0:00:09.658,0:00:13.228
Ngoài khơi bờ biển lởm chởm đá [br]của Tây Bắc Thái Bình Dương,

0:00:13.228,0:00:17.318
là những đàn cá voi sát thủ[br]sống dưới vùng nước lạnh giá.

0:00:17.318,0:00:19.538
Mỗi gia đình sống sót được ở đây

0:00:19.538,0:00:21.578
phần lớn là nhờ một thành viên,

0:00:21.578,0:00:23.598
được coi là thợ săn [br]giàu kinh nghiệm nhất:

0:00:23.598,0:00:25.568
Cá voi Bà.

0:00:25.568,0:00:28.688
Những vị nữ thủ lĩnh này [br]có thể sống đến hơn tám mươi năm,

0:00:28.688,0:00:31.508
trong khi hầu hết những con đực[br]chết dần vào tuổi ba mươi.

0:00:31.508,0:00:34.608
Dù chúng sống ở khắp các đại dương,

0:00:34.608,0:00:37.658
cho tới nay,[br]ta vẫn biết rất ít về cá voi sát thủ.

0:00:37.658,0:00:40.518
Chi tiết về đời sống của chúng[br]khuất tầm mắt các nhà khoa học

0:00:40.518,0:00:44.028
cho tới khi một tổ chức mang tên [br]Trung tâm Nghiên cứu Cá voi

0:00:44.028,0:00:46.738
bắt đầu nghiên cứu [br]một quần thể đơn lẻ

0:00:46.738,0:00:50.728
gần tiểu bang Washington [br]và British Columbia năm 1976.

0:00:50.728,0:00:52.758
Nhờ công trình nghiên cứu của họ,

0:00:52.758,0:00:55.568
ta biết thêm được rất nhiều điều[br]về những chú cá voi,

0:00:55.568,0:00:57.768
còn được biết đến như [br]Những Cư dân miền Nam.

0:00:57.768,0:01:00.508
Càng nghiên cứu, ta càng thấy rõ

0:01:00.508,0:01:04.098
vai trò trọng yếu [br]của cá thể lớn tuổi trong quần thể.

0:01:04.098,0:01:07.072
Mỗi cá voi Bà[br]khi còn là con non

0:01:07.072,0:01:10.882
đều được sinh ra [br]trong gia đình theo chế độ mẫu hệ.

0:01:10.882,0:01:13.272
Cả gia đình làm mọi thứ cùng nhau,

0:01:13.272,0:01:17.992
săn mồi và chơi đùa, thậm chí, [br]giao tiếp bằng các tiếng kêu riêng.

0:01:17.992,0:01:23.582
Cả cá voi con đực và cái đều dành[br]toàn bộ cuộc đời với gia đình bên mẹ.

0:01:23.582,0:01:28.152
Nhưng không có nghĩa là [br]chúng chỉ tương tác với những con họ hàng.

0:01:28.152,0:01:30.182
Bên cạnh những tiếng kêu đặc trưng,

0:01:30.182,0:01:33.912
dòng họ bên mẹ của chúng cũng chia sẻ [br]phương ngữ với các gia đình lân cận,

0:01:33.912,0:01:35.992
và giao tiếp rất thường xuyên.

0:01:35.992,0:01:39.372
Khi một con giống cái sống tới khoảng [br]tuổi mười lăm hoặc hơn,

0:01:39.372,0:01:43.512
những cuộc gặp như thế trở thành cơ hội [br]để kết đôi với con đực từ đàn khác.

0:01:43.512,0:01:46.432
Những mối quan hệ liên gia đình này[br]thường chỉ để giao phối--

0:01:46.432,0:01:49.362
rồi con cái và con non [br]sẽ trở về với gia đình của mình,

0:01:49.362,0:01:52.022
trong khi con đực quay lại[br]bên mẹ của nó.

0:01:52.022,0:01:54.282
Khi xấp xỉ bốn mươi,

0:01:54.282,0:01:57.212
trung bình mỗi sáu năm,[br]cá voi cái lại sinh con một lần.

0:01:57.212,0:02:00.292
Sau đó, nó trải qua [br]thời kỳ mãn kinh -

0:02:00.292,0:02:03.622
điều ta hầu như chưa hề thấy [br]trong thế giới động vật.

0:02:03.622,0:02:07.242
Trên thực tế, con người, cá voi sát thủ [br]và một vài loài cá voi khác

0:02:07.242,0:02:11.232
là những loài duy nhất tiếp tục sống

0:02:11.232,0:02:14.002
sau khi ngừng sinh sản.

0:02:14.002,0:02:18.072
Sau thời kỳ mãn kinh,[br]cá voi Bà dẫn gia đình đi săn cá hồi,

0:02:18.072,0:02:21.112
nguồn thức ăn chính của [br]những Cư dân miền Nam này.

0:02:21.112,0:02:23.622
Hầu hết mùa đông [br]chúng sẽ săn bắt xa bờ,

0:02:23.622,0:02:26.092
thường là cá hồi với vài loài cá khác.

