WEBVTT 00:00:07.024 --> 00:00:14.662 Późną nocą 1871 roku grupa jeźdźców zaatakowała obóz śpiącej armii. 00:00:14.662 --> 00:00:17.402 Wywołując panikę, 00:00:17.402 --> 00:00:21.232 jeźdźcy ukradli około 70 koni i zniknęli. NOTE Paragraph 00:00:21.232 --> 00:00:24.542 Na czele grupy stał młody wódz Quanah Parker. 00:00:24.542 --> 00:00:28.052 Był to jeden z ostatnich z długiej serii najazdów 00:00:28.052 --> 00:00:31.176 na granicy Teksasu w ramach konfliktu między rdzenną ludnością, 00:00:31.176 --> 00:00:34.346 plemieniem Numunu, czyli Komanczów, 00:00:34.346 --> 00:00:38.251 a siłami zbrojnymi Stanów Zjednoczonych mającymi ukraść ziemię Komanczom 00:00:38.251 --> 00:00:40.431 i przekazać białym osadnikom. 00:00:40.431 --> 00:00:42.841 Spór trwał od dekad, 00:00:42.841 --> 00:00:46.601 kiedy na czele armii stanął pułkownik USA Ranald MacKenzie. 00:00:46.601 --> 00:00:49.641 Śledził Quanaha całe lato i zimę. 00:00:49.641 --> 00:00:52.561 Quanah również go obserwował 00:00:52.561 --> 00:00:55.361 i za każdym razem, kiedy pułkownik zbliżał się do celu, 00:00:55.361 --> 00:00:59.482 plemię znikało bez śladu na rozległych równinach. NOTE Paragraph 00:00:59.482 --> 00:01:03.867 Komancze żyli na tych terenach od 200 lat, 00:01:03.867 --> 00:01:08.314 polując na bawoły i przenosząc wioski z jednego miejsca w drugie. 00:01:08.314 --> 00:01:11.844 Tłumili ataki Hiszpanów i Meksykanów od południa, 00:01:11.844 --> 00:01:15.284 próby zasiedlenia ziemi przez USA od wschodu 00:01:15.284 --> 00:01:19.461 i próby przejęcia władzy przez inne rdzenne plemiona. 00:01:19.461 --> 00:01:23.830 Imperium Komanczów nie miało scentralizowanej władzy. 00:01:23.830 --> 00:01:28.280 Składało się z wielu grup i każda miała swojego wodza. 00:01:28.280 --> 00:01:32.635 Łączyła ich sprawność w jeździectwie. 00:01:32.635 --> 00:01:36.635 Wszyscy ludzie doskonale jeździli konno. 00:01:36.635 --> 00:01:38.615 W walce na koniu 00:01:38.615 --> 00:01:43.368 nie mogły im sprostać ani inne rdzenne plemiona, ani kolonizatorzy, 00:01:43.368 --> 00:01:48.271 co pozwalało im kontrolować ogromne obszary przy małej ilości ludzi. 00:01:48.271 --> 00:01:50.951 W szczytowym okresie plemię liczyło około 40 000 członków 00:01:50.951 --> 00:01:53.381 i tylko od 4000 do 5000 w czasach, 00:01:53.381 --> 00:01:57.291 kiedy Quanah Parker i Ranald Mackenzie stanęli ze sobą twarzą w twarz. NOTE Paragraph 00:01:57.291 --> 00:02:02.953 Urodzony w 1848 roku Quanah był najstarszym synem Pety Nocony, 00:02:02.953 --> 00:02:06.224 wodza grupy Nokonów, i Cynthii Ann Parker, 00:02:06.224 --> 00:02:10.713 białej osadniczki, uprowadzonej i zasymilowanej z Komanczami, 00:02:10.713 --> 00:02:13.103 która przyjęła imię Naduah. 00:02:13.103 --> 00:02:15.173 Kiedy Quanah był dzieckiem, 00:02:15.173 --> 00:02:20.412 armia Stanów Zjednoczonych zaatakowała wioskę, porywając jego matkę i siostrę. 00:02:20.412 --> 00:02:24.826 Quanah i jego młodszy brat schronili się u innej grupy Komanczów 00:02:24.826 --> 00:02:26.456 o nazwie Quahada. NOTE Paragraph 00:02:26.456 --> 00:02:31.885 W kolejnych latach Quanah wykazał się jako wojownik i przywódca. 00:02:31.885 --> 00:02:36.529 Kiedy skończył 20 lat, uciekł z młodą kobietą Weakeah, 00:02:36.529 --> 00:02:40.590 rozwścieczając jej wpływowego ojca i kilku innych przywódców. 00:02:40.590 --> 00:02:42.820 Podczas trwającej rok ucieczki 00:02:42.820 --> 00:02:47.768 zebrali wystarczającą liczbę zwolenników do ogłoszenia Quanaha wodzem, 00:02:47.768 --> 00:02:50.358 czyli paraibo, w wyjątkowo młodym wieku. 00:02:50.358 --> 00:02:55.060 Pod jego przywództwem grupa Quahada skutecznie wymykała się wrogiej armii, 00:02:55.060 --> 00:02:57.050 prowadząc normalne życie. 00:02:57.050 --> 00:03:00.427 Ale na początku lat 70. XIX wieku na Wschodnim Wybrzeżu wzrósł popyt 00:03:00.427 --> 00:03:07.196 na skórę bawoła i w ciągu kilku lat myśliwi zabili ich tysiące. 