1
00:00:00,760 --> 00:00:02,735
Šta kada bi naše biljke

2
00:00:02,760 --> 00:00:05,456
mogle da osete
nivo toksina u zemljištu

3
00:00:05,480 --> 00:00:08,520
i izraze taj nivo putem boje svog lišća?

4
00:00:09,680 --> 00:00:13,000
Šta kada bi te biljke mogle
i da uklone te toksine iz tla?

5
00:00:14,560 --> 00:00:16,656
A šta kada bi one mogle

6
00:00:16,680 --> 00:00:18,536
da proizvedu svoju ambalažu

7
00:00:18,560 --> 00:00:21,136
ili da se naprave tako da se beru

8
00:00:21,160 --> 00:00:23,416
samo patentiranim mašinama
svoga vlasnika?

9
00:00:23,440 --> 00:00:25,336
Šta se desi kada biološki dizajn

10
00:00:25,360 --> 00:00:28,896
pokreće motivacija masovno
proizvedenih dobara?

11
00:00:28,920 --> 00:00:30,520
Kakav bi to čudan svet bio?

12
00:00:31,240 --> 00:00:35,256
Zovem se Ani i ja sam dizajnerka
i istraživač u medijskoj laboratoriji MIT,

13
00:00:35,280 --> 00:00:39,416
gde sam deo nove i jedinstvene grupe
koja se zove Fikcija dizajna,

14
00:00:39,440 --> 00:00:43,536
a tu se bavimo nečim što je
između naučne fantastike i činjenica.

15
00:00:43,560 --> 00:00:47,696
Na MIT-u imam dovoljno sreće
da radim sa naučnicima

16
00:00:47,720 --> 00:00:49,696
koji izučavaju svakakve
najnovije oblasti,

17
00:00:49,720 --> 00:00:52,096
poput sintetičke neurobiologije,

18
00:00:52,120 --> 00:00:54,136
veštačke inteligencije,
veštačkog života

19
00:00:54,160 --> 00:00:55,896
i svega ostalog sličnog tome.

20
00:00:55,920 --> 00:00:59,736
Širom kampusa, tu su
zaista briljantni naučnici

21
00:00:59,760 --> 00:01:03,256
koji postavljaju pitanja poput onoga
kako svet načiniti boljim mestom.

22
00:01:03,280 --> 00:01:06,176
Deo onoga što moja grupa voli da pita
je to: "Šta je bolje?"

23
00:01:06,200 --> 00:01:08,296
Šta je bolje za vas, za mene,

24
00:01:08,320 --> 00:01:10,456
za belkinju, gej muškarca,

25
00:01:10,480 --> 00:01:12,976
veterana, dete sa prostetičkim udom?

26
00:01:13,000 --> 00:01:15,056
Tehnologija nikad nije neutralna.

27
00:01:15,080 --> 00:01:16,736
Ona oblikuje stvarnost

28
00:01:16,760 --> 00:01:18,536
i održava kontekst.

29
00:01:18,560 --> 00:01:22,296
Možete li zamisliti šta bi ovo reklo
o balansu života i posla na vašem poslu

30
00:01:22,320 --> 00:01:24,496
kada bi vam od prvog dana davali ovo?

31
00:01:24,520 --> 00:01:25,936
(Smeh)

32
00:01:25,960 --> 00:01:28,216
Verujem da je uloga umetnika i inženjera

33
00:01:28,240 --> 00:01:30,376
da postavljaju krucijalna pitanja.

34
00:01:30,400 --> 00:01:32,816
Umetnost je ono kako vidite
i osećate budućnost,

35
00:01:32,840 --> 00:01:35,296
a danas je uzbudljivo vreme
da se bude dizajner,

36
00:01:35,320 --> 00:01:37,456
uz sve nove alate koji postaju dostupni.

37
00:01:37,480 --> 00:01:39,056
Na primer, sintetička biologija

38
00:01:39,080 --> 00:01:41,976
pokušava da predstavi biologiju
kao problem dizajna.

39
00:01:42,000 --> 00:01:43,536
Kroz ove razvoje,

40
00:01:43,560 --> 00:01:46,496
u mojoj laboratoriji se pitamo
koje su uloge i odgovornosti

41
00:01:46,520 --> 00:01:50,856
umetnika, dizajnera, naučnika
ili poslovnog čoveka?

