1
00:00:14,951 --> 00:00:19,378
Nire anaia Chucks eta nire lagunik onena, 
Ike, talde antolatzaileko partaide dira,

2
00:00:19,378 --> 00:00:23,088
hortaz, etortzeko eskatu zidatenean,
ezin nien ezezkorik eman.

3
00:00:23,626 --> 00:00:24,859
Oso pozik nago.

4
00:00:24,859 --> 00:00:27,418
Afrikaz arduratzen den 
talde zoragarria da.

5
00:00:27,418 --> 00:00:29,948
Zoriontsua naiz hemen egoteagatik.

6
00:00:29,948 --> 00:00:33,647
Esan didatenez, munduko neskatorik eder

7
00:00:33,647 --> 00:00:36,771
eta zoragarriena entzuleen artean dago,

8
00:00:36,771 --> 00:00:38,399
Kamzia Adichie du izena,

9
00:00:38,399 --> 00:00:41,533
eta zutitzea nahi nuke...
nire iloba da!

10
00:00:41,533 --> 00:00:46,691
(Txaloak)

11
00:00:51,123 --> 00:00:57,485
Okuloma zen nire haurtzaroko 
lagunik onenetakoa.

12
00:00:57,485 --> 00:00:59,217
Kale berean bizi ginen,

13
00:00:59,217 --> 00:01:01,596
eta neba zaharra balitz bezala 
zaintzen ninduen.

14
00:01:01,596 --> 00:01:06,061
Mutiil bat atsegin banuen, 
Okulomari eskatzen nion iritzia.

15
00:01:06,061 --> 00:01:09,318
2005eko abenduan, hegazkin-istripu batean 
hil zen Okuloma,

16
00:01:09,318 --> 00:01:12,575
Nigeriako hegoaldean.

17
00:01:12,575 --> 00:01:15,015
Duela zazpi urte, hain zuzen.

18
00:01:16,063 --> 00:01:21,591
Okulomarekin eztabaida nezakeen, 
barre egin, edota gai serioez hitz egin.

19
00:01:21,591 --> 00:01:25,078
Hark deitu zidan lehenik “feminista”.

20
00:01:25,802 --> 00:01:29,161
14 urte inguru izango nituen. Haren 
etxean geunden, eztabaidan,

21
00:01:29,161 --> 00:01:33,165
biok ere irakurritako liburu guztietako 
ezagutza mordoa ezin digerituta artean.

22
00:01:33,165 --> 00:01:36,690
Ez dut gogoratzen zehazki zeri buruz 
ari ginen eztabaidan,

23
00:01:36,690 --> 00:01:39,589
baina gogoan dut nire erretolikaren erdian

24
00:01:39,589 --> 00:01:43,988
Okulomak zera esan zidala, begietara 
begira: —Badakizu feminista zarela?

25
00:01:43,988 --> 00:01:46,394
Ez zen konplimendua.

26
00:01:46,856 --> 00:01:50,420
Tonuagatik ohartu nintzen, tonu horrekin 
berarekin esan baiziezadakeen

27
00:01:50,420 --> 00:01:53,165
“terrorismoa babesten duzu”.

28
00:01:53,165 --> 00:01:55,415
(Barreak)

29
00:01:55,415 --> 00:01:59,245
Nik ez nekien zer esan nahi zuen, 
zehazki, “feminista” hitz horrek.

30
00:01:59,245 --> 00:02:02,178
Baina ez nuen nahi Okuloma 
nire ezjakintasunaz ohar zedin.

31
00:02:02,178 --> 00:02:04,920
Ez nuen aintzat hartu eta 
eztabaidan jarraitu nuen.

32
00:02:04,920 --> 00:02:07,623
Etxera iritsi bezain laster, baina,

33
00:02:07,623 --> 00:02:10,650
hitza hiztegian bilatzeko lana hartu nuen.

34
00:02:10,650 --> 00:02:14,956
Egin dezagun jauzi denboran. 
2003an eleberri bat idatzi nuen

35
00:02:15,002 --> 00:02:17,561
emaztea jotzen duen gizon bati buruzkoa.

36
00:02:17,561 --> 00:02:20,120
Istorioa ez da ongi amaitzen.

37
00:02:20,120 --> 00:02:22,681
Nigerian eleberria sustatzen 
ari nintzen bitartean,

38
00:02:22,681 --> 00:02:28,590
asmo oneko gizonezko kazetari batek 
aholku bat eman nahi zidala esan zidan.

39
00:02:29,405 --> 00:02:32,883
Agian jakingo duzuen bezala,
Nigeriarrak beti izaten dira

40
00:02:32,883 --> 00:02:38,360
eskatu gabeko aholkuak emateko prest.

41
00:02:39,436 --> 00:02:43,237
Aipatu zidan jendeak zioela 
eleberria feminista zela,

42
00:02:43,237 --> 00:02:45,116
eta haren aholkua —

43
00:02:45,116 --> 00:02:47,519
buruarekin ezetz eginez, triste bezala —

44
00:02:47,519 --> 00:02:50,584
nire burua feminista gisa 
ez aurkeztea zen,

45
00:02:50,584 --> 00:02:54,916
feministak zoritxarrekoak izaten direlako 
eta ezin izaten dutelako senarrik aurkitu.

46
00:02:54,934 --> 00:02:58,568
(Barreak)

47
00:02:59,679 --> 00:03:02,561
Hortaz, “feminista zoriontsu” 
gisa aurkeztea erabaki nuen.

48
00:03:03,299 --> 00:03:05,993
Garai berean, akademiako 
emakume nigeriar batek

49
00:03:05,993 --> 00:03:08,843
esan zidan feminismoa ez zela 
afrikar kulturaren parte

50
00:03:08,843 --> 00:03:11,139
eta nire burua feministatzat nuela

51
00:03:11,139 --> 00:03:14,125
“Mendebaldeko liburuen” 
eraginpean nengoelako.

52
00:03:14,125 --> 00:03:17,257
Barre egin nuen, nire gaztaroko 
irakurgai gehienak

53
00:03:17,257 --> 00:03:19,173
benetan antifeministak izan zirelako.

54
00:03:19,173 --> 00:03:21,767
16 urte egiterako, irakurriak nituen 
Mills & Boonek

55
00:03:21,767 --> 00:03:24,169
argitaratutako eleberri 
erromantiko guztiak.

56
00:03:24,169 --> 00:03:26,384
Eta “feminismoaren testu klasikoak”

57
00:03:26,384 --> 00:03:28,599
irakurtzen saiatu nintzen bakoitzean, 
aspertu,

58
00:03:28,599 --> 00:03:30,816
eta lanak izaten nituen amaitzeko.

59
00:03:30,816 --> 00:03:33,057
Edonola ere, feminismoa 
antiafrikarra zenez,

60
00:03:33,057 --> 00:03:37,390
nire burua “feminista zoriontsu afrikar” 
gisa aurkezten hastea erabaki nuen.

61
00:03:37,974 --> 00:03:42,241
Halako batean, gizonak gorrotatzen 
ez dituen eta ezpain-margoa eta takoiak

62
00:03:42,241 --> 00:03:43,895
bere, eta ez gizonezkoen, gusturako

63
00:03:43,895 --> 00:03:47,387
daramatzan feminista zoriontsu afrikarra
izatera ere iritsi nintzen.

64
00:03:48,065 --> 00:03:50,398
Noski, horren zati handi bat 
ironia baino ez zen,

65
00:03:50,398 --> 00:03:54,741
baina “feminista” hitzak jasaten duen 
konnotazio-gainkargaren adierazgarria da.

66
00:03:55,004 --> 00:03:56,652
Gizonak gorrotatzen dituzu,

67
00:03:56,652 --> 00:03:59,847
titi-zorroak gorrotatzen dituzu, 
kultura afrikarra gorroto duzu...

68
00:04:00,463 --> 00:04:02,834
Haurtzaroko istorio bat kontatuko dut.

