzea?

00:21:59.592 --> 00:22:03.406
Saiakera egiten ari naiz hazi bitartean

00:22:03.406 --> 00:22:05.669
barneratutako genero-ikasgai 
asko desikasteko.

00:22:05.669 --> 00:22:08.419
Hala ere, batzuetan kaltebera 
sentitzen naiz

00:22:08.419 --> 00:22:11.169
oraindik ere genero-espektatiben aurrean.

00:22:11.169 --> 00:22:14.258
Lehen aldiz graduondoko idazketa-eskola 
eman nuenean

00:22:14.258 --> 00:22:15.726
kezkatuta nengoen.

00:22:15.726 --> 00:22:19.254
Ez ikasgai-zerrendagatik, 
ondo prestatuta nuelako

00:22:19.254 --> 00:22:21.483
eta gustuko gaia irakatsiko nuelako.

00:22:21.483 --> 00:22:24.011
Jantzi behar nuen arropak 
kezkatzen ninduen.

00:22:24.811 --> 00:22:26.805
Serio har nintzaten nahi nuen.

00:22:27.295 --> 00:22:29.014
Jakitun nintzen emakume izateagatik

00:22:29.014 --> 00:22:32.999
nire baliozkotasuna erakutsi 
beharko nuela.

00:22:33.461 --> 00:22:35.379
Femeninoegi jarduteak kezkatzen ninduen.

00:22:35.379 --> 00:22:37.509
Ez nindukete serio hartuko.

00:22:37.540 --> 00:22:41.609
Ezpain-margoa eta gona polit bat 
jartzeko gogoa nuen,

00:22:41.686 --> 00:22:43.112
baina halakorik ez egitea

00:22:43.112 --> 00:22:44.538
erabaki nuen. Oso serio

00:22:44.538 --> 00:22:45.965
jantzita joan nintzen,

00:22:45.980 --> 00:22:49.175
oso maskulino eta oso itsusi.

00:22:50.036 --> 00:22:52.666
Auziaren egia gordina da: 
itxurari dagokionez

00:22:52.666 --> 00:22:54.590
gizonezkoa dugu oraindik estandar,

00:22:54.590 --> 00:22:56.171
arau.

00:22:56.202 --> 00:22:58.563
Lan-bilerara doan gizonak

00:22:58.563 --> 00:23:00.421
ez dio bere buruari galdetzen

00:23:00.421 --> 00:23:02.875
serio hartuko ote duten 
arroparen arabera.

00:23:03.029 --> 00:23:05.835
Lan-bilerara doan emakumeak ordea,

00:23:05.835 --> 00:23:09.519
femeninoegi agertzeaz kezkatu behar du,

00:23:09.519 --> 00:23:13.429
eta horren arabera hartuko 
ote duten serio edo ez.

00:23:14.059 --> 00:23:16.872
Nahiago nuke halako jantzi itsusirik 
eraman izan ez banu.

00:23:17.272 --> 00:23:20.218
Izan ere, dagoeneko ez dut armairuan.

00:23:20.724 --> 00:23:25.663
Ni neu izateko egungo konfiantza 
izan banu,

00:23:25.663 --> 00:23:28.588
ikasle haiek etekin handiagoa 
aterako zieten nire eskolei.

00:23:28.588 --> 00:23:30.503
Erosoago sentituko nintzelako,

00:23:30.503 --> 00:23:33.438
eta “ni neu” gehiago, modu osoagoan 
eta benetakoagoan.

00:23:33.715 --> 00:23:38.133
Nire feminitateaz gehiago ez lotsatzea

00:23:38.163 --> 00:23:40.432
erabaki dut.

00:23:40.432 --> 00:23:46.539
(Txaloak)

00:23:46.539 --> 00:23:49.810
Eta errespetua nahi dut, naizen 
bezain femeninoa izanda,

00:23:49.810 --> 00:23:52.052
merezi dudalako.

00:23:52.113 --> 00:23:54.745
Ez da erraza generoari buruzko 
elkarrizketak izatea.

