[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:15.60,0:00:18.96,Default,,0000,0000,0000,,Wszystko zaczęło się\Nw ciemnym barze w Madrycie,
Dialogue: 0,0:00:19.29,0:00:24.91,Default,,0000,0000,0000,,w którym przypadkiem spotkałem\Nkolegę z Uniwersytetu McGill,
Dialogue: 0,0:00:24.91,0:00:26.27,Default,,0000,0000,0000,,Michaela Meaneya.
Dialogue: 0,0:00:27.28,0:00:29.27,Default,,0000,0000,0000,,Wypiliśmy parę piw,\N
Dialogue: 0,0:00:29.69,0:00:33.50,Default,,0000,0000,0000,,rozmawiając o pracy,\Njak to naukowcy.
Dialogue: 0,0:00:34.32,0:00:39.33,Default,,0000,0000,0000,,Zajmował się kwestią\Nlizania przez szczurze matki
Dialogue: 0,0:00:39.33,0:00:42.58,Default,,0000,0000,0000,,nowo narodzonych młodych.
Dialogue: 0,0:00:43.63,0:00:49.35,Default,,0000,0000,0000,,Zapytałem: "Na to idą nasze podatki?".
Dialogue: 0,0:00:49.35,0:00:50.43,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:00:50.43,0:00:53.30,Default,,0000,0000,0000,,"To ma być nauka?"
Dialogue: 0,0:00:53.82,0:00:57.72,Default,,0000,0000,0000,,Piwo zaczynało działać,\Na kiedy alkohol uderza do głowy
Dialogue: 0,0:00:57.72,0:01:02.38,Default,,0000,0000,0000,,i człowiek bardziej się otwiera,\Nzaczął mi opowiadać,
Dialogue: 0,0:01:02.38,0:01:08.37,Default,,0000,0000,0000,,że szczury, podobnie jak ludzie, \Nróżnie opiekują się potomstwem.
Dialogue: 0,0:01:08.37,0:01:11.10,Default,,0000,0000,0000,,Jedne matki liżą swoje młode częściej,
Dialogue: 0,0:01:11.10,0:01:13.34,Default,,0000,0000,0000,,inne rzadziej,
Dialogue: 0,0:01:13.34,0:01:15.55,Default,,0000,0000,0000,,a większość plasuje się po środku.
Dialogue: 0,0:01:15.93,0:01:17.78,Default,,0000,0000,0000,,Zastanowiło mnie,
Dialogue: 0,0:01:17.78,0:01:22.78,Default,,0000,0000,0000,,że obserwacja miotu\Ndo czasu osiągnięcia dojrzałości,
Dialogue: 0,0:01:22.78,0:01:26.95,Default,,0000,0000,0000,,takiej jak u ludzi,\Nna długo po śmierci matki,
Dialogue: 0,0:01:26.95,0:01:29.09,Default,,0000,0000,0000,,ujawniła duże różnice.
Dialogue: 0,0:01:29.09,0:01:33.07,Default,,0000,0000,0000,,Zadbane młode o dobrze wylizanej sierści
Dialogue: 0,0:01:33.41,0:01:37.51,Default,,0000,0000,0000,,nie były zestresowane,
Dialogue: 0,0:01:38.13,0:01:43.39,Default,,0000,0000,0000,,miały inne zachowania seksualne\Ni sposób życia niż osobniki,
Dialogue: 0,0:01:43.39,0:01:48.93,Default,,0000,0000,0000,,którymi matka nie opiekowała się \Nz aż takim oddaniem.
Dialogue: 0,0:01:49.91,0:01:52.38,Default,,0000,0000,0000,,Myślałem sobie:
Dialogue: 0,0:01:53.07,0:01:54.40,Default,,0000,0000,0000,,"Czy to czary?
Dialogue: 0,0:01:55.09,0:01:56.46,Default,,0000,0000,0000,,Jak to jest?".
Dialogue: 0,0:01:56.46,0:01:57.86,Default,,0000,0000,0000,,Jestem biochemikiem.
Dialogue: 0,0:01:58.06,0:02:02.15,Default,,0000,0000,0000,,Wierzę, że chemia\Npozwala zrozumieć naturę.
Dialogue: 0,0:02:03.04,0:02:07.37,Default,,0000,0000,0000,,Zajmowałem się zawodowo epigenetyką,
Dialogue: 0,0:02:08.40,0:02:14.27,Default,,0000,0000,0000,,ale przed wyciągnięciem tych wniosków\Npotrzebny był kolejny eksperyment.
Dialogue: 0,0:02:14.27,0:02:18.64,Default,,0000,0000,0000,,Genetyk chciałby, żebyście myśleli,\Nże to sprawa genetyki.
Dialogue: 0,0:02:19.27,0:02:23.30,Default,,0000,0000,0000,,Być może matka miała gen "złej matki",
Dialogue: 0,0:02:23.30,0:02:27.05,Default,,0000,0000,0000,,który podnosił poziom stresu u młodych
Dialogue: 0,0:02:27.05,0:02:29.55,Default,,0000,0000,0000,,i był przekazywany\Nz pokolenia na pokolenie.
