0:00:00.917,0:00:06.143
Ik wil vandaag praten over hoe lezen[br]onze levens kan veranderen

0:00:06.157,0:00:08.792
en over de limieten van die verandering.

0:00:09.750,0:00:13.818
Ik wil vertellen over hoe lezen[br]ons een deelbare wereld kan geven

0:00:13.832,0:00:16.750
van krachtige menselijke verbinding.

0:00:17.833,0:00:21.393
Maar ook over hoe die verbinding[br]altijd maar deels bestaat,

0:00:21.417,0:00:26.500
en lezen uiteindelijk een eenzame,[br]idiosyncratische onderneming is.

0:00:27.625,0:00:30.476
De schrijver die mijn leven veranderde,

0:00:30.500,0:00:34.234
was de grote Afro-Amerikaanse[br]romanschrijver James Baldwin.

0:00:34.958,0:00:38.226
Toen ik opgroeide[br]in West-Michigan in de jaren 80

0:00:38.250,0:00:42.167
waren niet veel Aziatisch-Amerikaanse[br]auteurs bezig met sociale verandering.

0:00:43.292,0:00:46.518
Ik denk dat ik me richtte op James Baldwin

0:00:46.542,0:00:50.583
om die leegte te vullen,[br]om me raciaal bewust te voelen.

0:00:51.958,0:00:55.934
Maar misschien omdat ik wist[br]dat ik zelf niet Afro-Amerikaans was,

0:00:55.958,0:01:00.476
voelde ik me ook getart[br]en aangeklaagd door zijn woorden.

0:01:00.500,0:01:02.625
Zeker door de volgende woorden:

0:01:03.458,0:01:06.939
"Liberalen ... lopen over[br]van de juiste principes,

0:01:06.973,0:01:09.042
maar missen echte overtuigingen.

0:01:10.083,0:01:14.018
Als het menens wordt[br]en je van hen verwacht dat ze handelen,

0:01:14.042,0:01:16.058
zijn ze er plots niet."

0:01:16.592,0:01:18.601
Ze zijn er plots niet.

0:01:19.375,0:01:21.726
Ik nam die woorden heel letterlijk.

0:01:21.750,0:01:23.458
Waar moest ik mezelf positioneren?

0:01:24.500,0:01:26.518
Ik ging naar de Mississipi Delta,

0:01:26.542,0:01:29.684
een van de armste gebieden [br]in de Verenigde Staten.

0:01:29.708,0:01:32.601
Deze plek is gevormd[br]door een krachtige geschiedenis.

0:01:32.625,0:01:37.508
In de jaren 60 riskeerden Afro-Amerikanen[br]hun levens in de strijd voor educatie,

0:01:37.522,0:01:39.500
voor het recht om te stemmen.

0:01:40.625,0:01:43.059
Ik wou bijdragen aan die evolutie

0:01:43.083,0:01:46.792
en jongeren helpen om af te studeren[br]en naar de universiteit te gaan.

0:01:48.250,0:01:50.976
Toen ik aan de Mississipi Delta aankwam,

0:01:51.000,0:01:53.434
was het nog steeds een plek van armoede,

0:01:53.458,0:01:55.184
van segregatie,

0:01:55.208,0:01:57.750
die nog steeds echt nood had[br]aan verandering.

0:01:58.958,0:02:02.393
De school waar ik geplaatst werd,

0:02:02.417,0:02:06.726
had geen bibliotheek,[br]geen studiebegeleider,

0:02:06.750,0:02:09.066
maar wel een politieagent.

0:02:09.750,0:02:12.309
De helft van de leerkrachten[br]waren invalleraren

0:02:12.333,0:02:14.309
en als studenten slaags raakten,

0:02:14.333,0:02:18.208
stuurde de school hen [br]naar de lokale gevangenis.

0:02:20.250,0:02:23.226
Op deze school leerde ik Patrick kennen.

0:02:23.250,0:02:28.184
Hij was 15 en twee keer blijven zitten,[br]hij zat in de tweede klas.

0:02:28.208,0:02:30.684
Hij was stil en in zichzelf gekeerd,

0:02:30.708,0:02:33.048
alsof hij altijd diep nadacht.