00:23:55.637 --> 00:23:57.915
Gizonekoek nahiz emakumeek

00:23:57.915 --> 00:24:01.493
joera izaten dute genero-arazoei 
garrantzia berehala kentzeko.

00:24:01.493 --> 00:24:04.242
Irudika dezaket hemen hainbat lagun 
euren buruari esaten:

00:24:04.242 --> 00:24:06.515
"Emakumeak, benetakoak"?

00:24:08.407 --> 00:24:10.249
Gizonezko batzuek pentsatuko dute:

00:24:10.249 --> 00:24:12.306
"Ados, hori dena interesgarria da,

00:24:12.306 --> 00:24:14.784
baina nik ez dut horrela pentsatzen".

00:24:14.861 --> 00:24:16.953
Hortik dator, izan ere, 
arazoaren zati bat.

00:24:16.953 --> 00:24:20.157
Gizon askok ez dutelako aktiboki 
pentsatzen generoan

00:24:20.157 --> 00:24:21.601
eta ez diotelako erreparatzen.

00:24:21.601 --> 00:24:23.707
Generoaren arazoaren zati bat da hori.

00:24:23.707 --> 00:24:26.219
Gizon askok esaten dutelako, 
Louis lagunak bezala,

00:24:26.219 --> 00:24:28.758
orain ondo dagoela dena.

00:24:28.758 --> 00:24:32.063
Eta gizon askok ez dutelako 
ezertxo egiten hori aldatzeko.

00:24:32.063 --> 00:24:34.902
Gizona izanik jatetxe batean sartzen 
bazara emakume batekin

00:24:34.902 --> 00:24:37.281
eta zerbitzariak zu bakarrik 
agurtzen bazaitu,

00:24:37.281 --> 00:24:39.312
galdetzen al diozu:

00:24:39.312 --> 00:24:41.697
“Zergatik ez duzu agurtu 
nirekin dagoen emakumea?”

00:24:47.306 --> 00:24:54.210
(Barreak)

00:25:00.306 --> 00:25:03.920
Generoa gai deserosoa suerta daitekeenez,

00:25:03.920 --> 00:25:06.861
badira elkarrizketari amaiera emateko 
modu errazak.

00:25:06.861 --> 00:25:10.101
Badira bilakaera biologikoaz 
eta tximinoez

00:25:10.101 --> 00:25:11.281
hitz egiten dutenak,

00:25:11.281 --> 00:25:14.881
tximino-emeak arren aurrean 
makurtu egiten direla

00:25:14.881 --> 00:25:16.603
eta antzekoak aipatuz.

00:25:16.603 --> 00:25:18.931
Baina kontua da gu ez garela tximinoak.

00:25:18.931 --> 00:25:24.736
(Barreak)
(Txaloak)

00:25:25.685 --> 00:25:30.227
Tximinoak zuhaitzetan bizi dira, 
eta zizareak jaten dituzte.

00:25:30.227 --> 00:25:31.925
Guk ez.

00:25:32.078 --> 00:25:33.393
Badira esaten dutenak:

00:25:33.393 --> 00:25:36.469
“Beno, gizonezkoek ere 
gaizki pasatzen dute”.

00:25:36.469 --> 00:25:38.665
Eta egia da.

00:25:38.957 --> 00:25:41.257
Baina hori ez da...
(Barreak)

00:25:41.318 --> 00:25:44.077
Baina hori ez da elkarrizketa honen gaia.

00:25:45.508 --> 00:25:49.214
Generoa eta klase soziala zapalkuntza 
modu ezberdinak dira.

00:25:49.214 --> 00:25:52.731
Gizon beltzekin mintzatzearen mintzatzeaz

00:25:52.731 --> 00:25:55.380
asko ikasi dut zapalkuntza-sistemez

00:25:55.380 --> 00:25:57.620
eta elkarrenganako itsutasunaz.

00:25:58.420 --> 00:26:01.297
Behin batean, genero-kontuez 
hitz egiten ari nintzela

00:26:01.297 --> 00:26:02.439
batek zera esan zidan:

00:26:02.439 --> 00:26:04.358
"Zergatik hitz egin behar duzu

00:26:04.358 --> 00:26:06.218
emakume gisa?

