1
00:00:07,024 --> 00:00:14,662
Późną nocą 1871 roku grupa jeźdźców 
zaatakowała obóz śpiącej armii.

2
00:00:14,662 --> 00:00:17,402
Wywołując panikę,

3
00:00:17,402 --> 00:00:21,232
jeźdźcy ukradli około 70 koni i zniknęli.

4
00:00:21,232 --> 00:00:24,542
Na czele grupy stał
młody wódz Quanah Parker.

5
00:00:24,542 --> 00:00:28,052
Był to jeden z ostatnich
z długiej serii najazdów

6
00:00:28,052 --> 00:00:31,176
na granicy Teksasu w ramach
konfliktu między rdzenną ludnością,

7
00:00:31,176 --> 00:00:34,346
plemieniem Numunu, czyli Komanczów,

8
00:00:34,346 --> 00:00:38,251
a siłami zbrojnymi Stanów Zjednoczonych
mającymi ukraść ziemię Komanczom

9
00:00:38,251 --> 00:00:40,431
i przekazać białym osadnikom.

10
00:00:40,431 --> 00:00:42,841
Spór trwał od dekad,

11
00:00:42,841 --> 00:00:46,601
kiedy na czele armii stanął
pułkownik USA Ranald MacKenzie.

12
00:00:46,601 --> 00:00:49,641
Śledził Quanaha całe lato i zimę.

13
00:00:49,641 --> 00:00:52,561
Quanah również go obserwował

14
00:00:52,561 --> 00:00:55,361
i za każdym razem,
kiedy pułkownik zbliżał się do celu,

15
00:00:55,361 --> 00:00:59,482
plemię znikało bez śladu
na rozległych równinach.

16
00:00:59,482 --> 00:01:03,867
Komancze żyli na tych terenach od 200 lat,

17
00:01:03,867 --> 00:01:08,314
polując na bawoły i przenosząc
wioski z jednego miejsca w drugie.

18
00:01:08,314 --> 00:01:11,844
Tłumili ataki Hiszpanów
i Meksykanów od południa,

19
00:01:11,844 --> 00:01:15,284
próby zasiedlenia ziemi
przez USA od wschodu

20
00:01:15,284 --> 00:01:19,461
i próby przejęcia władzy
przez inne rdzenne plemiona.

21
00:01:19,461 --> 00:01:23,830
Imperium Komanczów nie miało
scentralizowanej władzy.

22
00:01:23,830 --> 00:01:28,280
Składało się z wielu grup
i każda miała swojego wodza.

23
00:01:28,280 --> 00:01:32,635
Łączyła ich sprawność w jeździectwie.

24
00:01:32,635 --> 00:01:36,635
Wszyscy ludzie doskonale jeździli konno.

25
00:01:36,635 --> 00:01:38,615
W walce na koniu

26
00:01:38,615 --> 00:01:43,368
nie mogły im sprostać ani inne
rdzenne plemiona, ani kolonizatorzy,

27
00:01:43,368 --> 00:01:48,271
co pozwalało im kontrolować
ogromne obszary przy małej ilości ludzi.

28
00:01:48,271 --> 00:01:50,951
W szczytowym okresie plemię
liczyło około 40 000 członków

29
00:01:50,951 --> 00:01:53,381
i tylko od 4000 do 5000 w czasach,

30
00:01:53,381 --> 00:01:57,291
kiedy Quanah Parker i Ranald Mackenzie
stanęli ze sobą twarzą w twarz.

31
00:01:57,291 --> 00:02:02,953
Urodzony w 1848 roku Quanah
był najstarszym synem Pety Nocony,

32
00:02:02,953 --> 00:02:06,224
wodza grupy Nokonów, i Cynthii Ann Parker,

33
00:02:06,224 --> 00:02:10,713
białej osadniczki, uprowadzonej
i zasymilowanej z Komanczami,

34
00:02:10,713 --> 00:02:13,103
która przyjęła imię Naduah.

35
00:02:13,103 --> 00:02:15,173
Kiedy Quanah był dzieckiem,

36
00:02:15,173 --> 00:02:20,412
armia Stanów Zjednoczonych zaatakowała
wioskę, porywając jego matkę i siostrę.

37
00:02:20,412 --> 00:02:24,826
Quanah i jego młodszy brat
schronili się u innej grupy Komanczów

38
00:02:24,826 --> 00:02:26,456
o nazwie Quahada.

39
00:02:26,456 --> 00:02:31,885
W kolejnych latach Quanah
wykazał się jako wojownik i przywódca.

40
00:02:31,885 --> 00:02:36,529
Kiedy skończył 20 lat, uciekł
z młodą kobietą Weakeah,

41
00:02:36,529 --> 00:02:40,590
rozwścieczając jej wpływowego ojca
i kilku innych przywódców.

42
00:02:40,590 --> 00:02:42,820
Podczas trwającej rok ucieczki

43
00:02:42,820 --> 00:02:47,768
zebrali wystarczającą liczbę zwolenników
do ogłoszenia Quanaha wodzem,

44
00:02:47,768 --> 00:02:50,358
czyli paraibo, w wyjątkowo młodym wieku.

45
00:02:50,358 --> 00:02:55,060
Pod jego przywództwem grupa Quahada
skutecznie wymykała się wrogiej armii,

46
00:02:55,060 --> 00:02:57,050
prowadząc normalne życie.

47
00:02:57,050 --> 00:03:00,427
Ale na początku lat 70. XIX wieku
na Wschodnim Wybrzeżu wzrósł popyt

48
00:03:00,427 --> 00:03:07,196
na skórę bawoła i w ciągu
kilku lat myśliwi zabili ich tysiące.