0:02:33.542,0:02:36.333
Hij haatte het om anderen te zien vechten.

0:02:37.500,0:02:41.309
Ik zag hem ooit eens tussen twee meisjes[br]in gaan staan toen ze vochten,

0:02:41.333,0:02:44.042
waardoor hij op de grond geworpen werd.

0:02:45.375,0:02:47.893
Patrick had slechts één probleem.

0:02:47.917,0:02:49.938
Hij kwam niet naar school.

0:02:51.249,0:02:53.726
Hij zei dat school soms [br]te deprimerend was,

0:02:53.750,0:02:56.792
omdat men altijd vocht[br]en de leerkrachten vertrokken.

0:02:58.042,0:03:03.500
Bovendien had zijn moeder twee banen[br]en was ze te moe om hem te doen gaan.

0:03:04.417,0:03:07.184
Dus maakte ik het mijn taak[br]hem naar school te doen komen.

0:03:07.208,0:03:11.268
Omdat ik gek was en 22[br]en vurig optimistisch,

0:03:11.292,0:03:15.594
was mijn strategie opdagen voor zijn huis[br]met de vraag: "Hey, kom je naar school?"

0:03:16.542,0:03:18.184
Die strategie werkte gek genoeg.

0:03:18.208,0:03:20.643
Hij begon elke dag naar school te komen.

0:03:20.667,0:03:23.059
Hij bloeide open in mijn les.

0:03:23.083,0:03:26.000
Hij schreef poëzie, hij las boeken.

0:03:26.917,0:03:29.208
Hij kwam elke dag naar school.

0:03:31.042,0:03:32.518
In dezelfde periode

0:03:32.542,0:03:35.226
waarin ik begrepen had[br]hoe tot Patrick door te dringen,

0:03:35.250,0:03:37.458
mocht ik rechten gaan studeren[br]aan Harvard.

0:03:39.583,0:03:42.934
Opnieuw moest ik me de vraag stellen:[br]waar positioneer ik mezelf?

0:03:42.958,0:03:44.827
Waar plaats ik mijn lichaam?

0:03:45.458,0:03:48.101
Ik kwam tot de conclusie

0:03:48.125,0:03:51.643
dat de Mississipi Delta een plek is[br]waar mensen die geld hebben,

0:03:51.667,0:03:53.559
mensen die kansen hebben --

0:03:53.583,0:03:55.193
die mensen vertrekken.

0:03:55.875,0:03:59.849
De mensen die achterblijven,[br]hebben de kans niet om te vertrekken.

0:04:00.833,0:04:03.101
Ik wou niet iemand zijn die vertrok.

0:04:03.125,0:04:05.167
Ik wou iemand zijn die bleef.

0:04:06.333,0:04:09.268
Tegelijkertijd was ik eenzaam en moe.

0:04:09.292,0:04:12.750
Ik overtuigde mezelf ervan[br]dat ik meer zou kunnen veranderen,

0:04:14.125,0:04:17.708
op een grotere schaal,[br]met een prestigieus rechtendiploma.

0:04:19.541,0:04:20.791
Dus vertrok ik.

0:04:22.750,0:04:24.351
Drie jaar later,

0:04:24.375,0:04:26.768
toen ik op het punt stond[br]om af te studeren,

0:04:26.792,0:04:28.518
belde een vriend me op

0:04:28.542,0:04:33.458
om me te vertellen dat Patrick[br]iemand gedood had in een gevecht.

0:04:35.333,0:04:37.393
Ik was er kapot van.

0:04:37.417,0:04:39.851
Een deel van me geloofde het niet,

0:04:39.875,0:04:42.542
maar een ander deel wist dat het waar was.

0:04:43.583,0:04:45.863
Ik nam het vliegtuig om Patrick te zien.

0:04:46.750,0:04:49.458
Ik bezocht hem in de gevangenis.

0:04:50.542,0:04:54.184
Hij vertelde me dat het waar was,

0:04:54.208,0:04:56.501
dat hij iemand gedood had.

0:04:56.525,0:04:58.875
Meer wou hij er niet over zeggen.

0:04:59.833,0:05:01.851
Ik vroeg hem wat er gebeurd was op school

0:05:01.875,0:05:06.018
en hij zei dat hij gestopt was[br]in het jaar nadat ik vertrokken was.