00:26:06.218 --> 00:26:07.387
Zergatik ez duzu

00:26:07.387 --> 00:26:10.285
hitz egiten gizaki gisa?”

00:26:10.808 --> 00:26:13.088
Bide batez, gizon horrek 
maiz hitz egiten zuen

00:26:13.088 --> 00:26:16.006
gizon beltz moduan zuen esperientziaz.

00:26:18.462 --> 00:26:21.480
Generoak garrantzia du. Modu ezberdinean 
bizi dugu mundua gizon eta emakumeok.

00:26:22.029 --> 00:26:24.580
Generoak ematen dio kolorea 
mundua bizitzeko moduari.

00:26:24.580 --> 00:26:27.210
Baina aldatu dezakegu.

00:26:27.210 --> 00:26:28.631
Bada jendea esaten duena:

00:26:29.421 --> 00:26:31.925
"O, baina emakumeek dute benetako boterea,

00:26:31.925 --> 00:26:33.386
beheko boterea”.

00:26:33.386 --> 00:26:36.151
Nigeriako esamoldea da hori,

00:26:36.151 --> 00:26:37.724
gizonezkoengandik gauzak lortzeko

00:26:37.724 --> 00:26:41.614
euren sexualitateaz baliatzen diren 
emakumeei buruzkoa.

00:26:41.998 --> 00:26:45.421
Baina beheko botere hori 
ez da benetako boterea.

00:26:46.775 --> 00:26:50.083
Beheko boterea duen emakumea 
ez delako boteretsua bere kabuz,

00:26:50.083 --> 00:26:53.362
beste pertsona baten boterea

00:26:53.362 --> 00:26:55.996
lortzeko sarbidea baino ez dauka.

00:26:56.027 --> 00:26:57.356
Jakina, irudika dezakegu

00:26:57.356 --> 00:26:58.685
zer gertatzen den gizona

00:26:58.685 --> 00:27:00.014
umore txarrez,

00:27:00.014 --> 00:27:01.541
gaixorik,

00:27:01.541 --> 00:27:03.472
edota aldi baterako inpotente dagoenean.

00:27:03.472 --> 00:27:07.080
(Barreak)

00:27:07.807 --> 00:27:12.748
Bada esaten duenik emakumeak gizonezkoen 
menpekoak direla, gure kultura delako.

00:27:13.841 --> 00:27:15.622
Baina etengabe aldatzen da kultura.

00:27:15.622 --> 00:27:18.578
Hamabost urteko iloba biki 
ederrak dauzkat.

00:27:18.578 --> 00:27:19.969
Lagosen bizi dira.

00:27:19.969 --> 00:27:22.853
Orain dela ehun urte jaio izan balira

00:27:22.863 --> 00:27:25.155
eraman eta hil egingo zituzten.

00:27:25.155 --> 00:27:29.427
Igboen kulturak uste zuelako 
seinale txarra zela bikiak jaiotzea.

00:27:29.427 --> 00:27:32.222
Zer zentzu du kulturak?

00:27:35.056 --> 00:27:40.285
Kulturak herri baten babesa 
eta iraupena ditu helburu.

00:27:40.285 --> 00:27:41.402
Gure familian,

00:27:41.402 --> 00:27:44.657
ni naiz garenari buruzko historian 
interes handiena duen alaba,

00:27:44.657 --> 00:27:45.798
gure tradizioaren eta

00:27:45.798 --> 00:27:48.111
gure antzinako lurren gainekoan.

00:27:48.188 --> 00:27:50.874
Anai-arrebek ez dute hainbesteko 
interesik gai horietan.

00:27:50.951 --> 00:27:53.074
Hala ere, baztertuta nago auzi horietatik,

00:27:53.074 --> 00:27:54.877
ezin dut joan haien bileretara,

00:27:54.877 --> 00:27:56.680
ez dut hitzik.