Dialogue: 0,0:02:29.55,0:02:31.67,Default,,0000,0000,0000,,Wszystko determinowałaby genetyka.
Dialogue: 0,0:02:32.24,0:02:35.61,Default,,0000,0000,0000,,A może w grę wchodzi coś innego?
Dialogue: 0,0:02:35.98,0:02:39.07,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli chodzi o szczury,\Nmożemy odpowiedzieć na to pytanie.
Dialogue: 0,0:02:39.42,0:02:42.76,Default,,0000,0000,0000,,Zrobiliśmy eksperyment z podmianą matek.
Dialogue: 0,0:02:43.00,0:02:47.78,Default,,0000,0000,0000,,Natychmiast po narodzinach \Noddziela się miot od matek
Dialogue: 0,0:02:47.78,0:02:49.76,Default,,0000,0000,0000,,i oddaje matkom dwojakiego typu.
Dialogue: 0,0:02:49.76,0:02:52.92,Default,,0000,0000,0000,,Młodymi zajmie się matka zastępcza.
Dialogue: 0,0:02:52.92,0:02:55.22,Default,,0000,0000,0000,,Matki są dwojakie,\Nbardzo i mało opiekuńcze.
Dialogue: 0,0:02:55.22,0:02:59.26,Default,,0000,0000,0000,,Wszystkie młode rozdzieliliśmy \Npomiędzy te dwie matki zastępcze.
Dialogue: 0,0:02:59.62,0:03:01.96,Default,,0000,0000,0000,,Odpowiedź okazała się niesamowita.
Dialogue: 0,0:03:01.96,0:03:06.14,Default,,0000,0000,0000,,To nie geny otrzymane od matki są ważne.
Dialogue: 0,0:03:06.14,0:03:11.89,Default,,0000,0000,0000,,To nie od biologicznej matki\Nzależała odporność na stres u szczurów,
Dialogue: 0,0:03:11.89,0:03:16.16,Default,,0000,0000,0000,,tylko od matki, \Nktóra zajmowała się młodymi.
Dialogue: 0,0:03:16.73,0:03:19.72,Default,,0000,0000,0000,,Jak to możliwe?
Dialogue: 0,0:03:20.43,0:03:23.05,Default,,0000,0000,0000,,Jak już wspominałem, jestem epigenetykiem.
Dialogue: 0,0:03:23.05,0:03:26.83,Default,,0000,0000,0000,,Interesuje mnie, jak są znaczone geny
Dialogue: 0,0:03:26.83,0:03:30.41,Default,,0000,0000,0000,,przez znaczniki chemiczne \Nw procesie embriogenezy,
Dialogue: 0,0:03:30.41,0:03:33.24,Default,,0000,0000,0000,,zachodzącej kiedy przebywamy\Nw brzuchu matki,
Dialogue: 0,0:03:33.24,0:03:37.01,Default,,0000,0000,0000,,oraz który z nich i w jakiej tkance\Nbędzie podlegał ekspresji.
Dialogue: 0,0:03:37.01,0:03:40.62,Default,,0000,0000,0000,,Jedne geny podlegają ekspresji w mózgu,\Na inne w wątrobie czy w oku.
Dialogue: 0,0:03:41.99,0:03:43.09,Default,,0000,0000,0000,,Zastanawialiśmy się,
Dialogue: 0,0:03:43.09,0:03:49.18,Default,,0000,0000,0000,,czy matka może jakoś przeprogramować
Dialogue: 0,0:03:49.18,0:03:53.44,Default,,0000,0000,0000,,geny potomstwa swoim zachowaniem?
Dialogue: 0,0:03:53.44,0:03:55.03,Default,,0000,0000,0000,,W ciągu dziesięciu lat badań
Dialogue: 0,0:03:55.03,0:03:59.04,Default,,0000,0000,0000,,odkryliśmy domino reakcji biochemicznych,
Dialogue: 0,0:03:59.04,0:04:02.41,Default,,0000,0000,0000,,dzięki którym opieka matki, \Nczyli lizanie potomstwa,
Dialogue: 0,0:04:02.41,0:04:08.43,Default,,0000,0000,0000,,jest przekładana na biochemiczne sygnały\Ndocierające do jądra komórki
Dialogue: 0,0:04:08.43,0:04:10.40,Default,,0000,0000,0000,,i odmiennie programujące DNA.
Dialogue: 0,0:04:10.40,0:04:15.48,Default,,0000,0000,0000,,To przygotowuje zwierzę do życia.
Dialogue: 0,0:04:15.48,0:04:17.86,Default,,0000,0000,0000,,Czy to życie będzie trudne?
Dialogue: 0,0:04:18.10,0:04:19.93,Default,,0000,0000,0000,,Czy będzie dużo jedzenia?
