1
00:00:09,658 --> 00:00:13,228
Ngoài khơi bờ biển lởm chởm đá 
của Tây Bắc Thái Bình Dương,

2
00:00:13,228 --> 00:00:17,318
là những đàn cá voi sát thủ
sống dưới vùng nước lạnh giá.

3
00:00:17,318 --> 00:00:19,538
Mỗi gia đình sống sót được ở đây

4
00:00:19,538 --> 00:00:21,578
phần lớn là nhờ một thành viên,

5
00:00:21,578 --> 00:00:23,598
được coi là thợ săn 
giàu kinh nghiệm nhất:

6
00:00:23,598 --> 00:00:25,568
Cá voi Bà.

7
00:00:25,568 --> 00:00:28,688
Những vị nữ thủ lĩnh này 
có thể sống đến hơn tám mươi năm,

8
00:00:28,688 --> 00:00:31,508
trong khi hầu hết những con đực
chết dần vào tuổi ba mươi.

9
00:00:31,508 --> 00:00:34,608
Dù chúng sống ở khắp các đại dương,

10
00:00:34,608 --> 00:00:37,658
cho tới nay,
ta vẫn biết rất ít về cá voi sát thủ.

11
00:00:37,658 --> 00:00:40,518
Chi tiết về đời sống của chúng
khuất tầm mắt các nhà khoa học

12
00:00:40,518 --> 00:00:44,028
cho tới khi một tổ chức mang tên 
Trung tâm Nghiên cứu Cá voi

13
00:00:44,028 --> 00:00:46,738
bắt đầu nghiên cứu 
một quần thể đơn lẻ

14
00:00:46,738 --> 00:00:50,728
gần tiểu bang Washington 
và British Columbia năm 1976.

15
00:00:50,728 --> 00:00:52,758
Nhờ công trình nghiên cứu của họ,

16
00:00:52,758 --> 00:00:55,568
ta biết thêm được rất nhiều điều
về những chú cá voi,

17
00:00:55,568 --> 00:00:57,768
còn được biết đến như 
Những Cư dân miền Nam.

18
00:00:57,768 --> 00:01:00,508
Càng nghiên cứu, ta càng thấy rõ

19
00:01:00,508 --> 00:01:04,098
vai trò trọng yếu 
của cá thể lớn tuổi trong quần thể.

20
00:01:04,098 --> 00:01:07,072
Mỗi cá voi Bà
khi còn là con non

21
00:01:07,072 --> 00:01:10,882
đều được sinh ra 
trong gia đình theo chế độ mẫu hệ.

22
00:01:10,882 --> 00:01:13,272
Cả gia đình làm mọi thứ cùng nhau,

23
00:01:13,272 --> 00:01:17,992
săn mồi và chơi đùa, thậm chí, 
giao tiếp bằng các tiếng kêu riêng.

24
00:01:17,992 --> 00:01:23,582
Cả cá voi con đực và cái đều dành
toàn bộ cuộc đời với gia đình bên mẹ.

25
00:01:23,582 --> 00:01:28,152
Nhưng không có nghĩa là 
chúng chỉ tương tác với những con họ hàng.

26
00:01:28,152 --> 00:01:30,182
Bên cạnh những tiếng kêu đặc trưng,

27
00:01:30,182 --> 00:01:33,912
dòng họ bên mẹ của chúng cũng chia sẻ 
phương ngữ với các gia đình lân cận,

28
00:01:33,912 --> 00:01:35,992
và giao tiếp rất thường xuyên.

29
00:01:35,992 --> 00:01:39,372
Khi một con giống cái sống tới khoảng 
tuổi mười lăm hoặc hơn,

30
00:01:39,372 --> 00:01:43,512
những cuộc gặp như thế trở thành cơ hội 
để kết đôi với con đực từ đàn khác.

31
00:01:43,512 --> 00:01:46,432
Những mối quan hệ liên gia đình này
thường chỉ để giao phối--

32
00:01:46,432 --> 00:01:49,362
rồi con cái và con non 
sẽ trở về với gia đình của mình,

33
00:01:49,362 --> 00:01:52,022
trong khi con đực quay lại
bên mẹ của nó.

34
00:01:52,022 --> 00:01:54,282
Khi xấp xỉ bốn mươi,

35
00:01:54,282 --> 00:01:57,212
trung bình mỗi sáu năm,
cá voi cái lại sinh con một lần.

36
00:01:57,212 --> 00:02:00,292
Sau đó, nó trải qua 
thời kỳ mãn kinh -

37
00:02:00,292 --> 00:02:03,622
điều ta hầu như chưa hề thấy 
trong thế giới động vật.

38
00:02:03,622 --> 00:02:07,242
Trên thực tế, con người, cá voi sát thủ 
và một vài loài cá voi khác

39
00:02:07,242 --> 00:02:11,232
là những loài duy nhất tiếp tục sống

40
00:02:11,232 --> 00:02:14,002
sau khi ngừng sinh sản.

41
00:02:14,002 --> 00:02:18,072
Sau thời kỳ mãn kinh,
cá voi Bà dẫn gia đình đi săn cá hồi,

42
00:02:18,072 --> 00:02:21,112
nguồn thức ăn chính của 
những Cư dân miền Nam này.

43
00:02:21,112 --> 00:02:23,622
Hầu hết mùa đông 
chúng sẽ săn bắt xa bờ,

44
00:02:23,622 --> 00:02:26,092
thường là cá hồi với vài loài cá khác.

