WEBVTT

00:00:00.917 --> 00:00:06.143
Ik wil vandaag praten over hoe lezen
onze levens kan veranderen

00:00:06.157 --> 00:00:08.792
en over de limieten van die verandering.

00:00:09.750 --> 00:00:13.818
Ik wil vertellen over hoe lezen
ons een deelbare wereld kan geven

00:00:13.832 --> 00:00:16.750
van krachtige menselijke verbinding.

00:00:17.833 --> 00:00:21.393
Maar ook over hoe die verbinding
altijd maar deels bestaat,

00:00:21.417 --> 00:00:26.500
en lezen uiteindelijk een eenzame,
idiosyncratische onderneming is.

NOTE Paragraph

00:00:27.625 --> 00:00:30.476
De schrijver die mijn leven veranderde,

00:00:30.500 --> 00:00:34.234
was de grote Afro-Amerikaanse
romanschrijver James Baldwin.

00:00:34.958 --> 00:00:38.226
Toen ik opgroeide
in West-Michigan in de jaren 80

00:00:38.250 --> 00:00:42.167
waren niet veel Aziatisch-Amerikaanse
auteurs bezig met sociale verandering.

00:00:43.292 --> 00:00:46.518
Ik denk dat ik me richtte op James Baldwin

00:00:46.542 --> 00:00:50.583
om die leegte te vullen,
om me raciaal bewust te voelen.

00:00:51.958 --> 00:00:55.934
Maar misschien omdat ik wist
dat ik zelf niet Afro-Amerikaans was,

00:00:55.958 --> 00:01:00.476
voelde ik me ook getart
en aangeklaagd door zijn woorden.

00:01:00.500 --> 00:01:02.625
Zeker door de volgende woorden:

00:01:03.458 --> 00:01:06.939
"Liberalen ... lopen over
van de juiste principes,

00:01:06.973 --> 00:01:09.042
maar missen echte overtuigingen.

00:01:10.083 --> 00:01:14.018
Als het menens wordt
en je van hen verwacht dat ze handelen,

00:01:14.042 --> 00:01:16.058
zijn ze er plots niet."

00:01:16.592 --> 00:01:18.601
Ze zijn er plots niet.

00:01:19.375 --> 00:01:21.726
Ik nam die woorden heel letterlijk.

00:01:21.750 --> 00:01:23.458
Waar moest ik mezelf positioneren?

NOTE Paragraph

00:01:24.500 --> 00:01:26.518
Ik ging naar de Mississipi Delta,

00:01:26.542 --> 00:01:29.684
een van de armste gebieden 
in de Verenigde Staten.

00:01:29.708 --> 00:01:32.601
Deze plek is gevormd
door een krachtige geschiedenis.

00:01:32.625 --> 00:01:37.508
In de jaren 60 riskeerden Afro-Amerikanen
hun levens in de strijd voor educatie,

00:01:37.522 --> 00:01:39.500
voor het recht om te stemmen.

00:01:40.625 --> 00:01:43.059
Ik wou bijdragen aan die evolutie

NOTE Paragraph

00:01:43.083 --> 00:01:46.792
en jongeren helpen om af te studeren
en naar de universiteit te gaan.

00:01:48.250 --> 00:01:50.976
Toen ik aan de Mississipi Delta aankwam,

00:01:51.000 --> 00:01:53.434
was het nog steeds een plek van armoede,

00:01:53.458 --> 00:01:55.184
van segregatie,

00:01:55.208 --> 00:01:57.750
die nog steeds echt nood had
aan verandering.

NOTE Paragraph

00:01:58.958 --> 00:02:02.393
De school waar ik geplaatst werd,

00:02:02.417 --> 00:02:06.726
had geen bibliotheek,
geen studiebegeleider,

00:02:06.750 --> 00:02:09.066
maar wel een politieagent.