69
00:04:03,081 --> 00:04:04,581
Lehen hezkuntzan nengoela,

70
00:04:04,581 --> 00:04:09,016
hiruhilekoaren hasieran azterketa 
jarriko zigula esan zigun irakasleak,

71
00:04:09,339 --> 00:04:12,519
eta nota onena ateratzen zuena 
ikasgelako begiralea izango zela.

72
00:04:12,519 --> 00:04:15,174
Ardura hori izatea ez zen 
ahuntzaren gauerdiko eztula.

73
00:04:15,174 --> 00:04:17,588
Ikasgelako begiralea izanik,

74
00:04:17,588 --> 00:04:20,881
zalaparta sortzen zutenen 
izen-abizenak hartu behar zenituen,

75
00:04:21,497 --> 00:04:24,456
—botere-mozkorraldia eragiten du horrek―

76
00:04:24,456 --> 00:04:29,234
baina gure irakasleak, gainera, makila 
ematen zizun, eskuan eraman zenezan

77
00:04:29,234 --> 00:04:33,251
zalapartarien bila ikasgela goitik behera 
zeharkatzen zenuen bitartean.

78
00:04:33,251 --> 00:04:36,639
Jakina, makila erabiltzea ez zegoen 
baimenduta.

79
00:04:36,639 --> 00:04:40,557
Baina egoera zirraragarria zen hura, 
9 urteko ni bezalako neskato batentzat.

80
00:04:40,557 --> 00:04:43,458
Ikasgelako begiralea izateko 
irrikan nengoen,

81
00:04:43,458 --> 00:04:45,675
eta notarik onena atera nuen azterketan.

82
00:04:45,891 --> 00:04:49,613
Nire harridurarako, irakasleak esan 
zuen begiraleak mutila izan behar zuela.

83
00:04:50,243 --> 00:04:54,116
Hori ez zuen aldez aurretik azaldu; 
jakintzat eman zuen xehetasun hura.

84
00:04:54,146 --> 00:04:56,669
(Barreak)

85
00:04:56,669 --> 00:04:59,884
Bigarren nota onena mutiko batek 
atera zuen,

86
00:04:59,884 --> 00:05:02,415
hortaz, mutikoa izan zen begiralea.

87
00:05:02,661 --> 00:05:05,256
Interesgarriena da mutiko hura

88
00:05:05,256 --> 00:05:08,437
izaki gozo eta atsegina zela;

89
00:05:08,437 --> 00:05:12,017
ez zuen inolako interesik, makila eskuan, 
ikasgela zeharkatzeko.

90
00:05:12,109 --> 00:05:15,565
Ni, aldiz, irrikan nengoen, esan bezala.

91
00:05:16,581 --> 00:05:18,900
Baina ni emakumea nintzen, 
eta hura gizona;

92
00:05:18,900 --> 00:05:21,349
hortaz, mutikoa izan zen begiralea.

93
00:05:21,441 --> 00:05:24,187
Sekula ez dut ahaztu gertaera hura.

94
00:05:24,310 --> 00:05:26,986
Sarri akats bera egiten dut: 
pentsatu ohi dut

95
00:05:26,986 --> 00:05:29,662
niretzat agerikoa dena 
besteentzat ere hala izango dela.

96
00:05:29,662 --> 00:05:32,340
Adibidez, Louis lagun maitea,

97
00:05:32,340 --> 00:05:34,407
gizon azkar eta progresista.

98
00:05:34,407 --> 00:05:36,851
Gure arteko elkarrizketetan, 
zera esaten zidan:

99
00:05:36,851 --> 00:05:41,198
"Ez dakit zergatik diozun emakumeentzat 
gauzak ezberdinak eta zailagoak direla.

100
00:05:41,198 --> 00:05:43,618
Beharbada, izango ziren lehen, 
baina ez gaur egun"

101
00:05:43,645 --> 00:05:48,224
Nik ez nuen ulertzen Louis gai ez izatea 
itxuraz hain agerikoa zena ikusteko.

102
00:05:48,362 --> 00:05:52,301
Halako gaualdi batean, Lagosen, Louis eta 
biok irten ginen, lagunekin batera.

103
00:05:52,301 --> 00:05:54,828
Lagos ezagutzen ez duzuenontzat,

104
00:05:54,828 --> 00:05:57,155
bada osagai zoragarri bat 
hiri-altzarien artean:

105
00:05:57,155 --> 00:06:01,638
energiaz betetako gazteak, hainbat 
saltokiren aurrean zain egoten direnak

106
00:06:01,638 --> 00:06:05,243
eta, keinu nabarmenak eginez, autoa 
aparkatzen “laguntzen” dizutenak.

107
00:06:06,043 --> 00:06:09,337
Bereziki harritu ninduten 
gau hartan aparkalekua

108
00:06:09,337 --> 00:06:12,631
aurkitu zigun gizonaren keinuek.

109
00:06:12,631 --> 00:06:15,927
Hala, bagindoazenean, eskupekoa 
ematea erabaki nuen.

110
00:06:16,495 --> 00:06:18,173
Poltsa ireki,

111
00:06:18,173 --> 00:06:19,859
dirua ateratzeko eskua sartu,

112
00:06:22,677 --> 00:06:25,439
eta gizonari eman nion,

113
00:06:25,977 --> 00:06:27,117
Eta gizonak,

114
00:06:27,117 --> 00:06:30,323
pozik eta esker onez,

115
00:06:30,323 --> 00:06:32,345
dirua onartu,

116
00:06:32,345 --> 00:06:34,123
eta zera esan zuen, Louisi begira:

117
00:06:34,123 --> 00:06:36,094
—Eskerrik asko, jauna!

118
00:06:36,094 --> 00:06:41,441
(Barreak)

119
00:06:41,441 --> 00:06:45,100
Louisek, niri begira harrituta, 
galdetu zuen:

120
00:06:45,100 --> 00:06:48,969
—Zergatik eman dizkit niri eskerrak? 
Dirua ez diot nik eman.

121
00:06:48,969 --> 00:06:52,838
Orduan, azkenean ulertu zuela 
ikusi nuen haren aurpegian.

122
00:06:52,838 --> 00:06:55,945
Gizonak uste zuen nik emandako dirua

123
00:06:55,945 --> 00:06:59,682
Louisena zela.

124
00:06:59,928 --> 00:07:02,159
Louis gizona delako.

125
00:07:02,805 --> 00:07:04,750
Ezberdinak gara gizonak eta emakumeak.

126
00:07:04,750 --> 00:07:07,244
Hormona ezberdinak, 
sexu-organo ezberdinak,

127
00:07:07,244 --> 00:07:10,199
eta gaitasun biologiko ezberdinak ditugu:

128
00:07:10,199 --> 00:07:13,015
emakumeek haurrak izan ditzakete; 
gizonezkoek ez.

129
00:07:13,015 --> 00:07:14,772
Oraingoz behintzat.

130
00:07:15,727 --> 00:07:20,382
Gizonek testosterona gehiago eta, 
oro har, indar fisiko handiagoa dute.

131
00:07:20,644 --> 00:07:24,020
Munduan, biztanleria femeninoa 
pixka bat handiagoa da,

132
00:07:24,020 --> 00:07:26,888
munduko biztanleen %52 dira emakumeak.

133
00:07:26,888 --> 00:07:30,772
Hala ere, boterea eta prestigiozko 
kargu gehienak gizonezkoen eskuetan daude.

134
00:07:30,772 --> 00:07:34,336
Wangari Maathai Bake Nobel 
saridun kenyarrak,

135
00:07:34,351 --> 00:07:37,458
oso argi eta zuzen azaldu zuen:

136
00:07:37,458 --> 00:07:41,161
“Zenbat eta gorago iritsi, orduan eta 
emakume gutxiago aurkituko dituzu”.