0:02:26.092,0:02:30.312
Nhưng khi cá hồi bơi vào bờ để đẻ trứng,

0:02:30.312,0:02:32.612
cá voi sát thủ sẽ đi theo.

0:02:32.612,0:02:34.752
Nữ thủ lĩnh sẽ chỉ [br]cho các cá voi trẻ hơn

0:02:34.752,0:02:37.882
nơi có nguồn cá dồi dào nhất.

0:02:37.882,0:02:42.772
Bà cũng chia sẻ [br]tới 90% lượng cá hồi bắt được.

0:02:42.772,0:02:46.872
Mỗi năm qua đi, đóng góp của cá voi Bà[br]càng trở nên quan trọng:

0:02:46.872,0:02:51.872
việc săn bắt quá mức, hủy hoại [br]môi trường sống làm lượng cá hồi sụt giảm,

0:02:51.872,0:02:56.152
đẩy cá voi vào nguy cơ chết đói.

0:02:56.156,0:02:58.406
Sự tinh khôn của cá voi Bà

0:02:58.406,0:03:01.906
là mấu chốt [br]đảm bảo sự sống còn của cả gia đình,

0:03:01.906,0:03:04.196
nhưng tại sao chúng lại ngừng sinh sản?

0:03:04.196,0:03:08.656
Đối với giống cái, [br]duy trì việc sinh sản luôn là một lợi thế,

0:03:08.656,0:03:12.786
ngay cả khi cần chăm sóc [br]cho con, cháu của mình.

0:03:12.786,0:03:17.406
Vài hoàn cảnh nhất định đã thay đổi [br]sự cân bằng này ở cá voi sát thủ.

0:03:17.406,0:03:20.416
Thực tế, khả năng [br]cá voi con đực hay cái

0:03:20.416,0:03:23.636
rời khỏi gia đình gốc [br]là cực kỳ thấp --

0:03:23.636,0:03:26.036
trong khi ở hầu hết tất cả[br]các loài động vật khác,

0:03:26.036,0:03:28.786
một hay cả hai giới[br]đều sẽ rời khỏi gia đình.

0:03:28.786,0:03:31.926
Điều này có nghĩa là [br]khi một con cá voi sát thủ cái già đi,

0:03:31.926,0:03:33.886
tỷ lệ các thành viên [br]họ hàng gần với nó

0:03:33.886,0:03:36.596
(gồm con và cháu) sẽ tăng lên

0:03:36.596,0:03:39.416
trong khi họ hàng xa hơn sẽ chết dần.

0:03:39.416,0:03:44.126
Vì những con cái già thường gần gũi[br]với đàn hơn so với những con trẻ,

0:03:44.126,0:03:47.511
chúng đóng góp nhiều hơn cho gia đình,

0:03:47.511,0:03:51.231
trong khi những con trẻ [br]tập trung sinh sản.

0:03:51.231,0:03:52.911
Ở môi trường của cá voi sát thủ,

0:03:52.911,0:03:55.591
mỗi con non sinh ra[br]đều là một cái miệng cần cho ăn

0:03:55.591,0:03:58.591
và vì nguồn thức ăn có hạn,[br]nên chúng phải chia sẻ.

0:03:58.591,0:04:02.581
Một con cái già có thể duy trì nòi giống[br]mà không đặt gánh nặng lên gia đình

0:04:02.581,0:04:05.081
bằng cách hỗ trở[br]con trai trưởng thành,

0:04:05.081,0:04:07.801
làm cha của nhiều đứa con [br]mà gia đình khác sẽ nuôi.

0:04:07.801,0:04:10.721
Điều này giải thích lý do[br]giống cái tiến hóa

0:04:10.721,0:04:14.391
để ngừng sinh sản [br]trong toàn bộ quãng trung niên.

0:04:14.391,0:04:16.802
Ngay cả khi có sự cống hiến của cá voi Bà,

0:04:16.802,0:04:20.202
loài cá voi sát thủ - Cư dân miền Nam[br]vẫn bị đe dọa nghiêm trọng,

0:04:20.202,0:04:23.052
lý do chính [br]là vì sự suy giảm lượng cá hồi.

0:04:23.052,0:04:25.632
Việc tăng cường đầu tư[br]khôi phục quần thể cá hồi

0:04:25.632,0:04:28.892
là hết sức cần kíp[br]để cứu cá voi sát thủ khỏi tuyệt chủng.

0:04:28.892,0:04:32.742
Về lâu dài, ta cần nhiều nghiên cứu [br]như của Trung tâm Nghiên cứu cá voi.

0:04:32.742,0:04:35.132
Những gì ta học được từ [br]những Cư dân miền Nam

0:04:35.132,0:04:37.622
có thể sẽ không đúng [br]với các quần thể khác.

0:04:37.622,0:04:39.852
Bằng cách nghiên cứu kỹ lưỡng[br]các cư dân khác,

0:04:39.852,0:04:42.602
ta có thể hiểu thêm [br]về sự thích nghi đáng kinh ngạc,

0:04:42.196,0:04:46.156
và dự đoán những nguy cơ[br]gây thương tổn từ con người

0:04:46.156,0:04:49.156
trước khi sự sống của loài này[br]bị đe dọa.