0:05:06.042,0:05:08.684
Toen wou hij me iets anders vertellen.

0:05:08.708,0:05:11.976
Hij keek naar beneden en zei[br]dat hij vader was van een meisje,

0:05:12.000,0:05:13.768
dat nog maar pas geboren was.

0:05:13.792,0:05:16.375
Hij had het gevoel[br]dat hij haar gefaald had.

0:05:18.625,0:05:22.000
Dat was het; ons gesprek[br]was haastig en stuntelig.

0:05:23.417,0:05:28.476
Toen ik de gevangenis verliet,[br]zei een stem binnenin mij:

0:05:28.500,0:05:29.768
"Kom terug.

0:05:29.792,0:05:33.083
Als je nu niet terugkomt,[br]dan kom je nooit meer terug."

0:05:36.292,0:05:39.875
Dus studeerde ik af en ging ik terug.

0:05:40.833,0:05:42.518
Ik ging terug om Patrick te zien,

0:05:42.542,0:05:45.500
om te kijken of ik hem[br]kon helpen met zijn rechtszaak.

0:05:46.917,0:05:52.558
Toen ik hem die tweede keer zag,[br]dacht ik dat ik een geweldig idee had.

0:05:52.583,0:05:56.184
Ik zei: "Patrick, waarom schrijf je[br]geen brief naar je dochter,

0:05:56.208,0:05:59.976
zodat je aan haar kunt blijven denken?"

0:06:00.000,0:06:03.684
Ik gaf hem een pen en een blad papier

0:06:03.708,0:06:05.333
en hij begon te schrijven.

0:06:06.542,0:06:09.351
Maar toen ik het blad papier zag[br]dat hij me teruggaf,

0:06:09.375,0:06:10.708
was ik geschokt.

0:06:13.000,0:06:17.981
Ik herkende zijn handschrift niet[br]en hij had domme spelfouten gemaakt.

0:06:19.167,0:06:21.851
Als leerkracht wist ik

0:06:21.875,0:06:25.351
dat een student enorm kon verbeteren

0:06:25.375,0:06:28.164
in een heel korte periode,

0:06:28.178,0:06:32.125
maar ik had nooit gedacht dat een student[br]enorm achteruit kon gaan.

0:06:34.375,0:06:36.268
Nog meer pijn deed het me,

0:06:36.292,0:06:39.476
om te lezen wat hij [br]aan zijn dochter geschreven had.

0:06:39.500,0:06:40.893
Hij had geschreven:

0:06:40.917,0:06:45.208
"Sorry voor mijn fouten.[br]Het spijt me dat ik er niet voor je ben."

0:06:46.318,0:06:49.292
Dit was alles wat hij haar[br]meende te kunnen zeggen.

0:06:50.250,0:06:54.559
Ik vroeg mezelf af hoe ik hem ervan[br]kon overtuigen dat hij meer te zeggen had,

0:06:54.583,0:06:58.000
dat hij kanten heeft waarvoor [br]hij zich niet hoeft te excuseren.

0:06:58.958,0:07:00.226
Ik wou dat hij voelde

0:07:00.250,0:07:04.208
dat hij heel wat meer[br]met zijn dochter te delen had.

0:07:05.917,0:07:09.101
Elke dag gedurende de zeven maanden daarop

0:07:09.125,0:07:11.809
bezocht ik hem en nam ik boeken mee.

0:07:11.833,0:07:15.684
Mijn draagtas werd een kleine bibliotheek.

0:07:15.708,0:07:17.768
Ik bracht boeken van James Baldwin mee,

0:07:17.792,0:07:22.684
van Walt Whitman en C.S. Lewis.

0:07:22.708,0:07:27.518
Ik bracht gidsen mee over bomen en vogels

0:07:27.542,0:07:30.750
en het boek dat zijn favoriet zou worden:[br]het woordenboek.

0:07:31.667,0:07:33.351
Op sommige dagen

0:07:33.375,0:07:37.167
zaten we uren in stilte,[br]terwijl we allebei lazen.

0:07:38.083,0:07:39.934
Op andere dagen

0:07:39.958,0:07:43.476
lazen we samen poëzie.