Dialogue: 0,0:04:19.93,0:04:22.47,Default,,0000,0000,0000,,Czy wokół będzie wiele kotów i węży?
Dialogue: 0,0:04:22.47,0:04:24.79,Default,,0000,0000,0000,,A może będzie to życie \Nwyższej klasy średniej,
Dialogue: 0,0:04:24.79,0:04:27.51,Default,,0000,0000,0000,,dla której najważniejsze jest\Nwłaściwe zachowanie,
Dialogue: 0,0:04:27.51,0:04:30.73,Default,,0000,0000,0000,,żeby zyskać społeczne poważanie.
Dialogue: 0,0:04:31.33,0:04:37.71,Default,,0000,0000,0000,,Zastanówmy się, jak ważny \Nmoże być ten proces w naszym życiu.
Dialogue: 0,0:04:37.71,0:04:41.25,Default,,0000,0000,0000,,Dziedziczymy DNA po przodkach.
Dialogue: 0,0:04:41.69,0:04:45.85,Default,,0000,0000,0000,,DNA jest stare,\Npowstało w drodze ewolucji.
Dialogue: 0,0:04:46.27,0:04:50.61,Default,,0000,0000,0000,,Jednak nie mówi o tym,\Nczy urodzimy się w Sztokholmie,
Dialogue: 0,0:04:50.61,0:04:54.04,Default,,0000,0000,0000,,gdzie dni są długie latem i krótkie zimą,
Dialogue: 0,0:04:54.04,0:04:57.51,Default,,0000,0000,0000,,czy w Ekwadorze, gdzie cały rok\Ndnie i noce są równe,
Dialogue: 0,0:04:57.51,0:05:02.61,Default,,0000,0000,0000,,co ma ogromny wpływ na naszą fizjologię.
Dialogue: 0,0:05:03.72,0:05:08.13,Default,,0000,0000,0000,,Być może to, z czym stykamy się\Nna wczesnym etapie naszego życia,
Dialogue: 0,0:05:08.13,0:05:11.50,Default,,0000,0000,0000,,czyli sygnały otrzymywane od matki,
Dialogue: 0,0:05:11.50,0:05:14.69,Default,,0000,0000,0000,,mówi o otoczeniu społecznym,\Nw którym mamy żyć.
Dialogue: 0,0:05:14.69,0:05:18.13,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli ma być ciężko,\Nlepiej bądź niespokojny i zestresowany.
Dialogue: 0,0:05:18.13,0:05:21.14,Default,,0000,0000,0000,,Albo zupełnie inny,\Njeśli życie ma być lekkie.
Dialogue: 0,0:05:21.14,0:05:24.28,Default,,0000,0000,0000,,Będzie dużo czy mało słońca?
Dialogue: 0,0:05:24.59,0:05:28.30,Default,,0000,0000,0000,,Dużo czy mało pożywienia?
Dialogue: 0,0:05:28.60,0:05:30.15,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli brakuje pożywienia,
Dialogue: 0,0:05:30.15,0:05:34.21,Default,,0000,0000,0000,,lepszy będzie mózg podatny \Nna objadanie się, kiedy jest co jeść,
Dialogue: 0,0:05:34.80,0:05:39.69,Default,,0000,0000,0000,,i zdolność do magazynowania\Ntkanki tłuszczowej.
Dialogue: 0,0:05:41.12,0:05:44.45,Default,,0000,0000,0000,,To dobra cecha,\Nwybrana na drodze ewolucji,
Dialogue: 0,0:05:44.45,0:05:51.41,Default,,0000,0000,0000,,żeby stare, niezmienne DNA mogło\Nprężnie funkcjonować w nowym środowisku.
Dialogue: 0,0:05:51.69,0:05:54.41,Default,,0000,0000,0000,,Jednak czasem coś idzie nie tak.
Dialogue: 0,0:05:54.99,0:06:00.47,Default,,0000,0000,0000,,Rodząc się w biednej rodzinie, \Notrzymujesz informację:
Dialogue: 0,0:06:00.47,0:06:04.70,Default,,0000,0000,0000,,"Lepiej zjadać każde napotkane jedzenie".
Dialogue: 0,0:06:05.01,0:06:07.33,Default,,0000,0000,0000,,Tyle, że ludzie się zmienili,\N
Dialogue: 0,0:06:07.33,0:06:09.48,Default,,0000,0000,0000,,prześcignęli ewolucję.
Dialogue: 0,0:06:09.48,0:06:12.62,Default,,0000,0000,0000,,Hamburgera można kupić za dolara,
Dialogue: 0,0:06:12.86,0:06:19.29,Default,,0000,0000,0000,,więc przygotowanie do życia,\Nktóre otrzymaliśmy od matki,
Dialogue: 0,0:06:19.29,0:06:21.95,Default,,0000,0000,0000,,okazuje się nieodpowiednie.