00:02:09.750 --> 00:02:12.309
De helft van de leerkrachten
waren invalleraren

00:02:12.333 --> 00:02:14.309
en als studenten slaags raakten,

00:02:14.333 --> 00:02:18.208
stuurde de school hen 
naar de lokale gevangenis.

NOTE Paragraph

00:02:20.250 --> 00:02:23.226
Op deze school leerde ik Patrick kennen.

00:02:23.250 --> 00:02:28.184
Hij was 15 en twee keer blijven zitten,
hij zat in de tweede klas.

00:02:28.208 --> 00:02:30.684
Hij was stil en in zichzelf gekeerd,

00:02:30.708 --> 00:02:33.048
alsof hij altijd diep nadacht.

00:02:33.542 --> 00:02:36.333
Hij haatte het om anderen te zien vechten.

00:02:37.500 --> 00:02:41.309
Ik zag hem ooit eens tussen twee meisjes
in gaan staan toen ze vochten,

00:02:41.333 --> 00:02:44.042
waardoor hij op de grond geworpen werd.

00:02:45.375 --> 00:02:47.893
Patrick had slechts één probleem.

00:02:47.917 --> 00:02:49.938
Hij kwam niet naar school.

00:02:51.249 --> 00:02:53.726
Hij zei dat school soms 
te deprimerend was,

00:02:53.750 --> 00:02:56.792
omdat men altijd vocht
en de leerkrachten vertrokken.

00:02:58.042 --> 00:03:03.500
Bovendien had zijn moeder twee banen
en was ze te moe om hem te doen gaan.

00:03:04.417 --> 00:03:07.184
Dus maakte ik het mijn taak
hem naar school te doen komen.

00:03:07.208 --> 00:03:11.268
Omdat ik gek was en 22
en vurig optimistisch,

00:03:11.292 --> 00:03:15.594
was mijn strategie opdagen voor zijn huis
met de vraag: "Hey, kom je naar school?"

00:03:16.542 --> 00:03:18.184
Die strategie werkte gek genoeg.

00:03:18.208 --> 00:03:20.643
Hij begon elke dag naar school te komen.

00:03:20.667 --> 00:03:23.059
Hij bloeide open in mijn les.

00:03:23.083 --> 00:03:26.000
Hij schreef poëzie, hij las boeken.

00:03:26.917 --> 00:03:29.208
Hij kwam elke dag naar school.

NOTE Paragraph

00:03:31.042 --> 00:03:32.518
In dezelfde periode

00:03:32.542 --> 00:03:35.226
waarin ik begrepen had
hoe tot Patrick door te dringen,

00:03:35.250 --> 00:03:37.458
mocht ik rechten gaan studeren
aan Harvard.

00:03:39.583 --> 00:03:42.934
Opnieuw moest ik me de vraag stellen:
waar positioneer ik mezelf?

00:03:42.958 --> 00:03:44.827
Waar plaats ik mijn lichaam?

00:03:45.458 --> 00:03:48.101
Ik kwam tot de conclusie

00:03:48.125 --> 00:03:51.643
dat de Mississipi Delta een plek is
waar mensen die geld hebben,

00:03:51.667 --> 00:03:53.559
mensen die kansen hebben --

00:03:53.583 --> 00:03:55.193
die mensen vertrekken.

00:03:55.875 --> 00:03:59.849
De mensen die achterblijven,
hebben de kans niet om te vertrekken.

00:04:00.833 --> 00:04:03.101
Ik wou niet iemand zijn die vertrok.

00:04:03.125 --> 00:04:05.167
Ik wou iemand zijn die bleef.

00:04:06.333 --> 00:04:09.268
Tegelijkertijd was ik eenzaam en moe.

00:04:09.292 --> 00:04:12.750
Ik overtuigde mezelf ervan
dat ik meer zou kunnen veranderen,

00:04:14.125 --> 00:04:17.708
op een grotere schaal,
met een prestigieus rechtendiploma.

00:04:19.541 --> 00:04:20.791
Dus vertrok ik.

