WEBVTT

00:00:01.146 --> 00:00:03.550
Ben bir astrodinamistim --

00:00:03.551 --> 00:00:06.885
bilirsiniz işte, "Marslı" 
filmindeki Rich Purnell gibi.

00:00:07.762 --> 00:00:13.784
Benim işim, uzaydaki nesnelerin
hareketlerini araştırmak ve tahmin etmek.

00:00:15.224 --> 00:00:21.095
Şu anda yörüngedeki zararlı objelerin 
yüzde 1'ini takip ediyoruz.

00:00:21.705 --> 00:00:26.516
Bunlar; konum, tarım, bankacılık,

00:00:26.516 --> 00:00:29.396
televizyon ve iletişim gibi 
sektörler için zararlıdır.

00:00:29.400 --> 00:00:31.283
Hatta belki de çok ama çok yakında

00:00:31.283 --> 00:00:33.783
internet için bile zararlı olabilecekler.

00:00:33.783 --> 00:00:40.130
Şimdi, bu hizmetler yaklaşık 
yarım milyon nesneden korunmuyorlar.

00:00:40.140 --> 00:00:42.750
Bu nesnelerin boyutu bir zerreden

00:00:42.750 --> 00:00:45.282
bir otobüs boyutuna kadar varabiliyor.

00:00:46.516 --> 00:00:48.795
Bir zerrecik kadar olsa da dahi

00:00:48.795 --> 00:00:53.073
yeterli hızla bir nesneye çarptığında

00:00:53.073 --> 00:00:56.448
onu tamamen kullanılamaz hâle getirebilir.

00:00:56.484 --> 00:01:00.798
Fakat biz, bir zerre boyutundaki
nesneleri takip edemeyiz.

00:01:00.798 --> 00:01:05.364
Olsa olsa en çok bir telefon 
kadar küçük nesneleri takip edebiliriz.

00:01:05.364 --> 00:01:09.791
Endişe duymamız gereken
o yarım milyon nesneden

00:01:09.791 --> 00:01:14.823
sadece yaklaşık 26 bin 
tanesini takip edebiliyoruz

00:01:14.823 --> 00:01:20.992
ve bu 26 binin de 
sadece 2 bini işe yarıyor.

00:01:21.824 --> 00:01:25.329
Geri kalanı ise çöp.

00:01:26.527 --> 00:01:28.475
Bu, oldukça fazla sayıda çöp demek.

00:01:28.475 --> 00:01:31.554
İşleri biraz daha zorlaştırmak adına

00:01:31.554 --> 00:01:35.545
yörüngeye gönderdiğimiz
şeylerin çoğu geri gelmez.

00:01:37.651 --> 00:01:40.419
Diyelim ki, yörüngeye bir uydu gönderdik,

00:01:40.419 --> 00:01:43.054
çalışmamaya başladı ya da yakıtı bitti,

00:01:43.054 --> 00:01:45.419
onun için başka bir şey gönderdik,

00:01:45.419 --> 00:01:48.183
sonra başka bir şey daha...

00:01:48.183 --> 00:01:49.803
Sonra yine bir şey daha...

00:01:49.803 --> 00:01:52.753
Arada sırada bizim 
gönderdiğimiz şeylerden ikisi

00:01:52.753 --> 00:01:55.438
havada çarpışır 
ya da içlerinden biri patlar

00:01:55.438 --> 00:01:56.662
veya daha kötüsü

00:01:56.662 --> 00:02:00.581
birileri yörüngedeki bir uydusunu patlatır

00:02:01.571 --> 00:02:05.203
ve bu, çok ama çok fazla parça yaratır

00:02:05.207 --> 00:02:08.868
ki onların da bir çoğu geri gelmez.

00:02:08.868 --> 00:02:12.613
Şimdi, bu şeyler yörüngede 
rastgele dağılmamıştır.

00:02:13.794 --> 00:02:17.036
Hatta işin aslı mevcut uzayın
"eğriliği" dikkate alındığında

00:02:17.036 --> 00:02:20.833
bu tip uyduları konumlandırabileceğimiz
bazı ideal konumlar vardır.

00:02:20.833 --> 00:02:24.572
Bu konumları birer uzay otobanı 
olarak düşünebilirsiniz.

00:02:24.572 --> 00:02:27.661
O otobanlar dünyadakilere çok benzerdir.

00:02:27.661 --> 00:02:31.531
Uzaydaki otobanlar, güvenli
bir biçimde işleyebilmek için

00:02:31.531 --> 00:02:35.857
sadece belirli bir miktar
kapasiteye sahip olabilir.

00:02:37.094 --> 00:02:41.773
Dünyadakinin aksine 
uzayda hiç trafik kuralı yok.

00:02:41.773 --> 00:02:44.092
Gerçekten de hiç yok, 
anlatabiliyor muyum?

00:02:45.560 --> 00:02:47.505
Vay be!

00:02:48.279 --> 00:02:50.486
Ne yanlış gidebilir ki?