Dialogue: 0,0:06:22.74,0:06:27.69,Default,,0000,0000,0000,,Miało chronić nas przed głodem,
Dialogue: 0,0:06:27.69,0:06:31.89,Default,,0000,0000,0000,,a powoduje otyłość,\Nproblemy sercowo-naczyniowe
Dialogue: 0,0:06:31.89,0:06:33.58,Default,,0000,0000,0000,,i choroby metaboliczne.
Dialogue: 0,0:06:33.80,0:06:37.38,Default,,0000,0000,0000,,Koncepcja wpływu doświadczenia na geny,
Dialogue: 0,0:06:37.38,0:06:39.60,Default,,0000,0000,0000,,zwłaszcza nabywanego\Nwe wczesnym dzieciństwie,
Dialogue: 0,0:06:39.60,0:06:44.83,Default,,0000,0000,0000,,może wyjaśnić kwestie zdrowotne.
Dialogue: 0,0:06:45.78,0:06:47.67,Default,,0000,0000,0000,,Czy tylko u szczurów?
Dialogue: 0,0:06:48.16,0:06:50.96,Default,,0000,0000,0000,,Nie da się tego sprawdzić na ludziach,
Dialogue: 0,0:06:51.18,0:06:55.04,Default,,0000,0000,0000,,bo narażanie dzieci \Nna szkodę jest nieetyczne.
Dialogue: 0,0:06:55.30,0:06:58.61,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli ubogie dziecko rozwinie pewną cechę,
Dialogue: 0,0:06:58.61,0:07:02.40,Default,,0000,0000,0000,,nie dowiemy się, czy to z powodu biedy,
Dialogue: 0,0:07:02.40,0:07:04.78,Default,,0000,0000,0000,,czy też złych genów.
Dialogue: 0,0:07:05.27,0:07:07.02,Default,,0000,0000,0000,,Genetycy będą was przekonywać,
Dialogue: 0,0:07:07.02,0:07:10.28,Default,,0000,0000,0000,,że biedni są biedni przez geny.
Dialogue: 0,0:07:10.51,0:07:14.49,Default,,0000,0000,0000,,Epigenetycy powiedzą wam,\Nże biedni żyją w złym
Dialogue: 0,0:07:14.49,0:07:16.51,Default,,0000,0000,0000,,lub zubożałym środowisku,
Dialogue: 0,0:07:16.51,0:07:19.83,Default,,0000,0000,0000,,które tworzy ten fenotyp.
Dialogue: 0,0:07:20.77,0:07:26.85,Default,,0000,0000,0000,,Zaczęliśmy badać naszych małpich kuzynów.
Dialogue: 0,0:07:27.24,0:07:32.06,Default,,0000,0000,0000,,Stephen Suomi, mój kolega, \Nhodował małpy na dwa sposoby.
Dialogue: 0,0:07:32.06,0:07:35.03,Default,,0000,0000,0000,,Część z nich została\Nlosowo oddzielona od matek
Dialogue: 0,0:07:35.03,0:07:40.61,Default,,0000,0000,0000,,i wychowana przez opiekunkę\Njak przez zastępczą matkę.
Dialogue: 0,0:07:40.61,0:07:43.33,Default,,0000,0000,0000,,Te małpy zamiast matki miały opiekunkę.
Dialogue: 0,0:07:43.33,0:07:48.07,Default,,0000,0000,0000,,Druga część została wychowana \Nprzez ich własne matki.
Dialogue: 0,0:07:48.07,0:07:52.52,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy dorosły, całkowicie się różniły.
Dialogue: 0,0:07:52.74,0:07:55.85,Default,,0000,0000,0000,,Małpy mające matkę\Nnie zwracały uwagi na alkohol
Dialogue: 0,0:07:55.85,0:07:57.49,Default,,0000,0000,0000,,ani nie były agresywne seksualnie.
Dialogue: 0,0:07:57.49,0:08:01.37,Default,,0000,0000,0000,,Małpy wychowane bez matki\Nbyły agresywne, zestresowane
Dialogue: 0,0:08:01.37,0:08:03.18,Default,,0000,0000,0000,,i uzależnione od alkoholu.
Dialogue: 0,0:08:03.69,0:08:08.37,Default,,0000,0000,0000,,Tuż po ich urodzeniu\Nprzyjrzeliśmy się ich DNA,
Dialogue: 0,0:08:08.37,0:08:11.94,Default,,0000,0000,0000,,żeby sprawdzić, czy to możliwe, \Nże matka znakuje swoje dziecko.
Dialogue: 0,0:08:11.94,0:08:17.12,Default,,0000,0000,0000,,Jest znacznik matki w DNA potomstwa.
Dialogue: 0,0:08:17.29,0:08:19.59,Default,,0000,0000,0000,,Na przykładzie 14-dniowych małp widzimy,
Dialogue: 0,0:08:19.59,0:08:23.52,Default,,0000,0000,0000,,jak prowadzone są nowoczesne\Nbadania epigenetyczne.