NOTE Paragraph

00:04:22.750 --> 00:04:24.351
Drie jaar later,

00:04:24.375 --> 00:04:26.768
toen ik op het punt stond
om af te studeren,

00:04:26.792 --> 00:04:28.518
belde een vriend me op

00:04:28.542 --> 00:04:33.458
om me te vertellen dat Patrick
iemand gedood had in een gevecht.

00:04:35.333 --> 00:04:37.393
Ik was er kapot van.

00:04:37.417 --> 00:04:39.851
Een deel van me geloofde het niet,

00:04:39.875 --> 00:04:42.542
maar een ander deel wist dat het waar was.

00:04:43.583 --> 00:04:45.863
Ik nam het vliegtuig om Patrick te zien.

00:04:46.750 --> 00:04:49.458
Ik bezocht hem in de gevangenis.

00:04:50.542 --> 00:04:54.184
Hij vertelde me dat het waar was,

00:04:54.208 --> 00:04:56.501
dat hij iemand gedood had.

00:04:56.525 --> 00:04:58.875
Meer wou hij er niet over zeggen.

00:04:59.833 --> 00:05:01.851
Ik vroeg hem wat er gebeurd was op school

00:05:01.875 --> 00:05:06.018
en hij zei dat hij gestopt was
in het jaar nadat ik vertrokken was.

00:05:06.042 --> 00:05:08.684
Toen wou hij me iets anders vertellen.

00:05:08.708 --> 00:05:11.976
Hij keek naar beneden en zei
dat hij vader was van een meisje,

00:05:12.000 --> 00:05:13.768
dat nog maar pas geboren was.

00:05:13.792 --> 00:05:16.375
Hij had het gevoel
dat hij haar gefaald had.

00:05:18.625 --> 00:05:22.000
Dat was het; ons gesprek
was haastig en stuntelig.

NOTE Paragraph

00:05:23.417 --> 00:05:28.476
Toen ik de gevangenis verliet,
zei een stem binnenin mij:

00:05:28.500 --> 00:05:29.768
"Kom terug.

00:05:29.792 --> 00:05:33.083
Als je nu niet terugkomt,
dan kom je nooit meer terug."

00:05:36.292 --> 00:05:39.875
Dus studeerde ik af en ging ik terug.

00:05:40.833 --> 00:05:42.518
Ik ging terug om Patrick te zien,

00:05:42.542 --> 00:05:45.500
om te kijken of ik hem
kon helpen met zijn rechtszaak.

00:05:46.917 --> 00:05:52.558
Toen ik hem die tweede keer zag,
dacht ik dat ik een geweldig idee had.

00:05:52.583 --> 00:05:56.184
Ik zei: "Patrick, waarom schrijf je
geen brief naar je dochter,

00:05:56.208 --> 00:05:59.976
zodat je aan haar kunt blijven denken?"

00:06:00.000 --> 00:06:03.684
Ik gaf hem een pen en een blad papier

00:06:03.708 --> 00:06:05.333
en hij begon te schrijven.

NOTE Paragraph

00:06:06.542 --> 00:06:09.351
Maar toen ik het blad papier zag
dat hij me teruggaf,

00:06:09.375 --> 00:06:10.708
was ik geschokt.

00:06:13.000 --> 00:06:17.981
Ik herkende zijn handschrift niet
en hij had domme spelfouten gemaakt.

00:06:19.167 --> 00:06:21.851
Als leerkracht wist ik

00:06:21.875 --> 00:06:25.351
dat een student enorm kon verbeteren

00:06:25.375 --> 00:06:28.164
in een heel korte periode,

00:06:28.178 --> 00:06:32.125
maar ik had nooit gedacht dat een student
enorm achteruit kon gaan.

00:06:34.375 --> 00:06:36.268
Nog meer pijn deed het me,

00:06:36.292 --> 00:06:39.476
om te lezen wat hij 
aan zijn dochter geschreven had.

