1
00:00:09,898 --> 00:00:13,228
Pasifik'in kuzey batısının
fırtınalı kıyılarının ötesindeki

2
00:00:13,228 --> 00:00:17,318
soğuk sularda katil balina sürüleri yaşar.

3
00:00:17,318 --> 00:00:19,538
Her aile burada genelde bir üyesi,

4
00:00:19,538 --> 00:00:21,578
en bilgili avcısı olan

5
00:00:21,578 --> 00:00:23,598
büyükanneler sayesinde

6
00:00:23,598 --> 00:00:25,208
yaşamını sürdürür.

7
00:00:25,208 --> 00:00:28,418
Bu aile reisi dişiler 80 sene 
ya da daha fazla süre yaşarlar,

8
00:00:28,418 --> 00:00:31,508
erkeklerse 30'larında ölürler.

9
00:00:31,508 --> 00:00:34,608
Katil balinalar her ana okyanusta
yaşamalarına rağmen,

10
00:00:34,608 --> 00:00:37,658
yakın zamana kadar haklarında 
pek az şey biliyorduk.

11
00:00:37,658 --> 00:00:40,848
Hayatlarının detayları bilim insanları 
tarafından araştırılmamıştı,

12
00:00:40,848 --> 00:00:44,028
ta ki Balina Araştırma Merkezi 
adındaki organizasyon

13
00:00:44,028 --> 00:00:46,838
1976'da Washington eyaleti 
ve British Columbia yakınlarında

14
00:00:46,838 --> 00:00:51,378
tek bir popülasyonu araştırmaya 
başlayıncaya dek.

15
00:00:51,378 --> 00:00:52,978
Devam eden çalışmaları sayesinde

16
00:00:52,978 --> 00:00:55,368
Güney Sakinleri diye bilinen 
bu balinalar hakkında

17
00:00:55,368 --> 00:00:57,768
pek çok şey öğrendik.

18
00:00:57,768 --> 00:00:59,008
Daha fazla şey öğrendikçe

19
00:00:59,008 --> 00:01:04,388
bu popülasyonun yaşlılarının oynadığı 
hayati rol odağa yerleşti.

20
00:01:04,388 --> 00:01:07,072
Her büyükanne yaşamına 
bir yavru olarak başlar,

21
00:01:07,072 --> 00:01:10,882
annesinin aile grubu içinde 
veya ana erkil olarak doğar.

22
00:01:10,882 --> 00:01:12,942
Aile her şeyi birlikte yapar,

23
00:01:12,942 --> 00:01:18,202
avlanma ve oynama, hatta kendilerine 
has çağrı setiyle iletişim kurma.

24
00:01:18,202 --> 00:01:23,922
Hem kızlar, hem de oğullar bütün 
yaşamlarını annenin ailesi ile geçirir.

25
00:01:23,922 --> 00:01:28,152
Bu genç balinalar sadece yakınlarıyla
birlikte oluyor anlamında değildir.

26
00:01:28,152 --> 00:01:30,382
Kendi özel çağrıları yanında,

27
00:01:30,382 --> 00:01:33,912
ana erkil aile yakınındaki 
ailelerle diyalekt paylaşır

28
00:01:33,912 --> 00:01:35,992
ve düzenli olarak sosyalleşirler.

29
00:01:35,992 --> 00:01:39,082
Bir dişi 15 yaşlarına eriştiğinde

30
00:01:39,082 --> 00:01:41,612
bu toplantılar diğer 
gruplardan erkeklerle

31
00:01:41,612 --> 00:01:43,512
çiftleşmek için bir imkân sağlar.

32
00:01:43,512 --> 00:01:46,432
İlişki çiftleşmekten öteye gitmez —

33
00:01:46,432 --> 00:01:49,032
dişi ve yavruları aile ile kalır,

34
00:01:49,032 --> 00:01:52,022
erkek de kendi annesine döner.

35
00:01:52,022 --> 00:01:54,282
Yaklaşık 40 yaşlarına kadar

36
00:01:54,282 --> 00:01:57,822
ortalamada altı senede bir yavru doğurur.

37
00:01:57,822 --> 00:02:00,292
Sonra menapoza girer —

38
00:02:00,292 --> 00:02:03,622
bu, hayvanlar aleminde 
neredeyse hiç yoktur.

39
00:02:03,622 --> 00:02:07,242
Aslında insanlar, katil balinalar 
ve birkaç balina türü daha

40
00:02:07,242 --> 00:02:11,232
dişileri üremeyi bitirdikten 
sonra yıllarca yaşamaya

41
00:02:11,232 --> 00:02:14,002
devam eden tek türlerdir.

42
00:02:14,002 --> 00:02:15,232
Menapozdan sonra

43
00:02:15,232 --> 00:02:18,452
büyükanneler Güney Sakinleri'nin 
ana besin kaynağı

44
00:02:18,452 --> 00:02:21,112
olan somon avlamada liderlik ederler.

45
00:02:21,112 --> 00:02:23,622
Kışın büyük bir bölümünde 
açıkta araştırma yaparak

46
00:02:23,622 --> 00:02:26,092
somona diğer balıklarla katkı sağlarlar.