Dialogue: 0,0:08:23.52,0:08:28.37,Default,,0000,0000,0000,,Potrafimy znaleźć chemiczne znaczniki,\Nktóre nazywamy znacznikami metylacji,
Dialogue: 0,0:08:28.37,0:08:33.53,Default,,0000,0000,0000,,na pojedynczym nukleotydzie DNA\Ni zmapować tak cały genom.
Dialogue: 0,0:08:33.53,0:08:36.66,Default,,0000,0000,0000,,Możemy porównać małpy\Nmające i niemające matki.
Dialogue: 0,0:08:36.66,0:08:38.66,Default,,0000,0000,0000,,Oto wizualne przedstawienie.
Dialogue: 0,0:08:38.66,0:08:42.99,Default,,0000,0000,0000,,Na czerwono zaznaczono\Nbardziej zmetylowane geny,
Dialogue: 0,0:08:42.99,0:08:46.06,Default,,0000,0000,0000,,na zielono, mniej zmetylowane.
Dialogue: 0,0:08:46.06,0:08:48.61,Default,,0000,0000,0000,,Wiele genów ulega zmianie,
Dialogue: 0,0:08:48.61,0:08:51.34,Default,,0000,0000,0000,,bo brak matki ma wpływ
Dialogue: 0,0:08:51.34,0:08:52.77,Default,,0000,0000,0000,,na wszystko.
Dialogue: 0,0:08:52.77,0:08:56.37,Default,,0000,0000,0000,,Wysyła sygnały o tym,\Njak będzie wyglądał świat,
Dialogue: 0,0:08:56.37,0:08:58.15,Default,,0000,0000,0000,,kiedy młode dorośnie.
Dialogue: 0,0:08:58.15,0:09:03.30,Default,,0000,0000,0000,,Widać, jak bardzo odmienne \Nsą te dwie grupy małp.
Dialogue: 0,0:09:03.30,0:09:06.51,Default,,0000,0000,0000,,Jak wcześnie się to dzieje?
Dialogue: 0,0:09:06.74,0:09:08.83,Default,,0000,0000,0000,,Te małpy nie widziały matki,
Dialogue: 0,0:09:08.83,0:09:10.71,Default,,0000,0000,0000,,więc miały już doświadczenie społeczne.
Dialogue: 0,0:09:10.71,0:09:15.15,Default,,0000,0000,0000,,Czy można już w chwili narodzin\Nodczuć status społeczny?
Dialogue: 0,0:09:15.73,0:09:16.84,Default,,0000,0000,0000,,W tym eksperymencie
Dialogue: 0,0:09:16.84,0:09:22.12,Default,,0000,0000,0000,,zbadaliśmy łożyska małp \No różnej pozycji społecznej.
Dialogue: 0,0:09:22.31,0:09:27.72,Default,,0000,0000,0000,,Co ciekawe, u wszelkich istot żywych
Dialogue: 0,0:09:27.72,0:09:30.64,Default,,0000,0000,0000,,ma ona strukturę hierarchiczną.
Dialogue: 0,0:09:30.97,0:09:32.92,Default,,0000,0000,0000,,Małpa numer jeden to szef.
Dialogue: 0,0:09:33.30,0:09:35.26,Default,,0000,0000,0000,,Małpa numer cztery to szeregowy.
Dialogue: 0,0:09:35.50,0:09:39.60,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy wsadzimy cztery małpy do klatki,\Nzawsze znajdzie się szef
Dialogue: 0,0:09:39.60,0:09:41.23,Default,,0000,0000,0000,,i szeregowy.
Dialogue: 0,0:09:42.08,0:09:45.93,Default,,0000,0000,0000,,Co ciekawe, małpa numer jeden \Nbędzie o wiele zdrowsza
Dialogue: 0,0:09:45.93,0:09:49.12,Default,,0000,0000,0000,,niż małpa numer cztery.
Dialogue: 0,0:09:49.34,0:09:55.47,Default,,0000,0000,0000,,W klatce małpa numer jeden\Nbędzie jadła mniej
Dialogue: 0,0:09:55.84,0:09:58.16,Default,,0000,0000,0000,,niż małpa numer cztery.
Dialogue: 0,0:09:58.95,0:10:02.88,Default,,0000,0000,0000,,Na tym obrazie metylacji widać różnicę
Dialogue: 0,0:10:02.88,0:10:05.62,Default,,0000,0000,0000,,między zwierzętami o statusie społecznym
Dialogue: 0,0:10:05.62,0:10:08.93,Default,,0000,0000,0000,,wysokim i niskim.
Dialogue: 0,0:10:08.93,0:10:13.34,Default,,0000,0000,0000,,Rodzimy się już z informacją\No statusie społecznym.