00:06:39.500 --> 00:06:40.893
Hij had geschreven:

00:06:40.917 --> 00:06:45.208
"Sorry voor mijn fouten.
Het spijt me dat ik er niet voor je ben."

00:06:46.318 --> 00:06:49.292
Dit was alles wat hij haar
meende te kunnen zeggen.

00:06:50.250 --> 00:06:54.559
Ik vroeg mezelf af hoe ik hem ervan
kon overtuigen dat hij meer te zeggen had,

00:06:54.583 --> 00:06:58.000
dat hij kanten heeft waarvoor 
hij zich niet hoeft te excuseren.

00:06:58.958 --> 00:07:00.226
Ik wou dat hij voelde

00:07:00.250 --> 00:07:04.208
dat hij heel wat meer
met zijn dochter te delen had.

NOTE Paragraph

00:07:05.917 --> 00:07:09.101
Elke dag gedurende de zeven maanden daarop

00:07:09.125 --> 00:07:11.809
bezocht ik hem en nam ik boeken mee.

00:07:11.833 --> 00:07:15.684
Mijn draagtas werd een kleine bibliotheek.

00:07:15.708 --> 00:07:17.768
Ik bracht boeken van James Baldwin mee,

00:07:17.792 --> 00:07:22.684
van Walt Whitman en C.S. Lewis.

00:07:22.708 --> 00:07:27.518
Ik bracht gidsen mee over bomen en vogels

00:07:27.542 --> 00:07:30.750
en het boek dat zijn favoriet zou worden:
het woordenboek.

00:07:31.667 --> 00:07:33.351
Op sommige dagen

00:07:33.375 --> 00:07:37.167
zaten we uren in stilte,
terwijl we allebei lazen.

00:07:38.083 --> 00:07:39.934
Op andere dagen

00:07:39.958 --> 00:07:43.476
lazen we samen poëzie.

NOTE Paragraph

00:07:43.500 --> 00:07:47.393
We begonnen met het lezen
van haiku's, honderden haiku's,

00:07:47.417 --> 00:07:50.309
bedrieglijk eenvoudige meesterwerken.

00:07:50.333 --> 00:07:53.143
Dan vroeg ik hem om me
zijn favoriete haiku's te tonen.

00:07:53.167 --> 00:07:56.226
Sommige daarvan zijn best grappig.

00:07:56.250 --> 00:07:58.101
Deze, bijvoorbeeld, van Issa:

00:07:58.125 --> 00:08:01.833
"Geen zorgen, spinnen.
Ik houd het huis slordig schoon."

00:08:02.750 --> 00:08:07.292
Of deze: "De halve dag geslapen,
niemand heeft me gestraft!"

00:08:08.667 --> 00:08:13.101
Deze prachtige haiku gaat dan weer
over de eerste dag van sneeuwval:

00:08:13.125 --> 00:08:17.583
"Herten die de eerste vorst
van elkanders vacht likken."

00:08:19.250 --> 00:08:22.268
Er is iets mysterieus en prachtigs,

00:08:22.292 --> 00:08:24.934
alleen al aan hoe een gedicht eruitziet.

00:08:24.958 --> 00:08:29.583
De spaties zijn even belangrijk
als de woorden zelf.

NOTE Paragraph

00:08:31.375 --> 00:08:33.893
We lazen een gedicht van W.S. Merwin,

00:08:33.917 --> 00:08:38.143
dat hij geschreven had toen hij
zijn vrouw in de tuin had zien werken

00:08:38.167 --> 00:08:42.042
en besefte dat ze de rest van hun leven
samen zouden doorbrengen.

00:08:43.167 --> 00:08:45.518
"Laat me me inbeelden dat we terugkomen

00:08:45.542 --> 00:08:48.934
wanneer we dat willen
en dat het lente zal zijn.

00:08:48.958 --> 00:08:52.143
We zullen niet ouder zijn
dan we ooit waren.