47
00:02:26,092 --> 00:02:30,312
Ancak somon yumurtlamak için sürüyle 
kıyıya yaklaştığında

48
00:02:30,312 --> 00:02:32,612
katil balinalar takip eder.

49
00:02:32,612 --> 00:02:34,752
Aile reisi dişi genç balinalara

50
00:02:34,752 --> 00:02:37,882
nerede en verimli balık alanlarını 
bulacağını gösterir.

51
00:02:37,882 --> 00:02:42,772
Aynı zamanda yakaladığı somonların 
%90'ınını paylaşır.

52
00:02:42,772 --> 00:02:44,242
Her geçen sene

53
00:02:44,242 --> 00:02:46,792
katkıları daha hayati hâle gelir:

54
00:02:46,792 --> 00:02:51,872
Fazla avlanma ve habitat yıkımı 
somon popülasyonlarını azaltarak

55
00:02:51,872 --> 00:02:56,152
balinaları hep açlık riskine 
yakın hâle getirir.

56
00:02:56,156 --> 00:02:58,006
Büyükannelerin uzmanlıkları

57
00:02:58,006 --> 00:03:01,906
aileleri için yaşam ve ölüm arasındaki 
fark anlamına gelebilir –

58
00:03:01,906 --> 00:03:04,196
peki neden yavru doğurmayı bırakırlar?

59
00:03:04,196 --> 00:03:08,656
Bir dişi için üremeye devam etmek 
her zaman daha avantajlıdır,

60
00:03:08,656 --> 00:03:12,786
mevcut çocuklarına
ve torunlarına bakıyor olsa bile.

61
00:03:12,786 --> 00:03:17,406
Birkaç özel durum bu denklemi 
katil balinalar için değiştiriyor.

62
00:03:17,406 --> 00:03:20,416
Ne oğulların
ne de kızların aile kökenlerini

63
00:03:20,416 --> 00:03:23,636
terk etmemesine çok nadir rastlanır —

64
00:03:23,636 --> 00:03:26,036
neredeyse tüm hayvan türlerinde

65
00:03:26,036 --> 00:03:28,786
bir ya da iki cins ayrılır.

66
00:03:28,786 --> 00:03:31,926
Bunun anlamı şudur,
dişi katil balina yaşlandıkça

67
00:03:31,926 --> 00:03:33,886
ailesinin büyük bir bölümünü

68
00:03:33,886 --> 00:03:36,596
çocukları ve torunları oluşturur,

69
00:03:36,596 --> 00:03:39,416
daha uzak akrabalarsa ölür.

70
00:03:39,416 --> 00:03:44,126
Yaşlı dişiler gruba genç dişilerden 
daha yakın oldukları için

71
00:03:44,126 --> 00:03:47,511
bütün aile ile ilgilenmeleri daha iyidir,

72
00:03:47,511 --> 00:03:51,231
buna karşılık genç dişiler 
üremeyle ilgilenmelidir.

73
00:03:51,231 --> 00:03:52,911
Katil balina çevresinde

74
00:03:52,911 --> 00:03:55,591
her yeni yavru sınırlı, 
bölüşülen kaynaklarla

75
00:03:55,591 --> 00:03:58,301
yeni bir can beslemektir.

76
00:03:58,301 --> 00:04:02,581
Yaşlı dişi ailesine yük olmadan 
genlerini yetişkin oğullarını

77
00:04:02,581 --> 00:04:04,761
destekleyerek geçirebilir,

78
00:04:04,761 --> 00:04:07,801
bu oğullar diğer ailelerin
yetiştireceği yavrulara baba olur.

79
00:04:07,801 --> 00:04:10,701
Bu, dişilerin orta yaşta 
tamamen üremeyi durdurmak üzere

80
00:04:10,701 --> 00:04:14,321
evrim geçirmelerinin nedeni olabilir.

81
00:04:14,321 --> 00:04:16,802
Büyükannelerin katkıları olsa bile

82
00:04:16,802 --> 00:04:20,202
Güney Sakinleri katil balinaların 
çoğunlukla somon düşüşünden

83
00:04:20,202 --> 00:04:23,052
dolayı türleri tehlike altındadır.

84
00:04:23,052 --> 00:04:25,962
Onları yok oluştan kurtarmak 
için somon popülasyonlarını

85
00:04:25,962 --> 00:04:28,442
eski hâline getirmek üzere
acilen yatırım yapmalıyız.

86
00:04:28,442 --> 00:04:30,602
Uzun vadede Balina Araştırma Merkezi 


87
00:04:30,602 --> 00:04:32,742
gibi çalışmalara
daha çok ihtiyacımız olacak.

88
00:04:32,742 --> 00:04:34,982
Güney Sakinleri hakkında öğrendiklerimiz

89
00:04:34,982 --> 00:04:37,172
diğer gruplar için geçerli olmayabilir.

90
00:04:37,172 --> 00:04:39,612
Diğer popülasyonları yakından gözleyerek

91
00:04:39,612 --> 00:04:42,602
daha fazla şaşırtıcı 
adaptasyonlar keşfedebiliriz

92
00:04:42,196 --> 00:04:46,146
ve yaşamları risk altına girmeden 
önce insan müdahalesine

93
00:04:46,146 --> 00:04:48,576
hassaslıklarını tahmin edebiliriz.