0:07:43.500,0:07:47.393
We begonnen met het lezen[br]van haiku's, honderden haiku's,

0:07:47.417,0:07:50.309
bedrieglijk eenvoudige meesterwerken.

0:07:50.333,0:07:53.143
Dan vroeg ik hem om me[br]zijn favoriete haiku's te tonen.

0:07:53.167,0:07:56.226
Sommige daarvan zijn best grappig.

0:07:56.250,0:07:58.101
Deze, bijvoorbeeld, van Issa:

0:07:58.125,0:08:01.833
"Geen zorgen, spinnen.[br]Ik houd het huis slordig schoon."

0:08:02.750,0:08:07.292
Of deze: "De halve dag geslapen,[br]niemand heeft me gestraft!"

0:08:08.667,0:08:13.101
Deze prachtige haiku gaat dan weer[br]over de eerste dag van sneeuwval:

0:08:13.125,0:08:17.583
"Herten die de eerste vorst[br]van elkanders vacht likken."

0:08:19.250,0:08:22.268
Er is iets mysterieus en prachtigs,

0:08:22.292,0:08:24.934
alleen al aan hoe een gedicht eruitziet.

0:08:24.958,0:08:29.583
De spaties zijn even belangrijk[br]als de woorden zelf.

0:08:31.375,0:08:33.893
We lazen een gedicht van W.S. Merwin,

0:08:33.917,0:08:38.143
dat hij geschreven had toen hij[br]zijn vrouw in de tuin had zien werken

0:08:38.167,0:08:42.042
en besefte dat ze de rest van hun leven[br]samen zouden doorbrengen.

0:08:43.167,0:08:45.518
"Laat me me inbeelden dat we terugkomen

0:08:45.542,0:08:48.934
wanneer we dat willen[br]en dat het lente zal zijn.

0:08:48.958,0:08:52.143
We zullen niet ouder zijn[br]dan we ooit waren.

0:08:52.167,0:08:56.101
Het versleten verdriet zal verlicht zijn[br]zoals de vroege wolk

0:08:56.125,0:08:59.173
waarin de ochtend[br]langzaam tot zichzelf komt."

0:08:59.917,0:09:03.309
Ik vroeg Patrick naar zijn favoriete regel[br]en hij reciteerde deze:

0:09:03.333,0:09:06.875
"We zullen niet ouder zijn[br]dan we ooit waren."

0:09:08.375,0:09:12.809
Hij zei dat het hem deed denken[br]aan een plek waar de tijd stilstaat,

0:09:12.833,0:09:15.768
waar de tijd geen belang meer heeft.

0:09:15.792,0:09:20.271
Ik vroeg hem of hij zo'n plek had,[br]waar de tijd eeuwig duurt.

0:09:20.292,0:09:22.168
Hij zei: "Bij mijn moeder."

0:09:23.875,0:09:28.054
Wanneer je een gedicht leest[br]in het gezelschap van iemand anders,

0:09:28.068,0:09:30.303
verandert de betekenis van dat gedicht.

0:09:31.333,0:09:36.000
Het wordt iets persoonlijks,[br]voor die persoon en voor jou.

0:09:37.500,0:09:40.184
Daarna lazen we boeken, zo veel boeken.

0:09:40.208,0:09:43.351
We lazen de autobiografie[br]van Frederick Douglass,

0:09:43.375,0:09:46.976
een Amerikaanse slaaf die zichzelf[br]heeft leren lezen en schrijven

0:09:47.000,0:09:50.523
en die uit zijn ketenen ontsnapte[br]dankzij zijn geletterdheid.

0:09:51.875,0:09:54.518
Toen ik opgroeide, zag ik hem als een held

0:09:54.542,0:09:58.000
en voor mij was dit verhaal[br]er een van aanmoediging en hoop,

0:09:58.857,0:10:01.750
maar Patrick kreeg er [br]een paniekerig gevoel door.

0:10:02.875,0:10:07.934
Hij fixeerde zich op een verhaal waarin[br]Douglass vertelde hoe, met Kerstmis,

0:10:07.958,0:10:11.059
bazen hun slaven gin gaven

0:10:11.083,0:10:14.279
om hen te bewijzen[br]dat ze geen vrijheid aankonden,

0:10:14.293,0:10:17.695
omdat de slaven dan [br]over de velden heen strompelden.