00:08:52.167 --> 00:08:56.101
Het versleten verdriet zal verlicht zijn
zoals de vroege wolk

00:08:56.125 --> 00:08:59.173
waarin de ochtend
langzaam tot zichzelf komt."

00:08:59.917 --> 00:09:03.309
Ik vroeg Patrick naar zijn favoriete regel
en hij reciteerde deze:

00:09:03.333 --> 00:09:06.875
"We zullen niet ouder zijn
dan we ooit waren."

00:09:08.375 --> 00:09:12.809
Hij zei dat het hem deed denken
aan een plek waar de tijd stilstaat,

00:09:12.833 --> 00:09:15.768
waar de tijd geen belang meer heeft.

00:09:15.792 --> 00:09:20.271
Ik vroeg hem of hij zo'n plek had,
waar de tijd eeuwig duurt.

00:09:20.292 --> 00:09:22.168
Hij zei: "Bij mijn moeder."

00:09:23.875 --> 00:09:28.054
Wanneer je een gedicht leest
in het gezelschap van iemand anders,

00:09:28.068 --> 00:09:30.303
verandert de betekenis van dat gedicht.

00:09:31.333 --> 00:09:36.000
Het wordt iets persoonlijks,
voor die persoon en voor jou.

NOTE Paragraph

00:09:37.500 --> 00:09:40.184
Daarna lazen we boeken, zo veel boeken.

00:09:40.208 --> 00:09:43.351
We lazen de autobiografie
van Frederick Douglass,

00:09:43.375 --> 00:09:46.976
een Amerikaanse slaaf die zichzelf
heeft leren lezen en schrijven

00:09:47.000 --> 00:09:50.523
en die uit zijn ketenen ontsnapte
dankzij zijn geletterdheid.

00:09:51.875 --> 00:09:54.518
Toen ik opgroeide, zag ik hem als een held

00:09:54.542 --> 00:09:58.000
en voor mij was dit verhaal
er een van aanmoediging en hoop,

00:09:58.857 --> 00:10:01.750
maar Patrick kreeg er 
een paniekerig gevoel door.

00:10:02.875 --> 00:10:07.934
Hij fixeerde zich op een verhaal waarin
Douglass vertelde hoe, met Kerstmis,

00:10:07.958 --> 00:10:11.059
bazen hun slaven gin gaven

00:10:11.083 --> 00:10:14.279
om hen te bewijzen
dat ze geen vrijheid aankonden,

00:10:14.293 --> 00:10:17.695
omdat de slaven dan 
over de velden heen strompelden.

00:10:19.500 --> 00:10:21.640
Patrick betrok dit op zichzelf.

00:10:22.333 --> 00:10:25.809
Hij zei dat sommige mensen
in de gevangenis, net zoals slaven,

00:10:25.833 --> 00:10:28.059
niet over hun toestand willen nadenken,

00:10:28.083 --> 00:10:29.893
omdat het te pijnlijk is.

00:10:29.917 --> 00:10:32.101
Te pijnlijk om aan het verleden te denken,

00:10:32.125 --> 00:10:35.458
te pijnlijk om te denken
aan hoe ver we te gaan hebben.

NOTE Paragraph

00:10:36.958 --> 00:10:39.851
Zijn favoriete regel was de volgende:

00:10:39.875 --> 00:10:43.476
"Eender wat, maakte niet uit wat,
om te stoppen met denken!

00:10:43.500 --> 00:10:48.542
Het was het eeuwige denken
aan mijn toestand dat me kwelde."

00:10:49.958 --> 00:10:53.917
Patrick vond Douglass moedig
omdat hij schreef en bleef nadenken.

00:10:55.083 --> 00:11:00.643
Hij wist echter niet hoeveel hij
voor mij op Douglass leek,

00:11:00.667 --> 00:11:04.417
zoals hij bleef lezen,
ook al deed het hem panikeren.

00:11:05.250 --> 00:11:08.309
Hij had het boek eerder uit dan ik,

00:11:08.333 --> 00:11:12.042
lezend op een betonnen trap zonder licht.