137
00:07:41,823 --> 00:07:46,269
AEBetako azken bozetan, etengabe entzun 
genuen Lilly Ledbetter Legearen berri,

138
00:07:46,269 --> 00:07:48,837
baina, aliterazio arranditsutik 
harago joanez gero,

139
00:07:48,837 --> 00:07:51,306
egoera honi erantzun nahi zion 
lege horrek:

140
00:07:51,306 --> 00:07:53,856
gizon batek eta emakume batek 
lan bera egin dezakete,

141
00:07:53,856 --> 00:07:55,555
prestakuntza bera izanda,

142
00:07:55,555 --> 00:07:58,374
baina gizonak ordainsari hobea 
jasoko du, gizona delako.

143
00:07:58,374 --> 00:08:01,458
Hala, zentzu hertsian, gizonezkoek 
gobernatzen dute mundua.

144
00:08:01,458 --> 00:08:04,705
Horrek zentzua zuen orain dela 
milaka urte.

145
00:08:04,705 --> 00:08:08,168
Garai hartan, gizakien iraupenerako 
ezaugarri behinena

146
00:08:08,168 --> 00:08:11,578
indar fisikoa zen; pertsona batek

147
00:08:11,578 --> 00:08:17,026
zenbat eta indar fisiko handiagoa izan, 
orduan eta aukera gehiago buruzagi izateko

148
00:08:17,396 --> 00:08:20,533
Oro har, indartsuagoak dira 
gizonezkoak fisikoki.

149
00:08:20,533 --> 00:08:23,366
Noski, salbuespen asko daude.

150
00:08:23,366 --> 00:08:27,332
Gaur egun, erabat bestelakoa da mundua.

151
00:08:28,240 --> 00:08:32,150
Buruzagia izateko gaitasun handiena duena 
ez da orain indar fisiko handiena duena,

152
00:08:32,150 --> 00:08:35,786
baizik eta azkarrena, 
ezagutza gehien dituena,

153
00:08:35,786 --> 00:08:37,822
sortzaileena edota berritzaileena.

154
00:08:37,822 --> 00:08:40,659
Ezaugarri horiek izateko, ez dago 
hormonen beharrik.

155
00:08:40,659 --> 00:08:43,739
Emakumeak gizonak adinako adimena
izan dezake,

156
00:08:43,739 --> 00:08:46,789
eta hura bezain sortzailea 
eta berritzailea izan daiteke.

157
00:08:46,789 --> 00:08:48,149
Eboluzionatu egin dugu;

158
00:08:48,149 --> 00:08:51,149
generoari buruzko ideiak, aldiz, 
ez dira maila berean bilakatu.

159
00:08:51,149 --> 00:08:56,068
Orain gutxi, Nigeriako hotelik onenetako
baten atartean sartu nintzenean,

160
00:08:56,068 --> 00:08:58,924
—pentsatu nuen izena aipatzea, 
baina ez dut egingo—

161
00:08:58,924 --> 00:09:02,981
atezain batek geldiarazi eta 
hainbat galdera deseroso egin zizkidan.

162
00:09:04,106 --> 00:09:07,228
Mundu guztiak automatikoki 
pentsatzen baitu

163
00:09:07,228 --> 00:09:10,813
hotel batean bakarrik sartzen den 
emakume nigeriarra sexu-langilea dela.

164
00:09:10,813 --> 00:09:12,180
Bidenabar,

165
00:09:12,180 --> 00:09:14,666
zergatik jartzen dute hotel horiek arreta

166
00:09:14,666 --> 00:09:19,283
ustezko hornitzean eta ez 
sexu-langileen eskarian?

167
00:09:19,822 --> 00:09:23,626
Lagosen, giro oneko klub eta taberna asko 
daude, baina ezin naiz bakarrik sartu.

168
00:09:24,266 --> 00:09:27,251
Emakumeari ez diote 
bakarrik sartzen uzten,

169
00:09:27,251 --> 00:09:29,504
gizon batek lagunduta sartu behar du.

170
00:09:29,890 --> 00:09:32,610
Nigeriako jatetxe batean gizon batekin 
sartzen naizenero,

171
00:09:32,610 --> 00:09:35,638
zerbitzariak gizona agurtzen du, 
eta ez ikusiarena egiten dit.

172
00:09:37,150 --> 00:09:40,830
Zerbitzariak produktuak dira...

173
00:09:41,944 --> 00:09:44,563
Gizonak emakumeak baino 
garrantzitsuagoak direla

174
00:09:44,563 --> 00:09:48,272
irakatsi dien jendarte baten 
ondorio dira zerbitzariok.

175
00:09:48,272 --> 00:09:51,282
Jakin badakit ez dutela 
asmo txarrez egiten,

176
00:09:51,282 --> 00:09:54,770
baina gauza bat da zerbait jakitea, eta 
beste bat maila emozionalean sentitzea.

177
00:09:54,770 --> 00:09:57,886
Aintzat hartzen ez nauten bakoitzean, 
ikusezin sentitzen naiz.

178
00:09:57,886 --> 00:09:59,821
Haserretu egiten naiz.

179
00:10:00,037 --> 00:10:03,120
Gogoa izaten dut gizona bezain 
gizaki naizela

180
00:10:03,120 --> 00:10:06,358
eta agurra berdin-berdin 
merezi dudala esateko.

181
00:10:06,541 --> 00:10:08,415
Txikikeriak dira,

182
00:10:08,415 --> 00:10:11,369
baina, batzuetan, gauza txikienak 
izaten dira mingarrienak.

183
00:10:11,369 --> 00:10:14,145
Orain gutxi, artikulu bat idatzi nuen

184
00:10:14,145 --> 00:10:17,094
Lagosen emakume gaztea izatearen 
esperientziari buruz.

185
00:10:17,094 --> 00:10:20,794
Editoreek esan zidaten amorruz
betetako artikulua zela.

186
00:10:21,086 --> 00:10:23,119
Noski amorruz beteta zegoela!

187
00:10:23,119 --> 00:10:25,104
(Barreak)

188
00:10:27,069 --> 00:10:28,748
Amorratuta nago.

189
00:10:28,748 --> 00:10:31,870
Egungo egoera, generoari dagokionez, 
oso bidegabea da. Guztiok

190
00:10:31,870 --> 00:10:33,459
egon beharko genuke haserre.

191
00:10:33,459 --> 00:10:37,190
Amorruak historia luzea du, 
aldaketa positiboen eragile gisa;

192
00:10:37,190 --> 00:10:40,416
baina, amorruaz gain, 
badut itxaropena ere.

193
00:10:41,051 --> 00:10:43,846
Irmo sinesten dudalako gizakiek 
gaitasun handia dutela

194
00:10:43,846 --> 00:10:46,661
beren burua onerako berreraikitzeko.

195
00:10:46,661 --> 00:10:48,910
Generoak badu garrantzia mundu osoan,

196
00:10:48,910 --> 00:10:53,052
baina Nigerian jarri nahi dut arreta,
eta Afrikan orokorrean,

197
00:10:53,052 --> 00:10:55,010
hori baita ezagutzen dudana,

198
00:10:55,010 --> 00:10:56,849
eta bihotzean eramaten dudana.

199
00:10:56,849 --> 00:10:58,712
Gaur, bestelako mundu bat egiteko

200
00:10:58,712 --> 00:11:02,459
planarekin amesten has gaitezen 
eskatu nahi nuke.

201
00:11:02,459 --> 00:11:05,621
Mundu bidezkoago bat,

202
00:11:06,261 --> 00:11:08,948
beren buruarekin zoriontsuago 
eta zintzoago izango diren

203
00:11:08,948 --> 00:11:11,113
emakumeez eta gizonez osatutako mundua.

204
00:11:11,113 --> 00:11:12,848
Hauxe da horretan hasteko modua:

205
00:11:12,848 --> 00:11:14,949
beste era batean hezi behar ditugu alabak,

206
00:11:14,949 --> 00:11:17,833
baita semeak ere.

207
00:11:18,294 --> 00:11:21,419
Gure semeak hazteko moduak ez die 
haiei batere mesederik egiten.

208
00:11:21,419 --> 00:11:24,390
Umeen gizatasuna erreprimitu egiten dugu.