00:02:50.502 --> 00:02:52.817
(Gülüşmeler)

00:02:52.821 --> 00:02:55.219
Aslında ne güzel olurdu, biliyor musunuz?

00:02:55.219 --> 00:02:58.242
Eğer bir uzay haritası gibi 
bir şeyimiz olsa,

00:02:58.242 --> 00:03:01.009
Waze gibi bir şey olsa da bakıp

00:03:01.009 --> 00:03:03.983
uzaydaki mevcut trafik 
durumunu görebilsek,

00:03:03.983 --> 00:03:06.026
hatta belki de onları tahmin edebilsek...

00:03:06.026 --> 00:03:09.388
Bu konuyla ilgili sorun şu ki

00:03:09.388 --> 00:03:11.381
eğer beş insana

00:03:12.321 --> 00:03:13.696
"Yörüngede neler oluyor?

00:03:13.696 --> 00:03:15.119
Nesneler nereye gidiyor?"

00:03:15.119 --> 00:03:17.712
sorularını soracak olursanız
10 farklı cevap alırsınız.

00:03:17.716 --> 00:03:19.476
Peki, bu neden mi böyle?

00:03:19.476 --> 00:03:24.141
Çünkü yörünge ile ilgili 
bilgiler ortak olarak paylaşılmıyor.

00:03:25.256 --> 00:03:27.904
Peki ya küresel olarak erişilebilen,

00:03:27.904 --> 00:03:31.389
açık ve şeffaf bir uzay trafiği 
bilgi sistemimiz olsa

00:03:31.389 --> 00:03:34.469
ve bu, neyin nerede olduğuyla 
ilgili herkesi bilgilendirse

00:03:34.469 --> 00:03:37.193
ve bununla da uzayı güvenli 
ve sürdürülebilir tutsa?

00:03:37.193 --> 00:03:40.090
Ya bu sistem

00:03:40.090 --> 00:03:43.782
kanıta dayalı davranış kalıpları,

00:03:43.800 --> 00:03:45.959
yani uzay trafik kuralları, 
oluşturabilseydi?

00:03:45.959 --> 00:03:48.614
İşte bu yüzden Texas'taki 
Austin Üniversitesi'nde

00:03:48.614 --> 00:03:52.138
dünyanın ilk kitle kaynak kullanımlı 
uzay trafiği görüntüleme sistemi olan

00:03:52.138 --> 00:03:54.440
ASTRIAGraph'ı geliştirdim.

00:03:54.650 --> 00:03:58.547
ASTRIAGraph, dünyanın her yerinden
hükümetler, endüstri ve akademik camia vb.

00:03:58.547 --> 00:04:01.754
birçok kaynaktan aldığı veriyi 
bir araya getiriyor.

00:04:01.764 --> 00:04:06.574
Bu bilgiyi herkesin ulaşabileceği 
bir temel olarak sunuyor.

00:04:07.343 --> 00:04:11.542
Burada Dünya'nın yörüngesinde
dönen 26.000 nesneyi görebilirsiniz.

00:04:11.696 --> 00:04:13.647
Birden çok kaynak var

00:04:13.647 --> 00:04:16.437
ve bunlar, gerçek zamanlı 
olarak güncelleniyor.

00:04:16.439 --> 00:04:20.098
Ama bir uzay haritası oluşturma 
problemime geri döndüğümüzde

00:04:20.098 --> 00:04:23.652
ya bunun için sadece ABD kaynaklarından 
aldığım bilgiyi kullansaydım?

00:04:24.099 --> 00:04:27.569
Bu durumda uzay haritanız böyle görünürdü.

00:04:28.113 --> 00:04:30.583
Peki, Ruslar ne düşünüyor?

00:04:33.531 --> 00:04:35.684
Harita o zaman çok farklı görünüyor.

00:04:36.328 --> 00:04:38.113
Peki doğru olan kim, yanlış olan kim?

00:04:38.117 --> 00:04:39.701
Neye inanmalıyım?

00:04:39.701 --> 00:04:41.135
Neye güvenmeliyim?

00:04:41.135 --> 00:04:43.432
Bu, problemin bir parçası.

00:04:43.922 --> 00:04:49.405
Uzaydaki nesnelerin davranışlarını,

00:04:49.405 --> 00:04:53.477
yani uzaydaki hareketliliği, 
nesnelerin konumunu

00:04:53.477 --> 00:04:56.953
ve bunların arasındaki 
tutarsılıkları uzlaştıracak

00:04:56.953 --> 00:05:00.874
bilgiyi ortak kullanıma açacak 
bir temelin olmayışıyla

00:05:00.894 --> 00:05:09.306
aslında bizler, uzayı insalığın faydasına 
kullanma yeteneğimizi riske atıyoruz.

00:05:10.156 --> 00:05:11.766
Çok teşekkür ederim.

00:05:12.302 --> 00:05:16.302
(Tezahürat ve alkışlar)