Dialogue: 0,0:10:13.34,0:10:16.29,Default,,0000,0000,0000,,Ta informacja jest neutralna
Dialogue: 0,0:10:16.29,0:10:17.64,Default,,0000,0000,0000,,i przygotowuje nas do życia,
Dialogue: 0,0:10:17.64,0:10:22.09,Default,,0000,0000,0000,,bo trzeba zaprogramować swoją biologię
Dialogue: 0,0:10:22.09,0:10:25.37,Default,,0000,0000,0000,,w zależności od statusu.
Dialogue: 0,0:10:26.09,0:10:28.07,Default,,0000,0000,0000,,Jak można zbadać to u ludzi?
Dialogue: 0,0:10:28.61,0:10:31.88,Default,,0000,0000,0000,,Niedozwolone są eksperymenty,\Nnarażające ludzi na szkodę.
Dialogue: 0,0:10:31.88,0:10:36.66,Default,,0000,0000,0000,,Jednak Bóg eksperymentuje na nas,\Nco nazywa się klęskami żywiołowymi.
Dialogue: 0,0:10:36.97,0:10:42.32,Default,,0000,0000,0000,,Jedna z największych klęsk \Nw kanadyjskiej historii
Dialogue: 0,0:10:42.32,0:10:44.67,Default,,0000,0000,0000,,wydarzyła się w Quebecu, mojej prowincji.
Dialogue: 0,0:10:44.90,0:10:47.15,Default,,0000,0000,0000,,Burza lodowa w 1998 roku
Dialogue: 0,0:10:47.35,0:10:51.78,Default,,0000,0000,0000,,zniszczyła sieć energetyczną \Nw samym środku zimy,
Dialogue: 0,0:10:51.82,0:10:55.34,Default,,0000,0000,0000,,a temperatury spadały do -30 stopni.
Dialogue: 0,0:10:55.88,0:10:58.81,Default,,0000,0000,0000,,Wiele kobiet było w ciąży.
Dialogue: 0,0:10:59.14,0:11:05.19,Default,,0000,0000,0000,,Wraz z Suzanne King\Nobserwowaliśmy ich dzieci
Dialogue: 0,0:11:05.19,0:11:07.17,Default,,0000,0000,0000,,przez piętnaście lat.
Dialogue: 0,0:11:07.62,0:11:11.92,Default,,0000,0000,0000,,Badaliśmy wpływ wzrostu poziomu stresu,
Dialogue: 0,0:11:11.92,0:11:14.64,Default,,0000,0000,0000,,mając obiektywne kryteria.
Dialogue: 0,0:11:14.64,0:11:16.69,Default,,0000,0000,0000,,Jak długo nie było prądu,
Dialogue: 0,0:11:16.69,0:11:18.99,Default,,0000,0000,0000,,gdzie przebywano,
Dialogue: 0,0:11:18.99,0:11:24.23,Default,,0000,0000,0000,,w mieszkaniu teściowej\Nczy wiejskiej posiadłości?
Dialogue: 0,0:11:24.23,0:11:26.59,Default,,0000,0000,0000,,Sumując te informacje\Ni poziom stresu społecznego,
Dialogue: 0,0:11:26.59,0:11:31.30,Default,,0000,0000,0000,,można zastanowić się,\Njakie były te dzieci.
Dialogue: 0,0:11:31.30,0:11:35.93,Default,,0000,0000,0000,,Okazuje się, że wzrost stresu \Nsprzyja rozwojowi autyzmu,
Dialogue: 0,0:11:35.93,0:11:41.64,Default,,0000,0000,0000,,chorób metabolicznych \Ni autoimmunologicznych.
Dialogue: 0,0:11:41.92,0:11:44.14,Default,,0000,0000,0000,,Po określeniu poziomu metylacji widać,
Dialogue: 0,0:11:44.14,0:11:49.92,Default,,0000,0000,0000,,że zielone geny stają się czerwone,\Nkiedy poziom stresu wzrasta,
Dialogue: 0,0:11:49.92,0:11:53.34,Default,,0000,0000,0000,,a czerwone stają się zielone.
Dialogue: 0,0:11:53.34,0:11:58.30,Default,,0000,0000,0000,,Cały genom reaguje na stres.
Dialogue: 0,0:11:58.69,0:12:01.92,Default,,0000,0000,0000,,Skoro można zaprogramować geny
Dialogue: 0,0:12:01.92,0:12:06.25,Default,,0000,0000,0000,,i nie jesteśmy niewolnikami ich historii,
Dialogue: 0,0:12:06.25,0:12:09.26,Default,,0000,0000,0000,,to czy ten proces jest odwracalny?
Dialogue: 0,0:12:09.78,0:12:13.90,Default,,0000,0000,0000,,Epigenetyczne podłoże \Nmoże mieć zarówno rak,
Dialogue: 0,0:12:13.90,0:12:18.08,Default,,0000,0000,0000,,jak i choroby metaboliczne i psychiczne.
Dialogue: 0,0:12:18.33,0:12:21.28,Default,,0000,0000,0000,,Przeanalizujmy uzależnienie od kokainy.