209
00:11:24,775 --> 00:11:27,490
Maskulinitatea estu-estu zedarritzen dugu,

210
00:11:27,490 --> 00:11:30,477
kaiola txiki eta gogorra da 
maskulinitatea,

211
00:11:30,477 --> 00:11:33,230
eta hantxe sartzen ditugu mutikoak.

212
00:11:33,230 --> 00:11:36,097
Ahuleziaren, sentiberatasunaren eta

213
00:11:36,097 --> 00:11:40,388
izuaren beldur izaten irakasten diegu.

214
00:11:40,526 --> 00:11:42,758
Benetan nor diren ezkutatzen 
irakasten diegu,

215
00:11:42,758 --> 00:11:47,659
“gizon gogorrak” izan behar dutelako, 
Nigerian esaten dugun bezala.

216
00:11:48,626 --> 00:11:52,631
Bigarren hezkuntzan, mutiko bat eta 
neskato bat, nerabeak biak,

217
00:11:52,631 --> 00:11:55,222
elkarrekin ateratzen dira, 
patrikan sosik ez dutela.

218
00:11:55,222 --> 00:11:58,521
Berdin dio, mutikoak ordaindu behar du 
kontua beti,

219
00:11:58,521 --> 00:12:01,752
haren maskulinitatea agertzeko.

220
00:12:01,766 --> 00:12:05,158
Gero, gure buruari galdetuko diogu 
zergatik lapurtzen dieten mutikoek

221
00:12:05,158 --> 00:12:07,399
dirua gurasoei.

222
00:12:07,880 --> 00:12:10,602
Neskei eta mutilei ez bagenie irakatsiko

223
00:12:10,602 --> 00:12:14,175
maskulinitatea eta dirua 
elkarrekin lotzen?

224
00:12:14,175 --> 00:12:17,748
Euren jarrera ez balitz izango 
“mutilak ordaindu behar du”

225
00:12:17,748 --> 00:12:21,041
baizik eta “ordain dezala gehien duenak”?

226
00:12:21,041 --> 00:12:23,804
Noski, abantaila historikoari esker,

227
00:12:23,804 --> 00:12:25,997
gizonak eduki ohi du gehien gaur egun.

228
00:12:25,997 --> 00:12:28,192
Seme-alabak bestela 
hazten hasiko bagina,

229
00:12:28,192 --> 00:12:30,561
berrogeita hamar edo ehun urte barru,

230
00:12:30,561 --> 00:12:35,455
mutilek ez lukete euren maskulinitatea 
erakutsi beharraren presioa sentituko.

231
00:12:35,455 --> 00:12:39,025
Hala ere, mutikoei egiten diegun 
gauzarik okerrena,

232
00:12:39,025 --> 00:12:41,335
gogorrak izan behar dutela sentiarazita,

233
00:12:41,335 --> 00:12:45,167
ego hauskorrak bereganatzera 
bultzatzea da.

234
00:12:45,275 --> 00:12:49,467
Gizon bat gogorra sentitzera 
zenbat eta gehiago behartu,

235
00:12:49,637 --> 00:12:51,742
orduan eta hauskorragoa haren egoa.

236
00:12:53,128 --> 00:12:56,096
Neskatoei ere mesede eskasa egiten diegu,

237
00:12:56,096 --> 00:12:59,953
ego maskulino hauskor horren zerbitzura 
egoteko hazten ditugulako.

238
00:13:00,567 --> 00:13:04,068
Neskei euren burua txikitzen, 
gutxiagotzen irakasten diegu.

239
00:13:04,068 --> 00:13:05,867
Neskatoei esaten diegu:

240
00:13:05,867 --> 00:13:09,284
“Izan dezakezu handinahia, 
baina ez gehiegi"

241
00:13:09,284 --> 00:13:12,469
"Arrakasta izaten saiatu behar duzu, 
baina ez gehiegi,

242
00:13:12,469 --> 00:13:15,197
bestela, gizonezkoei mehatxu 
egingo diezu".

243
00:13:15,197 --> 00:13:17,872
Gizon batekiko harremanean 
sostengu ekonomikoa bazara,

244
00:13:17,872 --> 00:13:19,900
disimula ezazu,

245
00:13:19,900 --> 00:13:24,390
jendaurrean batik bat; 
bestela, gizona zikiratuko duzu.

246
00:13:24,974 --> 00:13:27,541
Zer gertatuko litzateke, 
hori auzitan ipiniko bagenu?

247
00:13:27,541 --> 00:13:31,560
Zergatik izan behar du emakumearen 
arrakastak mehatxu gizonarentzat?

248
00:13:31,560 --> 00:13:35,133
Eta hitz hori, “zikiratu”, 
baztertuko bagenu, besterik gabe?

249
00:13:35,133 --> 00:13:40,488
Ez dakit baden ere gehiago gorrota 
dezakedan beste hitzik.

250
00:13:40,934 --> 00:13:44,464
Ezagun nigeriar batek galdetu zidan behin

251
00:13:44,464 --> 00:13:46,847
ea gizonezkoak kikiltzeak 
kezkatzen ninduen.

252
00:13:46,847 --> 00:13:48,688
Ni ez ninduen batere kezkatzen horrek.

253
00:13:48,688 --> 00:13:50,756
Horretan pentsatu ere ez nuen egin,

254
00:13:50,756 --> 00:13:53,563
nik kikiltzeko moduko gizon bat

255
00:13:53,563 --> 00:13:54,563
batere interesik

256
00:13:54,563 --> 00:13:57,549
sortzen ez didan gizona delako.

257
00:13:57,549 --> 00:14:04,535
(Barreak) 
(Txaloak)

258
00:14:04,535 --> 00:14:07,741
Hala ere, harritu egin ninduen galderak.

259
00:14:07,941 --> 00:14:12,542
Emakumea naizenez, ezkontza da 
niretzat espero dena.

260
00:14:12,542 --> 00:14:15,182
Nigandik espero dena da 
bizitzarako erabakiak hartzea,

261
00:14:15,182 --> 00:14:17,822
sekula ahaztu gabe ezkontza dela 
garrantzitsuena.

262
00:14:17,822 --> 00:14:20,464
Senar-emazte bizimodua ona izan daiteke,

263
00:14:20,464 --> 00:14:24,927
plazera, maitasuna eta elkarrenganako 
babesa izan daitekeen neurrian.

264
00:14:24,927 --> 00:14:27,664
Zergatik irakasten diegu neskatoei 
horren zain egoten

265
00:14:27,664 --> 00:14:30,573
eta mutikoei, aldiz, ez?

266
00:14:31,080 --> 00:14:33,989
Emakume nigeriar ezagun batek 
etxea saltzea erabaki zuen

267
00:14:33,989 --> 00:14:37,483
ez zuelako kikildu nahi berarekin 
ezkondu nahiko zuen gizona.

268
00:14:38,222 --> 00:14:42,243
Nigeriako emakume ezkongabe ezagun batek, 
mintegietara joaten denean,

269
00:14:42,243 --> 00:14:44,232
ezkontza-eraztuna eramaten du,

270
00:14:44,232 --> 00:14:47,836
berak dioenez, mintegian dauden 
beste lankideek

271
00:14:47,836 --> 00:14:50,565
“errespeta dezaten” nahi duelako.

272
00:14:50,565 --> 00:14:53,350
Ezagutzen ditut familiaren eta 
lagunen aldetik,

273
00:14:53,350 --> 00:14:56,505
baita lan-esparrutik ere, ezkontzeko 
presio handia duten gazteak,

274
00:14:56,505 --> 00:14:59,477
eta presio horrek erabaki ikaragarriak 
hartzera eramaten ditu.

275
00:14:59,477 --> 00:15:02,134
Ezkongabetasuna porrot pertsonaltzat
hartzen

276
00:15:02,134 --> 00:15:06,946
irakasten die gure gizarteak 
adin bateko neska ezkongabeei.

277
00:15:06,946 --> 00:15:10,366
Aitzitik, adin bateko gizona

278
00:15:10,366 --> 00:15:12,872
oraindik aukeratzen ari delako 
izango da ezkongabea.

