1
00:00:01,087 --> 00:00:03,580
Ne zaman bir okula gidip,
öğrencilerle konuşsam,

2
00:00:03,604 --> 00:00:05,747
onlara hep aynı şeyi sorarım:

3
00:00:06,754 --> 00:00:08,188
neden Google-larsınız?

4
00:00:08,624 --> 00:00:12,021
Arama motoru olarak tercihiniz 
neden Google'dır?

5
00:00:12,855 --> 00:00:15,407
Garip belki ama sürekli 
aynı üç cevap verilir.

6
00:00:15,431 --> 00:00:17,470
İlki, “işe yarıyor”,

7
00:00:17,494 --> 00:00:20,400
güzel bir cevap, 
benim de Google’ı tercih sebebim.

8
00:00:20,424 --> 00:00:22,457
İkincisi, bazıları,

9
00:00:22,481 --> 00:00:25,121
“gerçekten alternatifini bilmiyorum.” der.

10
00:00:25,708 --> 00:00:28,836
Bu o kadar güzel bir cevap sayılmaz, 
onlara genellikle cevabım

11
00:00:28,860 --> 00:00:30,991
"Google’a 'arama motoru' 
yazmayı denersen,

12
00:00:30,991 --> 00:00:33,207
birkaç ilginç 
alternatif bulabilirsin.” olur.

13
00:00:33,231 --> 00:00:35,326
Sonuncusu ise,

14
00:00:35,350 --> 00:00:38,660
kaçınılmaz bir şekilde, bir öğrenci 
parmak kaldırıp

15
00:00:39,294 --> 00:00:45,145
“Google'la kesin olarak, hep en iyi ve
önyargısız arama sonucuna ulaşırım.” der.

16
00:00:45,155 --> 00:00:51,663
En iyi ve önyargısız arama sonucuna 
kesin olarak, hep ulaşmak.

17
00:00:53,091 --> 00:00:55,481
Bir beşeri bilim insanı olarak,

18
00:00:55,505 --> 00:00:57,686
hatta dijital insani bilim insanı olarak,

19
00:00:57,710 --> 00:00:59,448
bu durum beni ürpertiyor,

20
00:00:59,472 --> 00:01:04,358
bu önyargısız arama sonucuna güvenin, 
Google’a olan ortak sevgimizin ve

21
00:01:04,382 --> 00:01:08,237
ve Google'ı takdirimizin
köşetaşı olmasını anlayabilsem bile.

22
00:01:08,658 --> 00:01:12,916
Size bunun felsefi açıdan neden
neredeyse imkansız olduğunu göstereceğim.

23
00:01:12,940 --> 00:01:16,194
Ancak ilkin, her sorgumuzun ardındaki,
bazen görmeyi unuttuğumuz

24
00:01:16,218 --> 00:01:19,331
temel kuralı kısaca açıklamama izin verin.

25
00:01:19,851 --> 00:01:21,931
Google’a bir şey yazdığınız zaman,

26
00:01:21,955 --> 00:01:25,882
kendinize şunu sorun: 
“kesin bir gerçekliği mi arıyorum?"

27
00:01:26,334 --> 00:01:29,495
Fransa’nın başkenti neresidir?

28
00:01:29,519 --> 00:01:31,944
Su molekülünün yapıtaşları nelerdir?

29
00:01:31,968 --> 00:01:34,309
Harika, hemen Google-layın.

30
00:01:34,333 --> 00:01:37,453
Cevapların Londra ve H3O olduğunu

31
00:01:37,477 --> 00:01:39,474
ispatlamaya çalışan
bilim insanları yoktur.

32
00:01:39,498 --> 00:01:41,869
Bu tür şeylerde büyük
komplolara rastlamazsınız.

33
00:01:41,893 --> 00:01:43,426
Küresel ölçekli

34
00:01:43,450 --> 00:01:46,175
kesin gerçekliklerin cevabı ne ise ,
hepimiz kabul ederiz.

