1
00:00:07,024 --> 00:00:14,662
Kasno noću 1871. god. grupa jahača
se spustila u uspavani vojni logor.

2
00:00:14,662 --> 00:00:17,402
Za par minuta su unijeli paniku u logor,

3
00:00:17,402 --> 00:00:20,768
ukrali oko 70 konja i nestali.

4
00:00:21,232 --> 00:00:24,542
Pod vođstvom mladog poglavice
po imenu Quanah Parker,

5
00:00:24,542 --> 00:00:28,052
napad je bio posljednji
u dugom nizu razmirica

6
00:00:28,052 --> 00:00:31,176
duž teksaške granice
između autohtonog naroda,

7
00:00:31,176 --> 00:00:34,346
poznatog po imenu Numunu ili Komanči,

8
00:00:34,346 --> 00:00:38,251
i snaga Sjedinjenih Država poslanih
da kradu zemlju Komanča

9
00:00:38,251 --> 00:00:40,431
za bijele doseljenike.

10
00:00:40,431 --> 00:00:42,841
Mada je konflikt bio star decenijama,

11
00:00:42,841 --> 00:00:46,601
američki pukovnik Ranald MacKenzie
je vodio ovaj zadnji napad.

12
00:00:46,601 --> 00:00:49,641
Od ljeta do zime je pratio Qaunah.

13
00:00:49,641 --> 00:00:52,561
Ali, Quanah je isto tako pratio njega

14
00:00:52,561 --> 00:00:55,361
i svaki put kad bi se pukovnik
približio svojim metama,

15
00:00:55,361 --> 00:00:59,482
one bi bez traga nestajale
u nepreglednim ravnicama.

16
00:00:59,482 --> 00:01:03,867
Komanči su imali kontrolu nad
ovom teritorijom već skoro 200 godina,

17
00:01:03,867 --> 00:01:08,314
lovili su bizone i čitava sela
selili po ravnicama.

18
00:01:08,314 --> 00:01:11,844
Spriječili su napade Španaca
i Meksikanaca s juga,

19
00:01:11,844 --> 00:01:15,284
pokušaje Amerikanaca
da nasele zemlju sa istoka

20
00:01:15,284 --> 00:01:19,461
i brojne pokušaje drugih
autohtonih naroda da preuzmu moć.

21
00:01:19,461 --> 00:01:23,830
Carstvo Komanča nije bila jedna
ujedinjena grupa pod centralnom kontrolom,

22
00:01:23,830 --> 00:01:28,280
nego su to bile brojne bande
od kojih je svaka imala svog vođu.

23
00:01:28,280 --> 00:01:32,635
Zajedničko svim ovim bandama
je njihovo umijeće u jahanju -

24
00:01:32,635 --> 00:01:36,635
svaki muškarac, žena i dijete
su bili vješti u sedlu.

25
00:01:36,635 --> 00:01:38,615
Njihove borbene vještine u sedlu

26
00:01:38,615 --> 00:01:43,365
su daleko nadmašivale umijeća drugih,
kako autohtonih naroda tako i kolonista,

27
00:01:43,365 --> 00:01:48,271
tako da su kontrolisali ogromno područje
sa relativno malo ljudi -

28
00:01:48,271 --> 00:01:50,951
vjerovatno najviše oko 40 000

29
00:01:50,951 --> 00:01:53,381
i samo oko 4-5 000 do momenta

30
00:01:53,381 --> 00:01:57,291
kada su se Quanah Parker
i Ranald Mackenzie suočili.

31
00:01:57,291 --> 00:02:02,951
Quanah je rođen oko 1848. god.
i bio je najstarije dijete Pete Nocone,

32
00:02:02,951 --> 00:02:06,223
vođe bande Nokoni, i Cynthie Ann Parker,

33
00:02:06,223 --> 00:02:10,713
kidnapovane bijele doseljenice
koja se saživjela sa Komančima

34
00:02:10,713 --> 00:02:13,103
i dobila ime Naduah.

35
00:02:13,103 --> 00:02:15,173
Kada je Quanah imao 11-12 godina,

36
00:02:15,173 --> 00:02:20,412
američka vojska je iz zasjede napala
njegovo selo i otela mu majku i sestru.

37
00:02:20,412 --> 00:02:24,826
Quanah i njegov mlađi brat su potražili
utočište u drugoj bandi Komača,

38
00:02:24,826 --> 00:02:26,456
Quahadi.

39
00:02:26,456 --> 00:02:31,635
U narednim godinama Quanah
se dokazao kao ratnik i vođa.

40
00:02:31,635 --> 00:02:36,529
Kad je imao nešto više od 20 godina
on i djevojka po imenu Weakeah su pobjegli

41
00:02:36,529 --> 00:02:40,590
i time razljutili njenog moćnog oca
i nekoliko drugih poglavica.

42
00:02:40,590 --> 00:02:42,820
Bili su u bijegu oko godinu dana,

43
00:02:42,820 --> 00:02:47,768
okupili su sljedbenike i Quanaha
je postavljen za 'paraiba', tj. poglavicu

44
00:02:47,768 --> 00:02:50,358
dok je još uvijek bio veoma mlad.

45
00:02:50,358 --> 00:02:55,060
Pod njegovim vođstvom banda Quahada
je uspjela izmaći američkoj vojsci

46
00:02:55,060 --> 00:02:57,050
i nastaviti svoj način života.

47
00:02:57,050 --> 00:03:02,631
Ali početkom 1870-ih godina, tržište
na zapadnoj obali je postalo unosno

48
00:03:02,631 --> 00:03:07,196
i lovci su poubijali na milione bizona
u samo nekoliko godina.