279
00:15:12,872 --> 00:15:14,598
(Barreak)

280
00:15:14,598 --> 00:15:16,716
Erraza da esatea emakumeek

281
00:15:16,716 --> 00:15:18,956
“ez” esan diezaioketela horri guztiari.

282
00:15:18,956 --> 00:15:21,445
Errealitatea zailagoa eta konplexuagoa da.

283
00:15:21,445 --> 00:15:23,156
Guztiok gara izaki sozialak. Denok

284
00:15:23,156 --> 00:15:24,156
barneratzen ditugu


285
00:15:24,156 --> 00:15:25,624
ideiak sozializazioaren bidez.

286
00:15:25,624 --> 00:15:28,479
Gure mintzairak ere

287
00:15:28,479 --> 00:15:31,334
horixe frogatzen du.

288
00:15:31,334 --> 00:15:34,189
Ezkontzarekin loturiko hizkera 
maiz oinarritzen da jabetzan

289
00:15:34,189 --> 00:15:36,690
adiskidetasunean oinarritu beharrean.

290
00:15:36,690 --> 00:15:39,737
“Errespetu” hitza erabiltzen dugu

291
00:15:39,737 --> 00:15:42,784
emakumeak gizonari zor diona adierazteko

292
00:15:42,784 --> 00:15:45,832
baina ia inoiz ez gizonak emakumeari 
zor dionaz mintzatzeko.

293
00:15:46,170 --> 00:15:48,965
Nigerian gizonek zein emakumeek 
esaten dute

294
00:15:48,965 --> 00:15:51,760
—barrea eginarazten didan esaldia da—

295
00:15:51,760 --> 00:15:54,557
"Honakoa egin dut, 
senar-emazte bizimoduan bakea izateko".

296
00:15:54,557 --> 00:15:56,772
Gizonek esaten dutenean,

297
00:15:56,772 --> 00:15:59,891
egin beharko ez luketen zerbaitez ari dira.

298
00:15:59,891 --> 00:16:01,730
(Barreak)

299
00:16:01,730 --> 00:16:04,209
Batzuek euren lagunei esaten diete,

300
00:16:04,209 --> 00:16:07,914
samindura-kutsuz esaten diete,

301
00:16:07,914 --> 00:16:10,813
azken batean euren maskulinitatea 
erakusten duen zerbait da:

302
00:16:12,760 --> 00:16:15,709
"O, emazteak esan dit ezin naizela 
gauero joan diskoteketara,

303
00:16:15,709 --> 00:16:18,450
eta, horregatik, asteburuetan 
baino ez naiz ateratzen".


304
00:16:18,450 --> 00:16:20,493
(Barreak)

305
00:16:20,493 --> 00:16:23,932
Emakumeak dioenean “honakoa egin 
dut bikote bizimoduan bakea izateko”

306
00:16:23,932 --> 00:16:27,327
lanpostu, helburu profesional

307
00:16:27,327 --> 00:16:28,918
edota amets bati,

308
00:16:28,918 --> 00:16:30,852
uko egin diotelako izan ohi da.

309
00:16:30,852 --> 00:16:33,882
Neskei erakusten diegu emakumeek
egiten dutela uko gehien

310
00:16:33,882 --> 00:16:36,912
gizonen eta emakumeen arteko harremanetan.

311
00:16:36,912 --> 00:16:39,942
Euren artean lehiakide izateko 
hazten ditugu emakumeak,

312
00:16:39,942 --> 00:16:43,230
gizonezkoen arretari begira,

313
00:16:43,230 --> 00:16:45,440
eta ez lanpostu edo lorpenetan lehiakide.

314
00:16:46,085 --> 00:16:48,907
Emakumeei izaki sexualak ezin direla izan 
irakasten diegu,

315
00:16:48,907 --> 00:16:51,236
ez gizonen maila berean.

316
00:16:51,236 --> 00:16:54,551
Semeak izanez gero, ez zaigu axola 
neska-laguna dutela jakitea.

317
00:16:54,551 --> 00:16:56,855
Baina gure alabek mutil-laguna? 
Jainkoarren, ez.

318
00:16:56,875 --> 00:16:58,379
(Barreak)

319
00:16:58,379 --> 00:17:00,293
Baina, noski, unea iristean,

320
00:17:00,293 --> 00:17:04,064
espero dugu gizon perfektua ekarriko 
duela etxera, harekin ezkon dadin.

321
00:17:04,403 --> 00:17:05,325
Poliziarena egiten

322
00:17:05,325 --> 00:17:06,248
dugu neskekin.

323
00:17:06,248 --> 00:17:07,171
Euren birjintasunaz

324
00:17:07,171 --> 00:17:08,470
laudorioak egiten dizkiegu;

325
00:17:08,470 --> 00:17:09,769
mutilei, ordea, ez.

326
00:17:09,769 --> 00:17:12,994
Neure buruari galdetzen diot 
nolatan ote den hori,

327
00:17:12,994 --> 00:17:15,504
zeren...
(Barreak)

328
00:17:15,766 --> 00:17:23,213
(Txaloak)

329
00:17:24,152 --> 00:17:28,867
birjintasuna galtzea genero ezberdineko 
bi pertsona behar dituen prozesua baita...

330
00:17:28,867 --> 00:17:30,754
Duela gutxi, neska bat taldean bortxatu

331
00:17:30,754 --> 00:17:32,891
zuten Nigeriako unibertsitate batean.

332
00:17:32,896 --> 00:17:34,730
Gutako batzuek ezagutzen dugu kasua.

333
00:17:34,730 --> 00:17:36,666
Eta, neska zein mutil,

334
00:17:36,666 --> 00:17:37,936
gazte nigeriar askoren

335
00:17:37,936 --> 00:17:39,206
erreakzioa

336
00:17:39,206 --> 00:17:40,476
halako zerbait izan zen:

337
00:17:40,476 --> 00:17:42,974
"Ados, gaizki dago bortxatzea.

338
00:17:42,974 --> 00:17:47,019
Baina zertan ari zen emakume hura 
bakarrik lau mutilekin logela batean?"

339
00:17:47,019 --> 00:17:52,391
Ahantz dezagun, ahal izanez gero, 
erreakzio horren gizagabetasun ikaragarria

340
00:17:52,391 --> 00:17:57,413
Emakumeak berez errudunak direla pentsa
dezaten hezi dituzte nigeriar horiek,

341
00:17:57,736 --> 00:18:01,233
eta gizonezkoengandik hain gutxi 
espero izateko hazi dituzte,

342
00:18:01,233 --> 00:18:04,679
ezen izaki basati eta autokontrolik 
gabeak izan daitezkeelako ideia ere

343
00:18:04,679 --> 00:18:06,495
onargarri samarra izan daitekeen.

344
00:18:06,495 --> 00:18:09,127
Lotsatiak izaten irakasten diegu neskei.

345
00:18:09,127 --> 00:18:11,603
“Itxi hankak”
“Estal zaitez”


346
00:18:11,700 --> 00:18:13,981
Emakume jaiotze hutsagatik

347
00:18:13,981 --> 00:18:16,262
zerbaiten errudun direla 
sentiarazten diegu.

348
00:18:16,262 --> 00:18:18,544
Eta gertatzen dena da neskatoak

349
00:18:18,544 --> 00:18:20,746
desira esperimentatzen dutela

350
00:18:20,746 --> 00:18:24,442
esan ezin duten emakume bihurtzen direla.

351
00:18:25,257 --> 00:18:28,516
Benetan pentsatzen dutena esan ezin duten

352
00:18:28,516 --> 00:18:30,016
emakume bihurtzen dira.

353
00:18:30,016 --> 00:18:32,250
Eta, hauxe da okerrena,

354
00:18:32,270 --> 00:18:36,807
arte bilakatu dute itxurak egitea.