35
00:01:46,199 --> 00:01:51,501
Ancak sorunuzu biraz daha
karmaşıklaştırırsanız:

36
00:01:51,525 --> 00:01:54,958
“Neden İsrail – Filistin 
çatışması var?” gibi,

37
00:01:54,978 --> 00:01:57,618
artık kesin kabul görmüş
bir gerçeklik aramıyorsunuz,

38
00:01:57,642 --> 00:01:59,475
bir bilgiyi araştırıyorsunuz,

39
00:01:59,499 --> 00:02:02,077
ki bu daha karmaşık 
ve hassas bir şeydir.

40
00:02:02,600 --> 00:02:04,149
Bu bilgiye ulaşmak için,

41
00:02:04,173 --> 00:02:07,204
masaya 10 veya 20 
veya 100 gerçeklik getirmek,

42
00:02:07,228 --> 00:02:10,204
onları kabul etmek ve 
“Bunların hepsi doğru.” demelisiniz.

43
00:02:10,228 --> 00:02:11,902
Fakat kim olduğuma göre,

44
00:02:11,926 --> 00:02:14,196
genç, yaşlı, siyah,
beyaz, eşcinsel ya da değil,

45
00:02:14,220 --> 00:02:15,981
her birini farklı değerlendireceğim.

46
00:02:15,981 --> 00:02:17,543
“Evet bu doğru, ancak

47
00:02:17,567 --> 00:02:19,681
diğeri benim için
daha önemli.” diyeceğim.

48
00:02:19,705 --> 00:02:21,695
İşin ilginç tarafı tam burası,

49
00:02:21,719 --> 00:02:23,865
çünkü bizi insan yapan şey de bu.

50
00:02:23,889 --> 00:02:26,885
Toplumu şekillendirmek için 
tartışmaya başladığımız yer burası.

51
00:02:26,909 --> 00:02:30,266
Bir yerlere varmak için 
gerçeklerimizi filtrelememiz gerekir.

52
00:02:30,290 --> 00:02:32,846
Arkadaşlar, komşular,
aileler, çocuklar,

53
00:02:32,870 --> 00:02:35,112
iş arkadaşları, gazeteler,
dergiler yardımıyla.

54
00:02:35,112 --> 00:02:38,006
Sonuçta gerçek bilgiye ulaşmak için,

55
00:02:38,030 --> 00:02:42,077
bir arama motorunun bunu başarmanızda
çok az yardımı olabilecektir.

56
00:02:43,284 --> 00:02:49,612
Doğru, açık ve tarafsız bilgiyi 
elde etmenin neden

57
00:02:49,636 --> 00:02:53,040
bu kadar zor olduğunu 
bir örnekle size göstermek istiyorum.

58
00:02:53,064 --> 00:02:54,532
Konu üzerinde düşünmek için.

59
00:02:54,556 --> 00:02:58,449
Bazı basit arama sorguları
yapacağım.

60
00:02:58,473 --> 00:03:02,513
"Michelle Obama" ile başlayacağız.

61
00:03:02,537 --> 00:03:04,341
ABD'nin first lady’si.

62
00:03:04,365 --> 00:03:06,094
Görsellere tıklayacağız.

63
00:03:07,007 --> 00:03:09,279
Gördüğünüz üzere oldukça iyi çalışıyor.

64
00:03:09,303 --> 00:03:12,331
Neredeyse mükemmel bir arama sonucu.

65
00:03:12,355 --> 00:03:15,105
Resimde sadece o var, 
başkan bile yok.

66
00:03:15,664 --> 00:03:16,977
Nasıl çalışıyor?

67
00:03:17,837 --> 00:03:19,153
Oldukça basit.

68
00:03:19,333 --> 00:03:22,528
Bir çok akıllıca yöntem kullanılıyor, 
ama basitleştirirsek,

69
00:03:22,528 --> 00:03:24,532
iki şeye diğerlerinden daha çok bakıyor.

70
00:03:24,556 --> 00:03:29,712
İlki, her bir internet sitesinde
resmin altında ne yazdığı.

71
00:03:29,736 --> 00:03:31,951
Resmin altında 
"Michelle Obama" mı yazıyor?

72
00:03:31,975 --> 00:03:34,331
Gerçekten onun olduğuna dair
iyi bir gösterge.

73
00:03:34,355 --> 00:03:36,741
İkinci olarak Google internet sitesine

74
00:03:36,765 --> 00:03:39,797
yüklenen resim dosyasının
adına bakıyor.