42
00:01:50,880 --> 00:01:52,416
Koje su implikacije

43
00:01:52,440 --> 00:01:55,176
sintetičke biologije,
genetskog inženjeringa

44
00:01:55,200 --> 00:01:59,816
i kako oni oblikuju naš pojam toga
šta znači biti čovek?

45
00:01:59,840 --> 00:02:03,136
Koje su implikacije ovoga
na društvo, na evoluciju

46
00:02:03,160 --> 00:02:05,736
i kakvi su sve ulozi u igri?

47
00:02:05,760 --> 00:02:08,976
Moje sopstveno spekulativno
istraživanje o dizajnu trenutno

48
00:02:09,000 --> 00:02:10,416
tiče se sintetičke biologije,

49
00:02:10,440 --> 00:02:13,456
ali za rezultate
koji su više vođeni emocijama.

50
00:02:13,480 --> 00:02:16,256
Opsednuta sam mirisom
kao prostorom za dizajn,

51
00:02:16,280 --> 00:02:19,096
i ovaj proces je započeo idejom,

52
00:02:19,120 --> 00:02:22,896
šta kada biste mogli da napravite
selfi mirisa, smelfi?

53
00:02:22,920 --> 00:02:24,376
(Smeh)

54
00:02:24,400 --> 00:02:27,136
Šta kada biste mogli da snimite
miris sopstvenog tela

55
00:02:27,160 --> 00:02:29,216
i pošaljete ga partneru?

56
00:02:29,240 --> 00:02:33,016
Zanimljivo je da sam otkrila da je ovo
bila tradicija u Austriji u 19. veku

57
00:02:33,040 --> 00:02:35,656
kada su parovi kao deo udvaranja
čuvali komadić jabuke

58
00:02:35,680 --> 00:02:38,256
ispod pazuha tokom plesa,

59
00:02:38,280 --> 00:02:39,816
i na kraju večeri,

60
00:02:39,840 --> 00:02:43,216
devojka bi voćku dala momku
koji joj se najviše dopao,

61
00:02:43,240 --> 00:02:45,416
i ukoliko bi to bilo obostrano,

62
00:02:45,440 --> 00:02:47,376
on bi pojeo tu smrdjivu jabuku.

63
00:02:47,400 --> 00:02:50,520
(Smeh)

64
00:02:51,680 --> 00:02:54,976
Poznato je da je Napoleon napisao
Žozefini mnogo ljubavnih pisama,

65
00:02:55,000 --> 00:02:59,256
ali možda najčuvenija je njegova
kratka i hitna poruka:

66
00:02:59,280 --> 00:03:01,496
"Kući za tri dana. Ne kupaj se."

67
00:03:01,520 --> 00:03:03,576
(Smeh)

68
00:03:03,600 --> 00:03:05,760
I Napoleon i Žozefina
obožavali su ljubičice.

69
00:03:07,320 --> 00:03:09,456
Žozefina je nosila parfem od ljubičica,

70
00:03:09,480 --> 00:03:11,296
na dan svadbe je nosila ljubičice

71
00:03:11,320 --> 00:03:13,209
i Napoleon joj je slao buket ljubičica

72
00:03:13,209 --> 00:03:14,896
svake godine na njihovu godišnjicu.

73
00:03:14,920 --> 00:03:16,496
Kada je Žozefina preminula,

74
00:03:16,520 --> 00:03:18,326
na njenom grobu posadio je ljubičice,

75
00:03:18,326 --> 00:03:19,936
i tik pre nego što je izgnan,

76
00:03:19,960 --> 00:03:22,096
vratio se na grobno mesto

77
00:03:22,120 --> 00:03:24,776
i ubrao nešto od tog cveća,
zatvorio ga u medaljon

78
00:03:24,800 --> 00:03:26,536
i nosio sa sobom do svoje smrti.

79
00:03:26,560 --> 00:03:28,096
Ovo me je tako dirnulo,

80
00:03:28,120 --> 00:03:32,016
pomislila sam, mogu li da napravim
ljubičicu koja bi mirisala kao Žozefina?