Dialogue: 0,0:12:21.85,0:12:24.84,Default,,0000,0000,0000,,To straszny nałóg,
Dialogue: 0,0:12:24.84,0:12:28.86,Default,,0000,0000,0000,,który może prowadzić do śmierci.
Dialogue: 0,0:12:29.85,0:12:35.08,Default,,0000,0000,0000,,Czy jeśli przeprogramujemy\Nuzależniony mózg,
Dialogue: 0,0:12:35.08,0:12:40.39,Default,,0000,0000,0000,,zwierzę przestanie być uzależnione?
Dialogue: 0,0:12:40.61,0:12:46.94,Default,,0000,0000,0000,,Znając schemat uzależnienia,\Nzrekonstruujemy ten proces u ludzi.
Dialogue: 0,0:12:46.94,0:12:51.58,Default,,0000,0000,0000,,Chodzicie do szkoły średniej\Ni ktoś proponuje wam kokainę.
Dialogue: 0,0:12:51.58,0:12:53.67,Default,,0000,0000,0000,,Bierzecie i nic złego się nie dzieje.
Dialogue: 0,0:12:53.67,0:12:57.80,Default,,0000,0000,0000,,Po kilku miesiącach\Ncoś przypomina wam ten pierwszy raz,
Dialogue: 0,0:12:57.80,0:13:00.69,Default,,0000,0000,0000,,diler dostarcza kokainę\Ni uzależniacie się.
Dialogue: 0,0:13:00.69,0:13:02.55,Default,,0000,0000,0000,,Zmienia się wasze życie.
Dialogue: 0,0:13:02.55,0:13:03.99,Default,,0000,0000,0000,,Ze szczurami jest tak samo.
Dialogue: 0,0:13:03.99,0:13:08.64,Default,,0000,0000,0000,,Mój kolega Gal Yadid\Nprzyzwyczaja je do kokainy,
Dialogue: 0,0:13:08.64,0:13:11.85,Default,,0000,0000,0000,,a potem na miesiąc \Nwstrzymuje jej podawanie,
Dialogue: 0,0:13:11.85,0:13:15.36,Default,,0000,0000,0000,,po czym przypomina im okoliczności,\Nw których spróbowały jej pierwszy raz,
Dialogue: 0,0:13:15.36,0:13:18.41,Default,,0000,0000,0000,,za pomocą sygnału i kolorów klatki, \N
Dialogue: 0,0:13:18.41,0:13:20.07,Default,,0000,0000,0000,,i szczury szaleją.
Dialogue: 0,0:13:20.07,0:13:23.77,Default,,0000,0000,0000,,Żeby dostać się do kokainy,\Nnaciskają dźwignię, aż padną.
Dialogue: 0,0:13:24.31,0:13:28.79,Default,,0000,0000,0000,,Po raz pierwszy odkryliśmy\Npewną różnicę u zwierząt.
Dialogue: 0,0:13:28.79,0:13:31.41,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy brakuje kokainy\Ni nic się nie dzieje,
Dialogue: 0,0:13:31.41,0:13:34.98,Default,,0000,0000,0000,,epigenom ulega przekształceniom,
Dialogue: 0,0:13:34.98,0:13:38.10,Default,,0000,0000,0000,,a geny zostają inaczej oznakowane.
Dialogue: 0,0:13:38.10,0:13:39.61,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy pojawi się sygnał,
Dialogue: 0,0:13:39.61,0:13:44.88,Default,,0000,0000,0000,,ich genom wytworzy fenotyp \Nosobnika uzależnionego.
Dialogue: 0,0:13:44.88,0:13:51.66,Default,,0000,0000,0000,,Podaliśmy szczurom leki,\Nktóre bądź wzmagały metylację DNA,
Dialogue: 0,0:13:51.66,0:13:53.68,Default,,0000,0000,0000,,czyli obserwowany znacznik epigenetyczny,
Dialogue: 0,0:13:53.68,0:13:57.37,Default,,0000,0000,0000,,bądź ją obniżały.
Dialogue: 0,0:13:57.37,0:14:00.65,Default,,0000,0000,0000,,Jak się okazało, \N
Dialogue: 0,0:14:00.65,0:14:05.02,Default,,0000,0000,0000,,wzrost metylacji znacząco nasilał \Npragnienie spożycia kokainy,
Dialogue: 0,0:14:05.02,0:14:10.63,Default,,0000,0000,0000,,jednak przy jej obniżeniu nałóg znikał.
Dialogue: 0,0:14:10.63,0:14:12.28,Default,,0000,0000,0000,,Tak przeprogramowaliśmy szczury.