NOTE Paragraph

00:11:13.583 --> 00:11:16.309
Daarna lazen we 
een van mijn favoriete boeken:

00:11:16.333 --> 00:11:18.518
Gilead van Marilynne Robinson,

00:11:18.542 --> 00:11:22.684
dat geschreven is als een lange brief
van een vader aan zijn zoon.

00:11:22.708 --> 00:11:25.059
Hij hield van deze regel:

00:11:25.083 --> 00:11:27.268
"Ik schrijf dit deels om je te zeggen

00:11:27.292 --> 00:11:30.601
dat als je je ooit afvraagt
wat je in je leven bereikt hebt ...

00:11:30.625 --> 00:11:32.643
je een godsgeschenk voor me geweest bent,

00:11:32.667 --> 00:11:35.833
een mirakel, nog meer dan een mirakel."

NOTE Paragraph

00:11:37.375 --> 00:11:43.018
Iets in die woorden, de liefde,
het verlangen, de stem erin,

00:11:43.042 --> 00:11:45.500
maakte dat Patrick weer wou schrijven.

00:11:46.292 --> 00:11:49.393
Hij vulde schrift na schrift

00:11:49.417 --> 00:11:52.726
met brieven aan zijn dochter.

00:11:52.750 --> 00:11:55.684
In die mooie, gedetailleerde brieven

00:11:55.708 --> 00:12:01.684
beeldde hij zichzelf en zijn dochter in,
al kanoënd op de Mississipi.

00:12:01.708 --> 00:12:04.518
Hij beeldde zich in
hoe ze een bergrivier vonden

00:12:04.542 --> 00:12:06.708
met prachtig helder water.

00:12:08.042 --> 00:12:10.303
Wanneer ik Patrick zag schrijven,

00:12:11.250 --> 00:12:13.393
vroeg ik aan mezelf

00:12:13.417 --> 00:12:15.476
en nu ook aan jullie allen:

00:12:15.500 --> 00:12:20.792
wie van jullie heeft een brief geschreven
aan iemand die je hebt teleurgesteld?

00:12:22.042 --> 00:12:27.125
Het is nu eenmaal veel gemakkelijker
om niet aan die mensen te denken.

00:12:28.083 --> 00:12:32.726
Maar Patrick confronteerde zichzelf
elke dag met zijn dochter

00:12:32.750 --> 00:12:35.684
en hield zichzelf verantwoordelijk
ten opzichte van haar,

00:12:35.708 --> 00:12:39.417
met elk woord dat hij schreef
met intense concentratie.

NOTE Paragraph

00:12:42.417 --> 00:12:44.958
In mijn eigen leven

00:12:46.042 --> 00:12:49.101
wou ik me ook zo blootstellen.

00:12:49.125 --> 00:12:52.750
Je zo blootstellen, 
onthult de kracht van je hart.

00:12:56.455 --> 00:13:00.304
Laat me even een stap terugzetten
en een onaangename vraag stellen.

00:13:00.318 --> 00:13:04.417
Wie ben ik om het verhaal
van Patrick te vertellen?

00:13:06.042 --> 00:13:09.018
Patrick is degene
die geleefd heeft met deze pijn.

00:13:09.042 --> 00:13:13.208
Ik heb geen dag in mijn leven
honger geleden.

00:13:15.250 --> 00:13:17.018
Ik heb hier veel over nagedacht,

00:13:17.042 --> 00:13:20.768
maar dit verhaal
gaat niet alleen over Patrick.

00:13:20.792 --> 00:13:24.879
Het gaat over ons,
over de ongelijkheid tussen ons.

00:13:25.667 --> 00:13:27.413
De wereld van overvloed

00:13:28.375 --> 00:13:32.018
waarvan Patrick en zijn ouders
en zijn grootouders

00:13:32.042 --> 00:13:33.851
afgesloten zijn.

00:13:33.875 --> 00:13:36.958
In dit verhaal vertegenwoordig ik
die wereld van overvloed.