75
00:03:39,821 --> 00:03:42,490
"Michelle Obama.jpeg” mi denmiş?

76
00:03:42,839 --> 00:03:45,761
Resimde Clint Eastwood olmadığına dair
iyi bir gösterge.

77
00:03:45,785 --> 00:03:50,050
Böylece bu iki yöntemle böyle bir
arama sonucuna ulaştınız -- neredeyse.

78
00:03:50,074 --> 00:03:55,261
Michelle Obama 2009 yılında 
arama sonuçları üzerinden

79
00:03:55,261 --> 00:04:00,716
ona hakaret etmek üzere ayarlanmış 
ırkçı bir kampanyanın mağduruydu.

80
00:04:01,430 --> 00:04:04,132
İnternette yaygın olarak paylaşılan,

81
00:04:04,156 --> 00:04:06,800
yüzünün maymuna benzetildiği,
oynanmış bir resim vardı.

82
00:04:06,824 --> 00:04:09,993
Bu resim her yerde yayınlandı.

83
00:04:10,017 --> 00:04:12,882
İnsanlar bilinçli bir şekilde,

84
00:04:12,882 --> 00:04:15,773
o resmin arama sonuçlarında 
çıkması için uğraştılar.

85
00:04:15,797 --> 00:04:18,752
Resmin başlığına
“Michelle Obama” yazdılar

86
00:04:18,776 --> 00:04:22,953
ve resmi "MichelleObama.jpeg” veya benzer 
bir dosya adıyla yüklediler.

87
00:04:22,977 --> 00:04:25,344
Neden olduğunu anladınız,
arama sonuçlarını manipüle etmek için.

88
00:04:25,368 --> 00:04:26,663
İşe de yaradı.

89
00:04:26,687 --> 00:04:29,517
2009'da Google görsellerinde
“Michelle Obama” aratıldığında,

90
00:04:29,517 --> 00:04:32,818
üzerinde oynanmış o maymun resmi
ilk sonuçlar arasında çıkıyordu.

91
00:04:32,842 --> 00:04:36,408
Sonuçlar kendini yeniliyor

92
00:04:36,432 --> 00:04:38,185
ve bu işin güzel tarafı,

93
00:04:38,209 --> 00:04:41,612
çünkü Google her saat, her gün
sonuçların uygunluğunu ölçmektedir.

94
00:04:41,636 --> 00:04:44,350
Ancak bu sefer Google bununla yetinmedi,

95
00:04:44,374 --> 00:04:47,498
şöyle düşündüler; 
“bu ırkçı ve kötü bir arama sonucu,

96
00:04:47,522 --> 00:04:50,657
geriye dönüp bunu elle düzelteceğiz.

97
00:04:50,681 --> 00:04:53,613
Bazı kodlar yazıp bunu düzelteceğiz.”,

98
00:04:53,637 --> 00:04:54,884
ki yaptılar da.

99
00:04:55,454 --> 00:04:59,386
Salonda hiç kimsenin bunun kötü bir fikir 
olduğunu düşündüğünü sanmıyorum.

100
00:04:59,789 --> 00:05:00,953
Ben de dahil.

101
00:05:02,802 --> 00:05:05,834
Ancak birkaç yıl sonra,

102
00:05:05,858 --> 00:05:08,842
dünyanın en çok Google-lanan Anders’i,

103
00:05:08,866 --> 00:05:11,145
Anders Behring Breivik,

104
00:05:11,169 --> 00:05:12,875
yapacağını yaptı.

105
00:05:12,899 --> 00:05:14,900
22 Temmuz 2011’de

106
00:05:14,924 --> 00:05:17,573
Norveç tarihinin korkunç günlerinden biri.

107
00:05:17,597 --> 00:05:21,384
Terörist olan bu adam Oslo, Norveç'te
şu an bulunduğumuz yere

108
00:05:21,408 --> 00:05:24,291
yürüme mesafesinde olan bazı
devlet binalarını havaya uçurdu;

109
00:05:24,315 --> 00:05:26,366
ve sonra Utøya Adasına gitti,

110
00:05:26,390 --> 00:05:28,613
bir grup çocuğa ateş etti 
ve onları öldürdü.