355
00:18:36,807 --> 00:18:42,762
(Txaloak)

356
00:18:42,762 --> 00:18:46,126
Ezagutzen dut emakume bat 
etxeko lanak gorroto dituena,

357
00:18:46,126 --> 00:18:47,479
benetan gorroto ditu,

358
00:18:47,479 --> 00:18:49,789
baina gustatzen zaizkiolako 
plantak egiten ditu,

359
00:18:50,435 --> 00:18:54,333
irakatsi diotelako “ezkongai egokia 
izateko"

360
00:18:54,333 --> 00:18:58,857
“etxeko emakumea” izan behar duela 
—Nigeriako beste kontzeptu bat erabilita—.

361
00:18:59,625 --> 00:19:00,883
Azkenean ezkondu egin zen.

362
00:19:00,883 --> 00:19:02,865
Aurki hasi zen senarraren familia kexaka,

363
00:19:02,865 --> 00:19:06,635
aldatu egin zela esanez.

364
00:19:06,635 --> 00:19:08,237
Ez zen aldatu,

365
00:19:08,237 --> 00:19:10,396
plantak egiteaz nekatu zen, besterik gabe.

366
00:19:10,873 --> 00:19:13,342
Generoaren arazoa zera da,


367
00:19:13,342 --> 00:19:16,377
nolakoak izan behar dugun agintzen digu,

368
00:19:16,377 --> 00:19:19,195
benetan nolakoak garen 
aintzat hartu beharrean.

369
00:19:19,802 --> 00:19:22,232
Imajinatu zein zoriontsu, libre
izango ginatekeen,

370
00:19:22,289 --> 00:19:25,557
benetan garena izanez,

371
00:19:25,557 --> 00:19:29,200
generoaren espektatiben zama nozitu gabe.

372
00:19:29,200 --> 00:19:34,133
Ukaezina da mutilak eta neskak
ezberdinak direla biologikoki,

373
00:19:34,133 --> 00:19:37,191
baina sozializazioak puztu egiten ditu 
ezberdintasun horiek,

374
00:19:37,191 --> 00:19:39,685
eta gero hasten da atzera 
elikatzen den prozesua.

375
00:19:39,823 --> 00:19:42,171
Errepara iezaiozue, adibidez, sukaldeari.

376
00:19:42,171 --> 00:19:45,951
Gaur egun, eskuarki emakumeak 
arduratzen dira sukaldean egiteaz

377
00:19:45,951 --> 00:19:47,302
eta garbitzeaz.

378
00:19:47,302 --> 00:19:48,874
Baina zergatik?

379
00:19:48,874 --> 00:19:51,566
Emakumeak sukalderako 
genearekin jaiotzen direlako,

380
00:19:51,566 --> 00:19:53,358
(Barreak)

381
00:19:53,358 --> 00:19:54,443
edo sukaldean aritzea

382
00:19:54,443 --> 00:19:57,443
euren zeregina dela sinesteko 
sozializatu dituztelako?

383
00:19:57,443 --> 00:19:58,443
Sukaldean aritzeko

384
00:19:58,443 --> 00:20:00,402
genearekin jaio direla 
esan behar nuen

385
00:20:00,402 --> 00:20:04,390
baina orduan gogoratu naiz munduko 
sukaldari ospetsu gehienak,

386
00:20:04,390 --> 00:20:06,647
“chef” titulu dotorea 
jasotzen duten horiek,

387
00:20:06,647 --> 00:20:08,428
gizonezkoak direla.

388
00:20:09,275 --> 00:20:10,857
Nik amona miresten nuen,

389
00:20:10,857 --> 00:20:12,570
emakume bikaina zen,

390
00:20:12,570 --> 00:20:14,736
eta nire buruari galdetzen nion

391
00:20:14,736 --> 00:20:18,365
nolakoa izango ote zen gizonezkoen 
aukera berak izan balitu.

392
00:20:19,195 --> 00:20:21,724
Egun, aukera gehiago ditugu emakumeok

393
00:20:21,724 --> 00:20:23,775
nire amonaren garaian baino,

394
00:20:23,775 --> 00:20:26,661
politikan eta legeetan izandako 
aldaketei esker,

395
00:20:26,661 --> 00:20:28,466
eta oso garrantzitsuak dira horiek.

396
00:20:28,466 --> 00:20:32,435
Eta, hala ere, generoari buruzko 
gure jarrerak eta pentsaerak

397
00:20:32,440 --> 00:20:35,356
pisu handiagoa izaten jarraitzen dute.

398
00:20:36,063 --> 00:20:38,408
Zer gertatuko litzateke gure seme-alabak 
heztean

399
00:20:38,408 --> 00:20:41,853
generoari baino, gaitasunari 
erreparatuko bagenio?

400
00:20:41,853 --> 00:20:43,377
Eta generoari baino,

401
00:20:43,377 --> 00:20:47,152
interesei erreparatuko bagenie?

402
00:20:47,152 --> 00:20:49,521
Ezagutzen dut bi seme-alaba 
dituen familia bat.

403
00:20:49,521 --> 00:20:51,196
Eskolan distiratsuak dira,

404
00:20:51,196 --> 00:20:53,287
ume zoragarriak dira.

405
00:20:53,287 --> 00:20:55,808
Mutila gose denean, gurasoek 
esaten diote neskari:

406
00:20:55,808 --> 00:20:58,962
“Zoaz nebari berehalako 
fideo batzuk prestatzera”.

407
00:20:58,962 --> 00:21:02,821
Neskatoak ez du atsegin 
berehalako fideoak prestatzea,

408
00:21:02,821 --> 00:21:05,609
baina neska da, eta ezinbestean 
egin behar du.

409
00:21:05,725 --> 00:21:07,196
Lehen unetik gurasoek

410
00:21:07,196 --> 00:21:08,465
biei irakatsi izan baliete

411
00:21:08,465 --> 00:21:14,089
sukaldean egiten, zer?

412
00:21:14,089 --> 00:21:15,089
Sukaldean aritzea

413
00:21:15,089 --> 00:21:17,185
gaitasun praktikoa da mutil batentzat ere.

414
00:21:17,185 --> 00:21:21,794
Beti pentsatu izan dut ez duela 
zentzu handirik

415
00:21:21,794 --> 00:21:25,028
halako funtsezko kontu bat, 
nork bere burua elikatzeko gaitasuna,

416
00:21:25,028 --> 00:21:27,316
inoren esku uzteak.

417
00:21:27,316 --> 00:21:32,055
(Txaloak)

418
00:21:32,055 --> 00:21:35,845
Nire ezagun batek senarraren titulu 
akademiko eta lanpostu berdinak ditu.

419
00:21:35,845 --> 00:21:38,576
Lanetik bueltan emakumeak
egiten ditu etxeko lan gehienak,

420
00:21:38,587 --> 00:21:40,972
senar-emazte askorekin 
gertatzen den bezalaxe,

421
00:21:40,972 --> 00:21:42,972
baina egun batean arreta eman zidan

422
00:21:42,972 --> 00:21:45,539
gizonak haurtxoari pixoihala 
aldatzen zion bakoitzean,

423
00:21:45,539 --> 00:21:48,446
emakumeak eskerrak ematen zizkiola.

424
00:21:49,046 --> 00:21:53,750
Zer gertatuko litzateke emakumeak 
ohiko eta normaltzat joko balu

425
00:21:53,750 --> 00:21:57,485
gizonak haurtxoa zaintzen laguntzea?

426
00:21:59,592 --> 00:22:03,406
Saiakera egiten ari naiz hazi bitartean

427
00:22:03,406 --> 00:22:05,669
barneratutako genero-ikasgai 
asko desikasteko.

428
00:22:05,669 --> 00:22:08,419
Hala ere, batzuetan kaltebera 
sentitzen naiz

429
00:22:08,419 --> 00:22:11,169
oraindik ere genero-espektatiben aurrean.

430
00:22:11,169 --> 00:22:14,258
Lehen aldiz graduondoko idazketa-eskola 
eman nuenean

431
00:22:14,258 --> 00:22:15,726
kezkatuta nengoen.