81
00:03:32,040 --> 00:03:33,696
Šta kada bi, do kraja večnosti,

82
00:03:33,720 --> 00:03:35,416
svaki put kada odete na njen grob,

83
00:03:35,416 --> 00:03:38,370
mogli da pomirišete Žozefinu
onakvu kakvu je Napoelon voleo?

84
00:03:38,370 --> 00:03:41,016
Da li bismo mogli da osmislimo
nove načine za žaljenje,

85
00:03:41,040 --> 00:03:43,136
nove rituale prisećanja?

86
00:03:43,160 --> 00:03:45,856
Ipak smo napravili transgenske useve,

87
00:03:45,880 --> 00:03:48,016
koji su osmišljeni zbog veće zarade,

88
00:03:48,040 --> 00:03:50,176
useve koji odolevaju transportu,

89
00:03:50,200 --> 00:03:52,136
useve koji imaju dug životni vek,

90
00:03:52,160 --> 00:03:54,726
useve koji su slatkog ukusa
ali odolevaju štetočinama,

91
00:03:54,726 --> 00:03:58,056
ponekad po cenu hranljive vrednosti.

92
00:03:58,080 --> 00:04:02,656
Možemo li iskoristiti iste tehnologije
za emotivno osetljive rezultate?

93
00:04:02,680 --> 00:04:04,146
Trenutno u mojoj laboratoriji

94
00:04:04,146 --> 00:04:07,296
izučavam pitanja poput tog
zbog čega čovek miriše kao čovek?

95
00:04:07,320 --> 00:04:09,936
Ispostavlja se da je to prilično složeno.

96
00:04:09,960 --> 00:04:13,176
Faktori poput ishrane,
lekova, stila života,

97
00:04:13,200 --> 00:04:15,216
sve utiče na to kako mirišete.

98
00:04:15,240 --> 00:04:17,776
Otkrila sam da je znoj većinom bez mirisa,

99
00:04:17,800 --> 00:04:19,935
ali naše bakterije i mikrobiom

100
00:04:19,959 --> 00:04:23,696
su odgovorni za vaš miris,
raspoloženje, identitet

101
00:04:23,720 --> 00:04:25,336
i mnogo više toga.

102
00:04:25,360 --> 00:04:27,656
Postoje razni molekuli koje ispuštate,

103
00:04:27,680 --> 00:04:29,960
a koje primetimo samo podsvesno.

104
00:04:31,120 --> 00:04:33,456
Beležila sam i skupljala

105
00:04:33,480 --> 00:04:35,656
bakterije sa raznih mesta na svom telu.

106
00:04:35,680 --> 00:04:37,656
Nakon razgovora s naučnikom,
pomislili smo

107
00:04:37,680 --> 00:04:39,376
možda bi savršena mešavina Ani

108
00:04:39,400 --> 00:04:43,376
bila 10% ključne kosti, 30% pazuha,

109
00:04:43,400 --> 00:04:45,696
40% bikini zone i tako dalje,

110
00:04:45,720 --> 00:04:48,776
i ponekad bih dala istraživačima
iz drugih laboratorija

111
00:04:48,800 --> 00:04:50,456
da pomirišu moje uzorke.

112
00:04:50,480 --> 00:04:53,656
Zanimljivo je čuti kako miris tela

113
00:04:53,680 --> 00:04:56,496
ljudi osete van konteksta tela.

114
00:04:56,520 --> 00:04:58,096
Dobila sam odgovore poput:

115
00:04:58,120 --> 00:05:00,576
miriše kao cveće, kao piletina,

116
00:05:00,600 --> 00:05:01,816
kao kornfleks,

117
00:05:01,840 --> 00:05:03,296
kao goveđe meso.

118
00:05:03,320 --> 00:05:05,216
(Smeh)

119
00:05:05,240 --> 00:05:08,800
U isto vreme, uzgajam biljke mesožderke,

120
00:05:08,800 --> 00:05:12,536
zbog njihove sposobnosti da ispuštaju
mirise nalik na meso da bi privukle plen,

121
00:05:12,560 --> 00:05:15,376
kako bi pokušala da stvorim
nešto nalik na simbiozu

122
00:05:15,400 --> 00:05:18,320
između mojih bakterija i ovog organizma.