111
00:05:29,113 --> 00:05:30,841
80'e yakın kişi o gün öldü.

112
00:05:32,397 --> 00:05:36,956
Birçok insan bu terör hadisesini 
iki aşamalı tasvir ediyor,

113
00:05:36,980 --> 00:05:40,391
binaları patlattı ve o çocukları öldürdü.

114
00:05:40,415 --> 00:05:41,580
Bu doğru değil.

115
00:05:42,326 --> 00:05:44,469
Üç aşamalı idi.

116
00:05:44,493 --> 00:05:46,707
O binaları patlattı, o çocukları öldürdü

117
00:05:46,731 --> 00:05:50,375
ve oturup dünyanın 
onu Google-lamasını bekledi.

118
00:05:51,227 --> 00:05:53,854
Üç aşamayı da oldukça iyi hazırladı.

119
00:05:54,544 --> 00:05:57,334
Eğer bunu hemen anlayan biri varsa,

120
00:05:57,358 --> 00:05:58,952
o da İsveçli
internet tasarımcısı,

121
00:05:58,952 --> 00:06:02,529
Stockholm’de arama motoru optimizasyonu
uzmanı olan Nikke Lindqvist'tir.

122
00:06:02,553 --> 00:06:04,351
Aynı zamanda oldukça
siyasi birisiydi.

123
00:06:04,351 --> 00:06:07,441
sosyal medyada bloğunu ve 
Facebook'u aktif kullanan biriydi.

124
00:06:07,465 --> 00:06:08,671
Herkese şunu dedi:

125
00:06:08,695 --> 00:06:11,150
“Şu anda bu adamın
yapmak istediği bir şey varsa,

126
00:06:11,174 --> 00:06:13,633
o da kendi imajını kontrol etmektir.

127
00:06:14,760 --> 00:06:16,720
Bunu değiştirebilecek miyiz görelim.

128
00:06:17,490 --> 00:06:21,467
Bakalım yaptığı eylemi medeni dünya olarak
kendi arama sonuçlarında

129
00:06:21,491 --> 00:06:24,808
ona hakaret ederek 
protesto edebilecek miyiz?”

130
00:06:24,832 --> 00:06:26,019
Peki nasıl?

131
00:06:26,797 --> 00:06:28,853
Tüm okurlarına şunları dedi,

132
00:06:28,877 --> 00:06:30,741
“İnternete girin,

133
00:06:30,765 --> 00:06:33,660
kaldırım üzerinde 
köpek dışkısı resimleri bulun --

134
00:06:34,438 --> 00:06:36,882
kaldırım üzerinde 
köpek dışkısı resimleri bulun --

135
00:06:36,906 --> 00:06:40,376
yayınlarınızda, internet sitelerinizde ve
bloglarınızda bunu yayınlayın.

136
00:06:40,400 --> 00:06:43,321
Resmin altına teröristin ismini 
yazdığınızdan emin olun,

137
00:06:43,345 --> 00:06:47,832
resim dosyasının adının 
“Breivik.jpeg” olduğundan emin olun.

138
00:06:47,856 --> 00:06:51,657
Google’a teröristin yüzünün 
bu olduğunu öğretelim.”

139
00:06:53,552 --> 00:06:54,830
Ve işe yaradı.

140
00:06:55,853 --> 00:06:58,751
Michelle Obama’ya karşı yürütülen 
kampanyadan iki yıl sonra,

141
00:06:58,775 --> 00:07:02,041
Anders Behring Breivik'e karşı
manipülasyon kampanyası işe yaradı.

142
00:07:02,065 --> 00:07:06,737
22 Temmuz'dan bir süre sonra İsveç’ten 
Google görsellerinde onu aratsaydınız,

143
00:07:06,737 --> 00:07:10,878
arama sonuçlarının üst kısımlarında 
köpek dışkısı resmini görebilirdiniz,

144
00:07:10,902 --> 00:07:12,346
küçük bir protesto olarak.

145
00:07:13,425 --> 00:07:17,557
Garip bir şekilde 
Google bu kez müdahale etmedi.