432
00:22:15,726 --> 00:22:19,254
Ez ikasgai-zerrendagatik, 
ondo prestatuta nuelako

433
00:22:19,254 --> 00:22:21,483
eta gustuko gaia irakatsiko nuelako.

434
00:22:21,483 --> 00:22:24,011
Jantzi behar nuen arropak 
kezkatzen ninduen.

435
00:22:24,811 --> 00:22:26,805
Serio har nintzaten nahi nuen.

436
00:22:27,295 --> 00:22:29,014
Jakitun nintzen emakume izateagatik

437
00:22:29,014 --> 00:22:32,999
nire baliozkotasuna erakutsi 
beharko nuela.

438
00:22:33,461 --> 00:22:35,379
Femeninoegi jarduteak kezkatzen ninduen.

439
00:22:35,379 --> 00:22:37,509
Ez nindukete serio hartuko.

440
00:22:37,540 --> 00:22:41,609
Ezpain-margoa eta gona polit bat 
jartzeko gogoa nuen,

441
00:22:41,686 --> 00:22:43,112
baina halakorik ez egitea

442
00:22:43,112 --> 00:22:44,538
erabaki nuen. Oso serio

443
00:22:44,538 --> 00:22:45,965
jantzita joan nintzen,

444
00:22:45,980 --> 00:22:49,175
oso maskulino eta oso itsusi.

445
00:22:50,036 --> 00:22:52,666
Auziaren egia gordina da: 
itxurari dagokionez

446
00:22:52,666 --> 00:22:54,590
gizonezkoa dugu oraindik estandar,

447
00:22:54,590 --> 00:22:56,171
arau.

448
00:22:56,202 --> 00:22:58,563
Lan-bilerara doan gizonak

449
00:22:58,563 --> 00:23:00,421
ez dio bere buruari galdetzen

450
00:23:00,421 --> 00:23:02,875
serio hartuko ote duten 
arroparen arabera.

451
00:23:03,029 --> 00:23:05,835
Lan-bilerara doan emakumeak ordea,

452
00:23:05,835 --> 00:23:09,519
femeninoegi agertzeaz kezkatu behar du,

453
00:23:09,519 --> 00:23:13,429
eta horren arabera hartuko 
ote duten serio edo ez.

454
00:23:14,059 --> 00:23:16,872
Nahiago nuke halako jantzi itsusirik 
eraman izan ez banu.

455
00:23:17,272 --> 00:23:20,218
Izan ere, dagoeneko ez dut armairuan.

456
00:23:20,724 --> 00:23:25,663
Ni neu izateko egungo konfiantza 
izan banu,

457
00:23:25,663 --> 00:23:28,588
ikasle haiek etekin handiagoa 
aterako zieten nire eskolei.

458
00:23:28,588 --> 00:23:30,503
Erosoago sentituko nintzelako,

459
00:23:30,503 --> 00:23:33,438
eta “ni neu” gehiago, modu osoagoan 
eta benetakoagoan.

460
00:23:33,715 --> 00:23:38,133
Nire feminitateaz gehiago ez lotsatzea

461
00:23:38,163 --> 00:23:40,432
erabaki dut.

462
00:23:40,432 --> 00:23:46,539
(Txaloak)

463
00:23:46,539 --> 00:23:49,810
Eta errespetua nahi dut, naizen 
bezain femeninoa izanda,

464
00:23:49,810 --> 00:23:52,052
merezi dudalako.

465
00:23:52,113 --> 00:23:54,745
Ez da erraza generoari buruzko 
elkarrizketak izatea.

466
00:23:55,637 --> 00:23:57,915
Gizonekoek nahiz emakumeek

467
00:23:57,915 --> 00:24:01,493
joera izaten dute genero-arazoei 
garrantzia berehala kentzeko.

468
00:24:01,493 --> 00:24:04,242
Irudika dezaket hemen hainbat lagun 
euren buruari esaten:

469
00:24:04,242 --> 00:24:06,515
"Emakumeak, benetakoak"?

470
00:24:08,407 --> 00:24:10,249
Gizonezko batzuek pentsatuko dute:

471
00:24:10,249 --> 00:24:12,306
"Ados, hori dena interesgarria da,

472
00:24:12,306 --> 00:24:14,784
baina nik ez dut horrela pentsatzen".

473
00:24:14,861 --> 00:24:16,953
Hortik dator, izan ere, 
arazoaren zati bat.

474
00:24:16,953 --> 00:24:20,157
Gizon askok ez dutelako aktiboki 
pentsatzen generoan

475
00:24:20,157 --> 00:24:21,601
eta ez diotelako erreparatzen.

476
00:24:21,601 --> 00:24:23,707
Generoaren arazoaren zati bat da hori.

477
00:24:23,707 --> 00:24:26,219
Gizon askok esaten dutelako, 
Louis lagunak bezala,

478
00:24:26,219 --> 00:24:28,758
orain ondo dagoela dena.

479
00:24:28,758 --> 00:24:32,063
Eta gizon askok ez dutelako 
ezertxo egiten hori aldatzeko.

480
00:24:32,063 --> 00:24:34,902
Gizona izanik jatetxe batean sartzen 
bazara emakume batekin

481
00:24:34,902 --> 00:24:37,281
eta zerbitzariak zu bakarrik 
agurtzen bazaitu,

482
00:24:37,281 --> 00:24:39,312
galdetzen al diozu:

483
00:24:39,312 --> 00:24:41,697
“Zergatik ez duzu agurtu 
nirekin dagoen emakumea?”

484
00:24:47,306 --> 00:24:54,210
(Barreak)

485
00:25:00,306 --> 00:25:03,920
Generoa gai deserosoa suerta daitekeenez,

486
00:25:03,920 --> 00:25:06,861
badira elkarrizketari amaiera emateko 
modu errazak.

487
00:25:06,861 --> 00:25:10,101
Badira bilakaera biologikoaz 
eta tximinoez

488
00:25:10,101 --> 00:25:11,281
hitz egiten dutenak,

489
00:25:11,281 --> 00:25:14,881
tximino-emeak arren aurrean 
makurtu egiten direla

490
00:25:14,881 --> 00:25:16,603
eta antzekoak aipatuz.

491
00:25:16,603 --> 00:25:18,931
Baina kontua da gu ez garela tximinoak.

492
00:25:18,931 --> 00:25:24,736
(Barreak)
(Txaloak)

493
00:25:25,685 --> 00:25:30,227
Tximinoak zuhaitzetan bizi dira, 
eta zizareak jaten dituzte.

494
00:25:30,227 --> 00:25:31,925
Guk ez.

495
00:25:32,078 --> 00:25:33,393
Badira esaten dutenak:

496
00:25:33,393 --> 00:25:36,469
“Beno, gizonezkoek ere 
gaizki pasatzen dute”.

497
00:25:36,469 --> 00:25:38,665
Eta egia da.

498
00:25:38,957 --> 00:25:41,257
Baina hori ez da...
(Barreak)

499
00:25:41,318 --> 00:25:44,077
Baina hori ez da elkarrizketa honen gaia.

500
00:25:45,508 --> 00:25:49,214
Generoa eta klase soziala zapalkuntza 
modu ezberdinak dira.

501
00:25:49,214 --> 00:25:52,731
Gizon beltzekin mintzatzearen mintzatzeaz

502
00:25:52,731 --> 00:25:55,380
asko ikasi dut zapalkuntza-sistemez

503
00:25:55,380 --> 00:25:57,620
eta elkarrenganako itsutasunaz.

504
00:25:58,420 --> 00:26:01,297
Behin batean, genero-kontuez 
hitz egiten ari nintzela

505
00:26:01,297 --> 00:26:02,439
batek zera esan zidan:

506
00:26:02,439 --> 00:26:04,358
"Zergatik hitz egin behar duzu

507
00:26:04,358 --> 00:26:06,218
emakume gisa?

508
00:26:06,218 --> 00:26:07,387
Zergatik ez duzu

509
00:26:07,387 --> 00:26:10,285
hitz egiten gizaki gisa?”