00:13:37.792 --> 00:13:41.601
In het vertellen van dit verhaal
wou ik mezelf niet verbergen,

00:13:41.625 --> 00:13:44.292
noch de macht die ik wel degelijk bezit.

NOTE Paragraph

00:13:45.333 --> 00:13:48.893
Met het vertellen van dit verhaal
wou ik die macht blootleggen,

00:13:48.917 --> 00:13:51.309
om vervolgens te vragen:

00:13:51.333 --> 00:13:54.250
hoe verminderen we de afstand tussen ons?

00:13:56.250 --> 00:13:59.851
Lezen is één manier
om die afstand te overbruggen.

00:13:59.875 --> 00:14:04.309
Het geeft ons een stil universum
dat we samen kunnen delen,

00:14:04.333 --> 00:14:06.583
dat we allen in gelijke mate kunnen delen.

NOTE Paragraph

00:14:08.500 --> 00:14:11.601
Je vraagt je nu waarschijnlijk af
wat er met Patrick gebeurd is.

00:14:11.625 --> 00:14:13.553
Heeft lezen zijn leven gered?

00:14:14.583 --> 00:14:16.708
Ja en neen.

00:14:17.875 --> 00:14:23.108
Toen Patrick de gevangenis verliet,
was zijn dagelijks leven ondraaglijk.

00:14:24.292 --> 00:14:27.768
Werkgevers wezen hem af
omwille van zijn strafblad.

00:14:27.792 --> 00:14:30.934
Zijn beste vriendin, zijn moeder,
stierf op 43-jarige leeftijd

00:14:30.958 --> 00:14:33.434
door een hartziekte en diabetes.

00:14:33.458 --> 00:14:36.167
Hij is dakloos geweest
en heeft honger geleden.

NOTE Paragraph

00:14:38.250 --> 00:14:42.792
Mensen zeggen vele dingen over lezen
die mij overdreven lijken.

00:14:43.792 --> 00:14:47.768
Geletterd zijn weerhield hem er niet van
om gediscrimineerd te worden.

00:14:47.792 --> 00:14:50.417
Het heeft niet voorkomen
dat zijn moeder stierf.

00:14:51.708 --> 00:14:54.083
Dus hoe kan lezen helpen?

00:14:55.375 --> 00:14:59.333
Ik heb een aantal antwoorden
om vandaag mee te eindigen.

NOTE Paragraph

00:15:00.667 --> 00:15:03.417
Lezen verrijkte zijn innerlijke leven

00:15:05.083 --> 00:15:08.143
met mysterie, met verbeeldingskracht,

00:15:08.167 --> 00:15:09.417
met schoonheid.

00:15:10.292 --> 00:15:14.625
Lezen gaf hem beelden
die hem vreugde boden:

00:15:15.417 --> 00:15:20.976
berg, oceaan, hert, vorst.

00:15:21.000 --> 00:15:25.125
Woorden die smaken naar
een vrije, natuurlijke wereld.

00:15:27.625 --> 00:15:31.143
Lezen gaf hem een taal
om uit te drukken wat hij verloren had.

00:15:31.167 --> 00:15:35.809
Hoe prachtig zijn deze regels
van de dichter Derek Walcott?

00:15:35.833 --> 00:15:38.059
Patrick leerde dit gedicht van buiten:

00:15:38.083 --> 00:15:40.184
"Dagen die ik vasthield,

00:15:40.208 --> 00:15:42.476
dagen die ik verloren ben,

00:15:42.500 --> 00:15:45.726
dagen die ontgroeien, zoals dochters,

00:15:45.750 --> 00:15:47.583
aan mijn herbergende armen."

NOTE Paragraph

00:15:48.667 --> 00:15:51.643
Lezen leerde hem zijn eigen moed kennen.

00:15:51.667 --> 00:15:54.976
Herinner je dat hij de boeken
van Frederick Douglass bleef lezen,

00:15:55.000 --> 00:15:57.143
ook al was het pijnlijk.