45
00:02:26,092 --> 00:02:30,312
Nhưng khi cá hồi bơi vào bờ để đẻ trứng,

46
00:02:30,312 --> 00:02:32,612
cá voi sát thủ sẽ đi theo.

47
00:02:32,612 --> 00:02:34,752
Nữ thủ lĩnh sẽ chỉ 
cho các cá voi trẻ hơn

48
00:02:34,752 --> 00:02:37,882
nơi có nguồn cá dồi dào nhất.

49
00:02:37,882 --> 00:02:42,772
Bà cũng chia sẻ 
tới 90% lượng cá hồi bắt được.

50
00:02:42,772 --> 00:02:46,872
Mỗi năm qua đi, đóng góp của cá voi Bà
càng trở nên quan trọng:

51
00:02:46,872 --> 00:02:51,872
việc săn bắt quá mức, hủy hoại 
môi trường sống làm lượng cá hồi sụt giảm,

52
00:02:51,872 --> 00:02:56,152
đẩy cá voi vào nguy cơ chết đói.

53
00:02:56,156 --> 00:02:58,406
Sự tinh khôn của cá voi Bà

54
00:02:58,406 --> 00:03:01,906
là mấu chốt 
đảm bảo sự sống còn của cả gia đình,

55
00:03:01,906 --> 00:03:04,196
nhưng tại sao chúng lại ngừng sinh sản?

56
00:03:04,196 --> 00:03:08,656
Đối với giống cái, 
duy trì việc sinh sản luôn là một lợi thế,

57
00:03:08,656 --> 00:03:12,786
ngay cả khi cần chăm sóc 
cho con, cháu của mình.

58
00:03:12,786 --> 00:03:17,406
Vài hoàn cảnh nhất định đã thay đổi 
sự cân bằng này ở cá voi sát thủ.

59
00:03:17,406 --> 00:03:20,416
Thực tế, khả năng 
cá voi con đực hay cái

60
00:03:20,416 --> 00:03:23,636
rời khỏi gia đình gốc 
là cực kỳ thấp --

61
00:03:23,636 --> 00:03:26,036
trong khi ở hầu hết tất cả
các loài động vật khác,

62
00:03:26,036 --> 00:03:28,786
một hay cả hai giới
đều sẽ rời khỏi gia đình.

63
00:03:28,786 --> 00:03:31,926
Điều này có nghĩa là 
khi một con cá voi sát thủ cái già đi,

64
00:03:31,926 --> 00:03:33,886
tỷ lệ các thành viên 
họ hàng gần với nó

65
00:03:33,886 --> 00:03:36,596
(gồm con và cháu) sẽ tăng lên

66
00:03:36,596 --> 00:03:39,416
trong khi họ hàng xa hơn sẽ chết dần.

67
00:03:39,416 --> 00:03:44,126
Vì những con cái già thường gần gũi
với đàn hơn so với những con trẻ,

68
00:03:44,126 --> 00:03:47,511
chúng đóng góp nhiều hơn cho gia đình,

69
00:03:47,511 --> 00:03:51,231
trong khi những con trẻ 
tập trung sinh sản.

70
00:03:51,231 --> 00:03:52,911
Ở môi trường của cá voi sát thủ,

71
00:03:52,911 --> 00:03:55,591
mỗi con non sinh ra
đều là một cái miệng cần cho ăn

72
00:03:55,591 --> 00:03:58,591
và vì nguồn thức ăn có hạn,
nên chúng phải chia sẻ.

73
00:03:58,591 --> 00:04:02,581
Một con cái già có thể duy trì nòi giống
mà không đặt gánh nặng lên gia đình

74
00:04:02,581 --> 00:04:05,081
bằng cách hỗ trở
con trai trưởng thành,

75
00:04:05,081 --> 00:04:07,801
làm cha của nhiều đứa con 
mà gia đình khác sẽ nuôi.

76
00:04:07,801 --> 00:04:10,721
Điều này giải thích lý do
giống cái tiến hóa

77
00:04:10,721 --> 00:04:14,391
để ngừng sinh sản 
trong toàn bộ quãng trung niên.

78
00:04:14,391 --> 00:04:16,802
Ngay cả khi có sự cống hiến của cá voi Bà,

79
00:04:16,802 --> 00:04:20,202
loài cá voi sát thủ - Cư dân miền Nam
vẫn bị đe dọa nghiêm trọng,

80
00:04:20,202 --> 00:04:23,052
lý do chính 
là vì sự suy giảm lượng cá hồi.

81
00:04:23,052 --> 00:04:25,632
Việc tăng cường đầu tư
khôi phục quần thể cá hồi

82
00:04:25,632 --> 00:04:28,892
là hết sức cần kíp
để cứu cá voi sát thủ khỏi tuyệt chủng.

83
00:04:28,892 --> 00:04:32,742
Về lâu dài, ta cần nhiều nghiên cứu 
như của Trung tâm Nghiên cứu cá voi.

84
00:04:32,742 --> 00:04:35,132
Những gì ta học được từ 
những Cư dân miền Nam

85
00:04:35,132 --> 00:04:37,622
có thể sẽ không đúng 
với các quần thể khác.

86
00:04:37,622 --> 00:04:39,852
Bằng cách nghiên cứu kỹ lưỡng
các cư dân khác,

87
00:04:39,852 --> 00:04:42,602
ta có thể hiểu thêm 
về sự thích nghi đáng kinh ngạc,

88
00:04:42,196 --> 00:04:46,156
và dự đoán những nguy cơ
gây thương tổn từ con người

89
00:04:46,156 --> 00:04:49,156
trước khi sự sống của loài này
bị đe dọa.