49
00:03:07,196 --> 00:03:10,576
U međuvremenu, američke snage
su izvršile iznenadni napad

50
00:03:10,576 --> 00:03:16,092
i ubile skoro svih 1400 konja
bande Quahada, a ostale ukrale.

51
00:03:16,092 --> 00:03:21,412
I mada se zakleo da se nikad neće predati,
Quanah je znao da će bez bizona ili konja

52
00:03:21,412 --> 00:03:24,812
Komančima na zimu
sigurno zaprijetiti glad.

53
00:03:24,812 --> 00:03:29,115
Tako su se 1875. god.
Quanah i banda Quahada

54
00:03:29,115 --> 00:03:33,382
preselili u rezervat Fort Sill u Oklahomi.

55
00:03:33,382 --> 00:03:36,782
Kao lovci i skupljači
nisu lako mogli preći

56
00:03:36,782 --> 00:03:40,102
na poljoprivredni način
života u rezervatu.

57
00:03:40,102 --> 00:03:43,372
Američka vlada je obećala
životne namirnice i potrepštine,

58
00:03:43,372 --> 00:03:46,982
ali ono što su oni obezbijedili
nije bilo ni blizu dovoljnog.

59
00:03:46,982 --> 00:03:51,102
Quanah se tada odjednom našao
u lošoj političkoj poziciji:

60
00:03:51,102 --> 00:03:53,782
nije imao ni bogatstvo ni moć
u poređenju sa onima

61
00:03:53,782 --> 00:03:56,132
koji su duže boravili u rezervatu.

62
00:03:56,132 --> 00:03:58,782
Ipak, uočio je priliku.

63
00:03:58,782 --> 00:04:01,662
U sklopu rezervata su bili
ogromni pašnjaci -

64
00:04:01,662 --> 00:04:07,015
beskorisni za Komanče, ali idealni
za stočare da napasaju svoja stada.

65
00:04:07,015 --> 00:04:11,015
Započeo je unosan posao tako što je
stočarima davao tu zemlju pod zakup,

66
00:04:11,015 --> 00:04:12,615
isprva vrlo diskretno.

67
00:04:12,615 --> 00:04:16,605
Na kraju je sa američkom vladom
dogovorio prava o zakupu

68
00:04:16,605 --> 00:04:21,786
koja su obezbjeđivala stalni izvor
prihoda za Komanče u rezervatu.

69
00:04:21,786 --> 00:04:24,366
Kako je ugled Quanaha u rezervatu rastao,

70
00:04:24,366 --> 00:04:27,326
kao i njegova priznatost
među vladinim zvaničnicima,

71
00:04:27,326 --> 00:04:29,512
osigurao je bolju opskrbu
životnim namirnicama,

72
00:04:29,512 --> 00:04:32,312
zalagao se za izgradnju škola i kuća

73
00:04:32,312 --> 00:04:36,366
i postao jedan od trojice
plemenskih sudaca na sudu rezervata.

74
00:04:36,366 --> 00:04:38,956
Umorna od pregovaranja sa više vođa,

75
00:04:38,956 --> 00:04:43,084
američka vlada je željela da imenuje
jednog poglavicu svih Komanča -

76
00:04:43,084 --> 00:04:47,224
to je uloga koja nije
postojala izvan rezervata.

77
00:04:47,224 --> 00:04:51,214
Ipak, mnogi Komanči su podržali ideju
da Quanah dobije tu ulogu,

78
00:04:51,214 --> 00:04:53,504
baš kao što su ga neke
starije poglavice podržale

79
00:04:53,504 --> 00:04:56,264
da ih on vodi u borbi
protiv američkih snaga.

80
00:04:56,264 --> 00:04:59,418
Čak se i Quanahov nekadašnji
suparnik, Ranald Mackenzie,

81
00:04:59,418 --> 00:05:01,928
zauzeo za njegovo imenovanje.

82
00:05:01,928 --> 00:05:06,359
Quanah je glumio u holivudskim filmovima,
sprijateljio se sa američkim političarima,

83
00:05:06,359 --> 00:05:09,389
jahao na paradi inauguracije
Theodora Roosevelta.

84
00:05:09,389 --> 00:05:11,749
Ipak, nikad nije odsjekao
svoje duge pletenice

85
00:05:11,749 --> 00:05:15,779
i zalagao se za crkvu američkih
starosjedilaca i upotrebu peyote kaktusa.

86
00:05:15,779 --> 00:05:20,523
Počeo se oslovljavati sa Quanah Parker,
usvojivši prezime majke

87
00:05:20,523 --> 00:05:23,803
i pokušao je da pronađe majku i sestru,

88
00:05:23,803 --> 00:05:28,778
konačno saznavši da su obje umrle
ubrzo nakon što su otete.

89
00:05:28,778 --> 00:05:34,027
Quanah se iznova i iznova prilagođavao -
različitim svjetovima, različitim ulogama

90
00:05:34,027 --> 00:05:37,387
i okolnostima koje su se
većini činile nepremostivim.

91
00:05:37,387 --> 00:05:40,857
Iako ne bez kritika,
nakon što je Quanah umro,

92
00:05:40,857 --> 00:05:43,437
Komanči su počeli koristiti
izraz "predsjedavajući"

93
00:05:43,437 --> 00:05:46,687
da bi označili vrhovnog
izabranog zvaničnika plemena,

94
00:05:46,687 --> 00:05:50,187
tako ga priznavajući kao
posljednjeg poglavicu Komanča

95
00:05:50,187 --> 00:05:53,887
i model kulturnog opstanka
i prilagođavanja.

96
00:05:53,887 --> 00:05:58,158
U tom duhu današnji narod Komanča
se raduje budućnosti,

97
00:05:58,158 --> 00:06:02,498
sa preko 16 000 upisanih građana
i nebrojenih potomaka.