00:15:57.167 --> 00:16:00.875
Hij bleef bewust, ook al deed het pijn.

00:16:02.208 --> 00:16:04.768
Lezen is een vorm van denken.

00:16:04.792 --> 00:16:08.851
Daarom is het moeilijk om te lezen,
omdat we moeten denken.

00:16:08.875 --> 00:16:13.125
Patrick koos ervoor om te denken,
eerder dan om niet te denken.

00:16:15.850 --> 00:16:20.178
Tot slot gaf lezen hem een taal
om tegen zijn dochter te spreken.

00:16:21.375 --> 00:16:24.201
Lezen inspireerde hem om te schrijven.

00:16:24.625 --> 00:16:28.768
De link tussen lezen
en schrijven is zo krachtig.

00:16:28.792 --> 00:16:32.951
Wanneer we beginnen met lezen,
beginnen we woorden te vinden.

00:16:33.958 --> 00:16:38.601
Hij vond de woorden om zich
hen beiden samen in te beelden.

00:16:38.625 --> 00:16:40.333
Hij vond de woorden

00:16:41.768 --> 00:16:44.208
om haar te zeggen
hoeveel hij van haar hield.

NOTE Paragraph

00:16:46.042 --> 00:16:49.826
Lezen veranderde ook de relatie
die we met elkaar hadden.

00:16:49.840 --> 00:16:52.059
Het gaf ons de gelegenheid tot intimiteit,

00:16:52.083 --> 00:16:54.976
om verder te kijken
dan onze eigen gezichtspunten.

00:16:55.000 --> 00:16:57.684
Bovendien veranderde lezen
onze ongelijke relatie

00:16:57.708 --> 00:17:00.375
in een van tijdelijke gelijkheid.

00:17:02.125 --> 00:17:04.839
Als je iemand leert kennen als lezer,

00:17:04.853 --> 00:17:07.059
leer je hem voor de eerste keer kennen,

00:17:07.083 --> 00:17:08.791
opnieuw.

00:17:09.875 --> 00:17:13.083
Je kan niet weten
wat zijn favoriete regel zal zijn,

00:17:14.458 --> 00:17:17.666
wat voor herinneringen
en persoonlijk verdriet hij heeft.

00:17:18.833 --> 00:17:22.833
Je wordt geconfronteerd met de ultieme
privacy van zijn innerlijke leven.

00:17:23.666 --> 00:17:27.101
Vervolgens vraag je je af:
waaruit bestaat mijn innerlijke leven?

00:17:27.125 --> 00:17:30.685
Wat daarvan is de moeite waard
om te delen met iemand anders?

NOTE Paragraph

00:17:33.000 --> 00:17:34.333
Ik wil afsluiten ...

00:17:36.208 --> 00:17:40.500
met enkele van mijn favoriete zinnen uit
de brieven van Patrick aan zijn dochter.

00:17:41.333 --> 00:17:44.101
"De rivier is obscuur op sommige plekken,

00:17:44.125 --> 00:17:47.393
maar licht schijnt
doorheen de spleten van de bomen ...

00:17:47.417 --> 00:17:50.976
Aan sommige takken
hangen volop moerbeien.

00:17:51.000 --> 00:17:54.458
Je strekt je arm uit
om enkele te plukken."

00:17:56.042 --> 00:17:58.476
Of deze schattige brief,
waarin hij schrijft:

00:17:58.500 --> 00:18:02.741
"Sluit je ogen en luister
naar de klanken van de woorden.

00:18:02.765 --> 00:18:04.889
Ik ken dit gedicht van buiten

00:18:04.913 --> 00:18:08.187
en ik zou het fijn vinden
als jij het ook kent."

NOTE Paragraph

00:18:09.375 --> 00:18:11.184
Enorm bedankt, iedereen.

NOTE Paragraph

00:18:11.208 --> 00:18:14.500
(Applaus)