0:10:19.500,0:10:21.640
Patrick betrok dit op zichzelf.

0:10:22.333,0:10:25.809
Hij zei dat sommige mensen[br]in de gevangenis, net zoals slaven,

0:10:25.833,0:10:28.059
niet over hun toestand willen nadenken,

0:10:28.083,0:10:29.893
omdat het te pijnlijk is.

0:10:29.917,0:10:32.101
Te pijnlijk om aan het verleden te denken,

0:10:32.125,0:10:35.458
te pijnlijk om te denken[br]aan hoe ver we te gaan hebben.

0:10:36.958,0:10:39.851
Zijn favoriete regel was de volgende:

0:10:39.875,0:10:43.476
"Eender wat, maakte niet uit wat,[br]om te stoppen met denken!

0:10:43.500,0:10:48.542
Het was het eeuwige denken[br]aan mijn toestand dat me kwelde."

0:10:49.958,0:10:53.917
Patrick vond Douglass moedig[br]omdat hij schreef en bleef nadenken.

0:10:55.083,0:11:00.643
Hij wist echter niet hoeveel hij[br]voor mij op Douglass leek,

0:11:00.667,0:11:04.417
zoals hij bleef lezen,[br]ook al deed het hem panikeren.

0:11:05.250,0:11:08.309
Hij had het boek eerder uit dan ik,

0:11:08.333,0:11:12.042
lezend op een betonnen trap zonder licht.

0:11:13.583,0:11:16.309
Daarna lazen we [br]een van mijn favoriete boeken:

0:11:16.333,0:11:18.518
Gilead van Marilynne Robinson,

0:11:18.542,0:11:22.684
dat geschreven is als een lange brief[br]van een vader aan zijn zoon.

0:11:22.708,0:11:25.059
Hij hield van deze regel:

0:11:25.083,0:11:27.268
"Ik schrijf dit deels om je te zeggen

0:11:27.292,0:11:30.601
dat als je je ooit afvraagt[br]wat je in je leven bereikt hebt ...

0:11:30.625,0:11:32.643
je een godsgeschenk voor me geweest bent,

0:11:32.667,0:11:35.833
een mirakel, nog meer dan een mirakel."

0:11:37.375,0:11:43.018
Iets in die woorden, de liefde,[br]het verlangen, de stem erin,

0:11:43.042,0:11:45.500
maakte dat Patrick weer wou schrijven.

0:11:46.292,0:11:49.393
Hij vulde schrift na schrift

0:11:49.417,0:11:52.726
met brieven aan zijn dochter.

0:11:52.750,0:11:55.684
In die mooie, gedetailleerde brieven

0:11:55.708,0:12:01.684
beeldde hij zichzelf en zijn dochter in,[br]al kanoënd op de Mississipi.

0:12:01.708,0:12:04.518
Hij beeldde zich in[br]hoe ze een bergrivier vonden

0:12:04.542,0:12:06.708
met prachtig helder water.

0:12:08.042,0:12:10.303
Wanneer ik Patrick zag schrijven,

0:12:11.250,0:12:13.393
vroeg ik aan mezelf

0:12:13.417,0:12:15.476
en nu ook aan jullie allen:

0:12:15.500,0:12:20.792
wie van jullie heeft een brief geschreven[br]aan iemand die je hebt teleurgesteld?

0:12:22.042,0:12:27.125
Het is nu eenmaal veel gemakkelijker[br]om niet aan die mensen te denken.

0:12:28.083,0:12:32.726
Maar Patrick confronteerde zichzelf[br]elke dag met zijn dochter

0:12:32.750,0:12:35.684
en hield zichzelf verantwoordelijk[br]ten opzichte van haar,

0:12:35.708,0:12:39.417
met elk woord dat hij schreef[br]met intense concentratie.

0:12:42.417,0:12:44.958
In mijn eigen leven

0:12:46.042,0:12:49.101
wou ik me ook zo blootstellen.

0:12:49.125,0:12:52.750
Je zo blootstellen, [br]onthult de kracht van je hart.