123
00:05:19,520 --> 00:05:22,176
I tako, na MIT-u sam i u kafiću

124
00:05:22,200 --> 00:05:24,496
i pričam sa naučnikom

125
00:05:24,520 --> 00:05:26,896
koji je slučajno hemičar i botaničar

126
00:05:26,920 --> 00:05:28,816
i pričam mu o svom projektu

127
00:05:28,840 --> 00:05:31,976
a on kaže: "Pa to zvuči kao botanika
za usamljene žene."

128
00:05:32,000 --> 00:05:35,016
(Smeh)

129
00:05:35,040 --> 00:05:37,936
Nezabrinuta, kažem: "U redu."

130
00:05:37,960 --> 00:05:39,176
Izazvala sam ga.

131
00:05:39,200 --> 00:05:42,496
"Možemo li da napravimo biljku
koja će mi uzvratiti ljubav?"

132
00:05:42,520 --> 00:05:45,810
Iz nekog razloga rekao je:
"Naravno, zašto da ne?"

133
00:05:45,810 --> 00:05:48,966
Počeli smo sa tim, da li možemo
da nateramo biljku da raste ka meni

134
00:05:48,966 --> 00:05:50,416
kao da sam ja sunce?

135
00:05:50,440 --> 00:05:54,376
Izučavamo mehanizme u biljkama
poput fototropizma,

136
00:05:54,400 --> 00:05:56,576
koji tera biljke da rastu ka suncu

137
00:05:56,600 --> 00:05:58,576
tako što proizvodi hormone poput auksina

138
00:05:58,600 --> 00:06:01,376
zbog koga ćelije rastu duže
na strani biljke gde je senka.

139
00:06:01,376 --> 00:06:03,416
Trenutno pravim niz karmina

140
00:06:03,440 --> 00:06:05,256
koji su prožeti ovim hemikalijama

141
00:06:05,280 --> 00:06:09,106
koje mi pružaju mogućnost da sa biljkom
komuniciram kroz njene hemijske signale -

142
00:06:09,106 --> 00:06:12,376
karmini od kojih biljke rastu
tamo gde ih ja poljubim,

143
00:06:12,400 --> 00:06:15,136
biljke koje cvetaju
tamo gde poljubim cvet.

144
00:06:15,160 --> 00:06:17,936
Kroz ove projekte,

145
00:06:17,960 --> 00:06:19,376
postavljam pitanja poput toga

146
00:06:19,400 --> 00:06:21,096
kako da definišemo prirodu.

147
00:06:21,120 --> 00:06:24,656
Kako da definišemo prirodu
kada joj promenimo svojstva naukom,

148
00:06:24,680 --> 00:06:26,096
i kada treba to da radimo?

149
00:06:26,120 --> 00:06:29,800
Da li da to radimo zbog zarade,
ili praktične koristi?

150
00:06:29,800 --> 00:06:31,566
Zarad emotivne koristi?

151
00:06:31,566 --> 00:06:35,196
Može li se biotehnologija koristiti
za stvaranje dela dirljivih poput muzike?

152
00:06:35,196 --> 00:06:37,056
Koje su granice između nauke

153
00:06:37,080 --> 00:06:39,920
i njene mogućnosti da oblikuje
naš emotivni pejzaž?

154
00:06:40,640 --> 00:06:44,416
Čuvena je mantra dizajna
da forma prati funkciju.

155
00:06:44,440 --> 00:06:48,496
Sada, uglavljena negde
između nauke, dizajna i umetnosti,

156
00:06:48,520 --> 00:06:51,240
pitam se, šta ako fikcija
informiše činjenice?

157
00:06:51,240 --> 00:06:53,296
Kakva bi to laboratorija bila

158
00:06:53,320 --> 00:06:55,936
i kakva bismo pitanja zajedno postavljali?

159
00:06:55,960 --> 00:06:58,296
Često u tehnologiji tražimo odgovor,

160
00:06:58,320 --> 00:06:59,856
ali kao umetnica i dizajnerka,

161
00:06:59,880 --> 00:07:02,376
volim da se zapitam: ali šta je pitanje?

162
00:07:02,400 --> 00:07:03,616
Hvala vam.

163
00:07:03,640 --> 00:07:07,000
(Aplauz)