49
00:03:07,196 --> 00:03:10,576
W tym czasie siły amerykańskie
przeprowadziły atak z zaskoczenia,

50
00:03:10,576 --> 00:03:16,092
zabijając około 1400 koni należących
do grupy Quahada i kradnąc resztę.

51
00:03:16,092 --> 00:03:21,412
Chociaż przysiągł, że nigdy się nie podda,
Quanah wiedział, że bez żubrów i koni

52
00:03:21,412 --> 00:03:24,812
plemię Komanczów czeka zimą głód.

53
00:03:24,812 --> 00:03:29,115
W 1875 roku Quanah z grupą Quahada

54
00:03:29,115 --> 00:03:33,382
przenieśli się do rezerwatu
Fort Sill w Oklahomie.

55
00:03:33,382 --> 00:03:36,782
Trudno im było przestawić się
z myśliwych i zbieraczy

56
00:03:36,782 --> 00:03:40,102
na rolniczy tryb życia w rezerwacie.

57
00:03:40,102 --> 00:03:43,372
Amerykański rząd obiecał ich zaopatrywać,

58
00:03:43,372 --> 00:03:46,982
ale zapewnione żywność
i zaopatrzenie nie wystarczały.

59
00:03:46,982 --> 00:03:51,102
Pozycja polityczna Quanaha
niespodziewanie osłabła.

60
00:03:51,102 --> 00:03:53,782
Nie miał takiego bogactwa
ani władzy jak inni,

61
00:03:53,782 --> 00:03:56,132
którzy żyli w rezerwacie dłużej.

62
00:03:56,132 --> 00:03:58,782
Dostrzegł jednak swoją szansę.

63
00:03:58,782 --> 00:04:01,662
Na terenie rezerwatu znajdowały się łąki

64
00:04:01,662 --> 00:04:07,015
niewykorzystywane przez Komanczów,
a idealne do wypasu stada.

65
00:04:07,015 --> 00:04:11,015
Zawarł dochodowy układ
dzierżawy z hodowcami bydła.

66
00:04:11,015 --> 00:04:12,615
Na początku po cichu.

67
00:04:12,615 --> 00:04:16,605
Ostatecznie wynegocjował
z rządem USA prawa dzierżawy,

68
00:04:16,605 --> 00:04:21,786
co zapewniło Komanczom
z rezerwatu stałe źródło dochodów.

69
00:04:21,786 --> 00:04:24,366
Ze wzrostem statusu Quanah w rezerwacie

70
00:04:24,366 --> 00:04:27,336
zyskał uznanie wśród
urzędników państwowych.

71
00:04:27,336 --> 00:04:29,492
Dzięki temu otrzymał
lepsze racje żywnościowe,

72
00:04:29,492 --> 00:04:32,312
wywalczył budowę szkół i domów

73
00:04:32,312 --> 00:04:36,366
i został jednym z trzech sędziów
plemiennych w sądzie rezerwatu.

74
00:04:36,366 --> 00:04:38,956
Zmęczony rozmowami z wieloma przywódcami

75
00:04:38,956 --> 00:04:43,084
rząd USA chciał wyznaczyć
jednego wodza wszystkich Komanczów.

76
00:04:43,084 --> 00:04:47,224
Stanowisko to nie istniało
poza rezerwatem.

77
00:04:47,224 --> 00:04:51,224
Wielu Komanczów poparło Quanaha,

78
00:04:51,224 --> 00:04:53,484
a kilku starszych wodzów wsparło go,

79
00:04:53,484 --> 00:04:56,264
żeby poprowadził ich
przeciw siłom zbrojnym USA.

80
00:04:56,264 --> 00:04:59,418
Nawet były wróg Quanaha, Ranald MacKenzie,

81
00:04:59,418 --> 00:05:01,928
poparł jego kandydaturę.

82
00:05:01,928 --> 00:05:06,359
Quanah grał w hollywoodzkich filmach,
przyjaźnił się z politykami z USA

83
00:05:06,359 --> 00:05:09,389
i wziął udział w paradzie
inauguracyjnej Theodore'a Roosevelta.

84
00:05:09,389 --> 00:05:11,749
Nigdy jednak nie ściął długich warkoczy,

85
00:05:11,749 --> 00:05:15,779
popierał Amerykański Kościół
Tubylczy i użycie odurzającego pejotlu.

86
00:05:15,779 --> 00:05:20,523
Przyjmując nazwisko matki,
stał się Quanahem Parkerem.

87
00:05:20,523 --> 00:05:23,803
Próbował odnaleźć matkę i siostrę,

88
00:05:23,803 --> 00:05:28,778
ale odkrył, że obie zmarły
krótko po uprowadzeniu.

89
00:05:28,778 --> 00:05:34,027
Quanah ciągle dostosowywał się
do różnych światów, ról

90
00:05:34,027 --> 00:05:37,387
i okoliczności, co dla wielu
byłoby nie do pokonania.

91
00:05:37,387 --> 00:05:40,857
Chociaż go krytykowano, po jego śmierci

92
00:05:40,857 --> 00:05:43,437
Komancze zaczęli stosować
nazwę "przewodniczący"

93
00:05:43,437 --> 00:05:46,687
do określenia najwyższego
urzędnika w plemieniu,

94
00:05:46,687 --> 00:05:50,187
uznając go za ostatniego
wodza Komanczów

95
00:05:50,187 --> 00:05:53,887
i kulturowy wzór przetrwania i adaptacji.

96
00:05:53,887 --> 00:05:58,158
W tym duchu spogląda w przyszłość
dzisiejszy naród Komanczów,

97
00:05:58,158 --> 00:06:02,498
liczący ponad 16 000 oficjalnych obywateli
i niezliczoną liczbę potomków.