0:12:56.455,0:13:00.304
Laat me even een stap terugzetten[br]en een onaangename vraag stellen.

0:13:00.318,0:13:04.417
Wie ben ik om het verhaal[br]van Patrick te vertellen?

0:13:06.042,0:13:09.018
Patrick is degene[br]die geleefd heeft met deze pijn.

0:13:09.042,0:13:13.208
Ik heb geen dag in mijn leven[br]honger geleden.

0:13:15.250,0:13:17.018
Ik heb hier veel over nagedacht,

0:13:17.042,0:13:20.768
maar dit verhaal[br]gaat niet alleen over Patrick.

0:13:20.792,0:13:24.879
Het gaat over ons,[br]over de ongelijkheid tussen ons.

0:13:25.667,0:13:27.413
De wereld van overvloed

0:13:28.375,0:13:32.018
waarvan Patrick en zijn ouders[br]en zijn grootouders

0:13:32.042,0:13:33.851
afgesloten zijn.

0:13:33.875,0:13:36.958
In dit verhaal vertegenwoordig ik[br]die wereld van overvloed.

0:13:37.792,0:13:41.601
In het vertellen van dit verhaal[br]wou ik mezelf niet verbergen,

0:13:41.625,0:13:44.292
noch de macht die ik wel degelijk bezit.

0:13:45.333,0:13:48.893
Met het vertellen van dit verhaal[br]wou ik die macht blootleggen,

0:13:48.917,0:13:51.309
om vervolgens te vragen:

0:13:51.333,0:13:54.250
hoe verminderen we de afstand tussen ons?

0:13:56.250,0:13:59.851
Lezen is één manier[br]om die afstand te overbruggen.

0:13:59.875,0:14:04.309
Het geeft ons een stil universum[br]dat we samen kunnen delen,

0:14:04.333,0:14:06.583
dat we allen in gelijke mate kunnen delen.

0:14:08.500,0:14:11.601
Je vraagt je nu waarschijnlijk af[br]wat er met Patrick gebeurd is.

0:14:11.625,0:14:13.553
Heeft lezen zijn leven gered?

0:14:14.583,0:14:16.708
Ja en neen.

0:14:17.875,0:14:23.108
Toen Patrick de gevangenis verliet,[br]was zijn dagelijks leven ondraaglijk.

0:14:24.292,0:14:27.768
Werkgevers wezen hem af[br]omwille van zijn strafblad.

0:14:27.792,0:14:30.934
Zijn beste vriendin, zijn moeder,[br]stierf op 43-jarige leeftijd

0:14:30.958,0:14:33.434
door een hartziekte en diabetes.

0:14:33.458,0:14:36.167
Hij is dakloos geweest[br]en heeft honger geleden.

0:14:38.250,0:14:42.792
Mensen zeggen vele dingen over lezen[br]die mij overdreven lijken.

0:14:43.792,0:14:47.768
Geletterd zijn weerhield hem er niet van[br]om gediscrimineerd te worden.

0:14:47.792,0:14:50.417
Het heeft niet voorkomen[br]dat zijn moeder stierf.

0:14:51.708,0:14:54.083
Dus hoe kan lezen helpen?

0:14:55.375,0:14:59.333
Ik heb een aantal antwoorden[br]om vandaag mee te eindigen.

0:15:00.667,0:15:03.417
Lezen verrijkte zijn innerlijke leven

0:15:05.083,0:15:08.143
met mysterie, met verbeeldingskracht,

0:15:08.167,0:15:09.417
met schoonheid.

0:15:10.292,0:15:14.625
Lezen gaf hem beelden[br]die hem vreugde boden:

0:15:15.417,0:15:20.976
berg, oceaan, hert, vorst.

0:15:21.000,0:15:25.125
Woorden die smaken naar[br]een vrije, natuurlijke wereld.

0:15:27.625,0:15:31.143
Lezen gaf hem een taal[br]om uit te drukken wat hij verloren had.

0:15:31.167,0:15:35.809
Hoe prachtig zijn deze regels[br]van de dichter Derek Walcott?