00:03:07.196 --> 00:03:10.576 W tym czasie siły amerykańskie przeprowadziły atak z zaskoczenia, 00:03:10.576 --> 00:03:16.092 zabijając około 1400 koni należących do grupy Quahada i kradnąc resztę. 00:03:16.092 --> 00:03:21.412 Chociaż przysiągł, że nigdy się nie podda, Quanah wiedział, że bez żubrów i koni 00:03:21.412 --> 00:03:24.812 plemię Komanczów czeka zimą głód. 00:03:24.812 --> 00:03:29.115 W 1875 roku Quanah z grupą Quahada 00:03:29.115 --> 00:03:33.382 przenieśli się do rezerwatu Fort Sill w Oklahomie. NOTE Paragraph 00:03:33.382 --> 00:03:36.782 Trudno im było przestawić się z myśliwych i zbieraczy 00:03:36.782 --> 00:03:40.102 na rolniczy tryb życia w rezerwacie. 00:03:40.102 --> 00:03:43.372 Amerykański rząd obiecał ich zaopatrywać, 00:03:43.372 --> 00:03:46.982 ale zapewnione żywność i zaopatrzenie nie wystarczały. 00:03:46.982 --> 00:03:51.102 Pozycja polityczna Quanaha niespodziewanie osłabła. 00:03:51.102 --> 00:03:53.782 Nie miał takiego bogactwa ani władzy jak inni, 00:03:53.782 --> 00:03:56.132 którzy żyli w rezerwacie dłużej. 00:03:56.132 --> 00:03:58.782 Dostrzegł jednak swoją szansę. 00:03:58.782 --> 00:04:01.662 Na terenie rezerwatu znajdowały się łąki 00:04:01.662 --> 00:04:07.015 niewykorzystywane przez Komanczów, a idealne do wypasu stada. 00:04:07.015 --> 00:04:11.015 Zawarł dochodowy układ dzierżawy z hodowcami bydła. 00:04:11.015 --> 00:04:12.615 Na początku po cichu. 00:04:12.615 --> 00:04:16.605 Ostatecznie wynegocjował z rządem USA prawa dzierżawy, 00:04:16.605 --> 00:04:21.786 co zapewniło Komanczom z rezerwatu stałe źródło dochodów. NOTE Paragraph 00:04:21.786 --> 00:04:24.366 Ze wzrostem statusu Quanah w rezerwacie 00:04:24.366 --> 00:04:27.336 zyskał uznanie wśród urzędników państwowych. 00:04:27.336 --> 00:04:29.492 Dzięki temu otrzymał lepsze racje żywnościowe, 00:04:29.492 --> 00:04:32.312 wywalczył budowę szkół i domów 00:04:32.312 --> 00:04:36.366 i został jednym z trzech sędziów plemiennych w sądzie rezerwatu. 00:04:36.366 --> 00:04:38.956 Zmęczony rozmowami z wieloma przywódcami 00:04:38.956 --> 00:04:43.084 rząd USA chciał wyznaczyć jednego wodza wszystkich Komanczów. 00:04:43.084 --> 00:04:47.224 Stanowisko to nie istniało poza rezerwatem. 00:04:47.224 --> 00:04:51.224 Wielu Komanczów poparło Quanaha, 00:04:51.224 --> 00:04:53.484 a kilku starszych wodzów wsparło go, 00:04:53.484 --> 00:04:56.264 żeby poprowadził ich przeciw siłom zbrojnym USA. 00:04:56.264 --> 00:04:59.418 Nawet były wróg Quanaha, Ranald MacKenzie, 00:04:59.418 --> 00:05:01.928 poparł jego kandydaturę. NOTE Paragraph 00:05:01.928 --> 00:05:06.359 Quanah grał w hollywoodzkich filmach, przyjaźnił się z politykami z USA 00:05:06.359 --> 00:05:09.389 i wziął udział w paradzie inauguracyjnej Theodore'a Roosevelta. 00:05:09.389 --> 00:05:11.749 Nigdy jednak nie ściął długich warkoczy, 00:05:11.749 --> 00:05:15.779 popierał Amerykański Kościół Tubylczy i użycie odurzającego pejotlu. 00:05:15.779 --> 00:05:20.523 Przyjmując nazwisko matki, stał się Quanahem Parkerem. 00:05:20.523 --> 00:05:23.803 Próbował odnaleźć matkę i siostrę, 00:05:23.803 --> 00:05:28.778 ale odkrył, że obie zmarły krótko po uprowadzeniu. NOTE Paragraph 00:05:28.778 --> 00:05:34.027 Quanah ciągle dostosowywał się do różnych światów, ról 00:05:34.027 --> 00:05:37.387 i okoliczności, co dla wielu byłoby nie do pokonania. 00:05:37.387 --> 00:05:40.857 Chociaż go krytykowano, po jego śmierci 00:05:40.857 --> 00:05:43.437 Komancze zaczęli stosować nazwę "przewodniczący" 00:05:43.437 --> 00:05:46.687 do określenia najwyższego urzędnika w plemieniu, 00:05:46.687 --> 00:05:50.187 uznając go za ostatniego wodza Komanczów 00:05:50.187 --> 00:05:53.887 i kulturowy wzór przetrwania i adaptacji. 00:05:53.887 --> 00:05:58.158 W tym duchu spogląda w przyszłość dzisiejszy naród Komanczów, 00:05:58.158 --> 00:06:02.498 liczący ponad 16 000 oficjalnych obywateli i niezliczoną liczbę potomków.