00:27:56.680 --> 00:27:58.707
Emakumea naizelako.

00:27:58.707 --> 00:28:00.943
Kulturak ez du jendea egiten,

00:28:00.943 --> 00:28:02.914
jendeak egiten du kultura.

00:28:05.420 --> 00:28:08.014
(Txaloak)

00:28:09.112 --> 00:28:12.497
Emakumeak eskubide guztiak dituzten 
gizakiak ez izatea

00:28:12.497 --> 00:28:15.837
gure kulturaren parte bada, orduan 
gure kultura aldatu behar dugu.

00:28:17.283 --> 00:28:22.149
Askotan gogoratzen naiz 
nire lagun Okulomaz,

00:28:22.149 --> 00:28:26.847
jarrai dezatela bakean 
atseden hartzen berak

00:28:26.847 --> 00:28:29.299
eta Sosolisoko hegazkin-istripuan 
hildako guztiek.

00:28:29.299 --> 00:28:32.876
Maite dugunok beti izango dugu gogoan.

00:28:33.338 --> 00:28:36.289
Arrazoi zuen orain dela hainbeste urte

00:28:36.289 --> 00:28:38.191
feminista deitu zidanean.

00:28:38.191 --> 00:28:39.989
Feminista naiz.

00:28:40.374 --> 00:28:42.508
Hitza hiztegian bilatu nuenean,

00:28:42.508 --> 00:28:43.709
hauxe aurkitu nuen:

00:28:43.709 --> 00:28:44.964
“Feminista:

00:28:44.964 --> 00:28:47.433
sexuen arteko berdintasun
sozial, politiko

00:28:47.433 --> 00:28:50.242
eta ekonomikoan sinesten duen pertsona”.

00:28:51.239 --> 00:28:52.881
Entzun ditudan istorioen arabera,

00:28:52.881 --> 00:28:54.235
gure birramona ere,

00:28:54.235 --> 00:28:55.942
feminista zen.

00:28:55.942 --> 00:28:59.235
Senartzat nahi ez zuen 
gizonaren etxetik ihes egin,

00:28:59.235 --> 00:29:02.083
eta berak aukeratutako gizonarekin 
ezkondu zen.

00:29:02.083 --> 00:29:05.166
Emakume izateagatik lurrak eta aukerak 
kentzen ari zitzaizkiola

00:29:05.166 --> 00:29:10.546
sentitu zuenean, ez zuen onartu; 
protesta egin, eta egoera salatu zuen.

00:29:10.573 --> 00:29:13.756
Birramonak ez zuen “feminista” 
hitza ezagutzen,

00:29:13.976 --> 00:29:16.733
baina horrek ez du esan nahi ez zenik.

00:29:17.194 --> 00:29:19.859
Askoz ere jende gehiagok aldarrikatu 
beharko luke hitza.

00:29:20.628 --> 00:29:23.534
Neuk ematen dudan definizioaren arabera,

00:29:24.041 --> 00:29:26.305
feminista da honako hau esaten duen

00:29:26.305 --> 00:29:28.019
edozein gizon edo emakume...

00:29:28.019 --> 00:29:37.666
(Barreak)
(Txaloak)

00:29:37.666 --> 00:29:40.673
feminista da honako hau esaten duen 
edozein gizon edo emakume:

00:29:40.673 --> 00:29:44.162
"Bai, gaur egun genero-egoerarekin 
arazorik bada,

00:29:44.162 --> 00:29:45.618
eta konpondu behar badira,

00:29:45.618 --> 00:29:48.037
gauzak hobeto egin behar ditugu".

00:29:48.867 --> 00:29:50.493
Ezagutzen dudan feministarik onena

00:29:50.493 --> 00:29:52.991
nire anaia Kenny da.

00:29:53.555 --> 00:29:57.709
Oso gizon atsegin, eder 
eta maitagarria da,

00:29:57.709 --> 00:30:00.175
eta oso maskulinoa.

00:30:00.175 --> 00:30:01.651
Eskerrik asko.

00:30:01.690 --> 00:30:06.735
(Txaloak)