0:15:35.833,0:15:38.059
Patrick leerde dit gedicht van buiten:

0:15:38.083,0:15:40.184
"Dagen die ik vasthield,

0:15:40.208,0:15:42.476
dagen die ik verloren ben,

0:15:42.500,0:15:45.726
dagen die ontgroeien, zoals dochters,

0:15:45.750,0:15:47.583
aan mijn herbergende armen."

0:15:48.667,0:15:51.643
Lezen leerde hem zijn eigen moed kennen.

0:15:51.667,0:15:54.976
Herinner je dat hij de boeken[br]van Frederick Douglass bleef lezen,

0:15:55.000,0:15:57.143
ook al was het pijnlijk.

0:15:57.167,0:16:00.875
Hij bleef bewust, ook al deed het pijn.

0:16:02.208,0:16:04.768
Lezen is een vorm van denken.

0:16:04.792,0:16:08.851
Daarom is het moeilijk om te lezen,[br]omdat we moeten denken.

0:16:08.875,0:16:13.125
Patrick koos ervoor om te denken,[br]eerder dan om niet te denken.

0:16:15.850,0:16:20.178
Tot slot gaf lezen hem een taal[br]om tegen zijn dochter te spreken.

0:16:21.375,0:16:24.201
Lezen inspireerde hem om te schrijven.

0:16:24.625,0:16:28.768
De link tussen lezen[br]en schrijven is zo krachtig.

0:16:28.792,0:16:32.951
Wanneer we beginnen met lezen,[br]beginnen we woorden te vinden.

0:16:33.958,0:16:38.601
Hij vond de woorden om zich[br]hen beiden samen in te beelden.

0:16:38.625,0:16:40.333
Hij vond de woorden

0:16:41.768,0:16:44.208
om haar te zeggen[br]hoeveel hij van haar hield.

0:16:46.042,0:16:49.826
Lezen veranderde ook de relatie[br]die we met elkaar hadden.

0:16:49.840,0:16:52.059
Het gaf ons de gelegenheid tot intimiteit,

0:16:52.083,0:16:54.976
om verder te kijken[br]dan onze eigen gezichtspunten.

0:16:55.000,0:16:57.684
Bovendien veranderde lezen[br]onze ongelijke relatie

0:16:57.708,0:17:00.375
in een van tijdelijke gelijkheid.

0:17:02.125,0:17:04.839
Als je iemand leert kennen als lezer,

0:17:04.853,0:17:07.059
leer je hem voor de eerste keer kennen,

0:17:07.083,0:17:08.791
opnieuw.

0:17:09.875,0:17:13.083
Je kan niet weten[br]wat zijn favoriete regel zal zijn,

0:17:14.458,0:17:17.666
wat voor herinneringen[br]en persoonlijk verdriet hij heeft.

0:17:18.833,0:17:22.833
Je wordt geconfronteerd met de ultieme[br]privacy van zijn innerlijke leven.

0:17:23.666,0:17:27.101
Vervolgens vraag je je af:[br]waaruit bestaat mijn innerlijke leven?

0:17:27.125,0:17:30.685
Wat daarvan is de moeite waard[br]om te delen met iemand anders?

0:17:33.000,0:17:34.333
Ik wil afsluiten ...

0:17:36.208,0:17:40.500
met enkele van mijn favoriete zinnen uit[br]de brieven van Patrick aan zijn dochter.

0:17:41.333,0:17:44.101
"De rivier is obscuur op sommige plekken,

0:17:44.125,0:17:47.393
maar licht schijnt[br]doorheen de spleten van de bomen ...

0:17:47.417,0:17:50.976
Aan sommige takken[br]hangen volop moerbeien.

0:17:51.000,0:17:54.458
Je strekt je arm uit[br]om enkele te plukken."

0:17:56.042,0:17:58.476
Of deze schattige brief,[br]waarin hij schrijft:

0:17:58.500,0:18:02.741
"Sluit je ogen en luister[br]naar de klanken van de woorden.

0:18:02.765,0:18:04.889
Ik ken dit gedicht van buiten

0:18:04.913,0:18:08.187
en ik zou het fijn vinden[br]als jij het ook kent."

0:18:09.375,0:18:11.184
Enorm bedankt, iedereen.

0:18:11.208,0:18:14.500
(Applaus)