Dialogue: 0,0:14:12.28,0:14:16.92,Default,,0000,0000,0000,,Między zwykłym a epigenetycznym lekiem\Nzasadnicza różnica jest taka,
Dialogue: 0,0:14:16.92,0:14:19.06,Default,,0000,0000,0000,,że leki epigenetyczne
Dialogue: 0,0:14:19.06,0:14:23.44,Default,,0000,0000,0000,,w zasadzie wymazują \Nposiadane doświadczenie,
Dialogue: 0,0:14:23.44,0:14:25.45,Default,,0000,0000,0000,,a po ich odstawieniu choroba nie powróci,
Dialogue: 0,0:14:25.45,0:14:28.43,Default,,0000,0000,0000,,chyba że powtórzy się\Npierwotne doświadczenie.
Dialogue: 0,0:14:28.43,0:14:30.10,Default,,0000,0000,0000,,Tak wygląda przeprogramowanie.
Dialogue: 0,0:14:30.10,0:14:34.25,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy zbadaliśmy zwierzęta\Npo 30, 60 dniach,
Dialogue: 0,0:14:34.25,0:14:37.32,Default,,0000,0000,0000,,które w warunkach ludzkich \Nrównałyby się latom,
Dialogue: 0,0:14:37.32,0:14:43.10,Default,,0000,0000,0000,,szczury wciąż były wolne od nałogu\Nw skutek epigenetycznej terapii.
Dialogue: 0,0:14:44.69,0:14:51.15,Default,,0000,0000,0000,,Dowiedzieliśmy się o DNA, \Nże nie jest zwykłą sekwencją liter
Dialogue: 0,0:14:51.15,0:14:52.90,Default,,0000,0000,0000,,ani scenariuszem.
Dialogue: 0,0:14:53.34,0:14:56.10,Default,,0000,0000,0000,,DNA to dynamiczny film.
Dialogue: 0,0:14:56.56,0:15:01.52,Default,,0000,0000,0000,,Doświadczenia są stale wpisywane \Nw ten interaktywny film.
Dialogue: 0,0:15:01.52,0:15:06.66,Default,,0000,0000,0000,,To jak oglądanie filmu o waszym DNA,\Nczyli życiu, trzymając pilota w ręku.
Dialogue: 0,0:15:06.88,0:15:10.64,Default,,0000,0000,0000,,Możecie usuwać i dodawać aktorów.
Dialogue: 0,0:15:11.38,0:15:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Pomimo deterministycznej natury genów
Dialogue: 0,0:15:17.00,0:15:20.16,Default,,0000,0000,0000,,mamy kontrolę nad tym, \Njak wyglądają nasze geny.
Dialogue: 0,0:15:20.79,0:15:23.98,Default,,0000,0000,0000,,Jest to niezwykle optymistyczna wiadomość.
Dialogue: 0,0:15:23.98,0:15:27.53,Default,,0000,0000,0000,,Pojawia się możliwość spojrzenia\Nna niektóre śmiertelne choroby,
Dialogue: 0,0:15:27.53,0:15:33.39,Default,,0000,0000,0000,,takie jak nowotwór czy choroby psychiczne,
Dialogue: 0,0:15:33.39,0:15:35.98,Default,,0000,0000,0000,,jak na błędną adaptację,
Dialogue: 0,0:15:35.98,0:15:40.27,Default,,0000,0000,0000,,którą można odwrócić \Ndzięki epigenetycznej interwencji,
Dialogue: 0,0:15:40.27,0:15:45.71,Default,,0000,0000,0000,,usuwając z filmu aktora\Ni tworząc nową narrację.
Dialogue: 0,0:15:46.32,0:15:49.49,Default,,0000,0000,0000,,Podsumowując,
Dialogue: 0,0:15:49.49,0:15:56.08,Default,,0000,0000,0000,,DNA to połączenie dwóch warstw informacji.
Dialogue: 0,0:15:56.35,0:16:00.07,Default,,0000,0000,0000,,Jedna jest stara
Dialogue: 0,0:16:00.07,0:16:03.06,Default,,0000,0000,0000,,i ewoluowała przez miliony lat.
Dialogue: 0,0:16:03.53,0:16:07.16,Default,,0000,0000,0000,,Jest stała i trudno ją zmienić.
Dialogue: 0,0:16:07.69,0:16:11.56,Default,,0000,0000,0000,,Druga warstwa informacji\Njest epigenetyczna,
Dialogue: 0,0:16:11.56,0:16:14.68,Default,,0000,0000,0000,,otwarta i dynamiczna
Dialogue: 0,0:16:15.40,0:16:19.21,Default,,0000,0000,0000,,i tworzy interaktywną narrację.
Dialogue: 0,0:16:19.87,0:16:24.61,Default,,0000,0000,0000,,Mimo że geny mają na nas znaczący wpływ,
Dialogue: 0,0:16:25.14,0:16:27.90,Default,,0000,0000,0000,,istnieje pewien stopień wolności,
Dialogue: 0,0:16:28.17,0:16:32.39,Default,,0000,0000,0000,,dzięki której możemy wziąć\Nodpowiedzialność za swoje życie.
Dialogue: 0,0:16:32.39,0:16:33.86,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.
Dialogue: 0,0:16:33.86,0:16:35.71,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)