146
00:07:18,494 --> 00:07:22,766
Devreye girip arama sonuçlarını 
elle düzeltmediler.

147
00:07:23,964 --> 00:07:25,680
Şimdi milyon dolarlık soru,

148
00:07:25,704 --> 00:07:29,072
bu iki hadise arasında fark var mı?

149
00:07:29,096 --> 00:07:32,289
Michelle Obama’ya yapılan ile 
Anders Behring Breivik’e yapılan

150
00:07:32,313 --> 00:07:34,378
eylem arasında bir fark var mı?

151
00:07:34,402 --> 00:07:35,686
Elbetteki yok.

152
00:07:36,861 --> 00:07:38,332
Kesinlikle aynı şey

153
00:07:38,356 --> 00:07:41,220
ama bir durumda Google müdahale etti, 
diğerinde ise etmedi.

154
00:07:41,244 --> 00:07:42,497
Neden?

155
00:07:43,283 --> 00:07:46,583
Çünkü Michelle Obama 
saygıdeğer bir insan, sebep bu

156
00:07:46,607 --> 00:07:49,523
ve Anders Breivik ise aşağılık bir insan.

157
00:07:50,142 --> 00:07:51,677
Ne olduğunu anlıyor musunuz?

158
00:07:51,701 --> 00:07:54,956
Bir kişi değerlendiriliyor

159
00:07:54,980 --> 00:07:58,766
ve dünya üzerinde kimin kim olduğunu

160
00:07:58,790 --> 00:08:01,270
söyleme otoritesine sahip
tek bir güç var.

161
00:08:01,882 --> 00:08:03,623
"Seni seviyoruz. Seni sevmiyoruz.

162
00:08:03,647 --> 00:08:05,686
Sana inanıyoruz. Sana inanmıyoruz.

163
00:08:05,710 --> 00:08:07,691
Haklısın. Haksızsın. 
Doğrusun. Yanlışsın.

164
00:08:07,691 --> 00:08:10,086
Obama'sın. Breivik'sin.”

165
00:08:10,791 --> 00:08:13,271
Bu, eğer şu ana kadar
gördüysem, gücün kendisidir.

166
00:08:15,206 --> 00:08:18,858
Sizden şunu hatırlamanızı rica ediyorum:
her algoritmanın ardında

167
00:08:18,882 --> 00:08:20,659
her zaman bir insan vardır.

168
00:08:20,683 --> 00:08:23,178
Hiçbir kodun tamamen yok edemeyeceği

169
00:08:23,202 --> 00:08:26,247
bir takım kişisel değerleri olan birisi.

170
00:08:26,247 --> 00:08:28,185
Mesajım sadece Google’a değil,

171
00:08:28,209 --> 00:08:31,019
aynı zamanda kodların 
doğruluğuna inananlaradır.

172
00:08:31,043 --> 00:08:34,019
Kişisel önyargılarınızı 
belirlemek zorundasınız.

173
00:08:34,043 --> 00:08:36,056
İnsan olduğunuzu anlamanız

174
00:08:36,080 --> 00:08:38,571
ve sorumluluğu ona göre almanız
gerekiyor.

175
00:08:39,891 --> 00:08:42,829
Bunu şunun için söylüyorum:
öyle bir noktaya geldik ki

176
00:08:42,853 --> 00:08:44,408
kesinlikle şu iki şeyi

177
00:08:44,432 --> 00:08:47,649
sıkı bir şekilde tekrar bağlamak 
zorundayız, daha sıkı bir şekilde:

178
00:08:47,673 --> 00:08:50,041
beşeri bilim ve teknolojiyi.

179
00:08:50,483 --> 00:08:52,288
Şimdiye kadarkinden 
daha da sıkı.

180
00:08:52,312 --> 00:08:55,525
Bir de muhteşem bir şekilde 
cezbediciliği olan

181
00:08:55,525 --> 00:08:58,343
önyargısız, temiz arama sonucu
fikrinin bir efsane olduğunu

182
00:08:58,367 --> 00:09:01,134
hatırlatmak istiyorum.

183
00:09:01,254 --> 00:09:03,143
Zamanınızı ayırdığınız
için teşekkürler.

184
00:09:03,167 --> 00:09:05,599
(Alkış)