510
00:26:10,808 --> 00:26:13,088
Bide batez, gizon horrek 
maiz hitz egiten zuen

511
00:26:13,088 --> 00:26:16,006
gizon beltz moduan zuen esperientziaz.

512
00:26:18,462 --> 00:26:21,480
Generoak garrantzia du. Modu ezberdinean 
bizi dugu mundua gizon eta emakumeok.

513
00:26:22,029 --> 00:26:24,580
Generoak ematen dio kolorea 
mundua bizitzeko moduari.

514
00:26:24,580 --> 00:26:27,210
Baina aldatu dezakegu.

515
00:26:27,210 --> 00:26:28,631
Bada jendea esaten duena:

516
00:26:29,421 --> 00:26:31,925
"O, baina emakumeek dute benetako boterea,

517
00:26:31,925 --> 00:26:33,386
beheko boterea”.

518
00:26:33,386 --> 00:26:36,151
Nigeriako esamoldea da hori,

519
00:26:36,151 --> 00:26:37,724
gizonezkoengandik gauzak lortzeko

520
00:26:37,724 --> 00:26:41,614
euren sexualitateaz baliatzen diren 
emakumeei buruzkoa.

521
00:26:41,998 --> 00:26:45,421
Baina beheko botere hori 
ez da benetako boterea.

522
00:26:46,775 --> 00:26:50,083
Beheko boterea duen emakumea 
ez delako boteretsua bere kabuz,

523
00:26:50,083 --> 00:26:53,362
beste pertsona baten boterea

524
00:26:53,362 --> 00:26:55,996
lortzeko sarbidea baino ez dauka.

525
00:26:56,027 --> 00:26:57,356
Jakina, irudika dezakegu

526
00:26:57,356 --> 00:26:58,685
zer gertatzen den gizona

527
00:26:58,685 --> 00:27:00,014
umore txarrez,

528
00:27:00,014 --> 00:27:01,541
gaixorik,

529
00:27:01,541 --> 00:27:03,472
edota aldi baterako inpotente dagoenean.

530
00:27:03,472 --> 00:27:07,080
(Barreak)

531
00:27:07,807 --> 00:27:12,748
Bada esaten duenik emakumeak gizonezkoen 
menpekoak direla, gure kultura delako.

532
00:27:13,841 --> 00:27:15,622
Baina etengabe aldatzen da kultura.

533
00:27:15,622 --> 00:27:18,578
Hamabost urteko iloba biki 
ederrak dauzkat.

534
00:27:18,578 --> 00:27:19,969
Lagosen bizi dira.

535
00:27:19,969 --> 00:27:22,853
Orain dela ehun urte jaio izan balira

536
00:27:22,863 --> 00:27:25,155
eraman eta hil egingo zituzten.

537
00:27:25,155 --> 00:27:29,427
Igboen kulturak uste zuelako 
seinale txarra zela bikiak jaiotzea.

538
00:27:29,427 --> 00:27:32,222
Zer zentzu du kulturak?

539
00:27:35,056 --> 00:27:40,285
Kulturak herri baten babesa 
eta iraupena ditu helburu.

540
00:27:40,285 --> 00:27:41,402
Gure familian,

541
00:27:41,402 --> 00:27:44,657
ni naiz garenari buruzko historian 
interes handiena duen alaba,

542
00:27:44,657 --> 00:27:45,798
gure tradizioaren eta

543
00:27:45,798 --> 00:27:48,111
gure antzinako lurren gainekoan.

544
00:27:48,188 --> 00:27:50,874
Anai-arrebek ez dute hainbesteko 
interesik gai horietan.

545
00:27:50,951 --> 00:27:53,074
Hala ere, baztertuta nago auzi horietatik,

546
00:27:53,074 --> 00:27:54,877
ezin dut joan haien bileretara,

547
00:27:54,877 --> 00:27:56,680
ez dut hitzik.

548
00:27:56,680 --> 00:27:58,707
Emakumea naizelako.

549
00:27:58,707 --> 00:28:00,943
Kulturak ez du jendea egiten,

550
00:28:00,943 --> 00:28:02,914
jendeak egiten du kultura.

551
00:28:05,420 --> 00:28:08,014
(Txaloak)

552
00:28:09,112 --> 00:28:12,497
Emakumeak eskubide guztiak dituzten 
gizakiak ez izatea

553
00:28:12,497 --> 00:28:15,837
gure kulturaren parte bada, orduan 
gure kultura aldatu behar dugu.

554
00:28:17,283 --> 00:28:22,149
Askotan gogoratzen naiz 
nire lagun Okulomaz,

555
00:28:22,149 --> 00:28:26,847
jarrai dezatela bakean 
atseden hartzen berak

556
00:28:26,847 --> 00:28:29,299
eta Sosolisoko hegazkin-istripuan 
hildako guztiek.

557
00:28:29,299 --> 00:28:32,876
Maite dugunok beti izango dugu gogoan.

558
00:28:33,338 --> 00:28:36,289
Arrazoi zuen orain dela hainbeste urte

559
00:28:36,289 --> 00:28:38,191
feminista deitu zidanean.

560
00:28:38,191 --> 00:28:39,989
Feminista naiz.

561
00:28:40,374 --> 00:28:42,508
Hitza hiztegian bilatu nuenean,

562
00:28:42,508 --> 00:28:43,709
hauxe aurkitu nuen:

563
00:28:43,709 --> 00:28:44,964
“Feminista:

564
00:28:44,964 --> 00:28:47,433
sexuen arteko berdintasun
sozial, politiko

565
00:28:47,433 --> 00:28:50,242
eta ekonomikoan sinesten duen pertsona”.

566
00:28:51,239 --> 00:28:52,881
Entzun ditudan istorioen arabera,

567
00:28:52,881 --> 00:28:54,235
gure birramona ere,

568
00:28:54,235 --> 00:28:55,942
feminista zen.

569
00:28:55,942 --> 00:28:59,235
Senartzat nahi ez zuen 
gizonaren etxetik ihes egin,

570
00:28:59,235 --> 00:29:02,083
eta berak aukeratutako gizonarekin 
ezkondu zen.

571
00:29:02,083 --> 00:29:05,166
Emakume izateagatik lurrak eta aukerak 
kentzen ari zitzaizkiola

572
00:29:05,166 --> 00:29:10,546
sentitu zuenean, ez zuen onartu; 
protesta egin, eta egoera salatu zuen.

573
00:29:10,573 --> 00:29:13,756
Birramonak ez zuen “feminista” 
hitza ezagutzen,

574
00:29:13,976 --> 00:29:16,733
baina horrek ez du esan nahi ez zenik.

575
00:29:17,194 --> 00:29:19,859
Askoz ere jende gehiagok aldarrikatu 
beharko luke hitza.

576
00:29:20,628 --> 00:29:23,534
Neuk ematen dudan definizioaren arabera,

577
00:29:24,041 --> 00:29:26,305
feminista da honako hau esaten duen

578
00:29:26,305 --> 00:29:28,019
edozein gizon edo emakume...

579
00:29:28,019 --> 00:29:37,666
(Barreak)
(Txaloak)

580
00:29:37,666 --> 00:29:40,673
feminista da honako hau esaten duen 
edozein gizon edo emakume:

581
00:29:40,673 --> 00:29:44,162
"Bai, gaur egun genero-egoerarekin 
arazorik bada,

582
00:29:44,162 --> 00:29:45,618
eta konpondu behar badira,

583
00:29:45,618 --> 00:29:48,037
gauzak hobeto egin behar ditugu".

584
00:29:48,867 --> 00:29:50,493
Ezagutzen dudan feministarik onena

585
00:29:50,493 --> 00:29:52,991
nire anaia Kenny da.

586
00:29:53,555 --> 00:29:57,709
Oso gizon atsegin, eder 
eta maitagarria da,

587
00:29:57,709 --> 00:30:00,175
eta oso maskulinoa.

588
00:30:00,175 --> 00:30:01,651
Eskerrik asko.

589
00:30:01,690 --> 00:30:06,735
(Txaloak)